پشت در انقلاب چهارم صنعتی
گفت‌وگو با حمیدرضا عظیمیان درباره طرح تحول فولاد مبارکه
مهم‌ترین آسیب‌های صنعت فولاد در چهار دهه گذشته به چه عواملی برمی‌گردد؟
در چهار دهه گذشته برنامه جامعی برای صنعت فولاد داشته‌ایم اما این موضوع که شرکت‌های گوناگون از صنایع بالادستی تا صنایع پایین‌دستی هر یک جداگانه فعالیت می‌کنند و وارد حوزه‌های یکدیگر شده‌اند، جزو آسیب‌های این صنعت به‌شمار می‌رود. برای نمونه، بخش معدن وارد حوزه فولادسازی و حوزه فولادسازی وارد بخش معادن شده و تا تملک آن پیش رفته‌اند. آسیب دیگر هم به حوزه پایین‌دست و بخش نوردکاری برمی‌گردد که ظرفیت‌های بسیاری در این بخش بیش از نیاز داخل و ظرفیت صادراتی ایجاد شده و این موضوع در حال حاضر سبب رقابت منفی بین نوردکاران شده است.
بیش از دو سال از حضور شما در شرکت فولاد مبارکه اصفهان به‌عنوان مدیرعامل این مجموعه می‌گذرد، مدیریت این مجموعه عظیم فولادی ظرف این مدت با چه دشواری‌هایی روبه‌رو بوده است؟
بخشی از دشواری‌های مدیریت شرکت فولاد مبارکه اصفهان، به جایگاه خاص این شرکت در صنعت و اقتصاد کشور بازمی‌گردد. فولاد مبارکه تغذیه‌کننده بخش عمده‌ای از صنایع اصلی کشور به‌شمار می‌رود، در عین حال این مجموعه از حدود هزار مجموعه دیگر کالا و خدمات دریافت کرده و به سه هزار بنگاه دیگر ازجمله واحدهای فعال در بخش نفت، گاز، خودروسازی، لوازم خانگی، ساختمان و... کالا ارائه می‌دهد و به این ترتیب فعالیت بخش قابل توجهی از صنعت و اقتصاد کشور به عملکرد این مجموعه عظیم فولادی وابسته است. در کنار این موضوع فولاد مبارکه اصفهان از جایگاهی ویژه در بازار سرمایه کشور برخوردار بوده که عملکرد آن تاثیرگذاری زیادی بر بازار سرمایه کشور دارد. بنابراین باید اذعان کرد که مدیریت این مجموعه بزرگ و تاثیرگذار بر صنعت، اقتصاد و بازار سرمایه کشور مسوولیتی سنگین به‌شمار می‌رود. هر فردی که در جایگاه سکانداری این مجموعه منصوب شود، مسوولیتی سنگین را بر عهده گرفته و پس از آن همواره دغدغه تامین به‌موقع، جامع و کامل صنایع کشور را خواهد داشت. در عین حال نگاه میلیونی سهامداران مبارکه به حرکت ما در این مجموعه بوده و انتظار دارند به نحوی تصمیم‌گرفته و عمل شود که ارزش افزوده بیشتری برای شرکت رقم زده شود تا سود سهام سرمایه‌گذاران نیز افزایش یابد. تمامی موارد بیان‌شده جایگاه شرکت فولاد مبارکه را حساس کرده و سکانداری این مجموعه را دشوار می‌کند. در واقع می‌توان گفت مجموعه فولاد مبارکه اصفهان همانند کشتی بزرگ است که در مسیری پرپیچ و خم در حال حرکت بوده و باید این مسیر را به بهترین نحو طی کرد تا به مقصد رسید.
بنابراین ساماندهی زنجیره فولاد، نیازمند مدیریت واحدی است که واحدهای معدنی و شرکت‌های فولادی را به سمت حوزه‌های خود سوق بدهد. اگر این دو بخش به سمتی رفته‌اند که تخصص آن دیگری بوده است با یک مدیریت واحد، می‌توان آنها را بیشتر به سمت حوزه‌های تخصصی خود بازگرداند تا حوزه‌های غیرتخصصی را واگذار کنند تا در آینده سبب رقابت منفی در بازار نباشیم، چراکه اگر هر بخشی در حوزه کاری خود رشد و توسعه پیدا کند، بدون شک در راستای توسعه فولاد کشور می‌تواند موثرتر گام بردارد.
چه مواردی بر دشواری‌های مدیریت مبارکه ظرف این مدت افزوده و در واقع به‌نوعی سدی در مسیر حرکت رو به جلوی این شرکت بوده است؟
دخالت‌های غیرحرفه‌ای و غیرتخصصی توسط تمامی گروه‌ها و افراد غیرذی‌ربط که مسوولیتی نیز در این رابطه ندارند، مهم‌ترین چالش ما ظرف سال‌های اخیر بوده است؛ عمده این دخالت‌ها غیرکارشناسی بوده و توجه و عملیاتی کردن آنها تنها باعث دور ماندن فولاد مبارکه و صنعت فولاد کشور از اهداف استراتژیک توسعه‌ای خود می‌شود. البته بیان این موضوع به مفهوم مخالفت ما در مجموعه مبارکه با بیان نقد نیست؛ در این میان با نقدهایی کارشناسی‌شده نیز روبه‌رو می‌شویم که عمدتاً از سوی مراجع علمی، انجمن‌ها، رسانه‌ها و... انجام می‌شود که در مجموعه فولاد مبارکه با رویی گشاده و پذیرا از چنین نقدهایی استقبال می‌شود و سعی می‌شود از موارد بیان‌شده به بهترین شکل ممکن استفاده شود.
اما در حال حاضر عده‌ای به دنبال ایجاد فضایی مسموم، مخرب و غیرکارشناسی هستند تا با هجوم و غوغاسالاری و داشتن شنونده به تخریب بپردازند. این موضوع باعث هدر رفتن انرژی زیادی از مجموعه‌های تولیدی می‌شود. درواقع بخشی از انرژی که باید در مسیر رشد و توسعه هر چه بیشتر و ارزش‌آفرینی بیشتر برای کشور گذاشته می‌شد برای مقابله با این موارد هدر می‌رود.
چه کسانی در مسیر حرکت فولاد مبارکه به سمت توسعه و ارتقای جایگاه در کنار شما بوده و حرکت در این مسیر را تسهیل کرده‌اند؟
تمامی همکاران ما در شرکت فولاد مبارکه اصفهان اعم از کارگران بخش‌های مختلف، مدیران و معاونان و... که با جان و دل خط‌مشی و راهبرد مشخص‌شده برای شرکت را پذیرفتند و برای اجرای هرچه بهتر آن تلاش کردند، حرکت در این مسیر را تسهیل کردند. در عین حال ظرف این مدت شاهد همکاری و همدلی مقامات محلی، استانی و همکاری بخش‌های مختلف در دولت و وزارت صنعت، معدن و تجارت بودیم که هر یک از اقدامات صورت‌گرفته توسط هر کدام از این سازمان‌ها کمک شایسته به حرکت این مجموعه عظیم فولادی بود و جای تقدیر و تشکر دارد.
مهم‌ترین سرعت‌گیرها در مسیر رشد و توسعه فولاد مبارکه را چه مواردی می‌دانید؟ رسانه‌ها چه کمکی در از میان بردن این سرعت‌گیرها می‌توانند ایفا کنند؟
دخالت‌های غیرکارشناسی و غیرحرفه‌ای از سوی افراد فاقد صلاحیت مهم‌ترین سرعت‌گیر در مسیر توسعه فولاد مبارکه به‌شمار می‌رود. در حالی که عده‌ای نظرات غیر کارشناسی خود را عنوان می‌کنند، شاهد هستیم که در برخی موارد مراکز رسمی کشور نیز به این اظهارنظرها توجه می‌کنند و همین موضوع سدی در مسیر حرکت بنگاه‌های تولیدی به وجود می‌آورد. این در حالی است که برخی از این اظهارنظرها با هدف سوءاستفاده و متصل شدن به کانون‌های ثروت و قدرت انجام می‌شود. در این میان رسانه‌ها با روشنگری و کار رسانه‌ای دقیق می‌توانند پشت پرده برخی اظهارات سودجویانه را نمایان کنند. به این ترتیب از سویی جلوی این اقدامات سودجویانه گرفته می‌شود و از طرف دیگر بنگاه‌های تولیدی همانند مبارکه با سرعت بیشتری در مسیر توسعه خود حرکت می‌کنند.
صنعت فولاد ایران چه جایگاهی در صنعت داخل و جایگاه جهانی دارد؟
صنعت فولاد در کشور جزو صنایعی به شمار می‌رود که پس از انقلاب ایجاد و بومی‌سازی شده است و هم‌اکنون ایران در رده دهم تولید فولاد در جهان قرار دارد. همچنین این صنعت توانسته در زمینه اشتغال‌زایی و ارزآوری جایگاه قابل‌توجهی به دست آورد. در حقیقت تولید فولاد یکی از کم‌ارزش‌ترین دستاوردهای این صنعت به‌شمار می‌رود، چراکه این صنعت به‌خوبی توانسته اشتغال‌زایی و ارزآوری بالایی را نسبت به صنایع دیگر به خود اختصاص دهد و سبب توسعه‌یافتگی و تربیت نیروی انسانی شده است. علاوه بر این، میزان مصرف فولاد در هر کشوری نشان‌دهنده توسعه‌یافتگی آن کشور به شمار می‌رود. صنعت فولاد به‌خوبی در چهار دهه گذشته رشد کرده است و نه‌تنها در سال‌های گذشته از واردات آن پیشگیری به عمل آمده و از خروج ارز جلوگیری کرده است، بلکه هم‌اکنون در رده دهم تولید فولاد قرار داشته و جزو کشورهای صادرکننده فولاد نیز هستیم و این صنعت صنعتی استراتژیک است.
جایگاه فعلی فولاد مبارکه در صنعت فولاد کشور چیست و چه آینده‌ای را برای بزرگ‌ترین فولادساز کشور متصور هستید؟
میزان تولید فولاد تنها در فولاد مبارکه برای امسال به ۲/ ۷ میلیون تن خواهد رسید، اما میزان تولید فولاد در مجموعه گروه مبارکه که شامل فولاد هرمزگان جنوب و سبافولاد نیز می‌شود بالغ بر ۲/ ۱۰ میلیون تن فولاد خواهد بود. به این ترتیب در حال حاضر گروه فولاد مبارکه اصفهان در رتبه اول تولید فولاد کشور به لحاظ حجمی قرار دارد.
این شرکت برای حفظ جایگاه خود در صنعت فولاد کشور و استمرار آینده‌ای روشن برای سهامداران پروژه‌های توسعه‌ای را ظرف سال‌های اخیر در مجموعه تعریف کرده و دنبال می‌کند. در حال حاضر ۹ پروژه توسعه‌ای در شرکت تعریف شده که هر یک در مراحل مختلفی از اجرا قرار دارند. اجرای این پروژه‌ها با سرمایه ارزی حدود یک میلیاردیورویی و ۲۰ هزار میلیاردتومانی انجام خواهد شد. به این ترتیب در مجموع برای گروه فولاد مبارکه حدود ۵۰ هزار میلیارد تومان پروژه تا سال ۱۴۰۴ تعریف شده است. پروژه‌های توسعه‌ای نام‌برده‌شده شامل احداث واحد نورد گرم ۲ مبارکه، افزایش ظرفیت تولید در فولاد هرمزگان از ۵/ ۱ میلیون تن به دو میلیون تن فولاد در سال، تکمیل طرح ۸۰۰ هزار تن فولاد سفیددشت و چند پروژه مهم دیگر می‌شود.
طرح تحول دیجیتال مبارکه از دیگر پروژه‌های بسیار مهم شرکت به‌شمار می‌رود که از پنجم مرداد امسال آغاز شده و تا سال ۱۴۰۴ به اتمام خواهد رسید. ظرف این مدت فولاد مبارکه اصفهان تبدیل به کارخانه‌ای هوشمند می‌شود. در حال حاضر تنها تعداد اندکی بنگاه در دنیا وجود دارند که به‌صورت کامل هوشمند اداره می‌شوند و درواقع از نسل چهارم تکنولوژی برخوردار هستند. در حال حاضر در داخل کشور فولاد مبارکه اصفهان مجموعه‌ای با نسل سوم تکنولوژی است، ذوب‌آهن اصفهان دارای نسل دوم تکنولوژی بوده و سازمانی که به‌طور کامل با نسل چهارم تکنولوژی اداره شود، وجود ندارد.
محصولی همچون گوشی‌های هوشمند یا برخی از لوازم خانگی هر یک کالای نسل چهارم تکنولوژی به‌شمار می‌روند و به‌صورت گسترده در ایران و سایر نقاط دنیا به‌کار می‌روند، اما سازمانی که به‌صورت کامل از ابتدا تا انتها بر اساس نسل چهارم تکنولوژی فعالیت کند، در حال حاضر در ایران وجود نداشته و البته در دنیا نیز مجموعه‌های معدودی از چنین تکنولوژی برخوردار هستند.
احداث واحد تولید الکترود گرافیتی یکی از ۹ پروژه توسعه‌ای فولاد مبارکه است که تا سال ۱۴۰۴ تکمیل شده و به بهره‌برداری می‌رسد. احداث این کارخانه برای شرکت فولاد مبارکه اصفهان و حتی کشور پروژه‌ای استراتژیک به‌شمار می‌رود؛ چراکه در حال حاضر مهم‌ترین وابستگی صنعت فولاد کشور به دنیا به تامین الکترود گرافیتی مربوط می‌شود که با امکان تولید آن در داخل کشور به واقع در تولید فولاد خودکفا خواهیم بود.
همان‌گونه که عنوان شد پروژه نورد گرم ۲ از دیگر طرح‌های توسعه‌ای فولاد مبارکه است. این پروژه بر اساس نیاز و تقاضای بازار طراحی شده است؛ با توجه به اینکه در حال حاضر بخش قابل توجهی از انواع ورق‌های خاص و باکیفیت موردنیاز خطوط تولید صنایع مختلف کشور از محل واردات تامین می‌شود، به بهره‌برداری رسیدن هرچه سریع‌تر خط نورد گرم شماره ۲ فولاد مبارکه اصفهان از اهمیت ویژه‌ای برخوردار است. با اجرای این خط جدید، ظرفیت تولید انواع ورق در شرکت فولاد مبارکه، به ویژه ورق‌های فولادی خاص، به هشت میلیون تن افزایش خواهد یافت و در کنار این پروژه، ۵۲ پروژه جانبی دیگر نیز آغاز خواهد شد که حجم عظیمی از فعالیت‌های مرتبط، اشتغال و رونق اقتصادی برای کشور ایجاد خواهد کرد. رویکرد اصلی در تقسیم فعالیت‌های این ابرپروژه به گونه‌ای است که از تمامی ظرفیت‌های داخلی به نحو مطلوب بهره‌مند شویم.
رویکرد ما در فولاد مبارکه برای اجرای این طرح توسعه‌ای استفاده از تمامی ظرفیت‌های موجود کشور است؛ به گونه‌ای که ۵۵ درصد تجهیزات مکانیکی و برقی این پروژه با استفاده از ظرفیت‌های داخلی ساخته و نصب خواهد شد. مدت زمان در نظر گرفته‌شده برای اجرای این پروژه حدود ۳۰ ماه خواهد بود. تکمیل این پروژه و تولید ورق مورد نیاز صنایع مختلف در داخل کشور می‌تواند صرفه‌جویی ارزی قابل توجهی برای کشور به همراه داشته باشد.
همچنین توجه کنید که تمامی منابع ارزی و ریالی برای اجرای پروژه‌های توسعه‌ای شرکت فولاد مبارکه اصفهان از طریق منابع داخلی مجموعه تامین خواهد شد، که این موضوع بسیار مهم تلقی می‌شود. همچنین با به نتیجه رسیدن طرح‌های بیان‌شده برای حدود ۵۰ هزار نفر اشتغال مستقیم و غیرمستقیم به‌وجود خواهد آمد و کشور نیز در سطح بالاتری از صنعتی شدن قرار خواهد گرفت.
طرح تحول دیجیتال فولاد مبارکه در چه مراحلی است و برای پیوستن به شرکت‌های با استانداردهای جهانی چه شرایطی را باید داشته باشید؟
باشگاهی به اسم فانوس دریایی در دنیا فعالیت می‌کند که تمامی مجموعه‌هایی در دنیا که سازمان آنها با نسل چهارم تکنولوژی فعالیت می‌کند در این باشگاه عضو هستند. در حال حاضر کمتر از ۲۰ مجموعه توانسته‌اند به عضویت باشگاه فانوس دریایی درآیند که از جمله آنها باید به شرکت‌هایی از جمله مایکروسافت، پوسکو و... اشاره کرد که هریک از آنها در حوزه فعالیت خود جزو برترین‌های دنیا به‌شمار می‌روند. حال فولاد مبارکه اصفهان نیز بنا دارد تا با تبدیل شدن به سازمانی تحت نسل چهارم تکنولوژی به عضویت این باشگاه درآید.
برای اجرایی شدن طرح تحول دیجیتال در فولاد مبارکه اصفهان از توان دو شرکت مشاور خارجی و همچنین تمام توان مهندسی تکنولوژی کشور در بخش اتوماسیون، آی‌تی و برنامه‌ریزی بهره گرفته خواهد شد. تا به حال نیز برای اجرایی شدن این طرح، فولاد مبارکه اقدام به برگزاری چند رخداد استارت‌آپی در کشور کرده و تعداد زیادی از شرکت‌های استارت‌آپی وارد همکاری با فولاد مبارکه اصفهان شده‌اند.
همچنین در همین راستا قراردادی با دانشگاه اصفهان منعقد شده تا ظرف مدت یک سال نسبت به آموزش مدیران مبارکه برای اجرایی شدن طرح تحول دیجیتال اقدام شود. درواقع مدیران فولاد مبارکه، پیش‌قراولان اجرایی شدن طرح تحول دیجیتال در مجموعه بوده و باید توانایی، مدیریت و مهارت آنها در این زمینه افزایش یابد. حدود یک ماه از آغاز آموزش مدیران فولاد مبارکه اصفهان برای اجرای طرح تحول دیجیتال شرکت از سوی دانشگاه اصفهان می‌گذرد، پس از اتمام این دوره، مدیران مبارکه برای پیاده‌سازی این طرح آماده خواهند شد.
فولاد مبارکه اصفهان برای اجرایی شدن طرح تحول دیجیتال خود دو رویداد استارت‌آپی در کشور برگزار کرد که در این رویدادها شرکت‌های استارت‌آپی را در کنار هم جمع آورد. همچنین در حال حاضر در حال ساخت مرکز تحول دیجیتال با همکاری دانشگاه تهران هستیم که پس از تکمیل، ساختمان احداث‌شده تبدیل به محل تجمع شرکت‌های استارت‌آپی خواهد شد.
همان‌گونه که عنوان شد فولاد مبارکه اصفهان در اجرای طرح هوشمندسازی خود از دو شرکت مشاور خارجی نیز استفاده می‌کند؛ یکی از شرکت‌های مشاور آلمانی بوده و الگوی شرکت SMS به‌عنوان الگوی پیشنهادی ارائه می‌شود و شرکت مشاور دیگر مربوط به کره جنوبی بوده و در ارائه طرح خود الگوی شرکت پوسکو را در نظر گرفته است. به این ترتیب این دو شرکت الگوی مبارکه در اجرای طرح تحول دیجیتال هستند.
مهم‌ترین تحولات و موفقیت‌های فولاد مبارکه ظرف بیش از دو سالی که از حضور جنابعالی به‌عنوان مدیریت ارشد این مجموعه می‌گذرد، چه بوده است؟
همان‌گونه که مستحضرید شرکت فولاد مبارکه اصفهان ظرف دو سال اخیر تحت شدیدترین تحریم‌ها قرار گرفت. فولاد مبارکه جزو معدود شرکت‌هایی در کشور بود که ظرف این مدت چند مرتبه خزانه‌داری ایالات متحده آمریکا، اطلاعیه تحریم در خصوص آن صادر کرد و در فهرست تحریم ثانویه و تروریستی قرار گرفت و همین موضوعات نیز باعث شد تا بخشی از پول‌های مجموعه در کشورهای اروپایی بلوکه شود. همچنین بخشی از کالاهای ساخته‌شده برای فولاد مبارکه در انبارها بلوکه شد؛ این در حالی است که مجموعه پیش‌پرداخت این کالاها را نیز پرداخته بود. همچنین تحریم‌های اعلامی باعث شد تا فرآیند صادرات محصولات فولاد مبارکه و انتقال پول‌های شرکت با مشکلات فراوان و ریسک قابل توجهی روبه‌رو شود. با وجود این هیچ‌یک از موارد بیان‌شده باعث نشد تا فولاد مبارکه از مسیر حرکت و توسعه خود بازبماند.
به‌‌رغم تمام موارد بیان‌شده باید اذعان کرد ظرف این مدت همواره فولاد مبارکه رو به جلو حرکت کرده است. بررسی آمار تولید شرکت از سال‌های قبل تا به امروز که ۹ ماه از سال ۹۹ به اتمام رسیده به خوبی گواه این موضوع است. سال گذشته برای اولین بار طی ۳۰ سال فعالیت درخشان فولاد مبارکه اصفهان، میزان تولید فولاد تنها در داخل شرکت فولاد مبارکه اصفهان از مرز هفت میلیون تن گذشت و امسال نیز رکورد تولید ۲/ ۷ میلیون تن فولاد شکسته خواهد شد. در هشت ماه سال جاری میزان تولید گندله در فولاد مبارکه به حدود هفت میلیون تن رسیده، در حالی که در هشت ماه سال ۹۷ میزان تولید گندله حدود شش میلیون تن بود. در زمینه تولید آهن اسفنجی نیز از هفت میلیون تن به هفت میلیون و ۸۰۰ هزار تن؛ در فولاد خام از شش میلیون و ۲۰۰ هزار تن به شش میلیون و ۶۹۰ هزار تن ظرف مدت مورد اشاره رسیده‌ایم.
ظرف این مدت فولاد مبارکه در تولید فولاد، ورق گرم، سرد و انواع ورق‌های پوشش‌دار، و فروش، سود، افزایش سرمایه، تعریف پروژه‌های توسعه‌ای، تولید محصولات جدید، بومی‌سازی و... رو به جلو حرکت کرده است.
خوشبختانه تمامی آمار مربوط به تولید، فروش داخلی و صادراتی و درآمدهای شرکت در اطلاعات کدال شرکت موجود و به صورت شفاف در اختیار همگان بوده و همه این اطلاعات روند رو به رشد شرکت را به نمایش می‌گذارد.
شرکت فولاد مبارکه اصفهان در سال‌های ۹۷، ۹۸ و ۹۹ سه‌بار افزایش سرمایه واقعی داشت. در حالی که سرمایه ثبتی شرکت در سال ۹۷ برابر هفت هزار و ۵۰۰ میلیارد تومان بود، سرمایه ثبتی در سازمان بورس، به زودی در سال ۹۹ به ۳۰ هزار میلیارد خواهد رسید.
البته التهاباتی در بازار سرمایه فولاد مبارکه ظرف دو سه ماه گذشته پیش آمد؛ اولین مجوز ایجاد سهام خزانه به نام فولاد مبارکه صادر شده است، در حالی که هیچ شرکت بورسی حق ندارد سهام خودش را بخرد، اما راهکاری که سازمان بورس ایجاد کرد که صف فروش ایجاد نشود با تاسیس صندوق سهام خزانه حدود ۲۷۰۰ میلیارد تومان سهام خود را خریدیم و این میزان تا چهار هزار میلیارد تومان قابل افزایش است.
چنانچه تاسیس صندوق (سرمایه‌گذاری) بازارگردانی با سرمایه ۸۰۰ میلیارد تومان و افزایش چهاربرابری سرمایه ثبتی به ۳۰ هزار میلیارد تصویب شود، به زودی فولاد مبارکه بزرگ‌ترین شرکت با سرمایه ثبتی خواهد بود.
استراتژی مبارکه در تامین نیاز بازار داخل و صادرات چیست؟
فولاد مبارکه اصفهان برای کنترل و آرامش بازار سعی می‌کند کالا را به مشتری و مصرف‌کننده برساند؛ به‌طوری که بنا بر تاکید مسوولان وزارتخانه برای تامین حداکثری بازار داخل، امسال شاهد کاهش ۳۲درصدی صادرات بودیم. اگرچه کاهش صادرات در بلندمدت برای سازمان مشکلات خاص خود را به همراه دارد و انتظار می‌رود تامین نیاز بازار داخل در عین صادرات مورد توجه قرار گیرد.
اگر در جایگاه معاون اول رئیس‌جمهور باشید و قصد حمایت از فولاد مبارکه را به‌عنوان بزرگ‌ترین فولادساز کشور داشته باشید چه اقدامی انجام می‌دهید؟
اگر در چنین جایگاهی قرار داشتم، از گروه فولاد مبارکه اصفهان به عنوان بزرگ‌ترین فولادساز کشور که نقش قابل توجهی در تولید و صنعت کشور دارد، برنامه جامع توسعه این مجموعه را طلب می‌کردم. این برنامه از سویی می‌بایست قابلیت اجرایی شدن می‌داشت و از سوی دیگر فولاد مبارکه می‌بایست برای اجرای آن روی پای خود می‌ایستاد و طلب کمک از دولت نمی‌کرد. در واقع از فولاد مبارکه انتظار داشتم که از سویی از رشد و توسعه بازنماند و از سوی دیگر به نقش خود در حل مشکلات صنعتی و اقتصادی کشور عمل کند، به این ترتیب زمینه توسعه هر چه بیشتر این شرکت نیز به وجود می‌آمد.
در سال ۱۴۲۰ مبارکه در کدام سطر از جدول اقتصاد ایران قرار خواهد داشت؟
دنیا به سمت پیشرفت حرکت می‌کند و ظرف سال‌های اخیر این پیشرفت سرعت بسیار بیشتری گرفته است. بنابراین اگر شرکت فولاد مبارکه اصفهان از روند توسعه بازبماند نه‌تنها موفق به بهبود جایگاه خود ظرف سال‌های آتی نمی‌شود که حتی تا سال ۱۴۰۴ نیز توان حفظ موقعیت خود را نخواهد داشت و باید منتظر افت موقعیت این شرکت باشیم.
سرعت رشد تکنولوژی در دنیا بسیار زیاد شده است. به‌عنوان مثال ورق‌هایی که تا ۱۰ سال قبل در صنعت خودرو دنیا به‌کار می‌رفت امروز دیگر در دنیا خریدار ندارد. طبیعتاً ورق‌هایی که در حال حاضر در فولاد مبارکه تولید می‌شوند نیز تا پنج سال آینده دیگر خریداری در بازار ندارند. خودروسازان بزرگ دنیا امروز به‌سمت استفاده از ورق‌های سبک، مستحکم و انعطاف‌پذیر متمایل شده‌اند که باعث سبکی خودرو، کاهش مصرف کمتر سوخت، افزایش امنیت جانی سرنشینان و حفظ محیط زیست می‌شود. بنابراین اگر ظرف سال‌های آینده مبارکه نتواند چنین محصولاتی را تولید کند، از سویی جایگاهی در بازارهای جهانی نخواهد داشت و از سوی دیگر حتی بازار داخل را نیز از دست می‌دهد. بنابراین فولاد مبارکه برای حفظ جایگاه خود در صنعت باید طرح‌های توسعه خود را با جدیت دنبال و اجرایی کند.
تغییر سریع خواست مشتری تنها مربوط به صنعت خودرو نمی‌شود و شامل حال سایر صنایع از جمله لوازم خانگی، نفت و گاز و حتی بخش ساختمان نیز می‌شود. بنابراین تغییر همپا با تغییر تکنولوژی باید مدنظر تمامی بنگاه‌های تولیدی کشور باشد.
یکی از دلایل اجرای طرح تحول دیجیتال در فولاد مبارکه و برنامه‌ریزی برای تبدیل شدن به شرکتی هوشمند تا سال ۱۴۰۴ نیز به همین موضوع مربوط می‌شود. در واقع هدف از این طرح تنها هوشمندسازی اداره سازمان نبوده و در کنار آن تولید محصولاتی مطابق نیاز روز بازار دنیا از سوی فولاد مبارکه دنبال خواهد شد.
توجه کنید که در حال حاضر کشور به لحاظ تولید فولاد خام از دنیا عقب نیست. اما به لحاظ تولید محصولات فولادی صنعتی پیشرفته همچون ورق‌های فولادی خاص از کشورهای توسعه‌یافته در این زمینه عقب مانده‌ایم و البته فولاد مبارکه ظرف سال‌های اخیر در مسیر جبران این عقب‌ماندگی حرکت کرده است. هدف اصلی ما در مبارکه تولید محصول باکیفیت مطابق با استانداردهای روز دنیا برای تامین نیاز بازار داخل در وهله اول و در ادامه صادرات است.
در واقع به‌عنوان مدیران این صنعت استراتژیک باید به این مسائل آگاه بود و در راستای عقب نماندن از بازارهای روز دنیا تلاش کرد. در حال حاضر عدم درک این مسائل از سوی عده‌ای هرچند معدود تبدیل به چالشی شده که از سرعت حرکت رو به جلوی مجموعه‌ای همچون فولاد مبارکه می‌کاهد. بنابراین اگر بتوانیم از تولید محصولات به‌روز و مطابق استانداردهای روز دنیا عقب نمانیم، به‌طور قطع جایگاه فعلی مبارکه در سال‌های آتی نیز حفظ خواهد شد و حتی می‌تواند فاصله خود را از سایر بنگاه‌ها نیز بیشتر کند. در حال حاضر عمده تولید محصولات فولاد مبارکه با تکیه بر تولید داخل بوده و پس از تکمیل و به بهره‌برداری رسیدن کارخانه تولید الکترود گرافیتی مبارکه، تقریباً می‌توانیم ادعا کنیم که در تولید محصول خودکفا هستیم. همین موضوع نیز بر رقابت‌پذیری مبارکه افزوده و جایگاه این شرکت را ارتقا می‌دهد. رسیدن به این حجم از بومی‌سازی به مرور به وجود آمده است. در حال حاضر فولاد مبارکه از نظر تامین کاتالیست‌های مصرفی در ریفرمرهای واحدهای احیا خودکفاست. شرکت فولاد مبارکه اصفهان شش واحد احیای مستقیم دارد که چهار واحد آنها، ظرفیت اسمی تولید سالانه ۶۰۰ هزار تن آهن اسفنجی را دارند و دو واحد نیز مگامدول با ظرفیت تولید سالانه یک میلیون و ۸۰۰ هزار تن محصول هستند. هر یک از مگامدول‌های احیا دارای ۱۸۰ لوله ریفرمر بوده که مرتب از کاتالیستی پر و خالی می‌شوند. در گذشته این کاتالیست‌ها از آلمان یا کره جنوبی خریداری می‌شد، اما در حال حاضر در مجموعه‌ای واقع در ۳۰کیلومتری فولاد مبارکه اصفهان تولید می‌شود. این موضوع باعث افتخار ما در مجموعه مبارکه است. بنابراین حفظ تفکر توسعه‌ای در فولاد مبارکه اصفهان مهم‌ترین راه حفظ پیشتازی این شرکت به‌شمار می‌رود.
مدیران شرکت فولاد مبارکه را چه میزان در جهت توسعه صنعت فولاد کشور توانمند می‌دانید؟
توجه به آموزش مدیرانی کارآزموده جزو استراتژی‌های فولاد مبارکه از ابتدای تاسیس بوده است. همچنین داشتن نظامی ساختارمند جزو اولویت‌های مبارکه بوده به‌گونه‌ای که در زمان تاسیس فولاد مبارکه اصفهان، شرکت آی‌تی و اتوماسیون نیز در کنار آن تاسیس شد تا تمامی حرکت‌های این مجموعه سیستم‌مند پیش برود. همین موضوع باعث شد تا استانداردها در تمامی بخش‌های مبارکه حتی در جذب نیرو و در ادامه آموزش و ارتقای افراد در سطوح مختلف بالا باشد و نیروهای این مجموعه نیز همپا با شرکت در مسیری رو به جلو حرکت کنند. به این ترتیب باید اذعان کرد که در حال حاضر مبارکه تبدیل به بنگاهی برای تربیت مدیرانی کارآزموده شده که هر یک می‌توانند نقشی مهم در توسعه صنعتی کشور ایفا کنند. در واقع در حال حاضر تربیت نیروی کاری ماهر تبدیل به وظایف شرکت نسبت به صنعت فولاد کشور شده است.
شرکت فولاد مبارکه اصفهان نقش خود را نسبت به جامعه به درستی ایفا کرده است؟
در شرکت فولاد مبارکه اصفهان اهتمامی جدی نسبت به ایفای مسوولیت‌های اجتماعی وجود داشته و همین موضوع نیز باعث شده تا در این زمینه کارهای خیلی بزرگی انجام شود. در ماه‌های گذشته که مردم عزیزمان با شیوع بیماری کرونا درگیر شدند، فولاد مبارکه در کنار هموطنان بود و حدود ۱۰۰ میلیارد تومان در این زمان کمک کرد. تامین اکسیژن بیمارستان‌ها از دیگر اقدامات مجموعه مبارکه در این دوران بود. همچنین با توجه به تغییر شیوه درس خواندن و آنلاین شدن آموزش در دوران شیوع این بیماری، فولاد مبارکه نسبت به تامین تبلت رایگان برای دانش‌آموزان بی‌بضاعت اقدام کرد. در کنار موارد بیان‌شده ظرف ماه‌های اخیر ورزشگاه نقش جهان به همت شرکت فولاد مبارکه اصفهان تکمیل شد و در اختیار ورزشکاران و ورزش‌دوستان اصفهانی گذاشته شد. همچنین به امید خدا تا پیش از اتمام سال ۹۹ خط هوایی مستقل اصفهان به همت فولاد مبارکه اصفهان راه‌اندازی می‌شود. در تمامی موارد بیان‌شده افتخار کنار هموطنان بودن و حل بخشی از چالش‌های مردم در فولاد مبارکه نصیب ما شده و در واقع خود را منت‌دار مردم عزیز کشورمان می‌دانیم و اجرای هریک از موارد بیان‌شده افتخاری برای این مجموعه عظیم فولادی کشور است.
فولاد مبارکه چه نقشی در تحقق اقتصاد بی‌نیاز از نفت برای کشور می‌تواند ایفا کند؟
ظرف حدود دو سال اخیر با توجه به شدت گرفتن تحریم‌ها، شاهد کاهش قابل توجه صادرات نفت در کشور بودیم، در عین حال گسترش بیماری کرونا از بهای جهانی نفت کاست و این موضوع نیز مزید بر علت شد و باعث کاهش درآمدهای نفتی دولت شد. در این شرایط بخش معدن و صنایع معدنی توانست نقش مهمی در تامین ارز مورد نیاز کشور ایفا کند. نقش فولاد مبارکه در شرایط این‌چنینی از دو منظر قابل بررسی است. از سویی محصولات باکیفیت فولاد مبارکه قابلیت صادرات داشته و از سوی دیگر فولاد مبارکه اصفهان توانایی تولید و تامین ورق‌های فولادی مورد نیاز صنایع نفت و گاز و خودروسازی در کشور را دارد، به گونه‌ای که ظرف یک سال اخیر بخشی از نیاز داخل به این ورق‌ها از طریق فولاد مبارکه تامین شد و به این ترتیب از ارزبری این صنایع کاسته شد.
در این میان تکمیل زنجیره ارزش ازجمله اقداماتی است که نه‌تنها مورد تاکید دولت در سال‌های گذشته بوده، بلکه صنایع معدنی و از جمله فولادسازان بزرگ نیز به این سمت حرکت کرده و رکورددار اجرای طرح‌هایی شده‌اند که می‌تواند علاوه بر اشتغال‌زایی و رونق تولید داخلی، زمینه‌ساز ارزآوری برای کشور باشد. در واقع، تکمیل زنجیره‌های ارزش در صنعت فولاد ازجمله راهکارهایی است که می‌تواند منجر به جهش تولید و رونق هرچه بیشتر صنایع معدنی کشور شود.
با توجه به اهمیت تامین منابع آب پایدار برای فولاد مبارکه به‌خصوص با در نظر گرفتن طرح‌های توسعه‌ای چه برنامه‌ای در این زمینه دارید؟
با توجه به شرایط آب و هوایی منطقه اصفهان چالش‌های زیادی همواره پیش‌روی شرکت فولاد مبارکه قرار داشته است. با وجود این فولاد مبارکه اهمیت مدیریت پایدار آب را با توجه به ارزش اساسی آب برای جامعه همواره سرلوحه کار خود قرار داده است. فولاد مبارکه به سهم خود با اقدامات انجام‌شده در این راستا موفق شده طی دو سال گذشته برداشت خود از رودخانه زاینده‌رود را به میزان ۹ میلیون مترمکعب در سال کاهش دهد و در آینده نیز با اجرای پروژه‌های تکمیلی این روند را ادامه خواهد داد. اما مصرف آب در سه بخش خانگی، صنعتی و کشاورزی انجام می‌شود و در ایران سهم صنعت کمتر از پنج درصد کل منابع آبی است از این‌رو لازم است همه بخش‌ها و صنایع در این زمینه تلاش جدی کنند، اما متاسفانه در بخش مصرف آب شرب و کشاورزی با اینکه سهم بسیار بالاتری در مصرف آب دارند اقدامات جدی برای بهینه‌سازی آب صورت نمی‌پذیرد یا اقدامات اندکی انجام می‌شود و این در حالی است که یکی از شاخص‌های توسعه‌یافتگی کشورها سهم مصرف آب در کشاورزی و صنعت است به‌طوری که مصرف آب بخش صنعت در کشورهای توسعه‌یافته بیش از ۳۰ درصد است و این به این معنی نیست که باید مصرف در یک بخش بیشتر شود، بلکه منظور این است که در هر بخش آب به‌صورت بهینه مصرف شود و بتوان بیشترین ارزش افزوده از آب را در این بخش‌ها استحصال کرد.
