قدرت عاریه ای

نمونه‌ای از دولت دیگر، روسیه ، که با بازیگران غیردولتی ورزشی تعامل دارد، همچنین نشان‌دهنده‌ اجرای قدرت عاریه‌ای است. در ژوئیه۲۰۰۷، در جریان یک‌صد و نوزدهمین نشست «کمیته بین‌المللی المپیک»، سوچی روسیه به‌عنوان میزبان بازی‌های المپیک زمستانی انتخاب شد. این بازی‌های المپیک گران‌ترین بازی‌های تاریخ بود که حداقل ۵۱میلیارد دلار هزینه داشت.

یک برنامه از «علی باباجان»، که «حزب دموکراسی و پیشرفت» را در سال ۲۰۲۰ تاسیس کرد؛ درحالی‌که پیش‌تر حزب «عدالت و توسعه» را ترک کرده بود، ادعا می‌کرد که فعال کردن ایاصوفیه یکی از رویدادهایی است که توسط دولت برای سرپوش گذاشتن بر مشکلات عمده استفاده می‌شود. «ایندیپندنتِ ترکی» همچنین واکنش سایر کشورها به این تصمیم را پوشش داد. یک نگاه دقیق به ایران وجود داشت: در دو مقاله درباره‌ موضع دولت، اظهارات علی‌اکبر ولایتی، مشاور روابط بین‌الملل رهبر ایران گزارش شد که می‌گفت افتتاح این عبادتگاه «بسیار مهم»…

چنین فرض می‌شود که «هدف ایران از طریق نفوذ بر دولت عراق، حفظ توازن قدرتی است که از زمان سقوط صدام به‌دست آورده است که منجر به تغییر نقش سیاسی اهل سنت و شیعیان شد.» در نهایت «وزن» قدرت عاریه‌ای که از طریق چنین تعاملاتی با بازیگران غیردولتی اسلام سیاسی، به‌ویژه حزب‌الله، حماس، سازمان بدر، عصائب اهل‌الحق و کتائب حزب‌الله به نفع ایران تمام می‌شود، مقابله با نفوذ سیاست‌های رقبای سیاسی‌ ایران مانند اسرائیل و آمریکاست.

نمونه‌هایی از روش‌های غیرمستقیم مورد استفاده برای حمایت از بازیگران غیردولتی از طریق روابط ایران با «حماس» (مستقر در فلسطین) و «جهاد اسلامی فلسطین» مورد بررسی قرار گرفت. هر دو گروه از گروه‌های اسلام‌گرای سنی هستند. همان‌طور که استوار توضیح می‌دهد: «چنین گروه‌هایی به اقمار ایرانی تبدیل شده‌اند. هر دوی این گروه‌ها در سیاست ضد اسرائیلی ایران سهیم بوده‌اند.» به همین دلیل، این گروه‌ها نشان‌دهنده تعامل غیرمستقیم با ایران هستند. ایران از اواسط دهه۱۹۹۰ حامی اصلی «جهاد اسلامی فلسطین» بود؛ اما سودان و…

قطر به میزبانی بازی‌های المپیک و پارالمپیک در سال ۲۰۳۲ ابراز علاقه کرد که نشان‌دهنده‌ برنامه‌های آینده برای تعامل با بازیگران ورزشی غیردولتی است. بنابراین، قطر در آینده حداقل در کوتاه‌مدت و میان‌مدت به استفاده از قدرت عاریه‌ای ادامه می‌دهد و همچنان از ثروت مازاد خود برای حمایت از بازیگران غیردولتی سود می‌برد.

تردید وجود دارد که تلاش‌های قطر برای جلب وفاداری قبیله‌ای ادامه یابد؛ زیرا بحران خلیج‌فارس قبایل و طوایف را در نتیجه‌ دوپاره‌سازی وفاداری‌شان، از هم جدا کرد. در مقابل، پایان بحران خلیج‌فارس در سال۲۰۱۷ بدون پذیرش ۱۳خواسته گروه چهار به این معنی است که قطر به حمایت از بازیگران غیردولتی رسانه‌ای ادامه خواهد داد. شبکه‌ الجزیره و ایستگاه‌های وابسته به آن تعطیل نمی‌شوند. بحث اصلی طرف قطری از سال۲۰۱۷ که بحران آغاز شد، باقی مانده است: اینکه بسته شدن الجزیره «چیزی نیست جز تلاشی برای پایان دادن به آزادی…

طی ۱۰ تا ۱۵سال گذشته، قطر بیشتر یک بازار فروش بوده و وقتی پای LNG به میان می‌آید، قطر بازیگر اصلی‌اش بوده است. وقتی بازار شروع به تغییر کند، این امر تاثیر اقتصادی منفی بر جامعه قطر خواهد داشت. با این ‌حال، ۱۵سال گذشته نیز منجر به سرمایه‌گذاری‌ها و ورود فناوری جدید به قطر شده و این کشور توانسته جایگاه مهمی به‌دست آورد.

درحالی‌که «سازمان سرمایه‌گذاری قطر» سپرده‌هایی را به بانک‌های محلی تزریق کرد، اما همچنین شروع به فروش سهام خود در شرکت‌های مختلف کرد و سهام مستقیم خود را در «کردیت سوئیس»، دومین بانک بزرگ سوئیس، به ۴.۴۹درصد در اوت۲۰۱۷ کاهش داد. «سازمان سرمایه‌گذاری قطر» و «گلنکور» همچنین توافق کردند که بیشتر سهام خود را در «شرکت سهامی عام روس نفت» (PJSG) تخلیه و ۴.۷درصد را به «سازمان سرمایه گذاری قطر» واگذار کنند.

مورد قطر همچنین نشان‌دهنده‌ برخی از «هزینه»هایی است که یک دولت ممکن است برای محاسبات اشتباه در میان‌مدت یا بلندمدت بپردازد. به‌عنوان‌مثال، خسارت واردشده طی بحران خلیج‌فارس در سال۲۰۱۷ (که باید به عنوان «هزینه»کوتاه‌مدت در نظر گرفته شود) در اجلاس سالانه شورای همکاری خلیج‌فارس در ۵ژانویه۲۰۲۱ که در «العُلا»ی عربستان سعودی برگزار شد، حل شد. اجلاس العُلا یا به‌اصطلاح «اجلاس سلطان قابوس بن‌سعید و شیخ صباح الاحمد الجابر الصباح» عمدتا به نزدیکی قطر و عربستان کمک کرد. بااین‌حال، روابط با بحرین، مصر و…

محدودیت‌های قدرت عاریه‌ای اغلب در انتخاب‌های پیچیده‌ای نهفته است که باید انجام شود و شامل بازیگران متعددی می‌شود. می‌توان گفت مشکلات ناشی از محاسبات اشتباه حکومت قطر بوده است. آنها از بازیگران غیردولتی حمایت کردند که به روابط بین آنها و سایر کشورها آسیب وارد کردند. این در دست سیاستگذاران است که از چنین «هزینه»های بلندمدتی اجتناب و تنها «وزن» را در حمایتشان از بازیگران غیردولتی افزایش دهند.

این کتاب نوع دیگری از قدرت را پیشنهاد می‌کند که می‌توان آن را به‌عنوان قدرت اعمال‌شده‌ قطر توضیح داد. اصطلاح «عاریه‌ای» به این دلیل انتخاب شده است که اگرچه قطر به‌جای استفاده از منابع بیشتر قدرت خود، بر توانایی‌های مالی‌اش تکیه کرده است، اما این کشور بر نفوذ فراملی تثبیت‌شده‌ بازیگران غیردولتی متکی است. به‌عبارت‌دیگر، مفهوم جایگزین، قدرت «عاریه‌ای» شامل بازیگران غیردولتی در حیطه‌ نظریه‌ روابط بین‌الملل می‌شود و ظرفیت آنها را به‌عنوان حضورهای فراملی توسعه‌یافته در نظر می‌گیرد که به طرق مختلف…

هزینه‌ای که قطر برای حمایت از پاری سن‌ژرمن پرداخت کرد، به خرید باشگاه توسط «سرمایه‌گذاری قطر اسپورتس» و معاملات مالی پس‌ از آن مرتبط بود. قرارداد اسپانسری امضاشده بین پاری سن‌ژرمن و «سازمان گردشگری قطر» در سال۲۰۱۳، با ادامه‌ حمایت مالی توسط «بانک ملی قطر» و تعامل «سازمان گردشگری قطر» با پاری سن‌ژرمن، «پرسش‌های جدی‌ای را از جامعه‌ی اروپایی درباره این مساله مطرح کرد که آیا به نظر می‌رسد چنین رابطه‌ای برای یافتن خلأ در مقررات «بازی جوانمردانه مالی یوفا» است. به نظر می‌رسد که فرصت‌های مالی عظیم…

موضوع آمادگی قطر برای جام جهانی یکی دیگر از نگرانی‌ها بود که در آغاز بحران۲۰۱۷ خلیج‌فارس این نگرانی‌ها افزایش یافت. در آن زمان، بحث‌هایی درباره آمادگی قطر برای جام جهانی وجود داشت؛ زیرا انتظار می‌رفت آن محاصره بر ساخت ورزشگاه‌ها و سایر زیرساخت‌های لازم تاثیر بگذارد. قبل از بحران خلیج‌فارس، مذاکراتی درباره استفاده‌ بالقوه از زیرساخت‌های کشورهای همسایه وجود داشت. گذرگاه قطر-بحرین به ارزش ۴میلیارد دلار به‌عنوان یکی از اجزای مهم پیشنهادی برای جام جهانی ذکر شد. با این ‌حال، اعلام شد که پروژه‌ پل…

میزبانی «جام‌ جهانی۲۰۲۲» به قطر این امکان را داده است که از ماهیت فراملی فیفا مزایایی کسب کند؛ اگرچه کسب حق میزبانی همچنان انتقادها و نگرانی‌هایی را به همراه دارد. از دسامبر۲۰۱۰، زمانی که فیفا جام جهانی را به قطر اعطا کرد، درباره چگونگی برنده شدن این مناقصه، با اتهامات رشوه‌خواری و فساد بحث‌وجدل‌هایی وجود داشت، اگرچه قطر از تخلفات مربوطه تبرئه شد. در همان زمان، به نوشته‌ «ساندی تایمز»، اسناد به بیرون درزشده نشان داد که تیم مناقصه قطر از یک شرکت روابط عمومی آمریکایی و عوامل سابق سیا برای…

تعاملات قطر با بازیگران ورزشی غیردولتی این فرصت را به این کشور داد تا جایگاه خود را در ورزش خاورمیانه پیدا کند یا به‌ عبارت ‌دیگر جایگاه خود را در عرصه ورزش در خاورمیانه و جهان به عاریت بگیرد. از نظر تاریخی، توسعه‌ ورزش و موفقیت شناخته‌شده در آن در سایر نقاط خاورمیانه مانند اسکندریه، قاهره، بیروت، استانبول و تهران رخ‌داده است. میراث و موفقیت ورزشی نیز تا حدی به حضور خارجی‌ها بستگی دارد. اروپایی‌ها عمدتا نقش حیاتی در تاسیس تیم‌های فوتبال و ورزش در سراسر خاورمیانه، به‌ویژه در امپراتوری عثمانی،…

با میزبانی رویدادهای بزرگ، گستره‌ قدرت عاریه‌ای قطر از نظر فنی در سراسر جهان گسترش می‌یابد؛ زیرا سازمان‌های برگزارکننده چنین رویدادهایی فراملیتی هستند و شامل اعضای وابسته یا تیم‌های بین‌المللی می‌شوند. قطر با میزبانی «بازی‌های آسیایی۲۰۰۶ دوحه» از سازمان‌دهنده خود یعنی «شورای المپیک آسیا» (OCA)، برای کسب قدرت در کشورهای حاضر در شورای ۴۵عضوی المپیک آسیا استفاده کرد؛ درحالی‌که میزبان «مسابقات جهانی دوره‌ی کوتاه فینا» در سال۲۰۱۴ بود، گستره [نفوذ] قطر به ۲۰۹کشور دارای عضویت فینا گسترش یافت؛…

یکی دیگر از جنبه‌های تعامل قطر با باشگاه‌های فوتبال، حمایت مالی از پیراهن بود. جهانی‌شدن فزاینده‌ ورزش «به حامیان مالی از خاورمیانه اجازه می‌دهد تا بر روی پیراهن یک تیم در ایتالیا ظاهر شوند و در مکان سوم بازی کنند.» در این بازار جهانی شده، قطر توانست با باشگاه‌های فوتبال معامله کند و از ماهیت فراملی ورزش برای به‌دست آوردن قدرت عاریه‌ای استفاده کند.

گزارش «فیفا گارسیا» به این نتیجه رسید که «هیچ افشاگری انفجاری درباره رشوه» در فرآیندهای مناقصه‌ جام جهانی۲۰۲۲ (و ۲۰۱۸) وجود ندارد. برخی حقایق از این گزارش ظاهر شد که هنوز مشخص نیست، از جمله پرداخت ۲میلیون دلاری به حساب پس‌انداز دختر ۱۰ساله «تیشیرا»، عضو فیفا. در این گزارش آمده است که این پرداخت توسط «ساندرو روسل»، رئیس سابق بارسلونا انجام‌شده است، اما «هیچ مدرکی وجود ندارد که به پیشنهاد قطر مربوط باشد».

تصادفی نیست که در میان ۱۳ درخواست صادرشده از سوی گروه چهار، تعطیلی الجزیره و سایر خبرگزاری‌‌‌هایی بود که به‌‌‌طور مستقیم یا غیرمستقیم توسط قطر تامین مالی می‌‌‌شدند، مانند «عربی ۲۱»، «دِ نیو عرب» (العربی الجدید)، و «میدل ایست آی»، هرچند این درخواست‌‌‌ها از سوی قطر پذیرفته نشد. علاوه بر این، رسانه‌‌‌های مرتبط با قطر به‌‌‌تدریج اعتبار خود را در بین مردم از دست دادند. با تغییر خط‌‌‌مشی تحریریه‌‌‌ تلویزیون الاحرار لیبی به‌‌‌سوی اردوگاه انقلابی-اسلامی در تابستان ۲۰۱۴، روزنامه‌‌‌نگاران مشهور، از جمله…

وزن قدرت عاریه‌ای قطر را درحالی‌که از بازیگران رسانه‌ای غیردولتی مختلف حمایت می‌کند، می‌توان در محبوبیت و گستردگی عاریه‌ای‌اش مشاهده کرد که‌ تا حدی به‌دلیل ایجاد اعتبار از طریق رسانه‌های متنوع بود؛ اما درنهایت با منافع سیاسی قطر سازگاری داشت. این در استراتژی‌های رسانه‌ای امر جدیدی نبود؛ زیرا سازمان‌های رسانه‌ای با بودجه آمریکا و بریتانیا به‌طور مساوی در جهان عرب حضور دارند و هرکدام برنامه‌های موردعلاقه خود را ارائه می‌کنند.

به نظر می‌رسد که سایر روایت‌‌‌های «میدل ایست آی» برنامه‌‌‌ای برای اسلام‌‌‌گرایان، به‌‌‌ویژه طرفداران اخوان‌‌‌المسلمین دارند. این را می‌توان در مورد مصر نشان داد. سردبیر «میدل ایست آی» بارها از مُرسی، رئیس‌‌‌جمهور سابق، به‌‌‌عنوان اولین کسی که به‌‌‌صورت دموکراتیک انتخاب شده است، یاد می‌‌‌کند. او همچنین حمایت از اسلام سیاسی را به‌‌‌عنوان انتخاب مردم عرب به‌‌‌جای «جهادی‌‌‌ها» و «ژنرال‌‌‌های نظامی فاشیست» که گزینه‌‌‌های جایگزین بودند، توصیه کرد. او [سردبیر «میدل ایست آی»] در کتاب «بلر و…

«دِ نیو عرب» (العربی الجدید) یک رسانه است که به‌جای دوحه در لندن مستقر است و تلاشی برای اجتناب از وابستگی به دولت قطر را نشان می‌دهد. این مجموعه‌ رسانه‌ای شامل یک روزنامه روزانه، یک نسخه انگلیسی وب‌سایت و یک ایستگاه تلویزیونی است. این دو شرکت خواهر - «تلویزیون العربی» «دِ نیو عرب» (العربی الجدید) - متعلق به شرکت چترمانند، به نام «فدات مدیا» هستند. رهبری «العربی الجدید» تصدیق می‌کند که «تامین مالی ما [العربی الجدید] از یک شرکت هلدینگ خصوصی قطری است.» علاوه بر این، این شرکت تحت نظارت «عزمی…

پوشش خبری الجزیره به تیرگی روابط بین قطر و همسایگانش در سال۲۰۱۴ و محاصره‌ قطر در سال۲۰۱۷ کمک کرد. در نتیجه‌ بحران سال۲۰۱۴ خلیج‌فارس، شعبه‌ مصری الجزیره بسته شد و تعطیلی این کانال و ایستگاه‌های وابسته‌اش در زمره‌ ۱۳درخواستی بود که گروه چهار در ۱۷ژوئیه۲۰۱۷ مطرح کرد. با این ‌حال، ازآنجا‌که قطر این درخواست‌ها را نپذیرفت، الجزیره همچنان فعال است.

الجزیره متهم به تضعیف رژیم‌های عربی و خاورمیانه‌ای بود و در نتیجه، چندین دولت اقداماتی را برای مقابله با الجزیره و حامی‌اش تصویب کردند. الجزیره هنگام پوشش خبری درگیری اعراب و اسرائیل اظهارات تحقیرآمیزی درباره‌ اردن کرد و ملک حسین را به همکاری با اسرائیل برای محروم کردن سوریه از ذخایر آبی متهم کرد. در نتیجه، در ۵نوامبر۱۹۹۸، اردن اعتبار روزنامه‌نگاران الجزیره در این کشور را لغو و دفتر الجزیره را در «امّان» تا زمانی که قطر عذرخواهی نکرد، تعطیل کرد.

قطر به‌عنوان یکی از حامیان کلیدی الجزیره، مستقیما با یک بازیگر غیردولتی رسانه‌ای مرتبط بود. بنابراین زمانی که این کانال به‌شدت مورد انتقاد قرار گرفت و چنین تلقی شد که از استانداردهای حرفه‌ای فاصله دارد، و به‌عنوان سخنگوی القاعده تلقی شد و سپس از سوی سایر کشورها هک، بمباران و مسدود شد، دولت قطر را نیز تحت تاثیر قرار داد. یکی از انتقادات اصلی، پوشش اسلام‌گرایانه این کانال بود. با وجود انکار هرگونه دستور کار و ادعای ارائه‌ نظرات متعدد و عملکرد بر اساس استانداردهای حرفه‌ای، این کانال به «تغذیه…

قطر با تامین مالی الجزیره، محبوبیت تثبیت‌شده‌ روایت‌های اسلام‌گرایانه را از طریق الجزیره به عاریت گرفت که به ایفای نقش مهم قطر در تغییر رژیم در مصر در طول بهار عربی کمک کرد. تفسیرهای مختلفی از پوشش الجزیره از بهار عربی وجود دارد. برخی از محققان نقش آن را حیاتی می‌دانند و تاکید می‌کنند که الجزیره و اینترنت «تاثیر قابل‌توجهی بر تحول سیاسی و اجتماعی- فرهنگی در کشورهای مختلف عربی داشته‌اند.» با این ‌حال، نفوذ الجزیره به‌جای ارائه‌ پوشش خنثی یا حمایت ساده از تغییرات دموکراتیک، با منافع حامی…

گستره‌ الجزیره -که قطر از طریق آن روایات منطقه‌ای و جهانی را تحت تاثیر قرار داده است- شامل بیش از ۲۰کانال است که همه بطور همزمان فعالیت نمی‌کنند؛ از جمله رسانه‌های عربی و انگلیسی، کانال‌های منطقه‌ای برای بالکان، ترکیه و آمریکا و کانال‌های تخصصی دیگر. بیش از ۷۰دفتر الجزیره در سراسر جهان وجود دارد. بر اساس یک نظرسنجی در سال ۲۰۰۷، ۹۸درصد از بینندگان سایت خبری عرب‌زبان از ۲۰کشور عرب و دو کشور مسلمان غیرعرب (پاکستان و افغانستان) هستند. بینندگان وب‌سایت انگلیسی‌زبان الجزیره عمدتا از غرب (۸۱.۴درصد) و…

محققان با حمایت از این دیدگاه «برنامه دموکراسی‌سازی»، «کمپین‌های انتقادی» الجزیره علیه رژیم‌های عربی را تحت شعارهای «نظر و نظر دیگری» و «دموکراتیزه کردن جهان عرب» برجسته می‌کنند. العوویفی بیان می‌کند که اعتبار لیبرال الجزیره در برنامه‌هایی مانند «بیش از یک نظر» توسط «سامی حدادِ» اردنی ارائه شد که در آن حداقل سه کارشناس با دیدگاه‌های سیاسی و گرایش‌های ایدئولوژیک متفاوت درباره موضوعات بحث می‌کردند. به گفته‌ العوویفی، این کانال «نقدی رادیکال و اغلب طعنه‌آمیز از رژیم‌های عربی و تعهد به ادعاهای…

الجزیره همچنین به‌دلیل پوشش خبری جبهه‌ النصره مشهور است. اولین مصاحبه با بنیان‌گذار و رهبر النصره، ابومحمد الجولانی، توسط الجزیره در ۱۹دسامبر۲۰۱۳ با عنوان «رهبر القاعده در سوریه با الجزیره صحبت می‌کند» منتشر شد. این مصاحبه به زبان انگلیسی با پاسخ‌های عربی و با پنهان کردن چهره‌ الجولانی به‌دلیل ترس‌های امنیتی انجام شد. در ۲۷مه۲۰۱۵، احمد منصور، گزارشگر دیگر الجزیره، مصاحبه‌ای اختصاصی دیگری با الجولانی در برنامه‌ «بدون مرز» انجام داد؛ جایی که وی با تاکید بر آزادی به‌جای تروریسم معرفی شد. پوشش…

اولین برنامه‌ای که الجزیره از طریق آن بینندگان را هدف قرار داد و قطر از آن سود برد، برنامه و دستور کاری «پان عربی» بود که ۷۳.۳درصد آن از الجزیره پخش می‌شد. العوویفی بیان می‌کند که به نظر می‌رسد ناسیونالیسم عربی عامل وحدت‌بخش این کانال است؛ به‌طوری‌که روزنامه‌نگاران الجزیره عمدتا عرب معرفی می‌شوند و این شبکه با استفاده از ادبیاتی مانند «ملت عرب» و «همبستگی عربی» همراه با پوشش مبارزات ناسیونالیستی علیه صهیونیسم و استعمار از ناسیونالیسم عربی حمایت می‌کند.