ویژه نامه سراسری فولاد مبارکه

• سالِ جهشِ تولید

  

  حضرت آیت‌الله خامنه‌ای در آستانه سال ۹۹ با تسلیت و تبریک به خانواده‌های شهدای سال ۹۸ از جمله شهدای دفاع از حرم و مرزها و در رأس آنان شهید بزرگوار سردار سلیمانی، شهید ابومهدی المهندس و همراهان آنها و همچنین شهدای حادثه کرمان و حادثه هواپیما و شهدای سلامت، سال ۹۸ را سالی پرتلاطم برای ملت ایران خواندند و خاطرنشان کردند: سال قبل با سیل آغاز و با کرونا تمام شد و در طول سال نیز حوادث گوناگونی مانند زلزله و تحریم‌ها پدید آمد اما اوج این حوادث، جنایت تروریستی آمریکا و شهادت سردار نامدار ایران و اسلام، شهید سلیمانی بود.

• بزرگترین واحد صنعتی‌خصوصی

  مجتمع فولاد مبارکه در سال ۱۳۷۱ به عنوان بزرگ‌ترین واحد صنعتی خصوصی در ایران و بزرگ‌ترین مجتمع تولید فولاد در کشور به بهره‌برداری رسید. این شرکت بر اساس آمار پایان سال ۹۷ ظرفیت تولید سالانه ۳/ ۱۰ میلیون تن انواع محصولات فولادی تخت، گرم و سرد نوردیده، قلع‌اندود، گالوانیزه و رنگی و... داشته است. شرکت فولاد از معدود شرکت‌های فولادساز ایرانی است که مالک زنجیره کامل در تولید فولاد از معدن‌کاری سنگ آهن تا نورد فولاد است. شرکت فولاد تأمین مواد اولیۀ بیش از ۳,۰۰۰ کارخانه و کارگاه تولیدی کشور در صنایع لوله و پروفیل، نفت، گاز و پتروشیمی، خودرو، موتورهای الکتریکی، لوازم خانگی، فلزی سبک و سنگین، ساختمانی، غذایی، کشتی‌سازی و سازه‌های دریایی را بر عهده دارد. این شرکت در ۷۵ کیلومتری جنوب غربی شهر اصفهان در مبارکه واقع است. مجتمع فولاد مبارکه همچنین صاحب یکی از معتبرترین باشگاه‌های ورزشی ایران به نام باشگاه فولاد سپاهان است.

• جواهری بر تاج خاورمیانه

  

  وقتی اولین امضای قرارداد ایجاد فولاد مبارکه اصفهان روی کاغذ نشست، هیچ‌کس فکرش را نمی‌کرد که این غول قدرتمند اقتصادی بتواند فشار تحریم و مشکلات اقتصادی تورم را از سر بگذراند و به صنعتی پایدار و بومی برای ایران تبدیل شود.

• فولاد در گذر زمان

  مجتمع فولاد مبارکه در سال ۶۰ عملیات اجرایی ‌اش آغاز شد و در دوران جنگ تحمیلی و زیر حملات هوایی جنگنده‌های دشمن به‌دست توانای سربازان جبهه صنعت ادامه یافت. سال ۷۱ این مجتمع به دست رئیس ‌جمهور وقت مرحوم آیت‌الله هاشمی رفسنجانی افتتاح شد.

• بزرگ شدن غول فولاد

  

  فولاد مبارکه اصفهان را که امروز به عنوان بزرگ‌ترین بنگاه صنعتی کشور شناخته می‌شود، بحق مولود انقلاب لقب داده‌اند؛ غول بزرگی که پس از انقلاب متولد شد و در سال‌های سخت جبهه و جهاد، نضج گرفت و در سال‌های سازندگی بزرگ شد تا امروز که به بزرگ‌ترین مجتمع صنعتی ایران تبدیل شده و توانسته دستاوردهای مهمی برای منطقه و کشور داشته باشد، به گونه‌ای که تولید محصولات و ایجاد رشد اقتصادی کمترین نتیجه فعالیت‌های این شرکت در قیاس با دستاوردهای اجتماعی، فرهنگی و ایجاد توسعه کشور است. سعی شرکت همواره آن بوده که بتواند در جوانب مختلف خود همچون اشتغال‌زایی، توسعه زیرساخت‌ها، فعالیت‌های اجتماعی، توسعه سلامت و ورزش در جامعه، ایجاد دانش و سرریز آن به جامعه و... علاوه بر ایجاد سودآوری برای سهامداران، رضایت برای مشتریان و رفاه کارکنان، موجب ایجاد منافع برای آحاد جامعه شود. در این پرونده می‌خواهیم ببینیم فولاد مبارکه چگونه تبدیل به یک شرکت بزرگ شد و در این زمینه به بازخوانی طرح‌های توسعه شرکت می‌پردازیم.

• تاریخ شفاهی فولاد

  

  انعقاد قرارداد احداث فولاد مبارکه مربوط به سال‌های قبل از انقلاب ۵۷ بود، در اوایل دهه نفت بهای نفت از بشکه‌ای دو تا سه دلار به ۱۲ دلار رسید و همین موضوع باعث شد تا اوضاع مالی کشور یکباره بهبودی قابل توجه پیدا کند. در همین زمان تحت عنوان رسیدن به دروازه‌های تمدن تعدادی طرح توسعه در کشور تعریف شد که احداث پنج کارخانه فولادی نیز جزو این موارد بود. درنهایت نیز سه قرارداد برای احداث سه مجموعه فولادسازی در اصفهان (با همکاری شرکتی انگلیسی)، بندرعباس (با همکاری شرکتی ایتالیایی) و اهواز (با همکاری شرکت چندملیتی آمریکایی) منعقد شد. البته تا زمان انقلاب سال ۵۷ تنها فولادسازی اهواز (فولاد خوزستان امروز) اندکی پیشرفت فیزیکی داشت و برخی تجهیزات این واحد به کشور وارد شد. پروژه فولاد بندرعباس تنها در مرحله آماده‌سازی زمین بود و پروژه اصفهان حتی به مرحله خاکبرداری نیز نرسیده بود.

• پشت در انقلاب چهارم صنعتی

  

  فولاد مبارکه روزهای طلایی خود را سپری می‌کند و این ‌روزها بر پایه تلاش‌های بسیاری از سخت‌کوشان صنعت بنا نهاده شده و می‌تواند آینده‌ای روشن‌تر از شرایط فعلی را برای صنعت فولاد کشور به ارمغان آورد. گذار به سمت تکنولوژی‌محور شدن صنعت فولاد از مسیر این شرکت عبور می‌کند و می‌توان گفت بخشی از توسعه صنعتی در ایران را مرهون فولاد مبارکه هستیم. اما رخدادهای درونی فولاد مبارکه نشان می‌دهد نیاز صنعت به توسعه فولاد مبارکه هر روز بیشتر از قبل خواهد شد و صنعت به‌روز در کشور بیش از همه به فولاد مبارکه موفق نیاز دارد، آن هم در شرایطی که حفظ بازارهای صادراتی خود حامی مهم‌تری برای نیاز به توسعه و بهبود مستمر کیفیت تولید در فولاد مبارکه دارد. تجمیع موارد فوق شرکتی را ایجاد کرده که بزرگ‌ترین شرکت احداث‌شده در کشور بعد از انقلاب بوده و این ‌روند توسعه به صورت ادامه‌داری در حال طی زمان است. بخش اعظم موفقیت‌های مبارکه مدیون مدیرانی است که با نگاهی دانش‌محور، آینده این شرکت را علم‌پایه بنا کرده و این مسیر، رونق تولید را به ارمغان خواهد آورد. در همین راستا در گفت‌وگو با حمیدرضا عظیمیان، مدیرعامل فولاد مبارکه، به پیدا و پنهان دشواری‌های مدیرعامل بودن فولاد مبارکه پرداختیم که شاید یک مصاحبه ماندگار برای مدیران آینده فولادی در کشور به‌شمار رود. شرح این گفت‌وگو را ملاحظه می‌فرمایید.

• رکورد به‌‌رغم تحریم

  فولاد مبارکه اصفهان یکی از بزرگ‌ترین واحدهای صنعتی ایران است. این واحد صنعتی که ظرفیت تولید سالانه بیش از ۱۰ میلیون تن برای آن برآورد شده است در نزدیکی شهر مبارکه و ۷۵کیلومتری جنوب غربی شهر اصفهان قرار دارد. این واحد بزرگ صنعتی که پاسخ‌دهی به نیازهای داخل و راهیابی به بازارهای جهانی را جزو مهم‌ترین اهداف خود قرار داده همواره مورد توجه دشمنان هم قرار گرفته است. در نیمه نخست سال جاری آمریکا در فهرستی اقدام به اعمال تحریم‌هایی علیه فولاد مبارکه اصفهان کرد. با این حال آن‌گونه که اخبار نشان می‌دهد این تحریم‌ها تغییر چندانی در وضعیت تولید فولاد مبارکه ایجاد نکرده است و آن‌گونه که مدیران واحدهای فولاد می‌گویند، حتی ناحیه‌های آهن‌سازی، فولادسازی و ریخته‌گری مداوم، نورد گرم و نورد سرد در سال جاری موفق به رکوردشکنی هم شده‌اند.

• گریز از خام‌فروشی

  

  طی سال‌های گذشته به منظور توسعه صنایع معدنی و جلوگیری از خام‌فروشی اقدامات قابل توجهی انجام شده است، به‌طوری‌ که رشد ایجاد ظرفیت در زنجیره فولاد کشور از سال ۹۲ تاکنون بیش از ۵۰ درصد، زنجیره مس و آلومینیوم بیش از ۷۰ درصد است لکن با توجه به پتانسیل‌های معدنی کشور، این توسعه‌ها کافی نبوده و لازم است توجه ویژه‌ای در این بخش به وسیله همه دست‌اندرکاران اقتصادی انجام شود.

• رویکرد توسعه دانش و مهارت

  

  نیازهای نیروی انسانی شرکت فولاد مبارکه با توجه به ساختار سازمانی، پروفایل شایستگی مشاغل، نرخ بازنشستگی و سیاست‌های برون‌سپاری، تعیین و سپس از طریق رویکردهایی نظیر صدور اطلاعیه استخدامی، برگزاری آزمون‌های دانشی و مهارتی، کانون ارزیابی شایستگی، معاینات طب صنعتی و گزینش با همکاری دانشگاه‌ها، موسسات و ارزیابان مستقل، اقدام به جذب نیروی انسانی می‌شود و نهایتاً در فرآیند جامعه‌پذیری، نیروها قابلیت شروع فعالیت در شرکت را پیدا می‌کنند. رویکرد فولاد مبارکه در ارزیابی داوطلبان، به‌صورت ارزیابی‌های چندگانه است. به این معنا که چند بعد شایستگی، در چند تمرین از طریق چندین ارزیاب مختلف مورد ارزیابی قرار می‌گیرد، که به‌طور خلاصه شامل مراحل زیر است:

• ثروت پولادین

  توسعه فناوری عامل اصلی توسعه اقتصادی بلندمدت در همه کشورهای جهان است که امروزه، مساله‌ای بدیهی برای پیشرفت اقتصادی و افزایش بهره‌وری در نظر گرفته می‌شود. از همین روی، بخش صنعت به‌ویژه صنایع مادر همچون صنعت فولاد، از مهم‌ترین بنیان‌هایی هستند که می‌توانند با برنامه‌ریزی هدفمند و به‌کارگیری استراتژی‌های اساسی و همه‌جانبه، علاوه بر تحول اقتصادی در کشور، مسیر توسعه را نیز هموار کنند. فولاد مبارکه اصفهان، یکی از معدود شرکت‌های فولادسازی ایران است که توانسته مالک زنجیره‌ای کامل در تولید فولاد، از معدنکاری سنگ‌ آهن تا نورد فولاد باشد. این شرکت در سال ۱۳۹۸ موفق به کسب بیش از ۲۰ هزار میلیارد تومان سود خالص ‌شده و یکی از سودآورترین شرکت‌های ایرانی است.

• تحول دیجیتال؛ شرط بقا

  

  یکی از مهم‌ترین مزایای فولاد تولید محصولات گوناگون و همچنین صادرات آن است، به‌طوری که می‌توان یکی از ارکان اصلی رشد اقتصادی و توسعه صنعتی کشورها را وابسته به صنعت فولاد دانست. اهمیت این صنعت در آن است که برای تولید هر یک از مقاطع فولادی، مراحل گوناگونی از جمله استخراج سنگ آهن و فلزات از معادن، ریخته‌گری، مراحل تولید مقطع از جمله نورد، عملیات‌های ثانویه مانند برشکاری و جوشکاری، ساخت تجهیزات و ماشین‌آلات، آموزش و... تا حمل‌ونقل و فروش آنها، نیاز به نیروی انسانی است که همین مساله رابطه مستقیمی با اشتغالزایی و اهمیت مدیریت منابع انسانی دارد. طرح تحول دیجیتال یکی از مهم‌ترین پروژه‌های اخیر فولاد مبارکه اصفهان است که این مجموعه یا حتی صنعت فولاد کشور را به‌سوی هوشمندسازی هدایت خواهد کرد. در این گفت‌وگو، سیدمهدی نقوی، معاون فناوری فولاد مبارکه اصفهان طرح تحول دیجیتال را شرط بقای این مجموعه می‌داند و با اعلام تلاش برای عضویت در باشگاه فانوس دریایی تاکید دارد که در آینده، شرکت‌هایی می‌توانند حرفی برای گفتن در صنعت داشته باشند که در آنها دیجیتالی‌سازی به شکلی اساسی عملی شود.

• تاریخ شفاهی تحولات

  

  صنعت فولاد کشور مانند هر صنعت دیگری در طول سالیان با فرازونشیب‌های زیادی همراه بوده است. در حال حاضر هم هرچند تحریم‌ها، مشکلات اقتصادی، برخی سوء‌مدیریت‌ها و مواردی از این دست این صنعت را با چالش‌هایی رو به کرده است اما همچنان صنعت فولاد به عنوان یکی از مهم‌ترین منابع درآمد کشور به کار خود ادامه می‌دهد. در این میان فولاد مبارکه از جایگاه خاصی برخوردار است. شرکت فولاد مبارکه اصفهان با هدف تامین نیاز بازار داخل و حضور در بازارهای بین‌المللی راه‌اندازی شد و در طول این سال‌ها به‌رغم مشکلاتی چون تحریم، نوسانات قیمت‌های جهانی و رکودهای پیش‌آمده، نقش مهمی در صنعت کشور داشته است.

• ظرفیت فولاد

  

  مسائل زیادی در مسیر ساماندهی بازار فولاد کشور وجود دارد که در چگونگی وضعیت این صنعت دخیل هستند. بازنگری و اصلاح در تک‌تک این شاخص‌ها می‌تواند در نهایت منتج به ساماندهی وضعیت فولاد کشور شود که به اختصار به اهم این موضوعات اشاره می‌کنم:

• چشم‌انداز توسعه

  

  طهمورث جوانبخت معاون فروش و بازاریابی فولاد مبارکه می‌گوید صنعت فولاد به عنوان یک صنعت مادر محرک بسیاری از صنایع بالادستی و پایین‌دستی بوده و چون تاثیر مستقیم و بسزایی در رشد و شکوفایی اقتصادی دارد به عنوان یک مزیت رقابتی برای اغلب کشورها از اهمیت ویژه‌ای برخوردار است. به گفته او کشور ما نیز به دلیل داشتن ذخایر منابع طبیعی و نیروی انسانی کارآمد و دانش لازم در صنعت فولاد به این صنعت توجه ویژه‌ای دارد. جوانبخت می‌گوید در همین راستا شرکت فولاد مبارکه اصفهان با هدف تامین نیاز بازار داخل و نیز حضور در بازارهای بین‌المللی راه‌اندازی شد و در طول این سال‌ها با همدلی و مجاهدت مدیران و پرسنل خستگی‌ناپذیر شرکت به‌رغم ناملایمات و سختی‌هایی همچون تحریم‌های ظالمانه، نوسانات قیمت‌های جهانی و رکودهای پیش‌آمده، سرآمد صنعت کشور بوده و این موفقیت و جایگاه ارزنده از طریق توسعه، بهبود مستمر و تعالی روزافزون محقق شده است. به گفته جوا‌نبخت طبق طرح جامع فولاد کشور در افق ۱۴۰۴ باید میزان تولید فولاد در کشور به ۵۵ میلیون تن برسد که نشان می‌دهد افق روشنی پیش‌روی این صنعت ترسیم شده است. از طرفی با بررسی‌های انجام شده پیش‌بینی می‌شود در سال ۱۴۰۴ میزان مصرف فولاد کشور حدود ۴۱ میلیون تن باشد که لازم است مابقی تولید یعنی معادل ۱۴ میلیون تن انواع محصولات فولادی از کشور صادر شود که برای تحقق این مهم لازم است زیرساخت‌های حمل‌ونقل ریلی، آب، برق و گاز به‌خوبی ایجاد شده و موانع صادراتی برطرف شود. جوانبخت در مورد نقاط عطف برجسته کنونی فولاد مبارکه به طرح توسعه نورد گرم ۲ اشاره می‌کند و می‌گوید این طرح با جدیت و همت هر چه بیشتر در حال انجام است و پس از راه‌اندازی آن نیاز بازار داخل بیش از پیش تامین خواهد شد.

• بزرگ صنعت

  شرکت فولاد مبارکه از آغاز راه تا امروز راه درازی را طی نکرده اما در این عمر ۲۹ ساله موفقیت های بزرگی را به دست آورده است. با آمارهایی ارائه شده در این اینفوگرافی به خوبی می‌توان فهمید که فولاد اکنون در زمره موفق‌ترین شرکت‌های صنعتی ایران است و در تلاش است تا در جمع غول‌های صنعتی جهان جای بگیرد. طبق آخرین داده‌های مربوط به سازمان بورس و اوراق بهادار، ارزش بازار فولاد مبارکه حدود ۲۵۰ هزار میلیارد تومان است. اگر هر دلار را معادل ۲۶ هزار تومان در نظر بگیریم، می‌توانیم ارزش بازار دلاری فولاد مبارکه را حساب کنیم که با اعداد فوق به ۶/۹ میلیارد دلار خواهیم رسید.

• کهکشان فولادی

  

  مبارکه، شهری که نامش به صنعت فولاد گره خورده است و صنعت فولاد نیز اعتلایش به مبارکه. سال‌های زیادی است که مردم آن مرز‌و‌بوم با فرهنگ غنی کار و کارآفرینی عجین شده‌اند و صنعتی را در دل خود جای داده‌اند تا علاوه بر اینکه فرزندانشان در آن، تبلور دانش و خودباوری را ببینند، از سفره گسترده آن ارتزاق کنند و بدانند که ایران و ایرانی، اگر بخواهد می‌تواند حرکتی عظیم انجام دهد تا پرچم مقدس جمهوری اسلامی ایران را با تلاش خود در بازارهای جهانی به اهتزاز درآورد؛ حتی اگر نام سازمانش، هفت بار هم از سوی دشمنان قسم‌خورده این مرز‌و‌بوم تحریم شود.

• حرکت بدون توقف

  

  صنعت فولاد کشور سال پرفرازونشیبی را پشت سر گذاشته و علاوه بر اینکه با متغیرهای بیرونی از جمله تحریم و کرونا دست‌و‌پنجه نرم کرده، برخی سیاستگذاری‌ها در این حوزه نیز شرایط را به نحوی پیش برده که واحدهای بزرگ صنایع معدنی همچون فولاد مبارکه، بار سنگینی را چه به لحاظ تامین نیازهای داخلی و چه به لحاظ تامین ارز مورد نیاز کالاهای وارداتی به دوش می‌کشند. اما این امر باعث نشده که فولاد مبارکه روند توسعه خود را متوقف کند؛ بلکه این روند رو به رشد ادامه یافته و در سایه تحریم، حتی بنیه این مجموعه را با بهره‌گیری از توان شرکت‌های دانش‌بنیان بالاتر هم برده است. محمد زارع‌پور‌اشکذری، عضو هیات مدیره شرکت فولاد مبارکه، معتقد است این مجموعه از فرصت‌های طلایی که در اختیارش قرار گرفته است، به خوبی استفاده کرده و تاکنون توانسته پرونده درخشانی را از خود به جای بگذارد.

• هم بزرگ هم کوچک

  یکی از آرزوهای مائو، دیکتاتور بزرگ چین که البته سیاست‌هایش در حوزه‌های مختلف از جمله فولاد، مردم این کشور را با انواع فلاکت‌ها روبه‌رو کرد، تبدیل چین به بزرگ‌ترین تولیدکننده فولاد در جهان بود. البته چین نهایتاً به چنین کشوری تبدیل شد اما نه از طریق کوره‌های خانگی فولاد که مائو دستور ساخت آنها را داده بود. چنین آرزویی در سر مائو، به خوبی اهمیت فولاد را نشان می‌دهد. اگرچه صنعت فولاد به تنهایی و به‌طور مستقیم، میلیون‌ها شغل را در سراسر جهان به وجود آورده است اما هم‌بخشی غیرمستقیم آن به اقتصاد جهانی بسیار بااهمیت‌تر است. چرا که فولاد، ماده خام بسیاری از صنایعی است که در سراسر جهان وجود دارد و این امر بر کسی پوشیده نیست. هر جایی را که نگاه کنید، اثری از فولاد خواهید یافت. از خودروسازی گرفته تا محصولات الکترونیکی، یخچال، ماشین‌های ظرفشویی، ابزارآلات جراحی، کشتی‌ها و بسیاری از چیزهایی دیگر که روزانه از آنها استفاده می‌کنید یا اسمی از آنها می‌شنوید.

• فولاد مبارکه صنعت صنعت‌ساز

  

  توسعه به عنوان بخش جدایی‌ناپذیر دولت‌ها طی دهه‌های گذشته، مهم‌ترین هدف همه دولت‌ها بوده و برنامه‌های توسعه‌ای متعددی با نیل به این هدف تدوین شده‌اند. این برنامه‌ها اساساً صنعت را محور قرار داده‌اند و توسعه صنعتی، به عنوان رکن اساسی و محور فعالیت قرار گرفت. در این میان باید توجه داشت که دستیابی به توسعه صنعتی بدون ابزار امکان‌پذیر نخواهد بود و این ابزار هستند که میزان توسعه‌یافتگی را تعیین می‌کنند.

• همت فولادین

  صنعت فولاد از جمله بنیان‌های مهم اقتصاد در کشورها به‌شمار می‌آید؛ صنعتی که یکی از معیارهای صنعتی بودن یک کشور تلقی می‌شود. در ایران نیز می‌توان از شرکت فولاد مبارکه به عنوان یکی از مهم‌ترین نقش‌آفرینان این صنعت نام برد؛ مجتمعی صنعتی که هر روز با برداشتن گام‌های جدید، علاوه بر دنبال کردن هدف مهمی نظیر پاسخ به نیازهای داخلی، اهداف بزرگ دیگری را نیز در سر دارد. این مجتمع صنعتی توانسته در سال‌های اخیر، گام‌های جدی در مسیر افزایش تولید و دستیابی به حلقه‌های بیشتری از زنجیره تولید فولاد در کشور بردارد که از این منظر، کارشناسان فعالیت‌های فولاد مبارکه را ازجمله عوامل اثرگذار در توسعه اقتصادی ایران می‌دانند؛ مجتمع صنعتی که هم‌اکنون محرک بسیاری از صنایع بالادستی و پایین‌دستی است.

• عصر کم‌مصرفی

  

  صنعت فولاد را می‌توان یکی از بنیان‌های مهم اقتصاد در هر کشوری برشمرد، به گونه‌ای که حتی مصرف سرانه فولاد به عنوان شاخصی به منظور ارزیابی صنعتی بودن یک کشور مطرح است. امروزه در کشور ما فولاد با حضور در بخش‌های مهم تولیدی و صنعتی کشور، نقش بسیار مهمی ایفا می‌کند، به طوری که افزون بر ۶۰۰ صنعت به عنوان صنایع پایین‌دستی از این صنعت استراتژیک تغذیه می‌کنند. اما با توجه به رشد جمعیت و توسعه اقتصادی و از سوی دیگر به دلیل شرایط اقتصادی حاکم بر کشور، پیش‌بینی می‌شود مصرف واقعی فولاد در کشور کاهش یابد؛ به طوری که مصرف فولاد در سال ۱۳۹۸ معادل ۱۶ میلیون تن بوده و انتظار می‌رود با توجه به بحران کرونا در سال جاری دستیابی به مصرف ۱۶ میلیون تن نیز به چالشی برای بازار فولاد ایران تبدیل شود.

• دستورات مشکل‌زا

  

  تحریم و کرونا هر دو با هم تولید و صادرات در کشور را مختل کرده‌اند؛ اما هنوز هم در میانه راه مه‌آلود این بحران‌ها، می‌توان کورسوهای امیدی دید. از سوی دیگر آخرین سال از دهه ۹۰ با تلخ‌کامی در اقتصاد همراه شده است تا چهره‌ای واقعی و قابل درک ازآنچه در این دهه سپری شده، بر جای بگذارد.

• منفعت عمومی مسوولیت پولادین

  

  شرکت‌های بزرگ صنعتی و غیرصنعتی در جهان علاوه‌بر اینکه در حوزه اقتصاد و روندهای توسعه رسالت‌هایی بر عهده دارند تا با تولید کیفی محصولات روندهای اقتصادی را بهبود بخشند، مسوولیت‌هایی نیز در حوزه اجتماعی دارند. برای نمونه محیط زیست و طبیعت به دلیل فعالیت‌های صنعتی و معدنی و دیگر انواع فعالیت‌های مرتبط با تولیدهای اقتصادی آسیب می‌بیند، اما در جهان امروز برای کاستن از عمق تخریب، شرکت‌های مسوول برای خود مسوولیت‌های اجتماعی طراحی می‌کنند تا برای نمونه علاوه بر اینکه ایمنی و کیفیت را بالا ببرند خسارتی به طبیعت وارد نکنند یا اگر وارد شد، برای جبران آن تلاش کنند. این رویکرد هوشمندانه حالا در شرکت‌هایی مثل فولاد مبارکه اصفهان به یک اصل اساسی تبدیل شده است. در فولاد مبارکه اصفهان علاوه بر نگرش‌های دقیق به حفاظت از طبیعت، بالا بردن ایمنی، توسعه ساختارهای ورزشی و ایجاد شور و نشاط اجتماعی نیز از گذشته در دستور کار قرار گرفته است. حدود ۳۰ سال از شکل‌گیری باشگاه سپاهان وابسته به فولاد مبارکه می‌گذرد. این باشگاه در جهت سیاست‌های مسوولیت اجتماعی نه‌تنها برای کارکنان شرکت بلکه در عرصه ورزش‌های همگانی و قهرمانی برای بالندگی و افتخار ایران نیز برنامه دارد و تا اکنون در این حوزه موفقیت‌های بزرگی کسب کرده است.

• رویای نقش جهان

  

  باشگاه فولاد مبارکه اصفهان یکی از باشگاه‌های قدرتمند و موفق در رشته‌های مختلف ورزشی و از همه مهم‌تر فوتبال ایران است. تیم فوتبال این شرکت بزرگ صنعتی علاوه براینکه موفقیت‌های بزرگی در عرصه ملی و بین‌المللی داشته، توانسته است در رده‌های پایه و ورزش نونهالان به کشف و پرورش استعدادهای ورزشی بپردازد. با این حال این باشگاه خود را موظف می‌داند هم‌راستا با توسعه و پیشرفت صنعتی و اقتصادی کشور، نقش خود را در زمینه توسعه ورزش همگانی و قهرمانی در ایران ایفا کند. محمدرضا ساکت، مدیرعامل باشگاه سپاهان زیرمجموعه فولاد مبارکه اصفهان، در این گفت‌وگو به برنامه‌ریزی و موفقیت در زمینه ارائه مسوولیت‌های اجتماعی این شرکت در حوزه مدیریت ورزشی پرداخته است.

• از خاک آهن تا کیمیای نفت

  

  گاهی برای انجام کاری تنها باید جسارت کرد و خود را باور داشت. این گزاره به ظاهر فردی‌شده، می‌تواند عمومیتی در حد و حدود یک ملت به خود بگیرد. اتفاقی که بارقه‌هایی از آن طی سال‌های اخیر در رابطه بین صنایع نفت و گاز ایران با صنعت فولاد دیده شد و شاید درخشنده‌ترینش در پروژه ملی خط لوله انتقال نفت خام از گوره در بوشهر به جاسک در هرمزگان متبلور شد؛ زمانی که ۹۵ درصد این پروژه عظیم و پیچیده به دستان ایرانی‌ها سپرده شد و خاک معادن غنی از آهن همین سرزمین در مجتمع فولاد مبارکه مبدل به تختال‌های ضدخورندگی شدند و در نهایت برای ساختن هزار‌کیلومتر لوله‌های فولادی ضد‌اسید مورد استفاده قرار گرفتند. صنایع نفت و گاز نیاز مبرمی به انواع آلیاژهای فولاد در اندازه‌ها و ضخامت‌های مختلف دارند.

• مشت پولادین نفت بر پیکر تحریم‌ها

  

  اگرچه تقریباً همه کشورهای سنتی تولیدکننده نفت خام در چهار سال گذشته از گزند ماجراجویی‌های نفتی دونالد ترامپ، رئیس‌جمهور آمریکا، در امان نماندند، اما شکی نیست که تمرکز این ماجراجویی‌ها بر روی ایران بود و دولت آمریکا هر کاری در توان داشت انجام داد تا از توسعه و فروش نفت و فرآورده‌های نفتی ایران جلوگیری کند. در چنین شرایطی که صادرات نفت ایران با موانع عدیده‌ای روبه‌رو است، مرحله اجرایی پروژه خط لوله انتقال نفت خام گوره-جاسک کلید خورد تا روزانه یک میلیون بشکه نفت ایران نه از خلیج‌فارس، بلکه از آن سوی تنگه هرمز در دریای عمان آماده صادرات شود. در این رابطه، تورج دهقانی، مدیرعامل شرکت مهندسی و توسعه نفت معتقد است حتی اگر از طریق این استراتژیک‌ترین پروژه دولت دوازدهم یک بشکه نفت هم به مقصد صادراتی انتقال نیابد، باز هم این طرح منافع اقتصادی، اجتماعی، امنیتی سرشاری را متوجه ایران خواهد کرد. به گفته او، ساخت و اجرای بالای ۹۰درصدی این پروژه ملی به دست شرکت‌های فولادی و پمپ سازان داخلی را می‌توان به عنوان نمادی برای بی‌اثر کردن تحریم‌های هسته‌ای علیه ایران در نظر گرفت.

• بازی دو سر باخت

  

  سال شگفت‌انگیز ۹۹ رو به پایان است و انبوهی از مسائل را تغییر وضعیت، به سال ۱۴۰۰ حواله می‌کند. برای صنعت فولاد شاید مهم‌ترین مساله پیش‌رو نحوه مداخله دولت در بازار گسترده و وسیع این بخش است. مساله‌ای که در سال ۹۹ به بحرانی تمام‌عیار بدل شد و احتمالاً در سال آینده نیز این وضعیت تداوم می‌یابد. دلیل این وضعیت ناخوشایند شیوه‌ای است که سیاستگذار برای تحقق اهدافش در پیش گرفته و برای رسیدن بخشی از صنعت کشور به جایی، قصد ذبح بخش دیگری از صنعت را دارد. دو دستور کار مختلف از سوی مجلس و دولت برای ساماندهی این صنعت که در قالب لوایح قانونی در شرف تصویب و ابلاغ یا اجرا بوده، در همین راستا قابل فهم است. هرچند این دو دستور کار در گام‌های اولیه با مخالفت کارشناسان، نهادهای پژوهشی و البته ذی‌نفعان این بازار روبه‌رو شده اما به خوبی پسِ پشتِ ذهن سیاستگذار را نشان می‌دهد. اما واقعاً مشکل بازار فولاد و به‌طور خاص مساله حاکم بر تولید صنایع پایین‌دستی فولاد یا چالش خریداران ورق فولادی چیست؟

• کمک به رشد

  

  فولاد مبارکه اصفهان در شرایطی پای به ۲۹سالگی خود می‌گذارد که در مقایسه با روزهای نخست فعالیت، به یک شبکه بنیادین برای تولید زنجیره کاملی از محصولات فولادی بدل شده است.

• تولد شکل جدید اشتغال مهندسی

  

  ایران مستقل، ایرانی که می‌خواهد روی پای خودش بایستد، ایرانی که نفت دارد، گاز دارد. این ایران فولاد هم می‌خواست. اواسط دهه ۵۰ بود و درآمدهای نفتی بالا. طرح فولاد در بندرعباس با همکاری ایتالیایی‌ها مطرح شد، انقلاب شد. اما این طرح به قدری برای ایرانی‌ها ارزشمند بود که در آن شلوغی‌ها هم کنار گذاشته نشد. به قول سروش کامیاب مدیر قدیمی فولادی، «اصفهانی‌ها» متوجه تاثیر فولاد شدند و با دست بالایی هم که در مجلس وقت داشتند، طرحی را که ممکن بود اجرا نشود به اصفهان بردند تا امروز ظرفیت مجموع واحدهایش ۳/ ۱۰ میلیون تن فولاد باشد.

• پیشران صنعت فولاد

  

  یکی از بزرگ‌ترین بنگاه‌های صنعتی و اقتصادی ایران، بیست‌وهشت‌ساله شده است. این بنگاه نقش خود را در اقتصاد ایران چطور می‌بیند؟ سیاستگذاری‌ها در این مجموعه بر اساس چه ارزش‌ها و اصولی تعیین می‌شوند؟ مهندس محسن رضیعی معاون اقتصادی مالی شرکت فولاد مبارکه در گفت‌وگوی پیش رو به این پرسش‌ها و پرسش‌های مهم دیگری پاسخ می‌دهد. از اظهارات معاون اقتصادی مالی شرکت فولاد مبارکه این استنباط را می‌توان کرد که «توسعه زنجیره فولاد» توام با «نیازها و منافع استراتژیک ایران» اصول مهم مجموعه فولاد مبارکه را تشکیل می‌دهند. مهندس رضیعی با تکیه بر تازه‌ترین آمارها از نقش فولاد مبارکه در شاخص‌هایی مانند تولید ناخالص داخلی و اشتغال، تصویری از جایگاه امروز این بنگاه در اقتصاد ایران را ترسیم می‌کند. او می‌گوید: «فولاد مبارکه خود را به عنوان پیشران صنعت فولاد در ایران می‌بیند.»

• محرک صنعت

  

  صنعت فولاد نقش بسیار مهمی در توسعه اقتصادی کشورها دارد، به‌طوری که می‌توان پیشرفت و توسعه در این صنعت را یکی از معیارها و شاخص‌های اصلی صنعتی شدن جوامع در نظر گرفت. فولاد به عنوان ماده اصلی تولیدات صنعتی نقشی کلیدی در توسعه کشورهای شرق آسیا نیز داشته است. برخی کشورهایی که از منابع طبیعی بهره‌ای نبرده‌اند نیز برای ایجاد صنعت فولاد به استقرار این صنعت در کشور خود پرداخته‌اند. یکی از این کشورها، ژاپن بوده که پس از پایان جنگ جهانی دوم، توسعه خود را بر مبنای آهن و فولاد قرار داد و امروز صنایع سنگین و صنایع شیمیایی این کشور متکی به فولاد هستند. کره‌جنوبی نیز بدون داشتن مواد خام و حتی منابع انرژی توانسته بازار خوبی در داخل برای توسعه این صنعت به وجود بیاورد.

• افزایش بهره‌وری با ارزش ‌افزوده

  

  بدون شک فولاد مبارکه به عنوان یکی از بزرگ‌ترین شرکت‌های تولیدی کشور، نقشی انکارنکردنی در حوزه تولید، صنعت و اشتغال کشور دارد به‌طوری که حدود ۳۵۰ هزار نفر به‌طور مستقیم یا غیرمستقیم از طریق شرکت فولاد مبارکه مشغول به کار هستند. با این حال این شرکت تولیدی همواره سعی کرده جایگاه خود را به عنوان بزرگ‌ترین شرکت فولاد کشور حفظ کرده و علاوه بر این سهم بیشتری در بازارهای منطقه‌ای و جهانی داشته باشد. هر چند تحریم‌ها و مشکلات زیرساختی چالش‌هایی بر سر راه این شرکت بزرگ کشور ایجاد کرده است. به منظور بررسی بهتر و دقیق‌تر نقش فولاد در توسعه صنعت فولاد کشور و همچنین آشنا شدن با برنامه‌های آتی این شرکت، گفت‌وگویی با احمد سعیدبخش، معاون اجرای پروژه‌ها شرکت فولاد مبارکه انجام دادیم. او معتقد است به جز حوزه تولید، فولاد در راستای مسوولیت اجتماعی نیز گام‌های بلندی برداشته است. او همچنین اعلام کرده تحریم‌ها نتوانسته خلل چندانی در مسیر رو به جلوی فولاد مبارکه ایجاد کند و در بخش توسعه حتی یک پروژه را هم متوقف نکرده‌ایم و به راه خودمان ادامه داده‌ایم و از این پس نیز مسیر خود را پرقدرت پیش می‌بریم. سعیدبخش همچنین می‌گوید سعی این شرکت بر این است که وابستگی کمتری به شرکت‌های دیگر برای تامین مواد اولیه داشته باشد و همچنین در حوزه نیروی انسانی نیز به دنبال افزایش بهره‌وری است.

• سنگر مستحکم بورس

  

  نماد معاملاتی شرکت فولاد مبارکه اصفهان یکی از نمادهای مهم بازار سرمایه است که طی سال‌های گذشته توانسته ضمن جذب سرمایه بسیاری از سهامداران خرد، بازدهی فراتر از انتظار را نصیب فعالان بازار سرمایه کند.

• دورنمای روشن فولاد

  

  فولاد مبارکه اصفهان به عنوان بزرگ‌ترین تولیدکننده محصولات فولادی در کشور و یکی از سه بنگاه بزرگ بورس تهران، در طول این سال‌ها ضمن آنکه موفق شده تا گامی مهم در جهت جلوگیری از خام‌فروشی مواد اولیه مانند سنگ آهن بردارد، در شرایطی که بسیاری از صنایع کشور با توجه به وضع موجود، دورنمای روشنی را برای آینده خود متصور نیستند، چشم‌انداز قابل اتکایی از سودآوری و جریان نقدی را برای سهامداران خود حاصل کرده است. یکی از این طرح‌ها که در سال‌های گذشته به مرحله بهره‌برداری رسیده کارخانه تولید فولاد خودرو بوده که کشور را از واردات این محصول بی‌نیاز کرده است. این شرکت توانسته ضمن افزایش مداوم ظرفیت تولید و استخدام نیروی کار بیشتر هم گامی مهم در جهت افزایش ثروت سهامداران بردارد و هم کمک مهمی به افزایش صادرات محصولات فولادی داشته باشد. با توجه به آنکه قیمت دلاری محصولات شرکت در ماه‌های اخیر صعودی پرقدرت داشته انتظار می‌رود ارزش تولیدات «فولاد» در ماه‌های پیش‌رو مسیری افزایشی را طی کند. همه این عوامل سبب شده تا «فولاد» به سهمی جذاب در بازار سهام تبدیل شود و همواره توانسته تعادلی میان میزان قیمت سهم و سودآوری آتی شرکت برقرار کند. این مهم سبب شده سرمایه‌گذاران با اطمینان خاطر بیشتری نسبت به ریسک و بازده، سهامدار این شرکت شوند. در این خصوص محمدعلی شریفی‌نیا، مدیرعامل کارگزاری مبین سرمایه می‌گوید فولاد مبارکه با سهامداری مستقیم و غیرمستقیم در شرکت‌هایی که تامین‌کننده مواد اولیه در زنجیره فولاد هستند، مدیریت صنایع بالادستی خود را نیز در اختیار گرفته است. ضمن آنکه با ایجاد شرکتی در زمینه تولید سنگ‌آهن عملاً ریسک تامین مواد اولیه را تا حدود قابل‌توجهی کاهش داده است. با این حال همچنان این بنگاه بزرگ تولیدی صنعتی کشور با ریسک‌های دیگری نیز دست‌وپنجه نرم می‌کند.

• ضربه‌گیر تحریمی

  

  فولاد مبارکه اصفهان با ۲۰۹ هزار میلیارد ریال سرمایه در زمره سه شرکت بزرگ بورس تهران قرار گرفته و با سهم بیش از ۴۵‌درصدی از تولید فولاد کشور، نقشی محوری در توسعه صنعتی، اقتصادی و اجتماعی کشور ایفا می‌کند. در حال حاضر و در شرایطی که شدیدترین تحریم‌ها بر اقتصاد ایران سایه افکنده، جهش تولید به ‌عنوان یکی از اصلی‌ترین استراتژی‌های مقاومتی پیش‌روی اقتصاد و صنعتگران کشور قرار گرفته است.

• بومی‌سازی در خط مقدم

  

  تامین مواد اولیه برای تولید محصولات نهایی همواره یکی از ریسک‌های پیش‌روی هر تولیدکننده‌ای است. به ویژه آنکه طی سال‌های اخیر تشدید تحریم‌های اقتصادی سبب شد تا نه‌تنها ورود مواد اولیه و تجهیزات به کشور با موانع جدی مواجه شود بلکه نقل‌و‌انتقالات مالی نیز به دغدغه تولیدکنندگان اضافه شود. در شرکت فولاد مبارکه اما در راستای تامین پایدار و اقتصادی، بیش از ۷۰ درصد مواد اولیه از منابع موجود در داخل کشور تامین می‌شود و عمده تجهیزات مورد نیاز نیز توسط تولیدکنندگان داخلی تامین می‌شود. این را رضا یزدخواستی، معاون خرید شرکت فولاد مبارکه می‌گوید. وی اضافه می‌کند در سال جاری با توجه به محدودیت‌های اعمال‌شده در حوزه صادرات مواد اولیه و ابلاغ به موقع جدول توزیع مواد توسط وزارت صمت بخشی از مشکلات مربوط به تامین مواد اولیه و قطعات کاهش یافته است. ضمن آنکه بخشی از مواد اولیه مورد نیاز طی سال‌های گذشته بومی‌سازی شده‌اند تا بتوانیم فشار ناشی از تحریم‌ها را به حداقل برسانیم.

• صدای پای آب

  

  بروز تغییرات آب و هوایی موجب پخش نامتقارن آب در بین نقاط مختلف دنیا شده و این تغییرات آب و هوایی را می‌توان در سیل و خشکسالی‌ها مشاهده کرد. بر اساس گزارش‌های بین‌المللی، افزایش منابع آب در عرض‌های جغرافیایی بالا، در مناطق گرمسیر شرق آفریقا و در جنوب شرقی آسیا و کاهش منابع آب در بسیاری از مناطق نیمه‌خشک و خشک شامل حوزه مدیترانه، غرب ایالات متحده، جنوب آفریقا و شمال شرقی برزیل و جنوب اروپا از نتایج این تغییرات آب و هوایی است. اما این نمایی کلی از جهان بود. در ایران نیز، باید به این نکته اشاره داشت که کشور ایران تحت تاثیر شرایط آب و هوایی، با کاهش بارندگی (شکل ۱- الف) و افزایش نرخ تبخیر آب (شکل ۱- ب) مواجه شده؛ به‌طوری که در بیشتر مناطق ایران میزان بارندگی زیر ۱۰۰ میلی‌لیتر و میانگین تبخیر سالانه ۲۵۵۶ میلی‌لیتر در سال است؛ این در حالی است که بحران آب، مشکلات زیست‌محیطی، اجتماعی و سیاسی را به وجود می‌آورد که در نتیجه آن، راهکارهای مختلفی در خصوص کاهش مصرف آب در هر یک از حوزه‌های مصرف آب در صنعت پیشنهاد می‌شود.

• قطره‌های طلایی

  

  تبدیل شدن به یکی از تولیدکنندگان بزرگ فولاد در منطقه و البته در دنیا راه و چاه خاص خود را می‌طلبد و اجرای طرح‌های دقیق توسعه‌ای را در تمامی ابعاد ضروری می‌سازد. واقعیت آن است که حرکت در الگوی جهانی برای کارخانه‌ای که یکی از واحدهای سرآمد کشور در حوزه تولید فولاد است، باید بسیار دقیق و با برنامه‌ریزی منظم صورت گیرد و تمامی ابعاد فنی و زیست‌محیطی پروژه به صورت دقیق در نظر گرفته شود تا بتوان یک حرکت متوازن و مبتنی بر الگوی پیشرفت را انتظار داشت. به همین دلیل است که در زنجیره توسعه‌ای فولاد مبارکه هم می‌توان فضای توسعه تولید و سرمایه‌گذاری را مشاهده کرد و هم می‌توان تدابیری را برای حفظ محیط زیست در نظر داشت که در نهایت توسعه پایدار را رقم زند. جواد نیلی، مدیرارشد خدمات فنی و پشتیبانی فولاد مبارکه می‌گوید: اکنون فولاد مبارکه به اجرای طرح‌های بهینه‌سازی مصرف آب در این مجموعه بزرگ تولیدی رو آورده است که آثار و برکات آن می‌تواند اثرگذاری اجرای پروژه را تضمین کند. این همان موضوعی است که می‌توان انتظار داشت باز هم نام فولاد مبارکه را در فهرست شرکت‌هایی قرار دهد که در نهایت توانسته همه امور توسعه‌ای را با رعایت جوانب خاص خود لحاظ کند.

• آینده روشن

  شرکت فولاد مبارکه اکنون در موقعیت مناسبی است و به ماموریت هایش رسیده است اما آنچه بیش از همه چیز مهمتر است، آینده شرکت و تولیدات آن است که مطابق برنامه ها و چشم انداز روزهای روشنی در چشم انداز قابل مشاهده است. اکنون فولاد مبارکه در نقشه راهی که برای توسعه ظرفیت فولاد در نظر گرفته است، قرار است در سال ۱۴۰۱ به میزان ۱۵ میلیون تن مشارکت در احداث واحدهای فولادسازی داشته باشد و در سال ۱۴۰۲ آن را به ۱۸ میلیون تن برساند؛ ضمن اینکه طبق چشم‌اندازهای در نظر گرفته‌‌شده در سال ۱۴۰۴ به ۲۵ میلیون تن ظرفیت تولید فولاد برسد. بر این اساس، همچنین فولاد مبارکه در راستای افزایش نرخ بهره‌برداری از ظرفیت صنعت فولاد کشور، سیاست‌های توسعه و تامین پایدار مواد معدنی موردنیاز صنایع فولاد در بالادست، توازن ظرفیت زنجیره تولید از سنگ ‌آهن تا محصول و همچنین توانمندسازی صنایع پایین‌دستی را در دستور کار قرار داده است.

• روزهای روشن

  

  فولاد مبارکه روزهای درخشانی را می‌گذراند. شرکتی که به‌رغم همه سختی‌ها و تنگناهایی که پیش رویش به دلیل تحریم‌های هفت‌باره قرار گرفته، باز هم قد علم کرده و در میان شرکت‌های فولادی ایران می‌درخشد. سال‌هاست که این مجموعه به دلیل تصمیمات متمایزکننده‌ای که از سوی تیم مدیریتی اتخاذ کرده، توانسته نه‌تنها مسیر رو‌‌به‌رشد خود را متوقف نکند، بلکه هر روز با یک طرح جدید، گام‌هایی به جلو بردارد که او را در آینده و در چشم‌انداز پیش‌رو، سر پا نگه می‌دارد. در این میان اجرای طرح‌هایی همچون طرح تحول دیجیتال و نورد ۲ که جزو بزرگ‌ترین طرح‌های شرکت فولاد مبارکه اصفهان است، توانسته خط مشی و نوع نگاه این فولادساز بزرگ کشور را به خوبی نمایان سازد. مجموعه این مباحث سبب شده تا شرکت فولاد مبارکه به عنوان یک مجموعه بزرگ صنعتی ایران مطرح شود و هم‌اکنون سهم ۲۰‌درصدی را در میان فولادسازان خاورمیانه و شمال آفریقا به خود اختصاص داده است، از سوی دیگر به بزرگ‌ترین تولیدکننده آهن اسفنجی جهان با ظرفیت ۱۲ میلیون تن در سال تبدیل شده و از همه مهم‌تر توانسته ارزش بازار خود را به ۳۰۰ هزار میلیارد تومان برساند.

• تامین‌کننده‌ای پایدار

  

  دستیابی به ظرفیت تولید فولاد در سند چشم‌انداز کشور، نیازمند برقراری توازن لازم بین زنجیره شامل استخراج مواد خام، کنسانتره‌سازی، گندله‌سازی، آهن اسفنجی و سرانجام فولادسازی است.

• سایه امن تحول بر سر صنعت فولاد

  

  صنعت فولاد ایران هم‌اکنون به قله‌های بلندی رسیده که به خوبی چشم‌اندازهای آنها برخی کشورهای دنیا را دچار نگرانی کرده است؛ تا آنجا که اسامی برخی شرکت‌ها و مجموعه‌های تولیدکننده فولادی در کشور، بارها و بارها در فهرست تحریمی قرار گرفته است. دلیل اصلی هم آن است که این کشورها از رشد تولید و دسترسی جمهوری اسلامی ایران به منابع جدید ارزی که گاهی هم می‌تواند جایگزین‌های خوبی برای درآمدهای نفتی باشد، می‌ترسند. واقعیت آن است که اقتصاد ایران بعد از فشارهای ناشی از کاهش درآمدهای نفتی با برخی چالش‌هایی مواجه شده بود که اگر درآمدهای ارزی حاصل از تولید و صادرات محصولات معدنی در کشور نبود، به‌طور قطع تامین نیازهای ارزی را دچار مشکل می‌کرد، اما حداقل در سال ۹۹ که شدیدترین تحریم‌ها همراه با شیوع ویروس کرونا، شرایط بسیار سختی را برای کشور به وجود آورده بود، این صنایع معدنی بودند که با تلاش و کوشش خود توانستند خلأهای ناشی از کاهش فروش نفت و کسب درآمدهای ارزی حاصل از آن را پر کنند و بار اصلی تامین نیازهای ارزی کشور را به دوش بکشند. حال سعید زرندی، معاون وزیر صنعت، معدن و تجارت هم از آمارهای رو به رشد تولید و صدور جوازهای صنعتی در این حوزه خبر می‌دهد و بر این باور است که آینده‌ای روشن پیش‌روی صنایع معدنی و شرکت‌های فولادی قرار دارد.

• کم‌توجهی به اکتشاف

  

  فولاد صنعتی استراتژیک در دنیا به شمار می‌رود، که مسیر صنعتی شدن بسیاری از کشورها از توسعه این صنعت عبور کرده است. از همین‌رو در سند چشم‌انداز توسعه ایران نیز توجه ویژه‌ای به رونق صنعت فولاد شده است، به‌گونه‌ای که هدف ایجاد ظرفیت ۵۵ میلیون‌تنی برای این صنعت تعریف‌ شده است. خوشبختانه سرمایه‌گذاران متعددی از ظرفیت‌سازی در این صنعت استقبال کرده‌اند به‌گونه‌ای که با کمترین تردید می‌توان گفت تا سال ۱۴۰۴ بخش فولاد به ظرفیت اسمی مورد نظر خواهد رسید. اما تحقق تولید این میزان فولاد در کشور کاملاً در گرو رشد بخش بالادست این زنجیره است.

• استراتژی معدنی ابرفولادساز ایران

  

  شرکت فولاد مبارکه اصفهان به‌عنوان بزرگ‌ترین فولادساز در کشور شناخته می‌شود که سهم قابل توجهی از تولید فولاد ایران را در اختیار دارد. اگرچه ظرف سال‌های اخیر بر ظرفیت فولادسازی در کشور افزوده شده اما اجرای طرح‌های توسعه‌ای در این مجموعه باعث شده تا گروه فولاد مبارکه نیز بتواند سهم و جایگاه خود را در تولید فولاد کشور حفظ کند. برای مشخص شدن استراتژی فولاد مبارکه در تامین سنگ‌آهن، کنسانتره و گندله مصرفی خود ظرف سال‌های آینده گفت‌وگویی با محمدیاسر طیب‌نیا، معاون امور معادن شرکت فولاد مبارکه اصفهان، انجام شد.

• توسعه فولادین

  

  بزرگ‌ترین تولیدکننده فولاد کشور که از بازار نسبتاً مناسبی در داخل برخوردار است و راه‌های صادراتی نسبتاً همواری دارد که بر پایه قابلیت‌ها و توانایی این مجتمع تولیدی و مولفه‌هایی چون نرخ ارز و قدرت رقابتی قابل قبول بنا شده، به طور طبیعی باید همواره در مسیر توسعه گام بردارد و طرح‌هایی برای تولیدات بیشتر و کیفی‌تری داشته باشد.

• داستان بی‌پایان سرمایه‌گذاری

  

  مجتمع فولاد مبارکه امروز بزرگ‌ترین فولادساز کشور و یکی از غول‌های صنعت فولاد در منطقه و از بازیگران قابل اعتنای فولادی در جهان است. با توجه به توسعه پرشتاب صنایع با استفاده از فناوری‌های نوین و به‌روز، اهمیت سرمایه‌گذاری‌های تازه برای بهبود کارایی و بالا بردن بهره‌وری از مهم‌ترین مقوله‌های پیش‌روی فعالیت‌های اقتصادی است. غلامرضا طاهری، معاون سرمایه‌گذاری و امور شرکت‌های فولاد مبارکه، در گفت‌وگویی که در زیر می‌خوانید، از طرح‌های توسعه‌ای فولاد مبارکه و سرمایه‌گذاری این شرکت در حوزه افزایش تولید، ایجاد اشتغال، سودآوری برای سهامداران و همچنین مسوولیت اجتماعی شرکت در حوزه مسائل زیست‌محیطی، فرهنگی، اجتماعی و ورزشی گفته است.

• تسخیر بازارها

  

  توسعه صنعت فولاد در دنیا یکی از شاخص‌های مهم صنعتی بودن کشورهاست. در حال حاضر چین بزرگ‌ترین تولیدکننده (سهم ۵۳‌درصدی) و مصرف‌کننده (سهم ۵۱‌درصدی) فولاد جهان است و نقش تعیین‌کننده‌ای در بازار فولاد جهان دارد. ایران نیز در جایگاه دهمین تولیدکننده بزرگ فولاد دنیا قرار گرفته است به‌طوری که در سال ۱۳۹۸ بیش از ۲۷ میلیون تن فولاد تولید کرده و براساس پیش‌بینی‌های انجام‌شده این میزان در سال ۱۳۹۹ به بیش از ۳۰ میلیون تن خواهد رسید. براساس چشم‌انداز افق ۱۴۰۴، ظرفیت تولید فولاد کشور باید به ۵۵ میلیون تن برسد که از این میزان پنج میلیون تن به روش کوره بلند-کانورتور اکسیژنی، ۴۵ میلیون تن به روش احیای مستقیم-کوره قوس الکتریکی و پنج میلیون تن به روش کوره القایی خواهد بود. از سال ۱۳۹۲ تا ۱۳۹۸ تولید فولاد خام در ایران به‌طور متوسط سالیانه با رشد ۹‌درصدی همراه بوده است و با فعال شدن ظرفیت‌های حلقه‌های مختلف زنجیره فولاد کشور، علاوه بر تامین نیازهای داخلی، امکان صادرات محصولات زنجیره فولاد به سایر کشورها نیز فراهم شده است. بررسی مصرف فولاد در ایران نشان می‌دهد که مصرف ظاهری فولاد در سال ۱۳۹۸ در بازه ۱۶-۱۵ میلیون تن بوده است. با در نظر گرفتن شاخص‌های کلان اقتصادی کشور، شرایط تحریم و شیوع ویروس کرونا، پیش‌بینی می‌شود در سال ۱۳۹۹ نیز در خوشبینانه‌ترین حالت میزان مصرف فولاد کشور مانند سال ۱۳۹۸ خواهد بود. بنابراین در عین تامین پایدار نیاز داخلی، توجه به مقوله صادرات یکی از الزامات توسعه متوازن زنجیره فولاد در کشور است. در ادامه این گزارش سهم شرکت فولاد مبارکه در بازار و اینکه این غول فولادی چه برنامه‌های توسعه‌ای را در دستور کار دارد مورد بررسی قرار گرفته است.

• تمرکز غول فولادی

  

  صنایع بزرگ نقش موثری در تامین نیازهای ارزی کشور دارند. به‌طور نمونه زنجیره فولاد حدود ۱۲ درصد از صادرات کشور را تشکیل می‌دهد. طبق ارزیابی‌ها از نظر ارزشی طی سال گذشته نزدیک به ۴/ ۹ میلیون تن فولاد از کشور صادر شده است. بنابراین می‌توان گفت صنعت فولاد علاوه بر تامین نیازهای داخلی، یکی از ارکان اساسی ارزآوری و صادرات کشور نیز به شمار می‌رود. این در حالی است که این نقش تعیین‌کننده حتی در دوره تحریم‌ها دچار آسیب نشد و صنایع فولادی با وجود تمامی گرفتاری‌های ناشی از تحریم‌ها، اجازه ندادند که روند ارزآوری و صادرات کشور از نفس بیفتد. محمد تاجمیرریاحی، مدیر فروش داخلی شرکت فولاد مبارکه به پرسش‌هایی از جمله شرکت فولاد مبارکه چه سهمی از بازارهای داخلی و خارجی دارد و برای توسعه بازار چه اهدافی را دنبال می‌کند؟ کدام متغیرها در توسعه بازار این غول فولادی تاثیرگذار هستند؟پاسخ داده و معتقد است مهم‌ترین متغیری که در توسعه بازار فولاد مبارکه نقش دارد، رشد اقتصادی کشور و به چرخش افتادن پروژه‌های عمرانی در کشور است. همچنین به اعتقاد او توسعه صنعتی کشور نقش بی‌بدیلی در زمینه توسعه بازار ایفا می‌کند که این موضوع مصرف ورق را به شدت افزایش می‌دهد و باعث افزایش میزان تقاضا در کشور می‌شود.

• اصل بر توسعه بهره‌وری

  

  بیش از چهار دهه از فعالیت نخستین خط تولید فولاد در ایران می‌گذرد و طی این مدت روش‌های متنوعی برای تولید این فلز استراتژیک به‌کار گرفته شده است. نکته‌ای که در سراسر جهان از سوی تولیدکنندگان فولاد به ویژه فولاد خام مورد تاکید قرار داشته و موسم آن نیز برای تولیدکنندگان داخلی رسیده، هم‌راستایی پیشرفت‌های این صنعت با مفاهیم جدید و روز اقتصاد است. با توجه به اصل رقابت در بازارهای جهانی، همواره شاهد بالا بردن استانداردهای تولید برای کاهش مصرف انرژی و ارتقای کیفیت محصول به منظور ارائه تولیدی قابل رقابت هستیم. به نظر می‌رسد رشد روزافزون علم و تکنولوژی سبب بروز نیازها و خواسته‌های جدید از صنعت فولاد شده و توقعات از این صنعت را بالا برده است. از مهم‌ترین این نیازها می‌توان به ارتقای کیفیت محصولات صنایع پایین‌دستی، افزایش سرعت تولید، کاهش مصرف انرژی، افزایش بازدهی تولید سایر صنایع و ساخت فولادهایی برای تامین خواص مکانیکی مطلوب نظیر استحکام بسیار بالا، انعطاف‌پذیری بیشتر و... اشاره کرد.

• بهره‌وری و سرآمدی سازمانی

  

  از زمانی که صنعت و اقتصاد از قالب‌های کوچک و محدود به ابعادی بزرگ و اجتماعی تبدیل شده یکی از موضوعات مهم، نحوه اداره موثر بر دارایی‌ها و بنگاه‌ها بوده است. سیر تحولی علم مدیریت در دهه‌های اخیر نقش مهمی در پاسخ به این نیاز داشته و سهم اصلی در توفیقات به‌دست‌آمده در صنعت و اقتصاد به پیروی مناسب از الگوها و تعالیم صحیح اداره بنگاه‌ها و سازمان‌ها مرتبط بوده است. ادوارد دمینگ که از او به عنوان پدر کیفیت نام می‌برند معتقد است که علت کیفیت بد ۱۵ درصد کارکنان و ۸۵ درصد مدیریت بد و سیستم‌ها و روش‌های نادرست است. همین نوع نگرش و اعتقاد در متخصصان کیفیت و مدیریت موجب شد تا رویکردهای جامع و یکپارچه‌ای تحت عنوان ارتقای بهره‌وری و سرآمدی سازمانی تدوین شود و مرتب مورد بازنگری و بهبود قرار گیرد.

• در مسیر توسعه صنعت فولاد

  

  مختار بخشیان، معاون بهره‌برداری فولاد مبارکه اصفهان، نقشه راه افزایش بهره‌برداری بزرگ‌ترین تولیدکننده فولاد کشور را تشریح کرد. به گفته او، افزایش بهره‌وری در دنیا بر اساس میزان تولید و نیروی کار سنجیده می‌شود و از این حیث، این شرکت در سطح مطلوبی قرار دارد. به گفته بخشیان، این شرکت سعی کرده در سال‌های گذشته، گام مهمی در راستای بهبود بهره‌وری نیروی کار، بهره‌گیری از تکنولوژی و آموزش و ایجاد انگیزه بردارد. از سوی دیگر، در بخش انرژی نیز میزان مصرف آب و گاز این شرکت در سال‌های اخیر کاهش یافته است. او در این گفت‌و‌گو جزئیات و سیاست‌های شرکت فولاد مبارکه اصفهان برای افزایش بهره‌وری را تشریح کرد.

• آتیه خوش فولاد

  

  افزایش ثروت سهامداران یکی از مهم‌ترین مسائلی است که در مدیریت مالی شرکت‌های تجاری مورد توجه قرار می‌گیرد. شرکت فولاد مبارکه اصفهان در طول سال‌های گذشته توانسته ضمن رسیدن به این مهم از یک‌سو عملکردی مناسب را در بازار سهام به نمایش بگذارد و از سوی دیگر ضمن رسیدن به اهداف توسعه‌ای شرکت زمینه را برای سرمایه‌گذاری بلند‌مدت و امن در بازار سرمایه فراهم کند. این چشم‌انداز در شرایطی تحقق می‌یابد که در طول سال‌های گذشته «فولاد» توانسته به عنوان یکی از بزرگ‌ترین واحدهای صنعتی کشور ضمن حمایت از محیط زیست، فرهنگ سهامداری را ارتقا دهد و با به دست آوردن بازده سرمایه مناسب طی ۱۵ سال حضور در بورس تهران و پرداخت مستمر سود نقدی در مجامع عمومی عادی سالانه، راه را برای سرمایه‌گذاری بلند‌مدت عموم مردم نسبت به گذشته هموارتر کند.

• برنامه «فولاد» برای سوددهی به سهامداران

  

  شرکت فولاد مبارکه اصفهان توانسته در جایگاه بزرگ‌ترین شرکت‌های بورسی قرار گیرد و با به دست آوردن بازده سرمایه مناسب طی ۱۵ سال حضور در بورس تهران و پرداخت مستمر سود نقدی در مجامع عمومی عادی سالانه، راه را برای سرمایه‌گذاری بلندمدت عموم مردم نسبت به گذشته هموارتر کند. در این میان سیدعلی پزشک، مدیر امور نهادها و ذی‌نفعان مالی شرکت فولاد مبارکه مهم‌ترین ماموریت «فولاد» را افزایش منافع سهامداران از طریق به‌کارگیری فرآیندهای کارا، موثر و منطبق با الزامات قانونی عنوان کرده و می‌گوید: «برنامه‌ریزی‌ها بر این است که روند مطلوب فولاد مبارکه اصفهان تا پایان سال منجر به کسب سود عالی در این مجموعه شود.»

• در مسیر تحول هوشمند

  

  در هنگامه تولد فولاد مبارکه اصفهان، اهمیت نقش اتوماسیون صنعتی و اطلاعات در زنجیره ارزش فولاد کشور از همان زمان مورد توجه مسوولان امر قرار داشت و به همین سبب، شرکت ایریسا به‌عنوان بازوی تخصصی حوزه اتوماسین صنعتی و فناوری اطلاعات فولاد مبارکه تشکیل شد. بررسی زنجیره ارزش صنعت فولاد بیانگر آن است که در این زنجیره و از ابتدا، یعنی معدن و استحصال سنگ آهن و تا خروجی آن که شامل ساخت ورقه‌های فولادی است، اگر بتوان حوزه تفکر و برنامه‌ریزی را مورد توجه قرار داد و به شکلی ویژه در نظر گرفت، می‌توان دریافت که کل این فرآیند، به اتوماسیون و سیستم‌های اطلاعاتی متصل می‌شود. علاوه بر آن، از زمان تاسیس مجموعه فولاد مبارکه اصفهان، هدف اصلی تاسیس ایریسا، انتقال دانش فنی و تجربه شرکت‌های خارجی بوده است. مهارت‌ها و دانش و تجربه شرکت‌های خارجی که در پروژه‌های گوناگون فولاد مبارکه طی زمانی طولانی مورد استفاده قرار گرفته و به‌کار گرفته شده، در ایریسا تماماً به ثبت رسیده است و امروزه پس از ۲۷ سال، تمامی سیستم‌های اتوماسیون و اطلاعاتی نه‌تنها فولاد مبارکه بلکه فولاد خوزستان، فولاد هرمزگان، فولاد امیرکبیر کاشان و... بر اساس همان تجربه و دانشی که توسط ایریسا ارتقا یافته است و یا از شرکت‌های اروپایی مانند شرکت‌های ایتالیایی، زیمنس، ABB و... که زمانی برای فولاد مبارکه کار می‌کردند، به مجموعه فولاد مبارکه منتقل شده و این مسیر ادامه یافته و گام به پیش برداشته شده است.

• رویای فولاد سفید

  

  اجرای برنامه‌های پیش‌بینی‌شده توسعه اقتصادی به منظور رسیدن به جایگاه مناسب تولید فولاد در کشور به میزان ۵۵ میلیون تن در سال، کاهش واردات بی‌رویه فولاد و رسیدن به خودکفایی در این صنعت، بومی‌سازی صنعت تولید آهن و فولاد در کشور و ایجاد اشتغال‌زایی مناسب در استان‌های محروم و... را می‌توان از جمله موارد ضرورت اجرای طرح  ۸۰۰ هزارتنی فولاد سفیددشت دانست.

• نوآوری در مدل کسب‌وکار

  

  امروزه تحول دیجیتال، مرز واحدهای فناوری اطلاعات را پشت سر گذاشته و به عنوان مفهومی فراگیر، به موضوع بحث رهبران و مدیران ارشد سازمان‌ها -‌در صنایع، بخش‌ها و موقعیت‌های جغرافیایی متفاوت- بدل شده است. عصر دیجیتال، مرحله‌ای نوین از سیر تکاملی جهان است که این بار، بر پایه استفاده روزافزون از فناوری در محیط کار، توانمند شده است.

• تلاش برای ساماندهی

  

  بازار محصولات فولادی روزهای پرفراز و نشیبی را می‌گذراند. وزارت صنعت، معدن و تجارت به عنوان متولی تولید طی ماه‌های گذشته همواره تلاش کرده با اصلاح سیستم‌ها و روش‌هایی که می‌تواند آرامش را به بازار فولاد و محصولات فولادی برگرداند، هدایت بازار را به دست گرفته و علاوه بر انجام اقدامات زیرساختی، زمینه‌ای را فراهم آورد که بازار به ساحل آرامش برسد و علاوه بر اینکه تولیدکنندگان شرایط مناسبی را برای تامین مواد اولیه مورد نیاز خود داشته باشند، برای حوزه تامین نیاز صنایع پایین‌دستی نیز مجموعه اقدامات به سمتی پیش رود که بتوان بازار را در یک تعامل سازنده میان عرضه و تقاضا قرار داد. بر این اساس، معاونت امور صنایع وزارت صنعت، معدن و تجارت آمار تمامی واحدهای تولیدی داخل کشور را با جزئیات کامل استخراج کرده و مورد بررسی قرار داده است؛ به نحوی که از چند ماه گذشته، به عنوان متولی ساماندهی طرف تقاضا، وارد گود شده و علاوه بر برنامه‌ریزی برای اصلاح بهین‌یاب به عنوان محلی برای ثبت اطلاعات بخش تولید کشور و تقاضاهای موجود، تلاش کرده تا سهمیه‌ها و میزان دریافتی آن از سوی تولیدکنندگان واقعی در صنایع پایین‌دستی را ساماندهی کند؛ به نحوی که میزان خرید و تولید هر یک از تولیدکنندگان، تطبیق داده شود.

• کسب ۲۰درصدی سهم تولید ورق داخلی در افق ۱۴۰۴

  

  موقعیت جغرافیایی و لجستیک شرکت امیرکبیر کاشان به‌عنوان یکی از تولیدکنندگان ورق گالوانیزه در کشور به دلیل دسترسی آسان به جاده ریلی و ترانزیتی، دارا بودن ریل اختصاصی راه‌آهن و فاصله ۱۸۰۰متری تا جاده ترانزیت و قرارگیری در مرکز ایران از ویژگی‌های بارزی برخوردار است. شهرام عالی‌وند، مدیرعامل شرکت فولاد امیرکبیر کاشان درصدد است با استفاده از موقعیت استراتژیک این شرکت علاوه بر طرح‌های توسعه،  سهم بازار داخل را  از ۱۵  به ۲۰ درصد طی پنج سال آتی  برساند و حضور پایدار در بازارهای صادراتی هدف نیز از جمله مهم‌ترین طرح‌ها و برنامه‌های  آن در آینده است. گفت‌وگو با عالی‌وند را در مورد مهم‌ترین ویژگی‌های محصولات شرکت امیرکبیر کاشان، استراتژی آن و همچنین طرح‌ها و برنامه‌های آتی شرکت به‌صورت مشروح  بخوانید.

• دستیابی به ۳۰۰ هزار تن تولید در سال آینده

  

  وحید میرزایی، مدیرعامل ورق خودرو چهارمحال و بختیاری که به تازگی مدیریت آن را بر عهده گرفته معتقد است این شرکت به دلیل اهمیت و نقش تولیداتش در تامین ورق‌های بدنه خودرو از جایگاه ویژه‌ای برخوردار است، از این‌رو برای حفظ این جایگاه و رقابت با رقبای خارجی باید به دنبال توسعه بود و برای تحقق این امر باید تدابیر لازم برای تکمیل زنجیره تولید اندیشیده شود. وی انعقاد قرارداد  با یک شرکت خارجی را از جمله برنامه‌های شرکت برشمرد و گفت: با اجرایی شدن آن  علاوه بر افزایش ظرفیت  تولید شاهد تنوع در محصول  به‌ویژه در خودروسازی خواهیم بود. گفت‌وگو با مدیرعامل شرکت ورق خودرو را در ادامه می‌خوانید.