«خلیج‌فارس» گرانیگاه دکترین همسایگی در دولت چهاردهم
علاوه بر این وزیر خارجه طی جلسه‌ای با سفرا و رؤسای نمایندگی‌های کشورمان در حوزه خلیج فارس دیدار و ضمن اطلاع از آخرین تحولات روابط با این کشورها دستورالعمل‌‌‌های مقتضی برای پیشبرد روابط با کشورهای خلیج فارس در جهت نیل به چشمانداز منطقهای قوی از طریق پیگیری جدی سیاست همسایگی ارائه کرد. این نشست ابتکاری در ارتباط با منطقه خلیج فارس بود و این پیام را به پایتخت‌های دولت‌های شورای همکاری ارسال کرد که ارتقا و بهبود روابط در زمینه‌های سیاسی و اقتصادی با این کشور برای تهران در چارچوب دکترین همسایگی اولویت دارد.
با توجه به اینکه اجلاس سران مجمع گفت‌وگوهای آسیایی (ACD- Asia Cooperation Dialogue) نیز قرار است ماه آینده در قطر برگزار شود، دور از انتظار نیست که دوحه مقصد بعدی رئیس‌جمهور کشورمان باشد. سفری که می‌تواند مکمل تحرکات فوق‌الذکر باشد و در صورتی که این سفر تبدیل به سفری منطقهای شود که علاوه بر دوحه دیگر پایتخت‌های منطقه از جمله مسقط، ابوظبی و ریاض را هم در بر گیرد می‌تواند دستاوردهای قابل‌توجهی برای جمهوری اسلامی داشته باشد. پس از موفقیت سیاست همسایگی در ارتباط با کشورهای مشترک‌المنافع در شمال (CIS-Commonwealth of Independent States) طی دوره اخیر اکنون گام‌های جدی برای ارتقای روابط با همسایه‌های جنوبی بیش از پیش اولویت یافته است که تحرکات سیاسی فوق‌الذکر تبلور این امر است.
همزمان از کرانه جنوبی خلیج فارس هم سیگنال‌‌‌های مثبت برای تهران ارسال شده که نماد آن حضور هیات‌های عالی‌رتبه این کشورها در مراسم ترحیم شهید رئیسی و تحلیف دکتر پزشکیان بود. این حضور نشان داد که این کشورها علاقه‌مند هستند تا روابط خوب با جمهوری اسلامی را حفظ کنند و به دنبال ایجاد مشکل در ارتباط با ایران نیستند. به‌طوری که با توجه به حضور بحرین در این مراسم‌ها به‌رغم قطع روابط رسمی در رسانه‌های منطقه از عنوان «دیپلماسی ترحیم» در ارتباط با روابط ایران با شیخ‌نشین‌های جنوب خلیج فارس استفاده شد.
کشورهای شورای همکاری، این ارزیابی را دارند که جمهوری اسلامی در روند بهبود روابط با کشورهای این منطقه ثابت‌قدم است و با تغییر دولت و وزیر تغییری شگرف در این سیاست رخ نخواهد داد. بررسی اظهارات مقامات، رفت و آمدهای دیپلماتیک و مطالب رسانه‌ای در منطقه گواه این است که کشورهای خلیج فارس هم علاقه ندارند رابطه با تهران را به قبل از ۲۰ اسفند ۱۴۰۱ یا دوره فشارحداکثری بازگردانند.
روند مثبت در روابط ایران با کشورهای خلیج فارس به‌طور قابل‌توجهی مرهون موفقیت مذاکرات پکن میان ایران و عربستان بوده که گره بزرگی از روابط ایران با عربستان و دیگر کشورهای منطقه باز کرد. هرچند روابط هنوز در بخش اقتصادی پیشرفت نکرده اما مساله اینجاست که ارزش و اهمیت احیای روابط با کشورهای خلیج فارس را نباید صرفا در عدد و آمار خلاصه کرد. با این همه به‌نظر می‌رسد که اشاره وزیر خارجه جدید در خصوص تولید ثروت در ارتباط با دکترین همسایگی بیانگر آن است که مساله همکاری‌های اقتصادی و تجاری در روابط ایران با کشورهای پیرامونی از جمله همسایه‌های جنوبی بیش از پیش اولویت پیدا خواهد کرد.
هرچند برخی مسائل منطقهای به‌ویژه جنگ غزه و منازعات در یمن هنوز در روابط ایران با کشورهای خلیج فارس اثر‌گذار است اما چشمانداز روابط دو طرف روشن می‌کند چراکه نوعی از بلوغ در منطقه شکل گرفته که جایگاه جمهوری اسلامی ایران غیرقابل نادیده گرفته شدن است کما اینکه اهمیت جایگاه بلوک اقتصادی شورای همکاری قابل چشم‌پوشی نیست.
* کارشناس مسائل خلیج فارس
