محرک صنعت
فولاد مبارکه در توسعه صنعت فولاد چه نقشی دارد؟
هرچند تفکر دولت‌های توسعه‌گرا در این حوزه نقشی مهم داشته‌اند اما نمی‌توان از عملکرد بازارها و بخش خصوصی نیز در توسعه صنعت و رشد چشم‌پوشی کرد. مساله دیگری که در توسعه این کشورها حائز اهمیت است، جذب و پذیرش سریع تکنولوژی فولاد از کشورهای پیشرفته است که در رقابت نقش مهمی ایفا می‌کنند.
در تمامی کشورهای در حال توسعه، شرکت‌های فولادسازی به عنوان پروژه‌های دولتی محسوب می‌شوند، زیرا کارخانه‌های فولادی مجتمع نیاز به سرمایه‌گذاری اولیه بسیار بالا دارند که هیچ عامل دیگری جز دولت توان تحمل ریسک بالای چنین سرمایه‌گذاری عظیمی‌را ندارد.
در این کشورها نیز روند احداث مجتمع‌های فولادسازی ابتدا با مالکیت دولت آغاز و سپس به بخش خصوصی واگذار یا با اتخاذ سیاست آزادسازی، بخش خصوصی وارد ایجاد صنایع فولادی در کشور شد.
تجربه کشورها نشان می‌دهد وقتی ملتی مصمم به ایجاد تحول و توسعه باشد و شرایط فکری و ذهنی و انگیزشی فراهم و مدیریت صحیح، جاری باشد، هیچ مشکل وکمبودی حتی فقر منابع طبیعی و مادی، نمی‌تواند سد راه مسیر توسعه شود. انسان و عزم و اراده‌اش و مدیریت صحیح، محور توسعه است. نقش صنعت فولاد در توسعه صنعتی چنانچه دیگر عوامل توسعه، خللی در روند توسعه ایجاد نکنند می‌تواند نقش
بی‌بدیلی باشد. هم بخش دولتی، هم بخش خصوصی می‌توانند کارآمد بوده و لازم است هدفمند در روند توسعه نقش ایفا کنند. نمونه بارز این نقش‌آفرینی در شرکت فولاد مبارکه متبلور و متجلی است.
در دهه هفتاد سرمایه‌گذاری چند صد میلیون‌دلاری برای خرید دانش فنی و استقرار نظام مدیریت در این شرکت برای اکثر مدیران بخش‌های صنعتی آن زمان توجیه‌پذیر نبود، لیکن امروز این سرمایه‌گذاری به بار نشسته و شاهد اثرات مثبت آن در توسعه این صنعت در کشور هستیم.
سه دهه تلاش
شرکت فولاد مبارکه به‌عنوان بزرگ‌ترین شرکت فولادی کشور، با حدود سه دهه تجربه در تولید انواع محصولات تخت فولادی، نقش محوری در توسعه صنعتی، اقتصادی و اجتماعی کشور بر عهده داشته است.
عملیات اجرایی این مجتمع در سال ۱۳۶۰ آغاز شد و در دوران جنگ تحمیلی و زیر حملات هوایی جنگنده‌های دشمن به دست توانای سربازان پر‌افتخار جبهه صنعت ادامه یافت. فعالیت‌های ساختمانی و فنی اجراشده در دوران ساخت این مجتمع در خاورمیانه کم‌نظیر بوده و نزدیک به ۱۸ میلیون و ۷۰۰ هزار متر‌مکعب خاکبرداری و بالغ بر یک میلیون و ۸۴۵ هزار متر‌مکعب بتن‌ریزی، یک میلیون و ۸۰۰ هزار متر‌مربع قالب‌بندی و ۸۰ هزار تن آرماتور، حدود ۱۵۰ هزار تن اسکلت فلزی، یک میلیون متر‌مربع نصب پوشش و بالغ بر ۵۰۰ هزار تن تجهیزات و ماشین‌آلات در آن نصب شده است. اولین کوره قوس الکتریکی واحد فولادسازی این مجتمع در مهرماه سال ۱۳۷۰ راه‌اندازی شد و در ۲۳ دی‌ماه ۱۳۷۱ خطوط تولید این کارخانه بزرگ توسط رئیس‌جمهور وقت افتتاح شد و با ورود محصولات فولادی این شرکت به بازار و افزایش تدریجی تولید تا سقف ظرفیت اسمی ۴/ ۲ میلیون‌تن بخش عمده‌ای از نیاز کشور به این کالای راهبردی برطرف شد. فولاد مبارکه در سال ۹۸ با تولید ۵/ ۷ میلیون‌تن انواع محصولات فولادی عملکرد قابل‌توجهی داشته و در همین سال از رشدی بالغ بر ۵/ ۱۲ درصد نسبت به برنامه و ۶۷ درصد نسبت به مدت مشابه سال قبل برخوردار بوده است.
یکی از اهداف کلان شرکت فولاد مبارکه اصفهان همزمان با توسعه کمی و کیفی در ظرفیت‌ها و افزایش تنوع و کیفیت محصولات، بهبود مستمر وضعیت زیست‌محیطی شرکت بوده است که بر این مبنا شرکت فولاد مبارکه مبادرت به تدوین مدل مدیریت زیست‌محیطی جهت بهبود مداوم عملکردهای زیست‌محیطی خود کرده که در این راستا پروژه برش ضایعات فولادی در قالب با عنوان احداث، بهره‌برداری و برش اتوماتیک ضایعات فولادی توسط سرمایه‌گذار داخلی و تکنولوژی خارجی از اواخر سال ۹۶ شروع شده و در مهرماه ۱۳۹۹ به بهره‌برداری رسید.
شرکت فولاد مبارکه اصفهان جهت بهبود عملکرد خود در حوزه مدیریت و ارتقای تکنولوژی، نظام جامع مدیریت تکنولوژی را با بهره‌گیری از مدل‌های برتر دنیا طراحی و پیاده‌سازی کرده است. همچنین تکنولوژی‌های موجود خود را با هدف بهبود و ایجاد چابکی در حوزه‌های مختلف کاری در راستای اهداف استراتژیک سازمان با استفاده از مدل ژولی در دو بعد جذابیت و توانمندی ارزیابی کرده و سبد تکنولوژی‌های موجود شرکت را در قالب یک ماتریس دو‌بعدی تشکیل می‌دهد و بر اساس جایگاه تکنولوژی‌ها در ماتریس اقدامات اصلاحی و بهبودهای لازم برای هر یک را تعریف و اجرا می‌کند. از مصادیق چابکی مورد نظر شرکت کاهش زمان تولید، کارایی بهتر پرسنل، کیفیت بالاتر، عمر بیشتر ماشین‌آلات، کاهش در سطح موجودی و هزینه‌های سربار، کاهش زمان فرآیند، مصرف بهینه انرژی، انعطاف‌پذیری در بازار و توانایی پاسخ به تغییرات محیطی است. شرکت فولاد مبارکه در راستای آینده‌نگری و تامین محصولات مورد نظر مشتریان در آینده، از ابزار نقشه راه تکنولوژی استفاده می‌کند. در این ابزار با توجه به مطالعات بازار انجام‌شده محصولات فولادی مورد نیاز بازار و تکنولوژی‌های لازم برای تولید آنها شناسایی و پس از اولویت‌بندی محصولات بر اساس مدل GE نیازهای تکنولوژیک آینده سازمان در نقشه راه تکنولوژی ترسیم می‌شود.
پروژه‌های فولاد مبارکه
با تحریم دوباره شرکت فولاد مبارکه، منتظر شرایط سخت برای این شرکت در سال ۹۹ بودیم، سالی که با بیماری کرونا آغاز شد و چرخ‌های اقتصادی کشور را تا حدودی نگه داشت؛ اما در میان موجی از اخبار منفی اقتصادی، شرکت فولاد مبارکه نه‌تنها از تولید باز نایستاد؛ بلکه مدیران این شرکت همراه با تلاشگران حوزه تولید توانستند پروژه‌های مهمی را به ارمغان بیاورند.
پروژه ساخت واحد تولید کنسانتره سنگ آهن شرکت صنایع معدنی فولاد سنگان با اعتباری بالغ بر ۱۵۰ میلیون یورو و ۷۵۰ میلیارد تومان یکی از اهداف مهم فولاد مبارکه در سال‌های تحریم به شمار می‌رود. در این بین می‌توان به پروژه‌هایی همچون ساخت فولادسازی و ریخته‌گری تختال شرکت فولاد سفیددشت چهارمحال‌و‌بختیاری با اعتباری بالغ بر ۹۵ میلیون یورو و ۱۵۰۰ میلیارد تومان، پروژه
احداث واحد فولادسازی و ریخته‌گری بیلت مجتمع فولاد زاگرس اندیمشک با اعتباری بالغ بر ۵/ ۳۶ میلیون یورو و ۴۸۴ میلیارد تومان و پروژه طرح توسعه شرکت فولاد امیرکبیر کاشان با اعتباری بالغ بر ۱۲ میلیون یورو و ۳۷۰۰ میلیارد تومان، اشاره کرد.
همچنین از پروژه‌های مهم فولاد مبارکه برای شرکت فولاد هرمزگان می‌توان پروژه افزایش ظرفیت زیرسقف از ۵/ ۱ به دو میلیون تن تختال فولاد هرمزگان با اعتباری بالغ بر ۸۰ میلیون یورو و ۱۷۰۰ میلیارد تومان، پروژه احداث کارخانه تولید ورق عریض شرکت فولاد هرمزگان با اعتباری بالغ بر ۱۵۰ میلیون یورو و ۴۱۰۰ میلیارد تومان را نام برد.
مسیر پیشرو
باید توجه داشت که در ۳۰ سال گذشته صنعت فولاد در دنیا بسیار تحول یافته و محصولات فولادی تنوع و تکثر قابل ملاحظه‌ای پیدا کرده است. این تحولات در صنعت فولاد به نحوی است که فولاد مبارکه به عنوان پیشران فولاد ایران دیگر قادر نیست با خط نورد سی سال پیش به فعالیت ادامه بدهد و همچنان پیشرو باقی بماند. اکنون در دنیا پیشرفت صنعت فولاد عمدتاً حرکت به سمت فولادهای سبک‌تر اما مستحکم‌تر و عریض‌تر بوده است و این موضوع شامل مصرف تمام صنایع از جمله صنعت خودرو، لوازم خانگی، صنعت نفت و گاز و سایر صنایع فلزی می‌شود. امروز در دنیا هم باید موارد کمتری مصرف شود و هم انرژی و بهره‌وری نیروی کار مدیریت شود. در این راستا فولاد مبارکه ابر‌پروژه خط نوردگرم ۲ با اعتباری بالغ بر ۲۵۵ میلیون یورو و ۸۸۰۰ میلیارد تومان را آغاز کرده است.
از مزایای احداث واحد نورد گرم می‌توان به افزایش اشتغال به میزان ۵۰ هزار نفر به صورت مستقیم و غیرمستقیم، تولید ورق‌های فولادی عریض جهت تولید لوله‌های انتقال آب، نفت و گاز، بی‌نیازی کشور از واردات ورق‌های فولادی ویژه لوله‌های انتقال نفت و گاز، تولید ورق‌های فولادی عریض با ضخامت پایین و استحکام بالا جهت مصارف ساختمانی و صنایع لوله و پروفیل، تولید ورق‌های فولادی عریض با ضخامت پایین و استحکام بالا جهت تولید خودروهایی سبک‌تر با ایمنی بالاتر که منجر به کاهش سوخت و کاهش آلایندگی خواهد شد، ایجاد ارزش افزوده بالاتر در زنجیره تولید فولاد کشور و افزایش نرخ تولید ناخالص ملی، ایجاد فرصت صادرات ورق گرم نوردیده شده با اتکا بر اقتصاد درونزا برای توسعه صادرات غیرنفتی و رفع تحریم تولید بیش از ۴۴۰ هزار تن تختال دارای مقاومت به خردگی گاز ترش، ویژه انتقال گاز از کوره به جاسک اشاره کرد.
به‌طورکلی آینده صنعت فولاد کشور به عواملی از قبیل تغییرات فناوریک در صنایع پایین‌دست (از قبیل صنایع خودروسازی)، فناوری دیجیتال و انقلاب صنعتی چهارم، سرانه مصرف فولاد، بودجه عمرانی کشور، نحوه مصرف انرژی و آب وابسته خواهد بود. همچنین با توجه به عوامل مذکور و به‌کارگیری مفاهیم برنامه‌ریزی استراتژیک، این شرکت اقداماتی از قبیل احداث و توسعه خطوط تولیدی (پروژه نورد گرم ۲)، سرمایه‌گذاری در تولید اقلام استراتژیک مصرفی صنعت فولاد از جمله الکترود گرافیتی و سرمایه‌گذاری در طرح‌های معدنی را در دستور کار خود قرار داده است. البته مانند سایر شرکت‌های بزرگ تولیدی و فعال در صنعت کشور، با چالش‌ها و مشکلاتی در حوزه تامین مواد اولیه (از قبیل سنگ آهن، کنسانتره و گندله)، محدودیت زیرساخت‌های حمل‌ونقل، تولید و توزیع حامل‌های انرژی، نرخ تامین مالی بالا و تحریم‌های خارجی مواجه است و سعی کرده با بهره‌گیری از قابلیت‌ها و توانمندی‌های خود (از قبیل وجود سرمایه انسانی باتجربه، سیستم‌های تولیدی و پشتیبانی کارا، افزایش چابکی و بهره‌وری فرآیندهای تولیدی و...) تا حدود قابل‌توجهی بر مشکلات یادشده فائق آید.
فولاد مبارکه با استفاده از تجارب ارزنده خود در طول مسیر تعالی، مرزهای تولید را پشت سر گذاشته و علاوه بر این، برای ارتقای جایگاه رقابتی خود و به‌تبع آن صنعت فولاد کشور گام‌های بلندی در حوزه بومی‌سازی، ارتقای سطح فناوری و کسب و انتقال دانش فنی صنعت فولاد برداشته است و امید است در آینده بتواند فراتر از تولیدکننده فولاد، به شرکتی تبدیل شود که دارای فناوری ساخت کارخانه‌های فولادسازی است.
