شماره روزنامه
۶۱۵۸
|
آرشیو روزنامه شماره ۵۹۴۰ دنیای اقتصاد
اخبار یادداشت - روزنامه شماره ۵۹۴۰
-
هزار و یک خطا در بودجه اشتغال‌زایی
فاطمه عزیزخانی *با توجه به اهمیت موضوع اشتغال‌زایی و رونق تولید و همچنین ضرورت انسجام‌بخشی به منابع این حوزه، از سال۱۳۹۶ به بعد، در یکی از تبصره‌های قوانین بودجه سنواتی، احکامی به این منظور اختصاص داده شده است که در حال حاضر مهمترین سیاست در حوزه رونق تولید و ایجاد اشتغال است. اما به‌دلیل چالشهای حکمرانی اقتصادی، ساختاری و اجرایی پیش روی آن و همچنین نواقص موجود در محتوای تبصره، اثربخشی و عملکرد موفقی از اجرای این سیاست گزارش نشده است. البته شواهد نشان می‌دهد که در نظام حکمرانی اقتصادی نیز، اشتغال‌زایی و رونق تولید اولویت نخست نبوده و عزم و اراده لازم مبنی بر تحقق آن در کشور وجود ندارد. برای این ادعا چندین دلیل وجود دارد. اول اینکه آن‌طور که از شواهد برمی‌آید، هنوز نظام حکمرانی اقتصادی به اجماع نرسیده که متولی ایجاد اشتغال در کشور چه نهادی باید باشد؟ به همین دلیل هرسال و بدون دلیل متولی اجرای این احکام را تغییر می‌دهد. -
اپیزود دوم ترامپ و اهمیت توافق با عربستان
حمیدرضا کاظمی *توافق ۲۰ اسفند ۱۴۰۱ جمهوری اسلامی ایران و عربستان سعودی برخلاف توافق برجام جنبه رسانهای کمرنگی داشت که این امر ناشی از ماهیت سیاسی و امنیتی این توافق و همچنین دیدگاه متفاوت مذاکره‌کنندگان ایرانی و سعودی نسبت به مذاکرات بود. تجربه فضای رسانهای پیرامون برجام این نگرانی را ایجاد کرده بود که جلب توجه رسانه‌ها به این مذاکرات میتواند به روند گفت‌وگوها با سعودی لطمه وارد کند و آن را دشوارتر کند. با این حال، بی‌صدایی و کمرنگ شدن فضای رسانهای منجر به کم توجهی و حتی بی‌مهری به توافق مهم ایران و عربستان شد. توافق ایران و عربستان که دو کشور عراق و عمان در به ثمر نشستن آن نقش بیشتری از چینی‌ها داشتند ولی به لطف میزبانی پکن با عنوان توافق پکن هم از آن یاد می‌شود، در داخل ایران از دو جنبه سیاسی و اقتصادی مورد حمله قرار گرفت. -
بازار کار بعد از ظهور کامل هوش‌مصنوعی
راضیه پاپی بالاگریوه *امروزه هوش‌مصنوعی (AI) بهعنوان یکی از دستاوردهای مهم فناوری، نقشی روزافزون در تغییر و تحولات اقتصادی و اجتماعی ایفا میکند. سرعت پیشرفتهای هوش‌مصنوعی و یادگیری ماشین در دودهه گذشته به حدی بوده که به باور بسیاری از متخصصان، این تکنولوژی قادر است آینده بازار کار را به صورت جدی تحت‌تاثیر قرار دهد. اگرچه برخی پیش‌بینی‌‌‌ها از بهبود بهرهوری، کاهش هزینه‌‌‌ها و ایجاد مشاغل جدید حکایت دارند، اما نگرانی‌هایی نیز در مورد حذف شغل‌‌‌های قدیمی و افزایش نابرابری‌‌‌های اقتصادی وجود دارد. در این یادداشت به بررسی تاثیرات هوش‌مصنوعی بر بازار کار و چالشهای آن پرداخته خواهد شد. -
از مدیریت بحران به حکمرانی راهبردی
رضا رحمانی *یکی از چالشهای اساسی در عرصه حکمرانی کشور، گرفتار شدن مدیران ارشد در بحرانهای روزمره و دور شدن از برنامه‌‌‌ریزی بلندمدت است. این وضعیت، ناشی از حجم بالای مسائل و فقدان یک چارچوب منسجم برای اولویت‌‌‌بندی آنها است. -
فواید پذیرش مفاد FATF در شرایط تحریم
روح‌الله نجفی*پاسخ به سوال رئیس مجمع تشخیص مصلحت‌نظام درخصوص اینکه در شرایط تحریم پذیرش مفاد FATF کاربردی دارد؟ پذیرش و اجرای توصیه‌های FATF در شرایطی که ایران تحت‌تحریم‌های گسترده دلاری است، همچنان میتواند مزایایی برای اقتصاد کشور داشته‌باشد؛ اما این تاثیرات ممکن است محدودتر و غیرمستقیم باشد. در اینجا به نکاتی اشاره می‌کنم که میتواند روشن کند چرا این الحاق حتی در شرایط تحریم دلار اهمیت دارد: -
دستاورد همایش صنعت ساختمان
مهندس حمیدرضا قاضی*همایش دو روزه چشمانداز صنعت ساختمان ایران در روزهای ۲۱ و ۲۲ آبان ماه و به میزبانی گروه رسانهای «دنیای‌اقتصاد» و انجمن صنعت ساختمان برگزار شد. حضور همزمان سیاستگذاران و صاحب‌‌‌نظران عالی‌‌‌رتبه شامل نمایندگان دولت، نمایندگان مجلس شورای اسلامی، نمایندگان جامعه علمی کشور و جمع کثیری از کارشناسان حوزه مسکن به همراه فعالان بخش خصوصی در صنعت ساختمان فضای مناسبی برای ارائه نظر و گفت‌وگو در خصوص مسائل صنعت ساختمان اعم از ظرفیت‌‌‌ها، مشکلات، موانع، ریسک‌‌‌ها، پیشنهادها و راهکارها فراهم آورد. -
حمایت از سرآمدان تا سرآمدی ایران
تورج امرایی *آینده علمی ایران در گرو بهره‌گیری از سرمایههای انسانی نخبه و توانمند کشور است که با برخورداری از تخصص، خلاقیت و انگیزه میتوانند تحولات بزرگی را در عرصه‌های علمی و فناوری به ارمغان آورند. ایران با داشتن جمعیتی جوان و تحصیل‌کرده، در زمینه نیروی انسانی علمی پتانسیل بسیار بالایی دارد. این ظرفیت در قالب دانشجویان، دانش‌آموختگان و پژوهشگران ایرانی که در حوزههای مختلف دانشی و فناورانه دستاوردهای ارزنده‌ای دارند، تجلی یافته است و سرمایه‌ای ارزشمند برای توسعه پایدار کشور به شمار میرود. -
خطر عقب‌ماندگی تمدنی
البرز نظامی *تاریخ توسعه تمدن بشری مسیر بسیار طولانی و پرافت‌‌وخیزی را تجربه کرده است. با یک نگاه کلی به تاریخ سیصدهزارساله انسان خردمند، میتوان متوجه شد که سیر تحولات رو به بهبود زندگی ما انسانها در سه قرن اخیر، آنچنان شگرف بودهاند که گویی سراسر تاریخ پیش از این دوره اخیر، فاقد هر گونه تغییر و تحرک در زندگی انسانها بوده‌است. واقعیت آن است که این تلقی از تاریخ بشر آنچنان نیز بی‌راه نیست. رشد ناگهانی و غیرقابل بازگشت کیفیت زندگی بشر در سه قرن اخیر آنچنان عظیم است که در قیاس با روند پیشرفتهای بشری در تاریخ پیش از دوره مذکور، بزرگ، ناگهانی و از همه مهم‌تر استثنایی به‌نظر میرسد. -
وظیفه اصلی بانکها، بانکداری است نه بنگاه‌‌‌داری
دکتر ابوالفضل نجارزادهقدرت خلق پول یکی از ویژگی‌‌‌های انحصاری بانکها در مقایسه با سایر نهادهای اقتصادی به شمار میآید، علاوه بر این مهمترین مزیت ذاتی بانکها امکان پذیرش بدهی به عنوان وسیله مبادله است، ویژگی انحصاری و مزیت ذاتی که در ازای آن بانک وظیفه تامین مالی بنگاه و خانوار را برای رونق و شکوفایی اقتصادی یک جامعه برعهده میگیرد. بر همین اساس بانک با اعطای تسهیلات، زمینه رونق مبادلات اقتصادی را در بین خانوار و بنگاه فراهم میکند و انتقال درآمد در طول زمان را میان بخشهای مختلف اقتصاد ممکن می‌‌‌سازد. تامین مالی و تسهیل مبادلات پولی ارزش افزوده بانکها برای اقتصادی به شمار میآید، و از پیامدهای کلیدی آن میتوان به نقش‌‌‌آفرینی موثر بانکها در «بنگاه‌سازی» اشاره کرد. -
نظام پرداخت؛ بنیان بی‌عدالتی نظام‌مند در منابع انسانی ایران
امیرحسین تکیان *سازمان امور اداری و استخدامی کشور، گزارشی را شامل مقایسه پرداخت‌ها به گروههای شاغل در دستگاه‌های حکومتی، اعم از دولت، قوای سه‌گانه و سایر نهادها در سال۱۴۰۲ منتشر کرده است. اقدام خوبی است و انتظار همین است که شفافیت، بهعنوان نقطه قوت حکمرانی خوب، مراقبت و تقویت شود. گزارش اما بس شگفت‌انگیز و آشکار، بی عدالتی پیوسته در نظام پرداخت دستگاه‌های عمومی را به رخ می‌کشد و شرح جان‌سوزی از فرسودگی فزاینده سرمایه اجتماعی شهروندان در سایه بی‌تدبیری، احیانا سهم‌طلبی و اهتمام بر ناشفافی را در قالب نظام ناکارآمد پرداخت در ایران، فریاد میکند. -
چرا ایران به اهداف توسعه‌‌‌ای خود نرسید؟
حسین جلیلی *در دهه ۸۰، سند چشمانداز ۲۰ساله ایران با هدف تبدیل کشور به «قدرت برتر منطقه» تا سال ۱۴۰۴ تدوین شد. این سند بهعنوان راهنمایی برای توسعه اقتصادی، علمی، فناوری، اجتماعی و فرهنگی ایران در نظر گرفته شد و اهدافی همچون دستیابی به رشد اقتصادی پایدار، کاهش وابستگی به نفت، ارتقای علم و فناوری و بهبود جایگاه ایران در منطقه و جهان را دنبال میکرد. اما با نزدیک‌‌‌شدن به پایان دوره چشمانداز، بررسی‌‌‌ها نشان می‌دهد که دستیابی به این اهداف دور از انتظار بوده است. در این مقاله، دلایل اصلی عدم‌تحقق این اهداف و مشکلات ساختاری را که مانع موفقیت این سند شدهاند مورد بررسی قرار می‌‌‌دهیم. -
فرصت بزرگ رفع فیلترینگ
نیما نامداریسهماه پیش که شروع دولت آقای پزشکیان بود، در سرمقاله ۲۸ تیرماه روزنامه «دنیای‌اقتصاد» به ایشان پیشنهاد کردم که گشایش نسبی در وضعیت اینترنت میتواند دستاوردی سریع و امیدافزا برای دولت ایشان باشد؛ شبیه چیزی که غربی‌‌‌ها به آن برد سریع می‌‌‌گویند. آن فرصت از دست رفت و اکنون باید گفت اگر رئیسجمهور بیشتر از این تاخیر کند، موج ناامیدی، او و دولتش و همه ما را با خود خواهد برد. -
یخزدایی از فریزرهای بانکها
مهدی عطوان *«از یخ‌‌‌زدگی محافظت شود»؛ این جمله هشدارآمیز آشنایی است که تاکنون بیشتر روی بسته‌های دارو و محصولات دارویی درج شده است و آن را بارها دیده و به آن توجه کرده‌ایم. اما شواهد نشان می‌دهد که نظام بانکی هم حداقل در دودهه گذشته، بسیار به این هشدار نیازمند بوده است. شاید لازم بود که روی بسته‌های پول و منابع مالی که هر روز بانکها از عموم مردم جمعآوری می‌کنند، این جمله کوتاه را با خط درشت و خوانا می‌‌‌نوشتند تا در هر مرحله از فرآیند تبدیل منابع مالی، بهویژه سپرده‌‌‌های مردمی به انواع دارایی‌‌‌های بانکی، به مدیران و صاحبان امضای مجاز در بانکها یادآور شوند که در تخصیص منابع، به درجه حرارت پولها و دمای محیط حساب‌ها و سرفصل‌‌‌هایی که قرار است این منابع در آنجا نگهداری شوند یا احتمال دارد در آینده به آنجا انتقال یابند، بیشتر توجه کنند. -
وفاق ملی بر سر آینده شرکت‌های ایرانی
دکتر محمدرضا سعیدی *اصطلاح Liability of Outsidership )LOO) یا همان محدودیت مربوط به خارج از شبکه قرار گرفتن، به محدودیت‌ها و هزینه‌‌‌هایی اشاره دارد که شرکت‌ها هنگام ورود به بازار یا شبکه‌‌‌ای جدید، به دلیل نبود جایگاه درونی در شبکه‌‌‌های کسب و کار با آنها مواجه میشوند. -
سلطان قیمت‌ها
دکتر تيمور رحماني *انبوهی از قیمت‌ها در اقتصاد وجود دارد و بهطور طبیعی هر کدام از قیمت‌های نسبی (قیمت یک کالا یا دارایی نسبت به بقیه قیمت‌ها) متاثر از شرایط عرضه و تقاضای مختص آن کالا یا دارایی است و قیمت مطلق یا ریالی همه دارایی‌ها و کالاها و خدمات نیز متاثر از یک عامل مشترک است که در اقتصاد کلان کاملا شناخته‌شده است و آن هم مقدار متغیرهای پولی مانند حجم نقدینگی است. برخی از قیمت‌ها شامل قیمت مسکن، قیمت طلا، قیمت ارز یا نرخ ارز، قیمت سهام، نرخ بهره، و قیمت انواع کالاها و خدمات است. اما سلطان این قیمت‌ها و تنظیم‌گر این قیمت‌ها کدام است؟ -
فیلترینگ؛ دیواری به بلندای بی‌اعتمادی
ندا لهرديدرست ۵۵ سال از روزی میگذرد که نخستین پیام موفقیت‌آمیز از طریق یک شبکه تحقیقاتی که پیشرو اینترنت مدرن بود، ارسال شد تا نقطه آغازی برای عصری جدید در ارتباطات باشد. به همین بهانه بیست‌ونهمین روز اکتبر در تقویم جهانی به نام اینترنت خورده است. برای ما که زندگی مجازی را در قفس فیلترینگ تجربه می‌کنیم حالا سه سال است که این روز معنای دیگری دارد؛ خاصه در دنیایی که به لطف اینترنت در آن مرزها کمرنگ‌تر شدهاند. -
منطقه در چشمانداز ایران و شورای همکاری
دکتر کامران کرمیحمله بامداد شنبه اسرائیل به برخی تاسیسات نظامی ایران، محکومیت آن رژیم از سوی شورای همکاری خلیج فارس و دولت‌های عضو آن بهویژه عربستان سعودی و امارات عربی متحده را به دنبال داشت. دو بازیگری که مواضع آنها، دماسنج بلوک عربی و انعکاس روندها و فرآیندهایی است که در جهان عرب میگذرد. آنچه در بیانیه‌های صادره از سوی ریاض و ابوظبی اتخاذ شده، تاکید بر محکومیت شدید و نقض حاکمیت ایران بوده که فراتر از مواضع محتاطانه سابق معنا پیدا میکند.نقطه عطف مهمی که فراتر از ترجیحات و دغدغه‌های این بازیگران برای مصون ماندن از درگیری‌ها، بازتاب روندهای مستحکم تنش‌زدایی بین ایران و کشورهای عربی در فضای پایداری تنش‌هاست. -
دروازه‌‌‌های تمدن جدید
پرهام پهلوان *حدود ۳.۶ میلیارد نفر، تقریبا نیمی از جمعیت جهان، در حال حاضر به‌شدت در معرض خطرات ناشی از تغییرات اقلیمی قرار دارند. تا زمانی که انتشار گازهای گلخانهای و روند گرمایش زمین افزایش یابد، این عدد نیز افزایش پیدا خواهد کرد. در حالی که جهان باید به‌سرعت برای کاهش انتشار گازهای گلخانهای و متوقف کردن تغییرات اقلیمی اقدام کند، این اقدامات به‌تنهایی حتی برای محافظت از افرادی که هم‌‌‌اکنون تحت‌تاثیر این تغییرات قرار دارند، کافی نخواهد بود. به همین دلیل نیاز فوری به افزایش تلاش‌‌‌های تطبیق با تغییرات اقلیمی برای حفاظت از جوامع آسیب‌‌‌پذیر وجود دارد. با این حال، پیشرفت جهانی در زمینه تطبیق با تغییرات اقلیمی تاکنون کوچک‌‌‌مقیاس و کند بوده و بهطور ناامیدکننده‌‌‌ای از نیاز جهان عقب مانده است. -
دولت چهاردهم و مساله کسری بودجه
حسین صبوریکارخانهدر شرایط کسری بودجه کم‌سابقه و مهم‌تر از آن، شرایط نه‌چندان مساعد داخلی که امروز مهمترین مانع بر سر راه اجرای هر نوع طرح اصلاحی در حوزه اقتصاد بهشمار میآید، صحبت از کاهش نرخ بهره، غیرمنطقی است. برای حل یا تخفیف معضل کسری بودجه، سه مسیر کلی پیش روی دولت چهاردهم قرار دارد که انتظار میرود لایحه بودجه۱۴۰۴ ابعاد این مسیرها و مسیر مدنظر دولت چهاردهم را برایمان آشکار کند؛ مسیر نخست، تداوم مسیری است که سال‌هاست داریم طی می‌کنیم؛ تمرکز بر منابع و به دنبالش، اتکا به منابع بانکی، انتشار اوراق بدهی و منابع صندوق توسعه. -
آمریکا میتواند کارگران و کارفرمایان ایران را تحریم کند؟
دکترحسین سلاح‌ورزی *تحریمهای بانکی و مالی اعمال‌شده علیه ایران، بهویژه توسط ایالات متحده، تاثیرات گسترده و عمیقی بر اقتصاد کشور و جامعه کارگری و کارفرمایی گذاشته است. این تحریم‌ها نه‌تنها دولت ایران، بلکه بخش خصوصی و کارگران را نیز به‌شدت تحت فشار قرار داده است. لازم دیدم تا ضمن بررسی این تحریم‌ها، نحوه عملکرد آنها، تاثیرات بر اقتصاد ایران و امکان اعمال این تحریم‌ها علیه کارفرمایان و کارگران بر اساس قوانین بین‌المللی، راهکارهای حقوقی و مکانیسم‌های امکان اقامه دعوی توسط تشکل‌های کارگری و کارفرمایی ایران را برای مستثنی شدن از این تحریم‌ها مد نظر قرار دهیم. -
پهپادها و دولت‌های غربی؛ تضادها و تناقض‌ها
دکتر حميد قنبري*چرا پهپادها در سطح بین‌المللی تا این حد حساسیت‌برانگیز شدهاند و آیا این حساسیت‌ها موجه به نظر میرسد؟ واقعیت این است که استفاده از پهپادها در مخاصمات مسلحانه پدیدهای جدید نیست. سابقه استفاده از این ابزارها به دهه‌ها پیش بازمی‌گردد. در جنگ جهانی دوم از هواپیماهای بدون سرنشین برای جمعآوری اطلاعات میدان‌های نبرد و شناسایی اهداف بالقوه استفاده می‌شد. اما در دهههای اخیر، نقش پهپادها به عنوان ابزار تهاجمی و سلاح‌های مخرب نظامی به طرز چشمگیری گسترش یافته است. این گسترش با نگرانی‌های فزاینده‌ای در سطح جهانی روبه‌رو شده است، زیرا پهپادها اکنون توانایی کشتار از راه دور و بدون حضور فیزیکی نیروهای انسانی در میدان نبرد را دارند. -
عصر جدید اقتصاد توسعه
دکتر عطیه وحید‌منش*بالاخره بعد از سال‌ها انتظار، دارون عجم‌اوغلو، جیمز رابینسون و سیمون جانسون جایزه نوبل را بردند. عجم‌اوغلو و رابینسون آنقدر با هم کارهای مشترک دارند که به‌سختی بتوان این دو را جدا از هم تصور کرد؛ یک زوج علمی و همکار بسیار کارآمد، یکی اقتصاددان موسسه فناوری ماساچوست (MIT) و دیگری اقتصاددان و محقق علوم سیاسی دانشگاه شیکاگو و البته سیمون جانسون، اقتصاددان و استاد کارآفرینی دانشکده کسب‌وکار ام‌ای‌تی. این سه‌نفر با مقاله پرارجاع «خاستگاه‌های استعماری توسعه: یک بررسی تجربی» که سال ۲۰۰۱ در مجله معتبر AER چاپ شد، عملا فهم ما را در مورد تاثیر نهادهایی که در طول تاریخ در جوامع شکل گرفته‌اند و امروز روی وضعیت اقتصادی ما موثر هستند دگرگون کردند. -
درباره جایزه نوبل امسال به عجم اوغلو و دیگران
دکتر علی سرزعیمدوشنبه ظهر اعلام شد که جایزه نوبل به عجم اوغلو، رابینسون و جانسون تعلق گرفته است و دلیل آن، تشریح چگونگی شکل‌گیری نهادها و تاثیر آن بر رفاه عنوان شده است. واقعیت آن است که سال‌هاست عموم اقتصاددانان یقین داشتند که دارون عجم اوغلو لایق جایزه نوبل است؛ ولی می‌گفتند که کمیته نوبل نمی‌خواهد این جایزه را در جوانی به او بدهد تا انگیزه فعالیت علمی‌اش کم نشود. بنابراین این جایزه نوبل غیرمنتظره نبود. اما بد نیست به این پرسش بپردازیم که محورهای اصلی فعالیت دارون عجم اوغلو چیست. -
خاورمیانه مستثنی نیست
دکتر کامران کرمی *پدیداری بحرانهای دوره‌ای و تصاعد تنش‌ها در خاورمیانه این پرسش قدیمی اما تعیین‌کننده را مجددا به میان آورده که مسیر اقتصادی صلح در خاورمیانه چگونه به دست میآید؟ آیا خاورمیانه مستثنی از مناطق دیگر از جمله شرق آسیا، اتحادیه اروپا و آمریکای شمالی است؟ آیا تجربه ادغام اقتصادی این مناطق میتواند در مورد خاورمیانه نیز صدق کرده و آن را از انبوه مسائل سیاسی، نظامی و امنیتی حل‌نشده عبور دهد؟ پیش‌نیازهای رسیدن به توسعه اقتصادی در خاورمیانه کدام است؟ عبور از دژ منطقهای و رسیدن به جوامع امن ممکن خواهد بود؟ -
دو‌راهی انتخابات آمریکا برای بورس تهران
شروین شهریاریبر کسی پوشیده نیست که سایه وقایع سیاسی بر سر بازار سرمایه کشور این روزها سنگین‌تر از گذشته شده است. از یک سو درگیری‌های منطقه موجب بروز نااطمینانی در فضای معاملاتی شده و از سوی دیگر، نزدیک شدن به ۱۵آبان و موعد انتخابات ریاست‌جمهوری آمریکا توجه سرمایه‌گذاران را به خود جلب کرده است. -
واگذاری جزایر چاگوس به موریس؛ پایان یک داستان استعماری
دکتر حمید قنبریروز پنج‌شنبه جهان شاهد یک لحظه تاریخی بود: دولت بریتانیا اعلام کرد که کنترل مجمع‌الجزایر چاگوس را به موریس واگذار خواهد کرد. این تصمیم، نقطه پایان بر یکی از طولانی‌ترین مناقشات دیپلماتیک میان دو کشور است. -
کلید حل FATF کجاست؟
دکتر علیرضا سلطانیامیدها نسبت به حل موضوع اف‌ای‌تی‌اف (FATF) با روی کار آمدن دولت چهاردهم و اظهارات جسته‌وگریخته مقامات این دولت، خصوصا رئیسجمهور پزشکیان، افزایش یافته است. اما واقعیت این است که کلید قفل FATF در دست مجمع تشخیص مصلحت نظام، مجلس شورای اسلامی، قوه قضائیه و دولت است و ارکان مختلف حاکمیت در حل این موضوع دخیل هستند. این شرایط به طور طبیعی حل مساله را بسیار پیچیده و سخت کرده است.تداوم قرار گرفتن ایران در لیست سیاه FATF، سال‌هاست به چالشی بزرگ برای ساختار اقتصادی و معضلی برای نظام سیاستگذاری ایران تبدیل شده است. -
چگونه تعرفه‌‌‌های تجاری رفاه مصرف‌کنندگان را هدف میگیرد؟
سیدرضا درودیان *در دنیای امروز، تجارت بین‌المللی به یکی از عوامل مهم رشد و توسعه اقتصادی کشورها تبدیل شده است. تعاملات تجاری بین‌المللی نه‌تنها برای تولیدکنندگان داخلی اهمیت بسزایی دارد، بلکه به مصرف‌کنندگان نیز امکان می‌دهد تا به کالاها و خدمات متنوع و باکیفیت‌‌‌تر دسترسی داشته باشند. تجارت جهانی مرزهای جغرافیایی را از میان برداشته است و به کشورها اجازه می‌دهد تا از مزایای رقابت بین‌المللی بهرهمند شوند. با این حال، برای کنترل و مدیریت جریان واردات و صادرات، دولتها از سیاستهای تجاری مختلفی مانند تعرفه‌‌‌های گمرکی استفاده می‌کنند. تعرفه‌‌‌های تجاری بهعنوان یکی از ابزارهای سیاستگذاری اقتصادی، میتوانند تاثیرات گستردهای بر رفاه کلی اقتصادی یک کشور، بهویژه رفاه مصرف‌کنندگان داشته باشند. -
آقای استاندار، وزن «همدان» روی شانه‌‌‌‌های «گردشگری» است
سعید ترابیاناستانی که شما به عنوان نماینده عالی دولت در آن حضور دارید استانی است که ظرفیت‌‌‌‌های صنعتی و معدنی خاصی ندارد؛ نه‌اینکه تهی از اینهاست، بلکه آن‌گونه که زیستگاه شما کرمان به عنوان بهشت معادن یا مکان‌‌‌‌هایی که در آن خدمت داشته‌‌‌‌اید سرشار از مراکز صنعتی باشد، این‌گونه نیست. -
درس‌هایی که باید از دیگران گرفت
محمود نجفيعرب *سال ۱۳۵۴ و در سفری که شهردار وقت تهران به سئول پایتخت کره‌جنوبی داشت، توافقی برای نامگذاری خیابانی به نام تهران در سئول و برعکس به امضا رسید و شهردار سئول آرزو کرد که روزی این شهر هم مانند تهران به پایتختی پیشرفته بدل شود.حالا بعد از گذشت حدود ۵۰ سال از این توافق، تهران به یکی از آلوده‌‌‌ترین شهرهای جهان با سیستم حمل و نقل عمومی ناکارآمد، ترافیک دائمی و... تبدیل شده و در مقابل، سئول به یکی از مدرن‌‌‌ترین شهرهای زیست‌‌‌پذیر جهان بدل شده است. -
یک نگاه بین‌رشته‌ای به فاجعه طبس
دکتر نادر جهان‌مهر *انفجار مرگبار در معدن زغال سنگ طبس که در روزهای اخیر منجر به کشته شدن بیش از ۵۰ انسان بی‌گناه شد، نه‌تنها خانواده‌های قربانیان و جوامع محلی و مردم کشور ما را در غم و اندوه فرو برد، بلکه بار دیگر پرسشی را مطرح کرد که پس از هر فاجعه‌ای در صنایع پرخطر تکرار می‌شود: «مقصر کیست؟» در‌حالی‌که برخی ممکن است در تحلیل این حادثه به دنبال یافتن یک مقصر واحد باشند، واقعیت این است که چنین حوادثی نتیجه یک زنجیره پیچیده از عوامل متعدد و متقاطع هستند. -
تنظیم ترتیبات اجرایی قطعنامه۵۹۸ و اجرای عهدنامه۱۹۷۵
دکتر عباس آخوندیجنگ تحمیلی طولانی عراق علیه ایران با هزینه‌های انسانی دهشتناک و تخریب فراوان در سال۱۳۶۷ با پذیرش قطعنامه۵۹۸ به پایان رسید. در نهایت صدام حسین، رئیسجمهور وقت عراق پس از تحمیل خسارات جانی و مادی عظیم به دو ملت، طی نامه‌ای به رئیسجمهور ایران در مرداد۱۳۶۹، عهدنامه۱۹۷۵ الجزایر را مجددا به رسمیت شناخت و گفت: «با این تصمیم ما، دیگر همه چیز روشن شده و به این ترتیب همه آنچه را که می‌خواستید و بر آن تکیه می‌کردید، تحقق می‌یابد»، لیکن در عمل پس از گذشت ۳۶سال از پایان جنگ تحمیلی هنوز ترتیبات اجرایی قطعنامه۵۹۸ بر اساس مفاد بند۴ آن تنظیم نشده و به امضای طرفین نرسیده است. همچنین لایروبی آبراهه اروند بر اساس ترتیبات اجرایی منظور در عهدنامه۱۹۷۵ الجزایر عملی نشده است. لذا، همچنان دو بندر بزرگ تجاری ایران از گردونه فعالیت خارج هستند و هنوز تکلیف نحوه جبران خسارات ایران نامعلوم است. -
حکمرانی حاکمیتی و سیاستگذاری مشارکتی
دکتر روح‌اله اسلامیطی دهههای اخیر، ایران با مشکلات متعددی در حوزه نیروی انسانی و مدیریت منابع مواجه بوده است. یکی از مهمترین این مشکلات، تورم نیروی انسانی در بخش دولتی و تورم بوروکراسی است که بهطور مستقیم بر عملکرد اقتصادی کشور تاثیر منفی گذاشته است. -
رد پای پول در بانکها زیر ذره بین
مهدی عطوان*بر خلاف تصور، در بانکها نه پولها پارو میشوند و نه از پارو بالا می‌روند، بلکه «پول»ها در بانکها خلق میشوند. پولها در حساب‌های بانکی، میعان می‌کنند و در آرزوی رسیدن به یک حساب آبرومند و توقف در آن یا استقرار در یک حساب، بدون دغدغه سررسید شدن، از این سرفصل یا حساب بانکی به سرفصل یا حساب بانکی دیگری، آواره و سرگردانند. اما در مقاطعی از سال «پول»ها در هرجای بانک که باشند یک‌جا و در همان سرفصل حسابی که قرار دارند، ثابت می‌مانند، به رد پاهای خود نگاهی می‌اندازند و با هم‌‌بندانشان عکس دسته‌جمعی می‌گیرند. -
تهدیدی برای آینده صادرات ایران
محمد حضرتی*در دنیای امروز، تغییرات اقلیمی به یکی از بزرگ‌ترین چالشهای جهانی تبدیل شده و دولتها را ناگزیر به اتخاذ تدابیر جدی برای مقابله با گرمایش زمین و کاهش انتشار گازهای گلخانهای کرده است. اگرچه میزان و سرعت این اقدامات در کشورهای مختلف متفاوت است، اما روند کلی نشان می‌دهد در سال‌های آینده دامنه این تدابیر بهطور قابل توجهی گسترش خواهد یافت، به‌طوری‌که حتی کشورهایی که تاکنون تمایلی به اجرای این سیاست‌ها از خود نشان نداده اند نیز ناگزیر به پیوستن به این مسیر خواهند بود. -
کلید جذب سرمایههای خارجی
احسان احمدیاقتصاد ایران طی سال‌های اخیر با چالشهای زیادی مواجه بوده است که رکود اقتصادی و کاهش سرمایه‌گذاری خارجی از جمله مهمترین آنها بوده است. این وضعیت، نیاز به تعامل بیشتر با نهادهای مالی بین‌المللی و جذب سرمایههای خارجی را بیش از پیش آشکار کرده است. یکی از مباحثی که در این زمینه بسیار مورد توجه قرار گرفته، پیوستن به گروه ویژه اقدام مالی (FATF) است. در‌حالی‌که برخی از کارشناسان معتقدند FATF میتواند کلید حل بسیاری از مشکلات اقتصادی ایران باشد، عده‌ای دیگر بر این باورند که تنها پذیرش آن برای خروج از بحران اقتصادی کافی نیست. در این مقاله، سعی می‌کنیم ضمن بررسی نقش FATF، به سایر چالشهای داخلی و خارجی که مانع جذب سرمایههای خارجی میشوند، بپردازیم. -
پزشکیان در لباس «مام جلال»
آشیروان شمیرانی *سخن گفتن درباره اهمیت روابط دوجانبه ایران و عراق صرفا مکررگویی است و بهتر است اینجا به مرزهای طولانی و پیوستگی‌‌های قومی، مذهبی و تاریخی آنها اشاره کنیم. اگر بخواهیم مهمترین دستاورد سفر رئیسجمهور پزشکیان به عراق را برشمریم، بی‌‌گمان روحیه گرم و صلح‌‌طلبی‌‌اش در جریان این سفر کاملا جلب توجه میکرد. اما گذشته از این نکته، مجموعه موضوعات دیگری در جریان سفر رئیس‌جمهوری اسلامی ایران به عراق و منطقه کردستان عراق مورد بحث و توجه قرار گرفت که به آنها اشاره می‌شود. -
سندرم شمال
حسین ایمانی جاجرمی*در فرهنگ ژاپنی، پاریس شهری آرمانی تصویر شده است، نماد مدرنیته اروپایی، نظم، تمیزی، شیک‌پوشی، آداب‌دانی پاریسی و شکوه معماری، همه آن چه «برند پاریس» را در دنیای گردشگری، خرید و مد در قرن نوزدهم و ابتدای قرن بیستم ساخت و آن را تا این زمان تداوم بخشید. اما وقتی پای گردشگران ژاپنی به پاریس میرسد با شهری کاملا متفاوت روبه‌رو میشوند: بی‌نظم، شلوغ، نه چندان تمیز و پر از مهاجر و با فرور یختن تصویر آرمانی مشوق ذوق و شور سفر به این شهر و مواجهه با واقعیت تلخ پاریس به یکباره دچار «شوک فرهنگی» میشوند و هر سال تقریبا ۲۰ نفری از آنها کارشان به فروپاشی روانی میرسد و نیاز به درمان و رسیدگی جدی پیدا می‌کنند. -
راه دراز سیاست خارجی تا تولید ثروت
دکتر کامران کرمی *در نظام بین‌الملل در حال گذار با تکانه‌های سیاسی معنادار در میانه زوال نظم کهنه و نظم‌یابی جدید، الگوی رفتار سیاست خارجی بازیگران، اقتصادمحور و با منطق کنش‌‌‌های بده‌بستان تنظیم شده است. در فرآیند نقش‌یابی دیپلماسی اقتصادی، دولتها در تلاشند سهم خود از کیک جهانی را افزایش دهند و زمینه جایگاه‌یابی در زنجیره‌های تامین و تولید ارزش جهانی را پیدا کرده و ارتقا دهند. -
برجام قابلیت احیا دارد؟
دکتر روح‌اله اسلامیتوافق جامع هسته‌ای موسوم به برجام، میان ایران و کشورهای ۱+۵، یکی از مهمترین دستاوردهای دیپلماتیک ایران در دهه اخیر محسوب می‌شود. این توافق به دنبال حل‌وفصل مناقشات هسته‌ای میان ایران و قدرت‌های جهانی بود و توانست در مقطعی به کاهش تنش‌ها و باز شدن فضای اقتصادی ایران کمک کند. اما با خروج ایالات‌متحده در دوره ریاست‌جمهوری دونالد ترامپ، برجام تضعیف شد و اجرای آن عملا به حالت تعلیق درآمد. -
بی‌ثباتی اقتصاد کلان و ناخرسندی ناشناخته
دکتر تیمور رحمانی*بی‌ثباتی اقتصاد کلان بهطور عام و بالا بودن و نوسان نرخ تورم بهطور خاص سبب ناخشنودی بخش عظیمی از افراد جامعه می‌شود و اگر دولتها قرار باشد به دنبال خشنود ساختن و رضایت خاطر بخش عظیمی از جامعه باشند، باید کنترل تورم و بی‌ثباتی اقتصاد کلان را از اولویت‌های خود قرار دهند.در واقع، یکی از دلایل به اصطلاح اقتصاد سیاسی فروکش کردن تورم در سطح جهانی از شروع دهه۱۹۹۰ قابل نسبت دادن به همین ناخشنودی عمومی از تورم و تلاش دولتها برای پرهیز از ایجاد تورم‌های بالا یا تلاش برای پرهیز از ناخشنود ساختن عامه مردم بوده است؛ به‌گونه‌ای‌که نه تنها جوامع پیشرفته (که در آنها سیاسیون برای انتخاب مجدد یا افزایش شانس انتخاب ناچار هستند وعده کنترل تورم را بدهند و در عمل نیز دولت‌های مستقر تلاش دارند تورم را تحت کنترل نگه دارند) بلکه حتی کشورهای در حال توسعه نیز ناچار به اتخاذ سیاستهای کنترل تورم شدهاند. -
مدیریت ریسک ابزار مغفول بازار سرمایه
دکتر سلمان فرجنیا *یکی از کارکردهای مهم بازار سرمایه در جهان، مدیریت ریسک با استفاده از ابزارهای این بازار در وجوه و سطوح مختلف اقتصاد است. از سرمایه‌گذاران خرد گرفته تا صندوق‌های بزرگ سرمایه‌گذاری به این ابزار آگاه هستند و هریک به نحوی از آن استفاده می‌کنند. اما هدف از نوشته، نه توضیح این ابزارها برای سرمایه‌گذاران، بلکه تبیین آن برای اشخاص حقیقی و حقوقی است که به‌صورت مستقیم به دنبال سرمایه‌گذاری نیستند. -
ریشه‌یابی معضل وام نجومی
دکتر علی سرزعیماین روزها جنجال بر سر وام‌های کم‌بهره و زیاد به هیات‌مدیره بورس بالا گرفته و فرصتی شده است تا مخالفان مجید عشقی این وام‌ها را به ابزاری برای تحقیر، درخواست برکناری و اموری از این دست تبدیل کنند. من به شخصه مخالف کنار گذاشتن دکتر دهقان دهنوی و جایگزین‌کردن آقای عشقی در ابتدای دولت آقای رئیسی بودم؛ اما معتقدم فارغ از اینکه با شخص آقای عشقی موافق یا مخالف باشیم، باید موضوعات را غیرشخصی کنیم تا بتوانیم درباره آن قضاوت منطقی داشته باشیم. -
«خلیج‌فارس» گرانیگاه دکترین همسایگی در دولت چهاردهم
حمیدرضا کاظمی *تحرکات سیاست خارجی دولت چهاردهم بهطور روشنی در چارچوب دکترین همسایگی گام برمی‌دارد و در سیاست اعلامی دولت این امر تبلور داشته است. عباس عراقچی در سخنرانی در مجلس شورای اسلامی به صراحت تاکید کرد که توسعه روابط با کشورهای همسایه اولویت اول وزارت خارجه است. در این میان نکته حائز اهمیت توجه ویژه دولت به رابطه با کشورهای خلیج فارس بوده است که این امر بهطور ویژه در تماس‌ها، دیدارها و اظهارات مقامات وزارت خارجه تجلی دارد. شیخ محمد بن عبد الرحمن آل ثانی، نخست‌وزیر و وزیر خارجه قطر در سفر هفته گذشته به تهران اولین مهمان دولت چهاردهم بود. علاوه براین بر اساس گزارش‌‌‌ها بغداد اولین مقصدی خواهد بود که رئیسجمهور جدید به آنجا عزیمت خواهد کرد. -
ملاحظات افزایش سرمایه بانکها
مهدی عطوان *سه چیز پایدار نماند، «مال بی‌تجارت»، «علم بی‌بحث» و «مُلک بی‌سیاست». شاید اگر امروز شیخ اجل می‌زیستند و نظاره‌گر بحرانهای بانکی جهانی از یکسو و اوضاع کنونی بانکداری در ایران از سوی دیگر بودند یا این رویدادها را تجربه می‌کردند، بر آن سه «چیز»، «بانک بی‌کفایت سرمایه» را نیز می‌افزودند. -
نهادهای مدنی؛ منجیان اقتصاد
احسان احمدیدر دنیایی که به سرعت در حال تغییر است و فشارهای اقتصادی و اجتماعی بر جوامع مختلف رو به افزایش است، یکی از مهمترین عوامل موفقیت در سیاستهای اقتصادی، ایجاد و تقویت اعتماد عمومی و مشارکت فعال مردم در فرآیندهای تصمیم‌گیری است. نهادهای مدنی، بهعنوان بازیگران کلیدی در این فضا، میتوانند با ایجاد پیوندی قوی بین جامعه و دولت، نقشی حیاتی ایفا کنند. -
رشد اقتصادی ۸درصدی شدنی است؟
محمود نجفی‌عرب *در جریان رقابتهای انتخاباتی، مسعود پزشکیان، ریاست محترم جمهوری عمل به برنامه هفتم توسعه را هدف اصلی دولت خود اعلام کرد؛ براساس این برنامه باید تولید ناخالص داخلی کشور سالانه معادل ۸درصد رشد داشته‌باشد. طبق برنامه هفتم ۵.۲درصد این رشد از طریق افزایش سرمایه‌گذاری و ۲.۸درصد باقی‌مانده (معادل ۳۵درصد کل رشد اقتصادی کشور) از طریق بهبود بهرهوری باید حاصل شود، اما سوال اینجاست که آیا با شرایط کنونی، دستیابی به این رشد ممکن و واقعی است و چه پیش‌‌‌‌‌زمینه‌‌‌‌‌هایی نیاز دارد؟ -
انتظارات صنعت بیمه از دولت چهاردهم
غلامعلی ثباتالف- صنعت بیمه شامل یک شرکت دولتی و مجموعه‌ای از شرکت‌های خصوصی سهامی عام و همچنین هزاران نمایندگی بیمه، کارگزاری بیمه، ارزیابان خسارت و سنجشگران بیمه (آکچوئرها) است که همه منابع و گردش مالی آن از محل فعالیت خودش به دست میآید. بیمه مرکزی جمهوری اسلامی ایران به عنوان نماینده دولت براساس قانون تاسیس خود بر فعالیت آنها نظارت میکند. -
شبه‌علم و ضدیت با جریان اصلی دانشگاه
دکتر روح‌اله اسلامیدر عصر هوش مصنوعی و پیشرفتهای علمی سریع، دانشگاهها بهعنوان نهادهای تولید و گسترش علم، با چالشهای جدی مواجه هستند. یکی از این چالش‌ها، تاثیرات منفی کلیشه‌های نسل سوم و چهارم و ترجمه‌های اشتباه از راهبردهای علمی است که بهطور نادرست به شعارهایی مانند ارتباط با صنعت و کارآفرینی تکیه دارند. این رویکردهای نادرست، نه تنها به کاهش رتبه دانشگاهها منجر شده، بلکه جایگاه علمی آنها را در سطح بین‌المللی تضعیف کرده است. -
بی‌ثباتی اقتصاد و محاسبات اقتصاد کلان
دکتر تیمور رحمانی *در نوشتار پیشین نوشتم که بی‌ثباتی اقتصاد کلان را با چه شاخصی می‌سنجیم و توضیح دادیم که چرا بی‌ثباتی از منظر اجتماعی منفور است و اشاره کردیم چه چیزی عامل شکل‌دهنده بی‌ثباتی اقتصاد کلان است. در این نوشتار به این موضوع می‌پردازیم که بی‌ثباتی اقتصاد کلان در قالب نرخ تورم بالا پیامدهای منفی بسیاری دارد که یکی از ساده‌ترین و شاید مورد غفلت‌ترین آنها، پیامد تورم بالا برای محاسبات اقتصاد کلان است. -
سه مانع مقابل توسعه‌‌‌گران ساختمان
مهندس سیامک پیربابایی *صنعت ساختمان در ایران همواره به عنوان یک صنعت پول‌ساز و درآمدزا دیده شده است. چنین دیدگاهی موجب شده تا مشکلات این بخش از اقتصاد ایران هیچ گاه از سوی سیاستگذاران به درستی دیده نشود. این در حالی است که در حال حاضر وجود مشکلات عدیده در این صنعت باعث شده تا اولا عرضه و تقاضا در این بازار به مشکل بخورد و ثانیا سازندگان برای تامین نیاز مردم در این بازار با مشکلاتی روبه‌رو باشند. صنعت ساختمان از سوی عموم مردم به شکل سنتی و طی دهههای متمادی به عنوان پناهگاه سرمایه و ابزاری برای مقابله با آثار سوء تورم دیده شده است. -
ایران چگونه معمای روسیه را حل کند؟
دکتر آرمینا آرم *در سال‌های اخیر بحث‌های گستردهای پیرامون ماهیت روابط در حال گسترش میان ایران و روسیه مطرح شده است. گروهی از پژوهشگران با اشاره به همکاریهای گسترده دو کشور در بحران سوریه (۲۰۱۵) برای حفظ حکومت بشار اسد، گفتمان مشترک در مقابله با یکجانبه‌‌گرایی ایالات متحده در نظام بین‌الملل، همکاریهای گسترده نظامی بهویژه پس از جنگ اوکراین و تلاش برای مقابله با تحریمهای غرب از طریق عضویت ایران در سازمانهای اقتصادی مانند شانگهای، بریکس و اتحادیه اقتصادی اوراسیا، ماهیت روابط میان دو کشور را در چارچوب اتحاد استراتژیک تعریف می‌کنند. -
راه دشوار و تصمیمات سترگ
حجت میرزایی*برای من افتخار بزرگی است که به نمایندگی از دانشگاهیان، کارشناسان و متخصصان خبره حوزه شهرسازی و معماری و حملونقل، اقتصاد، مالی و مدیریت در آیین آغاز به کار اندیشمندی فرزانه و سیاستمداری صادق در مقام وزارت راه و شهرسازی سخن بگویم. -
الگوی ایرانی برای خودروسازان زیان‌ده
مرجان شهریاریکدام خودروسازی در ایران سودده است و کدام زیان‌ده؟ این سوال در شرایطی مطرح است که در ابتدا باید پرسید که اصلا خودروسازی در کشورمان میتواند به صنعتی سودده تبدیل شود؟ اگر سیاستگذار خودرو از همین فردا اراده کند که صنعت خودرو در کشور را به صنعتی سودده همچون فولاد، مس و پتروشیمی تبدیل کند، آیا خواسته وی با توجه به شرایط تحریمی و تورمی کشور امکان‌پذیر خواهد بود؟ ملزومات این خواسته چیست؟آنچه مشخص است خودرو یکی از صنایع بسیار بزرگ در جهان و جزو پردرآمدترین صنایع بهشمار میرود. بر این اساس بسیاری از کشورها همچون ترکیه از صادرات خودرو به درآمدهای کلانی دست پیدا کردند. -
قول، پول، فول؛ ثبات اقتصاد کلان
دکتر تیمور رحمانی *امروزه غالب کشورها، اعم از توسعه‌یافته و در حال توسعه، توجه ویژه‌ای به ثبات اقتصاد کلان دارند و تلاش می‌کنند مانع بی‌ثباتی اقتصاد کلان شوند. به همین دلیل، هدف اساسی سیاستگذاری اقتصاد کلان، شامل سیاست مالی و پولی (با تاکید بیشتر بر سیاست پولی) جلوگیری از بی‌ثباتی اقتصاد کلان ذکر می‌شود. -
همفرسایی بحران‌ها و اصلاحات ۱۴×۱۴
دکتر علی حیدری*یکی از انبوه میراث‌های نامیمون به‌جامانده برای دولت چهاردهم، وضعیت نابسامان رفاه و تامین اجتماعی (امداد اجتماعی، حمایت‌‌‌های اجتماعی و بیمه‌های اجتماعی) از جمله ناترازی و ناشاقولی صندوق‌های بازنشستگی، افزایش ابتلا به فقر و آسیب‌های اجتماعی و محرومیت اقشار و گروههای هدف از پوشش‌ها و خدمات امدادی، حمایتی و بیمه‌ای است. -
سانسور در تاریخ‌نویسی
دکتر موسی غنینژاددر اغلب کتاب‌‌‌ها و مقالاتی که ستایشگران محمد مصدق در خصوص کارنامه سیاسی وی و وقایع ۲۸ مرداد نوشته‌‌‌اند سانسور و هوچی‌‌‌گری نقش پررنگی دارد. البته این رویکرد در رفتار سیاسی و خاطره‌نویسی خودِ مصدق هم قابل مشاهده است و این را میتوان به روشنی در جای جای نطق‌‌‌های سیاسی و نیز کتاب خاطرات وی مشاهده کرد. به نظر میرسد این سانسور و هوچی‌‌‌گری ریشه در تلاش برای لاپوشانی تناقض‌‌‌های آشکار در روایت مرسوم خودِ مصدق و ستایشگران وی از وقایع دارد. -
نقش وزارت علوم در پایداری رشد اقتصادی
مهدی قاسمی علی آبادی *وزیر پیشنهادی علوم، تحقیقات و فناوری با مطرح کردن ایده گذر از وضع موجود و رسیدن به دانشگاهها و مراکز علمی- تحقیقاتی مساله محور این امیدواری را ایجاد کردند که قرار است به دانشگاهها برای حل مسائل و چالشهای مهم فراروی کشور ماموریت داده شود. چنین دیدگاهی نسبت به دانشگاه یعنی هویت دادن به آن و بازتعریف نقش آنها به عنوان دانشگاه‌‌های نسل جدید که قرار نیست فقط تولیدکننده مدرک باشند. به نظر میرسد حضور آقای دکتر سیمایی صراف در حوزههای تقنینی و سیاستگذاری کشور و درک عمیق ایشان از مسائل و چالشهای اقتصادی و اجتماعی در طرح این ایده و انگیزه بالای ایشان برای پیاده‌سازی آن به عنوان وزیر علوم، تحقیقات و فن‌‌آوری اثرگذار بوده و لازم است مورد حمایت جامعه علمی و سایر ارکان دولت قرار گیرد. -
درآمد پایه همگانی؛ رکنی اساسی از یک نظام جامع مالیاتی-حمایتی
سیروس امیدوار*یکی از مشکلات اساسی مزمن در نظام اقتصادی کشورمان، به اذعان بسیاری از محققان و سیاستگذاران، وجود نظام‌های مالیاتی و حمایتی ناکارآ و ناعادلانه است. در سمت نظام مالیاتی، اگر انتظار نهایی از نظام مالیاتی را تامین منابع مالی کافی برای تحقق دو هدف اصلی تامین کالاهای عمومی و بازتوزیع برای حمایت از افراد نیازمند بدانیم، سهم پایین مالیات‌ها از تولید ناخالص داخلی (حدود ۷درصد در کشورمان در مقایسه با ۳۰درصد کشورهای توسعه‌یافته و حدود ۲۰درصد متوسط جهانی) شاهدی روشن بر ناکارآیی و ناعادلانه بودن نظام مالیاتی است که عمده آن ناشی از وجود معافیتها و تخفیف‌های گسترده بعضا غیرقابل قبول در قوانین مالیاتی و بزرگ بودن اقتصاد زیرزمینی است که اولی مجال اجتناب مالیاتی و دومی امکان فرار مالیاتی را برای بسیاری از اشخاص حقیقی و حقوقی فراهم کرده است. البته اجتناب و فرار مالیاتی خاص کشور ما نیست و در کشورهای با پیشرفته‌ترین نظام‌های مالیاتی نیز وجود دارند؛ ولی به درجات بسیار کمتر از کشور ما. -
فرصت طلایی اقتصاد دیجیتال در رشد تولید ناخالص داخلی
دکتر عليرضا ماهيار *در حالی که سهم اقتصاد دیجیتال از تولید ناخالص داخلی (GDP) در ایران بین هفت تا هشت درصد و به عبارتی نیمی از رقم میانگین جهانی است، با توسعه استفاده از ابزارهای هوش مصنوعی در صنعت مالی میتوان این سهم را به میزان قابل‌توجهی بهبود بخشید. سهم اقتصاد دیجیتال از تولید ناخالص داخلی در جهان بهطور متوسط ۱۵ درصد است. این رقم در کشورهای توسعه‌یافته به مراتب عدد بالاتری را نشان می‌دهد. به عنوان مثال سهم اقتصاد دیجیتال از تولید ناخالص داخلی چین، به عنوان دومین قدرت اقتصادی دنیا، ۴۱ درصد است. مرور آمار و اطلاعات کمی کشورها در این حوزه بیانگر ظرفیت بزرگ پیش روی کشور در استفاده از اقتصاد دیجیتالی به عنوان یک فرصت تاریخی برای جهش اقتصادی است. -
نزول بازار سهام آمریکا ؛ چرا؟
دکتر مهدی قدسی *در بامداد دوشنبه، ۵ اوت ۲۰۲۴، وزیر امور خارجه ایالات‌متحده، آنتونی بلینکن، اعلام کرد که ایران و حزب‌‌‌الله ممکن است طی ۲۴ تا ۴۸ساعت آینده حمله نظامی به اسرائیل انجام دهند. چنین اخباری معمولا به‌سرعت بر بازارهای مالی تاثیر میگذارد، زیرا سرمایه‌گذاران اغلب دارایی‌‌‌های خود را برای جلوگیری از ضررهای بیشتر پیشرو در میان‌مدت، نقد می‌کنند. در حالی که دیگر تاثیرات اقتصادی ممکن است زمان ببرد تا در میان‌مدت تا بلندمدت نمایان شود، احساسات سرمایه‌گذاران معمولا اولین شاخص یک درگیری منطقهای قریب‌‌‌الوقوع است. -
اختیار معامله در نوسانات بازارهای مالی
دکتر شادی بزرگ *تاریخ بازارهای مالی جهان تاکنون چهار دوشنبه سیاه را تجربه کرده است. دوشنبه سیاه ۱۹ اکتبر ۱۹۸۷ و سقوط بیش از ۲۲درصدی شاخص داوجونز به دلیل ترکیبی از عوامل اقتصادی، ترس سرمایه‌گذاران و ورود معاملات خودکار به بازار؛ دوشنبه سیاه ۲۹سپتامبر ۲۰۰۸ و سقوط بیش از ۷درصدی بازار سهام آمریکا به دلیل بحران مالی جهانی و عدم‌تصویب بسته نجات مالی توسط کنگره؛ دوشنبه سیاه ۹مارس ۲۰۲۰ که بازارهای سهام به دلیل نگرانی از شیوع ویروس کرونا و تاثیر آن بر اقتصاد جهانی با سقوط شدید مواجه شدند و آخرین دوشنبه سیاه مربوط به ۵ اوت ۲۰۲۴ (۱۵مرداد ۱۴۰۳) است که حتی به تعطیلی بازار ژاپن منجر شد. بازار سرمایه ایران نیز با گسترش اقبال مردم در سال ۱۳۹۸ از دارابودن دوشنبه سیاه جا نماند و دوشنبه سیاه ایرانی در ۲۸مهر ۱۳۹۹ که کاتالیزور نزول بازار ایران شد. نکته قابل‌توجه این است که فواصل رخداد دوشنبه‌های سیاه در حال کاهش بوده و از طرف دیگر معمولا دوشنبه‌های سیاه به بازارهای خرسی تبدیل شدهاند و این دو نکته نااطمینانی سرمایه‌گذاران را بیش از پیش افزایش خواهد داد. -
گزیرِ ناگزیر بانکها
مهدی عطوان*اگر نظام بانکی ایران در دهه گذشته پیروزی‌های چشمگیری نداشته است که بتواند با نمایش آنها برای اقتصاد ایران خودنمایی کند، ولی بی‌تردید میتواند با شمارش و بازگو کردن شکست‌هایش همگان را غافل‌گیر و شگفت‌زده کند. از قصه بی‌راهه رفتن برخی بانک‌های نظامی که به ادغام آنها در بانک سپه انجامید تا پایان تلخ داستان کشدار موسسات اعتباری غیر بانکی توسعه، کاسپین و نور که به انحلال و محو شخصیت حقوقی آنها ختم شد و البته هزینه‌های ناخواسته این فعالیت‌های به‌ظاهر بانکی به حساب یکایک ایرانیان گذاشته شد و تاکنون از منابع عمومی پرداخت شده است یا می‌شود. -
انتخاب سکاندار معاونت علمی
افشین کلاهی *پس از انتخاب رئیس دولت چهاردهم، شورای راهبری دوره انتقال بررسی و پیشنهاد اعضای هیات‌دولت را با کمک ۵ کارگروه «اجتماعی»، «فرهنگی»، «زیربنایی»، «اقتصادی»، «سیاسی، دفاعی و امنیتی» و کمیته‌‌‌‌‌هایی برای پیشنهاد وزرا و مسوولان مختلف دولت چهاردهم آغاز کرد. -
نظارت بانکی موثر
دکتر عبدالمهدی ارجمندنژاد *۲۵آوریل سال جاری میلادی، پایگاه اطلاع‌رسانی بانک تسویه حساب‌های بین‌المللی(۱)و(۲)، شاهد رونمایی و معرفی یکی از مهمترین اسناد و استانداردهای کمیته نظارت بانکی بال (بازل) با عنوان «اصول اساسی برای نظارت بانکی موثر(۳)» بود. سندی که نخستین‌بار در سپتامبر۱۹۹۷ میلادی از سوی این کمیته منتشر شد و در ابتدا، مشتمل بر ۲۵اصل اساسی و مهم برای برخورداری از یک نظام توانمند و کارآمد نظارت بانکی بود. -
ترامپ، هراکلیتوس و کالیکس
دکتر غلامرضا حداد *هراکلیتوس، از پیشاسقراطیان بزرگ که به پدر دیالکتیک و فیلسوف تغییر مشهور است، جمله معروفی دارد با این مضمون که «هیچ‌کس نمی‌تواند در یک رودخانه دو بار گام نهد»؛ چرا که رودخانه همواره در حال تغییر است و در هر لحظه رودخانه دیگری است. تعبیر هراکلیتوس برای آنانی که تجربههای ناخوشایند از پدیدهای دارند، امیدبخش است؛ چرا که میتوانند امیدوار باشند تکرار آن پدیده چیز متفاوتی نسبت به گذشته آن باشد. پدیده ترامپ برای کارگزار سیاست خارجی ایران مصداق این امیدواری است؛ چرا که خاطره‌‌‌اش ناخوشایند و تداعی‌‌‌کننده خروج از برجام، فشار حداکثری، شهادت سردار سلیمانی و البته تبعات فراوان سیاسی، امنیتی و اقتصادی آن اقدامات است. -
چند پیشنهاد برای ماندگاری رشد اقتصادی
دکتر مونا امیری *یکی از مباحث کلیدی اقتصادی مورد توجه در دوران انتخابات ریاست‌جمهوری، برنامه‌‌‌ریزی برای فراهم کردن بسترهای مناسب، بهمنظور تحقق رشد اقتصادی ۸درصدی هدف‌گذاری‌شده در برنامه هفتم توسعه کشور بود. همچنین، ضرورت افزایش رشد اقتصادی، همواره بهعنوان یکی از مسائل مهم اقتصادی کشور، از سوی رئیسجمهور منتخب عنوان شده است. رشد اقتصادی، یکی از ابزارهای مهم و تاثیرگذار بر توانمندسازی جوامع برای ارتقای فرصتهای زندگی شهروندان و بهخصوص افراد بسیار فقیر است. -
نقدی بر طرح جدید سازمان امور مالیاتی
دکتر سیدمحمود کاشانی*۴ مرداد ۱۴۰۳ رئیس سازمان امور مالیاتی کشور، از یک طرح آزمایشی در روزهای پایانی این دولت رونمایی‌کرد. رئیس سازمان امور مالیاتی گفت: ۳۲۱ طرح ملی و ۱۳۸۰ طرح استانی را انتخاب کرده‌ایم که مؤدیان مالیاتی میتوانند مالیات‌هایی را که باید پرداخت کنند به انتخاب خود در هریک از این طرح‌ها هزینه کنند. این تصمیم به دلایل زیر با اصول قانون اساسی مغایرت دارد: -
استقلال سیاستگذار پولی و عطش نقدینگی‌خواهی
دکتر شهبد صیقلانی *در این نوشتار سعی شده است تکانه‌های موثر بر شکل‌گیری تورم (در ابعاد زمانی بلندمدت و میان‌مدت-کوتاه‌مدت) در اقتصاد ایران برشمرده و در ادامه مجاری اصلی انتقال تکانه‌ها معرفی شود تا نقش استقلال سیاستگذار پولی در تعیین اهداف و ابزار سیاست پولی در جهت تقلیل اثرات تکانه‌ها نمایان شود. -
۶ توصیه به دولت چهاردهم در دوران گذار
محمود نجفی‌عرب *به‌‌‌‌‌زودی دولت چهاردهم فعالیت‌های اجرایی خود را پس از معرفی وزرا و دریافت رای‌اعتماد از مجلس آغاز خواهد کرد. این دولت در شرایط پیچیدهای اداره کشور را در دست گرفته‌است. حادثه ناگهانی پیشآمده برای رئیسجمهور فقید و وضعیت عمومی اقتصاد ایران، عملا تنگنایی ساخته که عبور از آن چالش‌‌‌‌‌برانگیز است. بااین‌حال اکنون باید چند مساله را در دستور کار قرارداد. -
رشد صنعت لوازم خانگی با تکیه بر فناوری و تجارب جهانی
رضا رحمانی*در شرایطی که پیش‌بینی می‌شود ارزش بازار صنایع لوازم خانگی هوشمند به حدود ۷۷میلیارد دلار تا سال ۲۰۳۰ برسد، کشور ایران به‌رغم نیاز به ارتقای توان تولید و صادرات محصولات غیرنفتی، با برخی چالش‌ها در این حوزه مواجه است. در کنار واردات محصولات پیشرفته و صادرات کالای خام، ایران با بحران تامین سرمایه، قاچاق و ورود فناوری در این حوزه مواجه است. در این گزارش تلاش شده است افزون بر مطالعه روند رشد صنعت لوازم خانگی، عملکرد ایران در این حوزه و منطبق بر چشم‌اندازهای بین‌المللی مورد تجزیه‌وتحلیل قرار بگیرد. -
برآورد نرخ تنزیل سهام
عباس گمار *یکی از پارامترهای مهم در ارزش‌گذاری سهام شرکت‌ها برآورد نرخ تنزیل در بازار سهام است که برآورد آن بهخصوص برای بازار ما سهل‌ممتنع به‌نظر میرسد؛ آسان از آن جهت که رابطه آن بسیار ساده است: نرخ بازده بدون‌ریسک به‌علاوه صرف ریسک؛ دشوار از این نظر که برآورد متغیرهای آن سخت است؛ جایی‌که نرخ بازده بدون‌ریسک دستوری و نرخ بازده حقیقی منفی است و ریسک‌های اقتصادی، سیاسی و اجتماعی حاکم بر بازار سهام کشور مرتبا تغییر میکند.در سال‌های گذشته که نرخ تورم در بازار از مرز ۵۰درصد سالانه عبور کرد، اختلاف‌نظر بر سر میزان نرخ تنزیل بازار سهام شدت یافت، جایی‌که عده‌ای از تحلیلگران معتقدند نرخ تنزیل در بازار سهام باید حداقل نرخ تورم را پوشش دهد اما اینجانب بر این باورم که نرخ تنزیل را عرضه و تقاضا در بازار تعیین می‌کنند، ولو اینکه این عرضه یا تقاضا نیمه‌انحصاری و دستوری باشد. برای ارائه مبانی این دیدگاه دو روش ارائه می‌کنیم. -
اولویت‌های سیاستی دولت چهاردهم
نیکلا گرجستانیانتخاب نهمین رئیسجمهور ایران رویداد مهمی در فضای سیاسی ایران و موقعیت مغتنمی برای ارائه پیشنهاد راهکارهای سیاستی برای برون‌رفت از بحرانهای کنونی کشور است. تاریخ معاصر ایران در طول بیش از یک قرن گذشته درس‌آموخته‌های مهمی دارد که میتواند چراغ راه‌حل مشکلات امروز باشد. برای عملی کردن آموخته‌ها باید آنها را با شرایط و مقتضیات روز سازگار کرد. در این فرآیند باید تعدیل‌های لازم را مدنظر قرار داد تا سیاست‌ها درشرایط کنونی بتوانند موثرتر باشند. هدف این مقاله ترسیم یک چارچوب اصولی برای تدوین سیاستهای مشخص در آینده نزدیک به همت اتاق‌های فکر و نهادهای سیاستگذاری در دولت دکتر پزشکیان است. -
در ضرورت تشکیل دولت ائتلافی
دکتر علی سرزعیم *واقعیت آن است که اشکال بزرگ انتخابات‌های اکثریتی همیشه آن است که اگر کسی ۵۰درصد + یک‌رأی کسب کند و پیروز شود، می‌خواهد ۱۰۰درصد کیک پیروزی را از آن خود کند. این امر فی‌نفسه منصفانه نیست و به لحاظ ملاحظات اجرایی مفید هم نیست. -
ریزساختارهای بازار نیازمند بازنگری
دکتر سعید اسلامی‌بیدگلی *مدت‌‌‌هاست که سهامداران و سرمایه‌گذاران بازارسرمایه با حس فراموش‌‌‌شدگی روزگار می‌‌‌گذرانند. تا چند هفته دیگر دولت چهاردهم مستقر خواهد شد. حال سوال کلیدی این است که آیا دولت مسعود پزشکیان توجهی به این بازار مهم اما «از اولویت افتاده» خواهد داشت یا عدم‌اطمینان به سیاستهای دولت در این راستا ادامه‌‌‌دار خواهد بود؟ در این مجال کوتاه، برخی از انتظارات سرمایه‌گذاران و فعالان بازار سرمایه تحریر شده است؛ باشد که از میان مباحث جدی دولتمردان و سیاستگذاران اقتصادی با فعالان و پژوهشگران بازارهای مالی راهی برای توسعه بازار سرمایه، ایجاد اطمینان در سرمایه‌گذاران و مسیری برای توسعه کشور گشوده شود. -
جمهور سلامت، سلامت جمهور
دکتر امیرحسین تکیان *انتخاب دکتر مسعود پزشکیان بهعنوان رئیسجمهور، بیشتر امیدها و بعضا بیم‌هایی به همراه داشته است. بر بنیاد حدود یک‌دهه پژوهش پیرامون مفهوم حکمرانی، با تمرکز بر گفتمان حکمرانی خوب سلامت و تولید شواهد بومی بافتار ایران، در این نوشتار می‌کوشم به ایجاد فرصت مناسب این انتخاب و پرهیز از دگرگونی آن به تهدید، با هدف آفرینش نوآورانه زندگی شایسته شهروندان ایرانی، از گذرگاهی انجام‌پذیر، شدنی و در چارچوب قانون، دست‌یافتنی و امیدوار به مطلوبیت، یاری رسانم. -
توصیه‌هایی به رئیسجمهور مشورت‌پذیر
دکتر حسین سلاح‌ورزی *آقای پزشکیان! امروز که میتوان شما را آقای رئیسجمهور (منتخب) خطاب کرد؛ چشمانداز اوضاع کشور خیلی بهتر از ماه پیش که رقابتهای انتخابات ریاست‌جمهوری آغاز شد، نیست و البته خدا را شاکریم که با آمدن شما ان‌شاءالله میتوان امیدوار بود اوضاع خیلی بدتر از ماه پیش هم نخواهد شد. امید تا حدود زیادی به مردم بازگشته است و احتمال و امکان ترمیم اعتماد هم نسبت به گذشته بیشتر و دردسترس‌تر به نظر میرسد. توجه به این موارد احتمالا کمک میکند این امید پایدار بماند: -
ویژگی‌‌‌های یک وزیر صمت
بهرام شکوری *وزارت صنعت، معدن و تجارت یکی از ارگان‌‌‌های تاثیرگذار بر فضای اقتصادی کشور و حلقه واصل جامعه کارآفرین و فعالان کسب‌وکار با دولت است. از این‌رو شخصیت سکاندار این نهاد برای بسیاری از آحاد جامعه حائز اهمیت و حتی بر سرنوشت ایشان موثر است. از تشکیل وزارت تجارت در یکصد و بیست سال پیش تا امروز، ساختار این وزارتخانه بارها تغییر کرده و نگاه عمیق به چرایی این تغییرات، اعم از تفکیک‌‌‌ها و ادغام‌ها، شخصیت وزیر این مجموعه را به نقش اول اثر‌گذاری بر چگونگی کارکرد آن تبدیل کرده است؛ چرا که هر زمان در دولتی دو یا چند فرد در حوزه کاری این وزارتخانه حضور داشته و مدعی بودهاند، ساختار این وزارتخانه تفکیک شده و با اعلام نیاز یک وزیر به لزوم هماهنگی بیشتر بخش تجارت با تولید، دوباره با ادغام آن روبه‌رو بوده‌‌‌ایم. -
ایران و شورای همکاری تداوم و تغییر
دکتر کامران کرمی *تغییر دولت در ایران با گفتمان اصلاح‌طلبی عملگرا و شعار تنش‌زدایی و بازیابی جایگاه ژئوپلیتیک در سطح جهانی، تداوم و تغییر سیاست همسایگی در ارتباط با دولت‌های عربی خلیج‌فارس را در چشمانداز قرار داده است. آیا روابط احیاشده با مجموعه شورای همکاری تداوم پیدا خواهد کرد یا با ظهور متغیرهای جدید دستخوش تغییرات می‌شود؟ نمایان شدن این تغییر هم میتواند از جنس یک گام به جلو، دو گام به عقب باشد؛ آن‌گونه که تجربههای تنش‌زدایی در دوره‌های گذشته به نتیجه لازم نرسید و زمینه گذار از رقابت به منازعه را فراهم کرد یا اینکه میتواند از سنخ رقم زدن صفحه جدید در روابط به سوی همکاری در متغیرهای اقتصادی و نظامی-امنیتی باشد که تجربه‌ای نو و بدیع در تعاملات ایرانی- عربی و بهویژه در ترتیبات نوین امنیت منطقهای در دوره گذار به نظم نوپدید محسوب می‌شود. -
منطق ساده تجارت
دنیای اقتصاد-البرز نظامی: در کشور ما ادبیات خودکفایی اقتصادی، عقبه تاریخی قدرتمندی دارد. مساله‌ای که درست در نقطه مقابل اجماع گسترده و عقبهدار اقتصاددانان جریان اصلی قرار میگیرد. حال پرسش این است که طرفداران آزادی تجاری این مساله را چگونه تئوریزه می‌کنند و استدلال آنها در دفاع از آزادی تجاری چیست؟ -
دولت چهاردهم و راه باریک اصلاحات!
امیر ثامنیدرست در زمانی که ایران در اواخر دهه۱۹۷۰ میلادی درگیر رهایی از بند استعمار و استبداد و تاثیرپذیری شدید از تلاطمات ناشی از پیروزی انقلاب اسلامی و سپس خسارات و عقب‌ماندگی‌های منتج از جنگ تحمیلی بود، پروژه «اصلاحات اقتصادی» در بسیاری از کشورهای توسعه‌یافته جدید و نوظهور امروز از جمله چین، کره‌جنوبی، سنگاپور، ویتنام، مالزی، اندونزی، هنگ‌کنگ، نیجریه و... آغاز شد و دستیابی به «توسعه» به اصلی‌ترین دستورکار مشترک دولت و جامعه با محوریت استقرار یک دولت توسعه‌گرا تبدیل شد. -
ضرورت حفظ سرمایه اجتماعی
دکتر مهدی فیضی *برگزیده شدن از سوی اکثریت رای‌دهندگان، با عقلی سرد و شاید دلی خون، مسوولیت بسیار سنگینی را بر دوش رئیسجمهور منتخب میگذارد. دکتر پزشکیان نه‌تنها باید در حفظ این سرمایه اجتماعی به زحمت جمع‌شده به‌جد بکوشد، بلکه باید با عملکرد خود به این اعتماد پاسخ دهد و بر این سرمایه اجتماعی ارزشمند بیفزاید. اصلاحات و تصمیم‌های سخت و ناگزیر اقتصادی در این دوره چهارساله نیازمند پشتیبانی بدنه رنج‌دیده مردم و نظام دل‌آزرده کارشناسی است و برای آن تلاشی سخت در جهت آشتی ملی بهمنظور رسیدن به توافقی داخلی لازم است؛ نه فقط بین همه نگاه‌هایی که در انتخابات بودند، بلکه بیشتر بین آنهایی که صدایی در این بین نداشتند. -
چرا باید رای داد؟
دکتر تقی ترابیممکن است در مواقعی با وضعیت‌هایی مواجه شویم که به‌دلیل عدم امکان تشخیص، تصمیم‌گیری برای انتخاب مشکل باشد. در این مواقع پیشنهاد رهیافتی به‌نام منطق فازی میتواند راهگشا باشد. در این نوع تصمیم‌گیری باید برای تمامی حالات ممکن بین آن دو تصمیم قطبی (که با صفر و یک نشان داده میشوند) حالات دیگری را هم متصور شد و برای هرکدام از این حالات، احتمالی را در نظر گرفت؛ یعنی از تصمیم قطبی بین صفر (مثلا عدم‌مشارکت در انتخابات) و یک (مشارکت در انتخابات) تمام حالات ممکن بین صفر و یک (مجموعه اعداد حقیقی را که بی‌نهایت حالت هستند) را هم احتمال داد. در آن صورت براساس نظریه قطعیت (deterministic) که می‌گوید مشارکت کنم یا نکنم، تمام احتمال‌های ممکن بین صفر درصد و ۱۰۰درصد را که بی‌نهایت حالت ممکن هستند، به‌صورت احتمالی تصادفی (stochastic) درنظر گرفته می‌شود و در تصمیم‌گیری نهایی دخالت داده می‌شود. -
ایران و پیامدهای ژئوپلیتیک «شانگهای»
سینا عضدی - فرزین زندی *«ما به اندازه‌ای که در تامین امنیت در منطقه نقش داریم، در حوزه اقتصاد نقش‌آفرینی‌نکرده‌ایم.» این نظر مرحوم ابراهیم رئیسی، رئیسجمهور فقید ایران درباره هدف از پیوستن به سازمان همکاری شانگهای بوده است. جمله‌ای که به روشنی نشان می‌دهد ایران همزمان دو چشمانداز کلی را در پیوستن به شانگهای پیگیری میکند؛ امنیت و اقتصاد. ایران بهعنوان کشوری که حدود ۲دهه تحت شدیدترین تحریمهای بین‌المللی قرار داشته، در چند سال اخیر اما وضعیت سخت‌تری را تجربه کرده است. ناامیدی از برجام و ناکارآمدی دولتها در عرصه اقتصاد که تاثیر منفی بر سیاست خارجی هم گذاشته، وضعیت پیچیده‌تری را برای ایران به‌همراه آورده است. این وضعیت، در کنار تشدید فشار سیاسی فزاینده غرب بر ایران، مقامات کشور را بر آن داشته است که ایران را در یکی از دو بلوک شرق و غرب (اگرچه جنگ سرد تمام شده است، اما ظاهرا هنوز این دسته‌بندی کار میکند) جانمایی کنند. -
نقدی بر مطالبه افزایش حقوق و دستمزد
دکتر علی سرزعیماین روزها که انتخابات ریاست‌جمهوری برپاست موضوع افزایش حقوق توسط بیشتر نامزدها مطرح شده است و بیم آن میرود که به یکی از محورهای اصلی دولت بعد تبدیل شود. اشکال کار در این است که اجرای این وعده به شرحی که خواهد آمد غیرممکن است. اگر این موضوع تنها توسط سیاستمداران مطرح می‌شد کمتر موجب نگرانی بود؛ اما روزنامه «دنیای‌اقتصاد» در باشگاه اقتصاددانان روز پنج‌شنبه ۲۴خرداد مطلبی با عنوان «پیامدهای کلان سیاستهای حقوق و دستمزد در ایران» توسط رحیم تقی‌زاده منتشر کرد که ایشان نیز وضعیت افزایش کم حقوق و دستمزد را به‌دلیل پیامدهایش مورد نقد قرار داد. -
ثبات مالی؛ پیش‌نیاز رشد
دکتر ولی‌الله سیف*این روزها در کشور عزیزمان شاهد شور و هیجانی فزاینده برای انتخاب رئیسجمهور هستیم و آحاد ملت، امیدوارانه می‌روند تا حماسه‌ای دیگر بیافرینند. رئیسجمهور منتخب در آغاز شروع فعالیت با انتظاراتی گسترده برای اعتلای ایران عزیز در زمینه‌های گوناگون بهویژه در بعد اقتصادی مواجه خواهد بود و این در شرایطی است که اقتصاد شرایط ناگواری را تجربه میکند و کاملا طبیعی است که بخش مهمی از انرژی و وقت رئیسجمهور در دولت چهاردهم صرف ساماندهی و حل و فصل مسائل اقتصادی شود. -
راهنمای چپ، پیچیدن به راست
دکتر امیرحسین خالقی *در کتاب «توسعه به مثابه توانمندسازی حکومت» اثر مت اندروز و همکاران جمله‌ای درخشان می‌خوانیم که «قابلیت را به طور عمده باید حاصل و نتیجه موفقیت دانست تا برعکس»؛ منظور این است که این تصور غالب که گفته می‌شود نخست باید دولت به قابلیت‌‌ها و توانمندی‌هایی مجهز شود تا بعد کارستان کند و گره از کار شهروندان بگشاید خیلی با دنیای واقعی سازگار نیست، دولتها هم مثل دیگر سازمانهای اجتماعی آزمون و خطا می‌کنند در حین عمل یاد می‌گیرند؛ اگر به موفقیتی رسیدند آن تجربیات خوب قبلی در آنها رسوب میکند و به توان حل مسائل در حوزههای مشخص دست پیدا می‌کنند. -
درک نادرست از مفهوم بهرهوری
دکتر علی سرزعیم *سال‌های سال است در برنامه‌های توسعه این موضوع مطرح می‌شود که برای دستیابی به رشد اقتصادی مورد نظر باید از رشد بهرهوری هم استفاده کرد. در واقع گفته می‌شود مثلا برای تحقق رشد اقتصادی ۸درصد، باید ۵.۵درصد از محل سرمایه‌گذاری و ۲.۵درصد از محل رشد بهرهوری به دست آید. معمولا چنین استناد می‌شود که بسیاری از کشورهای در حال توسعه از رشد بهرهوری به‌خوبی بهرهمند شدهاند و بخشی از توسعه خود را مرهون این عامل هستند. -
عبور از تنگناها
محمود نجفی‌عرب *اقتصاد و جامعه ایران روزهای حساسی را پشت سر میگذارد. دولت چهاردهم برای عبور از تنگناهای موجود در اقتصاد باید راهبردهای دقیق و کارآمدی را پیش گیرد. آنچه در قدم اول اهمیت دارد، بازسازی رابطه میان دولت و ذی‌نفعان اقتصاد و پس از آن احیای اعتماد عمومی است. در پس این اقدام میتوان به سمت اجرای سیاستهای اصلاحی پیش رفت. در غیر این صورت دور باطلی شکل میگیرد که به‌غیراز هدررفت منابع و استهلاک هرچه بیشتر اقتصاد ملی، حاصل دیگری نخواهد داشت. -
چیستی نرخ بهره و کارکرد آن
دکتر مهراب کیارسی*در قلب بسیاری از تصمیمات اقتصادی و مالی (financial and economic decisions) کارگزاران در اقتصاد، بده‌‌‌‌بستانی (trade-off) میان مصرف حال و آینده وجود دارد. برای مثال تصمیمات خانوارها در مورد پس‌‌‌انداز یا قرض‌‌‌گرفتن یا تصمیمات بنگاه‌‌‌ها در مورد سرمایه‌گذاری از این جنس هستند. مالکان دارایی ممکن است اولویت را به مصرف در زمان حال بدهند و بنابراین تصمیم به خرج کردن سود سهامشان (dividend) بگیرند یا اینکه آن سودها را به منظور کسب سود بیشتر در آینده دوباره سرمایه‌گذاری کنند. -
نشانه‌های بازگشت
نیما نامداری *انتخابات پدیده پیچیدهای است و رفتار بازیگران این پدیده یعنی مردم و حاکمیت را نمی‌شود به سادگی پیش‌بینی کرد. ضمن اینکه نه مردم و نه حاکمیت، لزوماً موجودیت‌های منسجم و هم‌بسته و یکپارچه‌ای نیستند. اما برای اینکه این پدیده قابل تحلیل شود، ناچاریم بازیگران آن را ساده‌سازی کنیم. -
برندگان ژئوپلیتیک نوین انرژی
مصطفی بوشهری *در نگاه نخست شاید این‌‌‌طور به نظر برسد که با گذار به انرژی‌‌‌های سبز، اهمیت سوخت‌‌‌های فسیلی به‌‌‌کلی از بین میرود و با کاهش وابستگی به این سوخت‌‌‌ها میتوان از کشورها و مناطق تولیدکننده آنها که معمولا کانون رقابتهای ژئوپلیتیک هستند، فاصله گرفت و نفس راحتی کشید. -
فلسفه اقتصاد سیاسی هوش مصنوعی
دکتر روح‌اله اسلامی*مواجهه ایرانیان با تکنولوژی‌های مکانیکی در ابتدا علمی و استفاده از تجربیات دست‌اول بین‌المللی بود. در دوران مشروطیت به لحاظ فهم مکانیک قدرت و استفاده از روایت‌های دست‌اول توسعه‌محور به‌خوبی توانستند هم میراث کهن ایران و تشیع را حفظ کنند و هم از تکنولوژی‌های سیاسی مشروطیت و توسعه اقتصاد بازار بهره بگیرند. -
دولت چهاردهم و محیط زیست
دکتر سروش کیانی قلعه‌سرد *منابع طبیعی و محیط زیست ایران فارغ از تغییر دولتها در طی نیم‌قرن اخیر، روند نامطلوب خود را طی کرده است. در مسیر تغییرات پیشآمده در دولتها نه‌تنها سیاستهای اتخاذی دولت‌های جدید تاثیر مثبتی نداشته، بلکه با تشدید شعارهای رشد‌محور و خلأ جدی رویکردهای توسعه پایدار، روز به روز شرایط محیط زیست و منابع طبیعی ایران بدتر و بحرانی‌تر شده است. -
آوار بیمه بر سر صنعت ساختمان
پژمان جوزی *بی‌تردید دریافت مالیات از سوی سیستم اجرایی و پرداخت آن از طرف شهروندان از دستاوردهای مهم تاریخ بشری است که به رشد و پویایی جامعه کمک میکند. اینکه انسانها از قرن دوم یا سوم قبل از میلاد هم مجبور به پرداخت خراج یا مالیات امروزه بودند، موضوعی است که تاریخ به آن اشاره‌‌‌های آشکار دارد. -
یک بام و دو هوا در شهر
احمد پورفلاحدر سال‌های اخیر در شهر تهران شاهد نامگذاری کوچه‌ها و خیابان‌ها به‌نام گروههای مختلف همچون هنرمندان، ورزشکاران ملی، نخبگان و بعضا برگزیدگان بخشهای دیگر هستیم که کاری بسیار شایسته و مطلوب است که نشان از تفکری مردمی و روحیه قدرشناسانه دارد. -
ایران و چشمانداز بریکس
دکتر کاظم جلالی *اجلاس وزرای خارجه کشورهای بریکس، امروز دوشنبه در شهر نیژنی نووگراد روسیه برگزار می‌شود و علی باقری‌کنی، سرپرست وزارت امور خارجه کشورمان در رأس هیاتی در این نشست شرکت خواهد کرد. این اولین نشست وزرای خارجه بریکس پس از عضویت جمهوری اسلامی ایران در این گروه است. نشست مشترک دیگری روز سه‌شنبه ۲۲ خرداد برگزار خواهد شد که در آن علاوه بر اعضای اصلی، ۱۵ کشور دیگر به عنوان دوستان بریکس نیز دعوت شده و شرکت خواهند کرد. -
ناهماهنگی‌ها و تلاطم در بازارها
دکتر مهرداد سپه‌وند*به نظر میرسد ناهماهنگی و تلاطم در اقتصاد کشور ما تبدیل به قاعده شده و با همه عواقبی که این بی‌نظمی‌ها برای اقتصاد ما داشته است، حتی در میان دولتمردان کهنه‌کار عزم کمی برای اصلاح مشاهده می‌شود. یک نمونه از این ناهماهنگی‌ها را در دو سخنرانی که تنها یک روز از هم فاصله داشتند، شاهد بودیم. نخست در مراسم افتتاحیه مجلس دوازدهم رئیس سنی فرمودند که مجلس باید از تخصیص بودجه بیشتر به بخشی از زیرمجموعه دولت که پیش‌تر نیز سهمش از بودجه افزایش قابل توجهی داشته است، حمایت کند و به عبارت دیگر باید مانعی در برابر سیاستهای مالی انبساطی دولت نباشد. روز بعد رئیس کل بانک مرکزی در همایش سیاستهای پولی و ارزی، ضمن اشاره به کاهش شدید عرضه پول و کاهش نرخ رشد از ۷۵درصد به ۱۵.۳درصد آن هم تنها در مدت یک‌سال، اعلام کرد در سال جاری نیز سیاستهای انقباضی بانک مرکزی بهطور جدی ادامه خواهد یافت.پیامی که این دو سخنرانی دربرداشت، قبل از هر چیز ناهماهنگی در بالاترین سطوح تصمیم‌گیری کلان اقتصادی بود. -
فرمول جدید برای کاهش تعداد نامزدهای انتخاباتی
بهاره آروين *بیش از ۸۰ نفر بهعنوان کاندیدای ریاست‌جمهوری در انتخابات پیشرو ثبت‌نام کرده‌اند، ۸۰ نفری که بر مبنای شرایط عینی ذکر شده در قانون، توسط وزارت کشور واجد شرایط ثبت‌نام تشخیص داده شدهاند. در چنین شرایطی اگر مکانیزم شورای نگهبان به نام رد و تایید صلاحیت‌ها-در واقع برای کاهش تعداد کاندیداها به تعدادی محدود و قابل قبول برای انتخاب- نبود، عملا برگزاری انتخابات در یک مرحله امکان‌ناپذیر می‌بود؛ چراکه نه فقط برای شهروندان امکان مقایسه ۸۰کاندیدا با هم و انتخاب یک نفر از میان آنها اگر امکان‌ناپذیر نباشد دست‌کم بسیار دشوار است، بلکه حتی اگر شهروندان به هر شکلی هم که شده این انتخاب دشوار را انجام دهند، نتیجه انتخابات معتبر و راهگشا نخواهد بود؛ چراکه آنچنان آرای کسب‌شده میان این تعداد زیاد کاندیداها شکسته خواهد شد که عملا هیچ‌یک امکان نمایندگی اکثریت را نخواهد داشت. -
اثر اقتصادی بایکوت اسرائیل
دکتر شیرین ثابتقدم*بعد از حمله ۷اکتبر حماس به اسرائیل که منجر به تشدید جنگ در منطقه غزه شد، مردم در سراسر جهان تصمیم گرفتند که با پیوستن به جنبش BDS مصرف محصولاتی را که اسرائیل از آنها سود می‌‌‌برد، متوقف کنند. بهطور کلی، بایکوت منجر به فشار اقتصادی بر واحد مورد نظر و منجر به تغییر روند سیاسی و تغییر رویه در پاسخ به اجبار می‌شود (Koku, ۲۰۱۲). هدف این جنبش تشویق اسرائیل به آتش‌بس است. با گذشت هفت ماه از آغاز جنگ، بررسی اثر اقتصادی بایکوت بر فروش این محصولات سوالی است که توجه بسیاری از منتقدان را به خود جلب کرده است. -
طنین همکاری چینی- عربی در خاورمیانه
دکتر کامران کرمی *دهمین اجلاس بزرگ وزیران مجمع همکاری عربی-چینی از روز سه شنبه تا شنبه (۲۸ مه تا ۱ ژوئن) به میزبانی پکن و با حضور سران کشورهای بحرین، مصر، تونس و امارات متحده عربی و وزرای خارجه ۱۸ کشور عربی برگزار شد. اجلاسی که محور آن عمق بخشی به همکاری‌ها ذیل دو متغیر انرژی و تجارت با نگاه به حوزههای نوظهور و مشارکت در روندهای چندجانبه سیاسی با تاکید بر مقوله صلح‌سازی در خاورمیانه آشوبناک است.انتظار میرود این مجمع فرصتهای جدیدی برای تعمیق روابط اقتصادی و تجاری بین چین و کشورهای عربی ایجاد کند. به گفته کارشناسان، پتانسیل زیادی در تعمیق روابط در حوزه انرژی، صنایع نوظهور، فناوری و همکاریهای مالی وجود دارد. -
تجربه مشترک اقتصادهای تورمی
دنیای اقتصاد-منصور بیطرف: هفته پیش رئیس‌کل بانک‌مرکزی ایران از کاهش نرخ رشد نقدینگی و متغیرهای پولی موثر بر افزایش نرخ تورم خبر داد. جودت ایلماز، معاون رئیسجمهور ترکیه هم دیروز وعده داد که در نیمه دوم سال‌جاری میلادی شاهد کاهش نرخ تورم ۶۹.۸درصدی خواهیم بود. -
تورم به سادگی کوتاه نمی آید!
دنیای اقتصاد-البرز نظامی: همان‌طور که در یادداشت پنج‌شنبه دو هفته پیش صفحه اندیشه بیان کردیم، اقتصاد ایران در طول ۵ دهه گذشته درگیر پدیدهای بوده که کموبیش در عموم کشورهای جهان ریشهکن شده است. این پدیده نامآشنا تورم است. ماندگاری تورم دورقمی در اقتصاد ایران و آن هم در عصر ما و عدم حل آن در طول این ۵دهه به مثابه آن است که ما در جهان امروزی به بیماری فلجاطفال مبتلا شویم و نتوانیم از آن پیشگیری کنیم. دستاوردهای نظری و عملی علم اقتصاد در جهان امروز حاکی از آن است که مواجهه موقت با تورمهایی نظیر ۸ یا ۹درصدی، برای برخی کشورها حکم بحران را دارد. حال با این وضعیت، کلنجار رفتن ما به مدت نیم‌قرن با تورم‌های دو رقمی نشان از آن دارد که یک جای کار نظام اقتصادی ما میلنگد. -
توسعه اقتصادی تحسین‌برانگیز
دکتر زهرا کریمی*توسعه چین در چهار دهه گذشته توجه پژوهشگران بسیاری را به خود جلب کرده و کتاب‌‌‌ها و مقالات بسیاری در این باره نوشته شده است. اینکه چگونه کشوری فقیر و عقب‌‌‌مانده در زمانی کوتاه به رقیبی قدرتمند در عرصه اقتصاد جهانی مبدل شده است، برای سیاستگذاران و کارشناسان، در تمامی کشورهای درحالتوسعه، ازجمله ایران، حائز اهمیت است. با آنکه توسعه چشمگیر صنعت حملونقل و صنعت مخابرات و انقلاب اینترنت، جریان حرکت سرمایه، تکنولوژی، ایده و نیروی انسانی در جهان را تسهیل کرده و باعث پیشرفت و توسعه برخی کشورها شده است؛ ولی بسیاری از کشورهای جهان همچنان با رشد پایین و فرصتهای محدود برای پیشرفت دست‌‌‌به‌‌‌گریبانند و شمار اندکی از کشورهای فقیر موفق به فرار از تله توسعه‌‌‌نیافتگی شدهاند. -
نقشه راه مهار تورم
دکتر ولی‌الله سیف*کاهش و کنترل تورم همواره از اولویت‌های برنامه‌های اقتصادی دولتها در کشورهای مختلف است. بسیاری از کشورها به خصوص در دو دهه اخیر در این امر موفق بوده و توانسته‌اند تورم را در سطوح تک‌رقمی تحت کنترل قرار دهند. از جمله دلایل اهمیت کنترل تورم، میتوان به موارد زیر اشاره کرد: -
ملالتهای تورم چیست؟
دنیای اقتصاد-البرز نظامی: بیش از پنج دهه است که اقتصاد ایران با تورم مزمن و دو رقمی در حال ستیز و گریز است؛ حکایتی طولانی و پر فراز و نشیب که در سال‌های اخیر شکل ویژه‌تری به خود گرفته است. واقعیت آن است که به پشتوانه ادبیات شکل‌گرفته در حوزه سیاستهای پولی، با قدری چشم‌پوشی میتوان گفت که پدیده تورم در بسیاری ازکشورهای جهان، رام یا حداقل قابل کنترل شده است. -
تبعیض جنسیتی از دیدگاه سه علم
دنیای اقتصاد-کیوان حسین‌وند: فارغ از حساسیت‌برانگیزی مساله تبعیض جنسیتی در جامعه، به نظر میرسد جای خالی یک بررسی بر پایه آرای اصلی و مرجع حول این شکاف به خوبی احساس می‌شود. نظریاتی که هر یک با بینشی اقتصادی، جامعه شناختی و روانشناختی سعی در توضیح علل اصلی این شکاف دارند. در نوشتار حاضر سعی شده است بدون وجود سوگیری، هر یک از نگرش‌ها در سه علم مورد اشاره، با هدف تبیین چرایی وجود شکاف جنسیتی در اقتصاد مورد توجه قرار بگیرد. در قسمت دوم که در شماره‌های آتی چاپ خواهد شد، به پیشنهادهای سیاستی هر یک از سه گروه پرداخته خواهد شد. -
روابط بین‌المللی و توسعه اقتصادی
دکتر محمدقلی یوسفی*هدف این مقاله تبیین مشکلات اقتصادی، اجتماعی، سیاسی و فرهنگی کشور یا ریشه‌یابی آنها نیست. همچنین مخاطبان این مقاله سیاستمداران یا فعالان اقتصادی نیستند بلکه بیشتر روی سخنم با دو گروه از متخصصان علوم انسانی یعنی «اقتصاددانان» و اساتید «روابط بین‌الملل» است که پیرامون مسائل کشور اظهار نظر می‌کنند و خلاصه کلامشان اتکا بر روابط بین‌المللی است. بدون شک تعامل با دیگر کشورها حتی اگر نفعی در بر نداشته باشد همانند تقابل برای توسعه زیانبار نیست. اما تمرکز صرف بر تعامل با دنیای خارج نیز به‌تنهایی حلال مشکلات نیست. هر دو گروه ریشه مشکلات و راه‌حل آنها را در خارج از کشور جست‌وجو می‌کنند. این گزاره نه تنها درست نیست بلکه تبعات منفی دارد که در این مقاله توضیح داده میشوند. -
کویت در مسیر اقتدارگرایی؟
دکتر کامران کرمی*امیر ۸۳ ساله کویت که کمتر از ۵ ماه از صدارتش بر این امیرنشین خلیج فارس میگذرد، در اقدامی نادر پارلمان یا مجلس الامه را که نگین دموکراسی نیم‌بند در جهان عرب و یکی از معدود پارلمان‌های قانون‌گذاری موثر در خاورمیانه بود، برای یک دوره ۴ ساله منحل و۶ماده از قانون اساسی را تعلیق و یک ماده را هم ملغی کرد. شیخ مشعل احمد جابر الصباح برادر ناتنی امیر سابق و چهره اطلاعاتی و امنیتی کویت تمامی اختیارات مجلس را ذیل دیوان امیری و کابینه قرار داد. اقدامی که میتواند پیام‌ها و پیامدهای قابل‌توجهی را بر صحنه سیاسی و اجتماعی این کشور بر جای بگذارد. شیخ مشعل در نطق انحلال پارلمان و خطاب به نمایندگان بر چند کلیدواژه تاکید کرد: دخالت در هسته اختیارات و حقوق اساسی امیر، مداخله در تعیین ولیعهد، فساد گسترده، رفتارهای مغایر با قانون اساسی و تهدید امنیت کشور به اسم دموکراسی. -
اقتصاد چپاولی
سیدامیررضا انگجی*وقتی چپاول به شیوه زندگی در یک جامعه تبدیل می‌شود، در طول زمان یک سیستم قانونی برای تایید خود و یک قانون اخلاقی برای تکریم خود ایجاد میکند. مطالعه رابطه میان دولت و قوه قضائیه در پاکستان نکات جالبی از یک اقتصاد سیاسی چپاولی را نشان می‌دهد. برآورد‌ها با استناد به نقل و انتقالات کلان در قالب املاک گران‌قیمت از دولت به قوه قضائیه و به‌صورت متقابل در قالب احکام حامی دولت از طرف قوه قضائیه نشان می‌دهد که اختصاص املاک به قضات موجب افزایش احکام حامی دولت و کاهش تصمیم‌گیری درباره ماهیت پرونده‌ها می‌شود. این فساد اگرچه برای دولت هزینه‌ای به اندازه ۰.۰۳درصد از تولید ناخالص داخلی دارد، با این حال، به دولت اجازه می‌دهد تا زمین‌های اضافی به ارزش ۰.۲درصد از تولید ناخالص داخلی را در یک‌سال مصادره کند. -
سیاستهای مالی زمان و مکان می‌شناسند!
البرز نظامیرکود بزرگ اقتصادی که سال۱۹۲۹ میلادی از ایالات متحده آمریکا آغاز شد و به مرور بخش بزرگی از جهان را در خود بلعید، باعث شد تا ادبیات علم اقتصاد با تحول چشمگیری مواجه شود. در خلال سال‌های ۱۹۲۹ تا سال ۱۹۳۲ میلادی، تولید ناخالص داخلی (GDP) جهان به اندازه ۱۵درصد کاهش پیدا میکند. -
آشوب مالیاتی
دکتر علیرضا توکلی کاشی *در بودجه سال ۱۴۰۳، دولت در قالب یک‌بند ۶۷کلمه‌ای، در عرصه اقتصادی کشور آشوبی ایجاد کرده است. به موجب بند «س» تبصره ۶ قانون بودجه سال ۱۴۰۳، برای کلیه معافیتهای مالیاتی به‌جز سه مورد، سقف‌های مشخصی تعیین شده و عملا کلیه معافیتهای مالیاتی، مستقل از منشأ یا کارکرد آنها حذف شدهاند. بند «س» تبصره ۶ قانون بودجه می‌گوید: مجموع معافیتها، نرخ صفر مالیاتی، کاهش نرخ مالیاتی و سایر مشوق‌های مالیاتی اشخاص حقیقی و حقوقی از محل مجموع درآمدهای حاصل‌‌‌شده برای عملکرد سال ۱۴۰۳ کلیه مؤدیان به‌استثنای معافیتهای دارای سقف زمانی مشخص و موارد مندرج در ماده «۱۳۹» قانون مالیات‌‌‌های مستقیم و قانون جهش تولید دانش‌‌‌بنیان برای اشخاص حقوقی تا ۵هزار میلیارد ریال و اشخاص حقیقی تا ۵۰۰میلیارد ریال قابل اعمال است. در این یادداشت نسبتا مفصل تلاش شده است ضمن بیان بخشی از دلایل پایه‌ای مبنی بر لزوم وجود معافیت مالیاتی، آثار حذف یکباره معافیتهای مالیاتی بیان شود. -
تورم فزاینده؛ درس‌هایی از گذشته برای تصویری در آینده
دکتر یاشار تاروردی*طبق آخرین آمار قابل دسترسی از بانک‌مرکزی، تورم سالانه در سال ۱۴۰۰ کمی بیش از ۴۶درصد بوده است. در چند سال اخیر تورم فزاینده به حقیقتی پنهان‌ناپذیر در اقتصاد ایران تبدیل شده است که گریبانگیر زندگی روزمره مردم است. عوامل متعددی را میتوان به عنوان دلایل تورم نام برد که بررسی آنها مستلزم نگاهی عمیق به رابطه اجزای مختلف اقتصاد کشور است که از حوصله این متن به دور است. اما میتوان بررسی توصیفی از روند تورم در چند سال اخیر داشت و با استفاده از آن، تصویری، اگرچه ناکامل ولی گویا، از آینده تورم در ایران ساخت. -
تامین اجتماعی و ناترازی‌های کشور
علی حیدری *مدتی است که سخن از ناترازی صندوق‌های بازنشستگی و ازجمله سازمان تامین اجتماعی می‌شود و بهعنوان یکی از چالش‌ها یا ابرچالش‌های کشور مطرح می‌شود؛ غافل از اینکه بخش اعظم ناترازی سازمان‌ها و صندوق‌های بازنشستگی کشور محصول سایر ناترازی‌های مبتلابه کشور است؛ از جمله ناترازی بودجه دولت، ناترازی تجارت خارجی، ناترازی آب، ناترازی انرژی (برق و گاز)، ناترازی جمعیت و ناترازی حساب سرمایه که به این ترتیب شاید بتوان ایران را ناترازآباد دانست. -
بزرگ ماهی‌های کوچک در دنیای کوسه‌ها
شیوشانکار منون* / مترجم: کامران کرمیمرزهایی که جهان را در حالات امروزی شکل داده‌اند ممکن است پاک‌نشدنی به نظر برسند؛ اما وقتی بازه زمانی را گسترش می‌دهید، خطوط بسیار سیال‌تر میشوند. امروزه یافتن مرز بین‌المللی که در دو قرن اخیر تغییر نکرده باشد، دشوار است. دولتها متولد و ناپدید میشوند. قدرت‌های بزرگ متورم، کوچک و ناپدید میشوند. در سال ۱۹۱۰، تقریبا ۸۰درصد از کره زمین به تعداد انگشت‌شماری از امپراتوری‌های اروپایی تعلق داشت - و بسیاری از بقیه در اختیار دودمان‌های عثمانی و چینگ قرار داشت. اما جنگ‌های جهانی و استعمار‌زدایی شاهد ظهور بسیاری از دولت-ملت‌های جدید و اغلب بسیار کوچک بود. -
افسانه شیرین مصدق در برابر واقعیات تلخ تاریخی
دکتر موسی غنینژادطرح مباحثی در نقد کارنامه سیاسی مصدق و اندیشه‌‌های پشتیبان آن از دو دهه پیش به این‌‌سو به افسون‌زدایی از هاله تقدسی که پس از وقایع ۲۸ مرداد ۱۳۳۲ درباره وی از سوی برخی روشنفکران عمدتا چپ برساخته شده بود، کمک زیادی کرده است. این موضوع از این جهت اهمیت دارد که میراث سیاسی مصدق تاثیر عمیقی بر تاریخ کشورمان گذاشته و این تاثیر تا به امروز تداوم داشته است. مصدق با ناسیونالیسم رمانتیک و اجنبی ستیز خود به دستاوردهای حیاتی جنبش مشروطه‌‌خواهی ضربه‌‌های مهلکی وارد ساخت که پس از وی از سوی هوادارانش، بهویژه مصدقی‌‌های چپ، تداوم یافته است. -
پوست‌اندازی در نظم بین‌الملل؟
منصور بیطرفنزدیک به ۸۰ سال است که آمریکا توانسته است خود را بهعنوان قدرت بلامنازع جهانی به تثبیت برساند. در طول این ۸۰ سال کمتر کشوری قادر شده قدرت اقتصادی آمریکا را به چالش بکشد. حتی با آنکه اتحاد جماهیر شوروی از لحاظ نظامی با آمریکا برابری میکرد، اما در بخش اقتصاد و قدرت اقتصادی همواره بازی را باخته بود و در نهایت همین رقابت اقتصادی بود که آن امپراتوری را از پا درآورد. در دهه ۱۹۸۰ میلادی هم با آنکه دو اقتصاد آلمان و ژاپن - علی‌الخصوص ژاپن - اندکی اقتصاد آمریکا را به چالش کشیدند باز این اقتصاد آمریکا بود که توانست از این چالش پیروز بیرون بیاید. -
چرا از تورم متنـفریم؟
امیررضا انگجی *در تعریف اقتصادی تورم پدیدهای پولی است؛ اما همین پدیده پولی بر بندبند جزئیات حیات ما تاثیر میگذارد. کینز معتقد بود با ادامه روند تورم، دولتها میتوانند بخش مهمی از ثروت شهروندان خود را مخفیانه و بدون مشاهده مصادره کنند. او اعتقاد داشت که تورم هم به امنیت و هم به اعتماد مردم به سیستم اقتصادی صدمه می‌زند. تورم نه تنها بر حیات اقتصادی امروز ما تاثیرگذار است، بلکه طیفی از مطالعات آثار جبران‌ناپذیر بین‌نسلی و ماندگار تورم را به اثبات رسانده‌اند. -
بلعیدن جهان به سبک چینی
دنیای اقتصاد-محمدحسین باقی: چین در روابط خارجی خود هیچ محدودیتی قائل نیست. آنها با برداشتن عینک هنجاری از پتانسیل تمام کشورها برای توسعه استفاده می‌کنند: از اسرائیل گرفته تا کشورهای منطقه آسیای مرکزی و قفقاز؛ از اروپا و آمریکا تا قلب آفریقا. چینی‌ها نه‌تنها در منابع و زیرساخت‌های استراتژیک کشورهای ثروتمند که در زیرساخت‌های استراتژیک کشورهای فقیر یا درحالتوسعه هم سرمایه‌گذاری می‌کنند. چینی‌ها با افزایش قدرت اقتصادی خود نه‌تنها اشتهای زیادی دارند تا قواعد غربی شکل‌گرفته و موجود در جهان را تغییر دهند، بلکه به دنبال دسترسی به مواد اولیه ارزان و بازار مصرفی بکر هستند و می‌کوشند تا اقتصاد دیگر کشورها را به خود وابسته سازند. بهطور مثال، اسرائیل یک بازیگر تکنولوژیک‌محور است. چینی‌ها علاقه‌ی وافری دارند تا به فناوری‌های حساس دست یابند. چینی‌ها از فناوری اسرائیل برای رشد اقتصادی خود استفاده می‌کنند. در سال۲۰۱۶ سرمایه‌گذاری مستقیم چین در اسرائیل تقریبا ۳برابر شد و به ۱۶میلیارد دلار رسید. دانیل گالی، یک تبعه اسرائیل که در دانشگاه گیلی در پکن تدریس میکند، معتقد است: «چین در تلاش است تا از ابتکار و خلاقیت اسرائیلی‌ها در اقتصاد کشورش استفاده کند.» -
داده‌سازی، تقلب و سوءرفتار پژوهشگران
دکتر نرگس حاجیملادرویش *در چند ماه اخیر، خبرهای مرتبط با محافل دانشگاهی بسیاری را در بهت فروبرده است. پژوهشگرانی که به صورت پیش‌فرض باید به دنبال کشف حقیقت باشند، اکنون به انواع داده‌سازی‌ها و سرقت‌های ادبی متهم هستند. شاید خوش‌بینانه فکر کنید که داده‌سازی مختص رشته‌هایی خاص در علوم انسانی است. اما شوربختانه، حتی محققانی که روی سرطان کار می‌کنند نیز متهم به داده‌سازی هستند. از قضا این پدیده صرفا مختص دانشگاه‌هایی که می‌خواهند سریع‌تر در رتبه‌بندی‌های معتبر دانشگاهی ترقی کنند نیست و شاید تعجب کنید که حتی دانشگاه هاروارد هم از این آفت در امان نبوده است!
وب گردی
- با کاشت نهال صنوبر چوب برداشت کن و میلیاردر شو!
- چند و چون قیمت بلیط هواپیما تهران تبریز
- پرامپت چیست؟ آشنایی با ویژگی های یک پرامپت خوب
- بلک فرایدی ۱۴۰۳ با ۹۰ درصد تخفیف در جاجیگا
- این مأموریت دوست داشتنی است
- ۷ دلیل برتری ساندویچ پانل نسبت به مصالح سنتی
- رایتل صدرنشین سرعت اینترنت همراه به روایت آمار رگولاتوری
- ۶ مدل صندلی پرفروش آرتمن؛ نشستن با استاندارد های جدید
- خرید سنسور و رله صنعتی برند آتونیکس
- رابیتس ابوفاضلی: ستون فقرات سازه های مدرن
پربازدیدهای سایت خوان
- قیمت طلا، سکه و دلار امروز پنج‌شنبه ۱ آذر ۱۴۰۳+ جدول
- قیمت طلا و سکه امروز پنج‌شنبه ۱ آذر ۱۴۰۳+ جدول
- قیمت طلا امروز پنج‌شنبه ۱ آذر ۱۴۰۳/ قیمت بالا رفت+ جدول
- بیانیه مشترک ۸ کشور در حمایت از برنامه هسته‌ای ایران
- پوتین به غرب هشدار داد/ ما آمادهایم!
- فوری/ شورای حکام قطعنامه علیه برنامه هسته‌ای ایران را تصویب کرد
- پیام تازه فرمانده کل سپاه
- تصویر دیدار مولوی عبدالحمید با رئیسجمهور پزشکیان مورد توجه کاربران قرار گرفت+ عکس
- بیانیه مهم درباره قطعنامه ضد ایرانی شورای حکام
- هشدار جدی عراقچی به اسرائیل: به خوبی می داند پاسخ ما چه خواهد بود
