نگاه دیگران-بخش چهل‌وهفتم
قطر به‌مثابه یک« قدرت عاریه‌ای»
روزنامه سعودی «الجزیره» (که البته ارتباطی با شبکه الجزیره قطر ندارد) انتقادی را از یک روحانی برجسته سعودی از این کانال رسانه‌ای به‌دلیل استفاده‌اش از غیرمسلمانان برای بحث درباره مسائل اعتقادی و برنامه‌هایی که او آن را «مسخره‌کننده» اسلام می‌دانست، منتشر کرد. در نتیجه، این کانال توسط دولت عربستان جریمه شد. در ژوئیه۱۹۹۹، مقام‌های سعودی تمام ارسال‌های ماهواره‌ای در قهوه‌خانه‌های عمومی ریاض را بستند، «به‌ظاهر برای اینکه الجزیره را از انظار عمومی دور نگه‌دارند.»
در هر یک از این موارد، پوشش مطلوب الجزیره از جنبش‌های اپوزیسیون و اسلام‌گرایان که به‌عنوان «نمایش قدرت» قطر عمل می‌کنند، به‌عنوان نگرانی‌های امنیتی تلقی می‌شد. موارد بعدی نشان می‌دهد که الجزیره به‌عنوان عامل بی‌ثبات‌کننده عمدی دیگر کشورهای شورای همکاری خلیج‌فارس تلقی شد، آن هم با وجود روایات غربی که می‌گوید الجزیره ناآرامی‌های بحرین را به‌اندازه مصر، لیبی، سوریه یا تونس به‌طور کامل پخش نکرد و مقام‌های بحرینی دیدگاه متفاوتی اتخاذ کردند. الحسن این را یک تصور نادرست از سوی دولت‌های غربی می‌داند و درحالی‌که این پوشش ممکن است به‌اندازه مصر پرحرارت نباشد، اما به دور از «سکوت» بود.
الحسن به مستند «بحرین: فریاد در تاریکی» محصول الجزیره انگلیسی اشاره می‌کند که آن را «یکی از مخرب‌ترین و یک‌طرفه‌ترین مستندها از بحرین می‌داند؛ نمونه‌ای از پلتفرمی که الجزیره برای اپوزیسیون در کشورهای حاشیه خلیج‌فارس طی چندین سال فراهم کرد.» یک کارشناس امنیتی خلیج‌فارس توزیع گسترده این مستند در «قطر ایروِیز» را در قالب «نمک بر زخم پاشیدن» برجسته کرد که توسط بحرینی‌هایی که انتظار داشتند قطر به‌عنوان یک «دولت برادر» رفتار کند، احساس شد. پوشش الجزیره از بحرین –که به این نمونه محدود نماند- از نظر بحرین بسیار مضر، بسیار شگفت‌انگیز و بی‌سابقه تلقی می‌شود. چنین پوششی دلیلی برای بحران‌های۲۰۱۴ و ۲۰۱۷ خلیج‌فارس شد که قطر در یک طرف و گروه چهار یعنی عربستان، بحرین، امارات و مصر از سوی دیگر بودند.
درحالی‌که موضع شورای همکاری خلیج‌فارس این بود که الجزیره یک پلتفرم بی‌ثبات‌کننده برای کشورهای شورای همکاری است، مصر انگیزه‌های خاص خود را داشت. پس از زمین‌گیر شدن رهبری اخوان‌المسلمین و چند ساعت پس از به قدرت رسیدن ژنرال سیسی، پوشش خبری «مباشر مصر» وابسته به الجزیره در مصر قطع شد، دفتر مورد یورش قرار گرفت و تعدادی از روزنامه‌نگاران دستگیر شدند. الجزیره در ۲۵اوت۲۰۱۳ توسط «وزارت ارتباطات و فناوری اطلاعات» به‌طور رسمی «غیرقانونی» اعلام شد. چهار خبرنگار دیگر از الجزیره انگلیسی در دسامبر۲۰۱۳ توسط نیروهای امنیتی مصر «به ظن استفاده از تجهیزات غیرمجاز، پخش اخبار نادرست و در اختیار داشتن فیلم جعلی» دستگیر شدند. این شبکه توسط رسانه‌های دولتی مصر به «تحریف وجهه مصر در خارج از کشور، آسیب به جایگاه سیاسی آن و ایجاد این باور در افکار عمومی بین‌المللی متهم شد که تصاویر غیرواقعی از اتفاقات مصر نشان می‌دهد و اینکه این کشور شاهد یک جنگ داخلی است» اما پس از چند دور محاکمه، روزنامه‌نگاران در نهایت آزاد شدند. در ژوئن۲۰۱۶، خبرنگاران الجزیره، همراه با رئیس‌جمهور سابق مُرسی، به افشای اسرار دولتی به قطر متهم شدند.
پوشش خبری الجزیره به تیرگی روابط بین قطر و همسایگانش در سال۲۰۱۴ و محاصره قطر در سال۲۰۱۷ کمک کرد. در نتیجه بحران سال۲۰۱۴ خلیج‌فارس، شعبه مصری الجزیره بسته شد و تعطیلی این کانال و ایستگاه‌های وابسته‌اش در زمره ۱۳درخواستی بود که گروه چهار در ۱۷ژوئیه۲۰۱۷ مطرح کرد. با این حال، ازآنجا‌که قطر این درخواست‌ها را نپذیرفت، الجزیره همچنان فعال است. کینینمونت اظهار می‌کند که ناظران غربی تفاوت الجزیره‌ی عربی و انگلیسی را دست‌کم گرفته و فرض کرده‌اند که کل کانال کاملا حرفه‌ای بوده است. او می‌گوید: «برای من گروه چهار می‌توانست با انتشار انتقادات خاص‌تر درباره آنچه در پوشش خبری الجزیره عربی مشکل‌ساز است، اقدامات بیشتری برای تضعیف الجزیره عربی انجام دهد. متاسفانه برای آنها، صرف درخواست برای تعطیلی‌اش، به دلایل واضح، با افکار عمومی بین‌المللی چندان خوب عمل نکرده است.»
در نتیجه، الجزیره تنها در دولت‌های مربوطه از سوی گروه چهار مسدود شد؛ درحالی‌که الجزیره به پخش خود ادامه می‌داد، اعتبار آن را در بین بینندگان از دست داد. اگرچه تنها بیش از ۲۰سال از عمر این کانال می‌گذرد، به نظر می‌رسد اهمیت آن در جهان عرب رو به کاهش است.
