افزایش بهره‌وری با ارزش افزوده
احمد سعیدبخش از تحولات فولاد مبارکه در صنعت فولاد کشور می‌گوید
فولاد مبارکه یکی از شرکت‌های بزرگ و پیشرو در اقتصاد کشور است. این شرکت چه نقشی در توسعه اقتصادی و پیشرفت صنعت فولاد کشور ایفا کرده است؟
نقش فولاد مبارکه هم در مبانی اقتصادی و درآمدی و هم از جهت رفع نیازهای مملکت بر کسی پوشیده نیست. ما را از بعد واردات بی‌نیاز کرده، از بعد دیگر با صادرات برای کشور درآمدزایی ایجاد کرده و از همه مهم‌تر اشتغال‌زایی کرده است. حدود ۳۵۰ هزار نفر در این صنعت مشغول به‌کار هستند. همچنین در صنایع وابسته به فولاد مبارکه نیز افراد زیادی شاغل هستند.
از نظر جهانی نیز فولاد مبارکه شناخته‌شده است. این شرکت فولادی توانسته یک صنعت را از ایران به جهانیان نشان دهد و بین فولادسازان جهان سری دربیاورد. همچنین توانسته با مطرح کردن خودش جوایزی نظیر میک را به دست بیاورد. فولاد مبارکه توانسته رتبه دانش برتر را کسب کند و خودش را در ردیف شرکت‌های برتر جهان از جمله ال‌جی، سامسونگ، تویوتا و... قرار دهد. همه مواردی که گفته شد از جمله افتخاراتی بوده که نصیب این شرکت فولادی شده است.
به تازگی فولاد مبارکه توانسته در جدیدترین دستاورد به تکنولوژی ورق‌های API مخصوص گازهای ترش و مواد نفتی دست یابد. این کار از طریق ماشین‌های پنجه ریخته‌گری که در این شرکت موجود است به دست آمده که توانستیم تخته‌ها را تولید کنیم. سپس با استفاده از فولاد اکسین به صورت ورق درآمد. این ورق‌ها تا قبل از اینکه فولاد مبارکه بتواند آن را تولید کند جزو محصولات وارداتی بود که از خارج از کشور وارد ایران می‌شد، در واقع با این دستاورد جدید فولاد مبارکه از واردات این ورق‌ها بی‌نیاز شده است. امیدوار هستیم که با ایجاد نورد گرم ۲ این پروژه تکمیل شود و دستیابی به ورق عریض که مورد نیاز صنایع نفتی ماست تامین شود، یعنی به‌طور کلی در آینده نزدیک با تولید این ورق در شرکت فولاد مبارکه از واردات این ورق نیز بی‌نیاز خواهیم شد.
همچنین تمام تلاش ما این بوده و هست که ارتقای تکنولوژی مداوم داشته باشیم و کارخانه حالت رکود و سکون نداشته باشد؛ این ارتقا در همه جوانب یعنی هم از لحاظ کمی و هم از لحاظ کیفی نه‌تنها سطح خود را حفظ کند بلکه بتواند با تکنولوژی‌های روز دنیا حرکت کند و بهره‌وری آن ارتقا یابد که این مهم تا حد بسیار زیادی محقق شده است. امیدوار هستیم که در آینده به سمت تولید فولادهای با ارزش افزوده بیشتر حرکت کنیم.
در حال حاضر میزان تولید فولاد مبارکه چقدر است و این میزان در سال‌های اخیر چه میزان افزایش پیدا کرده است؟ با این میزان از تولید، فولاد مبارکه چند درصد از کل بازار فولاد کشور را در اختیار دارد؟
کارخانه با ۴/ ۲ میلیون تن شروع کرد و در حال حاضر با مجموعه‌های صبا و هرمزگان تولید آن به ۲/ ۱۰ میلیون تن رسیده است. نکته قابل توجه هم این است که با افزایش تولیدات توانستیم در مصرف انرژی نیز صرفه‌جویی کنیم. به عنوان مثال در خصوص آب که یک مساله مهم و بحث‌برانگیز است در این روزها، آب در شرکت فولاد مبارکه کاملاً با صرفه‌جویی کامل مصرف شده است. یعنی با همان میزان آب مصرفی که ۴/ ۲ میلیون تن فولاد تولید می‌کردیم الان حدود هفت میلیون تن تولید
می‌کنیم.
همچنین سه تصفیه‌خانه زده‌ایم که پساب‌های شهرهای اطراف را خریداری می‌کنیم و در سه مرحله این آب را تصفیه می‌کنیم. با این کار آب به کیفیت آب سالم می‌رسد. با ذخیره‌سازی و افزایش چرخش آب در سیستم‌ها توانستیم مصرف آن را کاهش دهیم. در مصرف آب جزو رکورددارهای کمترین میزان مصرف در سطح جهان هستیم.
در خصوص سهم تولیدی فولاد مبارکه نیز باید به این نکته اشاره کنم که در حال حاضر حدود ۵۰ درصد از فولاد ایران در اختیار فولاد مبارکه است و این سهم احتمالاً در سال‌های آینده افزایش پیدا کند.
در سال‌های اخیر، شرکت فولاد مبارکه پروژه‌های بزرگی را در حوزه صنعت فولاد کلید زده است، از پروژه نورد ۲ گرفته تا فاز دوم فولاد سنگان. به جز این پروژه‌ها، شرکت فولاد مبارکه چه پروژه‌هایی در دست ساخت دارد و کدام پروژه‌ها آماده بهره‌برداری است؟ آیا در حوزه‌های دیگر نیز فولاد مبارکه اقداماتی را در دست اجرا دارد؟
در مورد پروژه‌های فعلی فولاد مبارکه باید به این نکته اشاره کنم که یک تصفیه‌خانه RO دیگر برای استفاده از پساب‌های شهری آماده بهره‌برداری است. در این پروژه از آخرین تکنولوژی‌های روز جهانی استفاده شده و در نوع خود در خاورمیانه حرف اول را می‌زند. از سوی دیگر همان‌طور که شما هم اشاره کردید فاز دوم کنسانتره سنگان آماده بهره‌برداری است که به زودی افتتاح می‌شود. یکی دیگر از پروژه‌های در دست اقدام ما طرح فولادسازی سپیددشت است که امیدواریم این طرح در اواسط سال آینده به بهره‌برداری برسد.
در مورد دیگر پروژه‌ها نیز می‌توان به بهره‌برداری از فاز اول الکترود اردکان اشاره کرد. باید به این نکته اشاره کنم که در این پروژه به این سمت حرکت می‌کنیم که فاز دوم آن را بهره‌برداری کنیم.
یک اقدام مهم که در شرکت فولاد مبارکه در حال رخ دادن است رفتن به سمت طرح تحول دیجیتال با عنوان کارخانه هوشمند است. در این طرح نسل چهارم دیجیتال اجرا می‌شود و تحول بسیار عظیمی را در میان فولادسازان جهان ایجاد می‌کند.
به جز پروژه‌های فنی آیا پروژه‌ای در زمینه‌های فرهنگی و اجتماعی نیز وجود دارد که فولاد مبارکه متولی آن باشد؟
شرکت نقش مسوولیت‌های اجتماعی خودش را نیز فراموش نکرده است. در این مورد می‌توان به پروژه نقش جهان اشاره کرد. این پروژه ۲۲ سال روی زمین مانده بود و متولی برای آن وجود نداشت که شرکت فولاد مبارکه ورود کرده و این پروژه را کامل کرد.
در دوران شیوع بیماری کرونا نیز به بیمارستان‌ها اکسیژن‌رسانی کردیم که این اقدام با هزینه شرکت انجام شد. با اهدای ونتیلاتور به بیمارستان‌ها برای کمک به بیماران مبتلاشده به ویروس کرونا، سعی کردیم به مردم کمک کنیم تا بتوانیم میزان مرگ‌ومیر را تا حد امکان کاهش دهیم.
اقداماتی که در خصوص موضوع صرفه‌جویی در آب و فعالیت‌های اجتماعی انجام داده‌ایم، جزو اهداف ما بوده است. امیدواریم توانایی این را داشته باشیم تا این دست کارها را انجام دهیم و ادامه‌دار باشد.
متاسفانه سنگ‌اندازی‌ها و حاشیه‌هایی برای فولاد درست می‌کنند که موجب می‌شود در مسیر حرکت ما کندی ایجاد شود. هیچ واهمه‌ای از تحقیق و تفحص از سوی بازرسان نداریم. کار اصلی ما تولید و کمک به اقتصاد کشور است ولی برخی نسبت‌ها و تهمت‌ها که واقعی هم نیستند، حرکت ما را کند می‌کند.
در حال حاضر کشور در وضعیت تحریمی و صنایع ما در لیست سیاه آمریکا قرار دارد، هجمه‌ای که از داخل وارد می‌شود به‌طور ناخواسته به دشمنان کمک می‌کند. این‌گونه رفتار به داخل کمک نمی‌کند و نتیجه خوبی برای اقتصاد کشور نخواهد داشت که به نظر می‌رسد باید دقت بیشتری شود.
همان‌طور که خودتان اشاره کردید، فولاد مبارکه در لیست سیاه آمریکا قرار گرفته و از سوی دیگر کل اقتصاد کشور نیز درگیر سنگین‌ترین تحریم‌هاست.آیا این تحریم‌ها بر اجرای پروژه‌های شرکت تاثیر گذاشته است؟
به لطف خداوند و همکاری مسوولان و دوستان، در بخش توسعه حتی یک پروژه را هم متوقف نکرده‌ایم و به راه خودمان ادامه داده‌ایم و از این پس نیز در مسیر خود پرقدرت پیش می‌رویم. اما نمی‌گوییم که لیست سیاه و تحریم هیچ تاثیری نداشته است. مشکلاتی را ایجاد کرده و در تامین اجناس اختلال به وجود آمده است. در این وضعیت خیلی از شرکت‌هایی که حاضر بودند به ما جنس بدهند، حتی برخی از آنها با ما قرارداد امضا کرده و پیش‌پرداخت دریافت کرده بودند از تامین جنس خودداری کردند یا تجهیزات به ما ندادند. اما این مشکلات باعث نشد ما دست روی دست بگذاریم و کاری نکنیم. برای حل این مشکل به دنبال منابع و راه‌های دیگر رفتیم که شکرخدا تا الان موفق بوده‌ایم. این شرایط برای تامین جنس یکسری هزینه‌ها روی دست ما گذاشت و ممکن است زمان بهره‌برداری پروژه را طولانی کرده باشد اما به هیچ عنوان باعث نشد که پروژه‌ای متوقف شود چون ما دست از تلاش برنداشتیم و مشکل را حل کردیم و اجناس خود را از طریق دیگری تامین کردیم.
در بحث صادرات به خاطر محدودیت‌های ارزی و بسته شدن کانال‌های انتقال پول، یکسری محدودیت‌ها ایجاد شده است. در خصوص مواد اولیه داخل کشور در اولویت قرار دارد. معادن داخل کشور کنسانتره ما را تامین می‌کنند که شایسته است گل به خودی نزنیم. از مسوولان خواهش داریم اجازه ندهند معادن و صنایع پایین‌دستی به سمت توسعه بروند. معادن به منظور تامین مواد اولیه کارخانه‌های فولادسازی نظیر فولاد مبارکه و شرکت ذوب‌آهن تاسیس شده است، حالا اگر این معادن و صنایع پایین‌دستی به سمت فولادسازی بروند مواد خام ما و سایر کارخانه‌های فولادسازی را چه کسی می‌خواهد تامین کند. به‌طور مثال آیا ما توان تولید ورق پروفیل‌سازها را نداریم؟ قطعاً داریم ولی چنین نگرشی نداریم. یعنی هر شرکت و کارخانه‌ای باید کار خودش را انجام دهد.
در همین راستا و به منظور تکمیل زنجیره تامین آیا اقدامی برای خرید معادن انجام داده‌اید تا هیچ‌گاه نگران مواد خام تولید فولاد نباشید؟
خوشبختانه بخش معاونت معادن در شرکت فولاد مبارکه ایجاد شده و این معاونت به صورت جدی به دنبال خرید معادن کوچک است. در واقع به دنبال این هستیم که وابستگی خودمان را به معادن بزرگ کم کنیم، چون در خیلی از مواقع نیازهای ما را تامین و برآورده نمی‌کنند. در واقع این کار را با تاخیر انجام می‌دهند که ما هم می‌خواهیم این مشکل برطرف شود و وابستگی کمتری داشته باشیم. با خرید معادن می‌توانیم روی پای خودمان بایستیم و نیازمان را از منابعی که در دسترس داریم تامین کنیم که امیدواریم که این اتفاق بیفتد.
آیا این اقداماتی که به آن اشاره کردید در راستای طرح جامع از سنگ تا رنگ است؟
بله، به این طرح برمی‌گردد. ما در سنگان یک معدن پنج میلیون‌تنی داریم که خدا را شکر از سال ۱۳۹۶ تا الان گندله‌سازی آن به مدار آمده است. همچنین فاز اول کنسانتره آن با ظرفیت ۵/ ۲ میلیون تن افتتاح شده و فاز دوم آن آماده بهره‌برداری است که همکاران من در حال انجام تست‌های آن هستند. با افتتاح این فاز پنج میلیون تن از کنسانتره ما از معدن سنگان تامین می‌شود. برای ظرفیت تولیدی به ۱۸ میلیون تن کنسانتره نیاز داریم که امیدواریم بتوانیم آن را تامین کنیم و به منابع دیگری دسترسی پیدا کنیم. با کمک معاون معادن به دنبال این هستیم که در کل کشور بتوانیم معادنی را بخریم تا بتوانیم زنجیره تامین خودمان را کامل کنیم.
در حوزه نیروی انسانی و اشتغال آیا فولاد مبارکه نقش فعالانه چند سال اخیر خود را ادامه می‌دهد؟ این شرکت در حوزه استخدامی جدید چه اقداماتی انجام داده است؟
اخیراً آزمونی را در شهریورماه برگزار کرده و تعدادی را پذیرش کردیم. مراحل گزینش و استخدام این افراد در حال انجام است. تعدادی هم الان مشغول به کار هستند. این آزمون‌ها توسط دانشگاه انجام می‌شود و تمام سوال‌ها از طریق دانشگاهیان و اعضای هیات علمی طرح می‌شود. ما هیچ دخالتی در گزینش یا تصحیح اوراق نداریم. کل فرآیند طرح سوال، برگزاری آزمون و تصحیح آزمون از سوی دانشگاه انجام می‌شود و نفرات برتر را به ما معرفی می‌کنند. ممکن است صحبت‌هایی در خصوص آزمون استخدامی فولاد مبارکه وجود داشته باشد ولی صحت ندارد و فرآیند استخدام در نهایت سلامت انجام می‌شود.
آیا در سال‌های آینده نیز برنامه‌ای برای استخدام در شرکت فولاد مبارکه وجود دارد یا خیر؟
ما از یک‌سو خواه‌ناخواه می‌خواهیم به سمت بهره‌وری برویم تا تعداد افراد شاغل برای کار بر هر تن فولاد را کاهش دهیم. از سوی دیگر نمی‌توانیم برای نیروهای بازنشسته جایگزین نکنیم و به اصطلاح ریزش نیرو را اصلاح کنیم و این افراد از طریق برگزاری آزمون جذب کار می‌شوند. اما نگرش ما در این کار این است که تعداد افراد را بر تن فولاد کاهش دهیم تا بتوانیم ارزش افزوده بیشتری ایجاد کنیم.
