سرمایه داری

مانی بشرزاد: تمامی رویای کمونیست‌ها تبدیل مدل اقتصادی سرمایه‌داری به مدل کمونیستی بود؛ مدلی که در آن دولت اختیار همه چیز را در اختیار داشت، قدرت اقتصادی در دست دولت بود و قدرت سیاسی در دست یک حزب. در خیال کمونیست‌ها این جامعه بهشت روی زمین بود، همگان در رفاه بودند، آموزش در اختیار همگان بود و هر فرد در جامعه به اندازه ارسطو دانش و خرد داشت (در جامعه سوسیالیستی تمام انسان‌ها به اندازه ارسطو، گوته، مارکس وحتی فراتر از آنها خواهند رسید- لئون تروتسکی- ادبیات و انقلاب- ترجمه انگلیسی- چاپ لندن -۱۹۲۵- صفحه ۲۵۶)…

ایرنا: جو بایدن رئیس جمهور آمریکا روز دوشنبه به وقت محلی در سخنانی بسیار کوتاه در مورد سیستم بانکی آمریکا در پی تعطیل شدن دو بانک این کشور افزود:ما باید جزییات کامل اتفاق رخ داده را درک کنیم و کسانی که مسوول این ورشکستگی هستند باید پاسخگو شوند.

از نظر عادل ملک و اسحاق دیوان، ناآرامی‌هایی که کشورهای عربی در یک دهه گذشته تجربه کردند، صرفا شورشی علیه استبداد نبود، بلکه ملامت سرمایه‌داری رفاقتی نیز بود. این ناآرامی‌ها اعتراضی بود علیه صاحبان کسب‌وکار‌ها که به حلقه حاکم متصل شده و سر انجام تمام فرصت‌های اقتصادی را به انحصار خویش درآورده بودند. با بر افتادن پرده اقتدارگرایی، داستان امتیازات افراد متصل به قدرت به اطلاعات عمومی تبدیل شد. برای نمونه صاحبان کسب‌وکار پیشرو در مصر، مانند احمد عز، مدیرعامل هلدینگ بزرگ فولادی کشور به‌دلیل ارتباط…

شیوه مواجهه کسب و کارها و شرکت‌های مختلف با مسوولیت‌‌‌های اجتماعی خویش ریشه در شیوه کار سرمایه‌‌‌داری دارد. همچنین دلیل آنکه سیاست‌‌‌های مسوولیت اجتماعی به نتایج دلخواه نمی‌رسد را باید در کاستی‌‌‌های نسخه معاصر سیستم سرمایه‌‌‌داری جست‌وجو کرد. در این رابطه، مقاله پیش‌‌‌رو را به بررسی راهکارها و رویکردهای جدیدی اختصاص داده‌‌‌ایم که مدیران بتوانند از طریق آنها سیاست‌‌‌های مسوولیت اجتماعی شرکت‌هایشان را بازنگری کنند. هدف آن است که اثربخشی این سیاست‌‌‌ها افزایش یابد و همزمان اخلاقی‌‌‌تر،…

دنیای اقتصاد: روبن اوستلوند سازنده «مثلث غم» و برنده دو نخل طلا، امسال ریاست هیات داوران جشنواره فیلم کن را بر عهده خواهد داشت. وی پس از اینگرید برگمن که سال ۱۹۷۳ این مسئولیت را بر عهده داشت، اولین سوئدی است که این جایگاه را کسب می‌کند. به این ترتیب اوستلوند روی ابرهاست. وی با «مثلث غم» طنزی درباره سرمایه‌داری که در آن وودی هارلسون، هریس دیکنسون، دالی دی لئون و چارلبی دین فقید بازی کرده‌اند سال پیش جایزه نخل طلای بهترین فیلم کن را برد و پس از «مربع»، فیلمی در هجو دنیای هنر در سال ۲۰۱۷، این موفقیت را برای…

سر پل کولیر، بی‌‌‌تردید از بزرگ‌ترین و تاثیرگذارترین اقتصاددانان توسعه زمانه ماست. تخصص او به‌‌‌ویژه در حوزه آفریقا بی‌‌‌نظیر است. بخش خصوصی هر کشور یکی از بزرگ‌ترین نقاط قوت آن به حساب می‌‌‌آید و طبق گفته کولیر، هر کشوری برای اینکه توسعه پیدا کند، به بنگاه‌‌‌های بیشتر و بزرگ‌تری نیاز دارد. کولیر، استاد اقتصاد و سیاستگذاری عمومی در مدرسه حکمرانی بلاواتنیک دانشگاه آکسفورد و مدیر مرکز رشد بین‌المللی مدرسه اقتصاد لندن است. او در سال ۲۰۱۴ بابت پیشبردهای علمی در پژوهش و تغییر سیاستگذاری در آفریقا…

مشاهدات می‌گوید که هرچه میزان شهرنشینی در کشوری افزایش یابد، احتمال رشد اقتصادی در آن کشور نیز افزایش پیدا می‌کند. به عبارتی دیگر، گسترش میزان شهرنشینی در هر کشوری به نفع مردمان آن کشور تمام می‌شود. در این میان برای تحقق این امر لازم است که دولت‌ها با سیاستگذاری مطلوب از رخ دادن دردسرهای ذاتی شهرنشینی همچون بزهکاری و بیماری‌های عفونی جلوگیری کنند.

شهرت ماکس وبر بیش از همه مدیون مطالعات وی درباره اخلاق پروتستان و روح سرمایه‌داری است. وبر تزی را مطرح کرد که پویایی شیوه تولید سرمایه‌داری را با ویژگی کار و خویشتن‌داری برگرفته از دین مرتبط می‌ساخت و آنان را در یک حالت تبادلی با یکدیگر قرار می‌داد و به‌تبع آن، بحث و تحقیقات و پژوهش‌های بی‌شماری آغاز شد و هنوز نیز نشانی از پایان آن نیست. وبر خویشتن‌داری را نوعی ریاضت خواند که متوجه عمل و کنش در اینجا و اکنون است.

در ایران قاجاری از دوره فتحعلی‌شاه به بعد با تثبیت هر چه بیشتر پاتریمونیالیسم که مقارن با غلبه نیازهای اداری و مالی بر نیازهای نظامی و بنابراین غلبه ساختار پاتریمونیالی (سلطه موروثی) بر ساختار ایلی است. این نظام برای اداره قلمرو وسیع با توجه به ناتوانی نیروهای ایلی ناگزیر از اتکا به نیروهای اداری پیشین، انجمن‌ها و سرشناسان محلی می‌بود که این امر در شهرها به منزله محل استقرار حکومت‌ها در اتکا بر اشخاص معتبر ازجمله کدخدایان و ریش‌سفیدان صنوف، در روستاها کدخدایان و مباشران و در ایلات ایلخانان و…

الای زارتسکی در سلسله مقالاتی شرح داده است که شیوه تولید سرمایه‌داری چگونه در تعیین مسیر زندگی زنان تاثیرگذار بوده است به گفته زارتسکی ما به وجود شکاف میان کار و خانواده که ویژگی خاص سرمایه‌داری است، و همچنین به شکافی میان سپهرهای خصوصی و عمومی که با آن ملازمت دارد عادت کرده‌ایم. در روزگار پیش از سرمایه‌داری صنعتی مردم در خانواده‌های گسترده زندگی می‌کردند که عمدتا بافت روستایی یا دهقانی داشت تا جایی که به دوام زندگی روزمره مربوط می‌شد کاری که زنان انجام می‌دادند به اندازه کاری که مردان…

دنیای‌اقتصاد- گروه اقتصاد بین‌الملل: نشست این هفته گروه بیست در اندونزی برگزار شد و به همین بهانه اکونومیست سرمقاله خود را به چشم‌انداز رشد این کشور که به‌طور معمول از نظرها پنهان است، اختصاص داده است. آخرین باری که اندونزی بر سر زبان‌ها افتاد و سیاست آن در معرض توجه جهانی قرار گرفت، در جریان آشوب دهه۱۹۹۰ بود. در آن زمان سیستم دوستدار سرمایه‌داری در بحبوحه بحران مالی آسیا فروپاشید و باعث سقوط دیکتاتوری ۳۲ساله سوهارتو شد.

خانه ملت: نادری خاطر نشان کرد:جناب آقای رئیسی، از شما می خواهم که به شعارهای خود پایبند مانده و به کوتاه کردن دست نئو لیبرال ها و جریان سرمایه‌داری رانت خوار همچنان سید محرومان و رئیس جمهور مردم باقی بمانید.

هیچ دیواری آن‌قدر بلند نیست که نتوان آن را پایین آورد. آنگلا مرکل، صدراعظم وقت آلمان این جمله را در سی‌‌امین سالگرد فروریختن دیوار برلین گفت. دیواری که دور تا دور بخش غربی برلین (تحت حاکمیت آلمان غربی) کشیده شد و در سال‌های جنگ سرد میان دو بلوک سیاسی سرمایه‌‌داری و کمونیسم، به نمادی از جدایی و رویارویی این دو قطب تبدیل شده بود. اعتراض‌‌های مردمی و در نهایت فروریختن دیوار برلین در سال۱۹۸۹ مقدمه روندی بود که در نهایت به اتحاد آلمان شرقی و غربی و پایان حکومت کمونیستی در شرق این کشور انجامید.

برای درک بهتر نحوه مفصل‌‌بندی و هژمونیک شدن هر گفتمان بهتر است ابتدا به فضای تاریخی و بستر شکل‌‌گیری آن گفتمان بپردازیم. عمدتا گفتمان محیط‌‌زیست‌‌گرایی در جهان و حتی ایران گفتمانی متاخر است و بیش از همه محصول واکنش به ظهور سرمایه‌‌داری و هسته اصلی آن مصرف‌‌گرایی و توسعه شتابان است.

اصلاحات سیاسی و اقتصادی گورباچف در اتحاد جماهیر شوروی سوسیالیستی به فروپاشی نظام سیاسی این کشور در سال ۱۹۹۱ میلادی منجر شد و مانند انقلاب کمونیستی ۱۹۱۷ که این نظام را به وجود آورده بود، یکی از حوادث مهم قرن بیستم را رقم زد. اصلاحات اقتصادی آغازشده با گورباچف، پس از فروپاشی نظام کمونیستی، در جهت برقراری بازار آزاد ادامه یافت؛ اما رفته‌رفته معلوم شد که نظام سرمایه‌داری شکل‌گرفته در جمهوری فدرال روسیه، بیشتر به نوعی «سرمایه‌داری رفاقتی» یا «سرمایه‌داری سیاسی» شباهت دارد تا نظام مبتنی بر بازار…

تفاوت میان افراد در جامعه سرمایه‌‌داری با تفاوت میان افراد در جامعه سوسیالیستی، یکی نیست. در قرون وسطی - و حتی در برخی کشورها در روزگار پس از قرون وسطی- ممکن بود خانواده‌‌ای اشرافی باشد و اعضای آن فارغ از توانایی و استعداد خود صدها و صدها سال در همان وضع اشرافی خود بمانند. اما در سرمایه‌‌داری جدید، پدیده‌‌ای وجود دارد که جامعه‌‌شناسان آن را «تحرک اجتماعی» می‌‌خوانند. ویلفِرِدو پارِتو جامعه‌‌شناس و اقتصاددان ایتالیایی آن عاملی را که موجب این تحرک اجتماعی می‌‌شود، «گردش نخبگان» می‌‌نامد. یعنی…

افزایش جمعیت در روستاها، موجب ایجاد مازاد نیروی کار در بخش کشاورزی شد. برای این جمعیت مازاد که هیچ زمین و دارایی موروثی هم نداشتند، در روستاها کاری نبود؛ کار کردن در صنایع شهری هم که امکان نداشت و بزرگان شهرها چنین اجازه‌‌ای نمی‌‌دادند. شمار این «طرد‌‌شدگان» رو به فزونی گذاشته بود و هیچ‌‌کس نمی‌‌دانست باید با آنان چه کند.

تفاوت بردگی و آزادی در این است که برده ناگزیر است هر آنچه سرورش فرمان می‌‌دهد عمل کند، اما شهروند آزاد -که معنای آزادی هم همین است- در وضعی قرار دارد که می‌‌تواند شیوه زندگی‌‌اش را انتخاب کند. قطعا از نظام سرمایه‌‌داری هم می‌‌توان سوءاستفاده کرد و برخی افراد سوءاستفاده می‌‌کنند. قطعا کارهایی می‌‌شود که نباید بشود. اما اگر هم اکثریت چنین کارهایی را تایید کند، مخالف چنین کارهایی همواره راهی برای تغییر دادن ذهنیت همشهریانش دارد. این مخالف می‌‌تواند همشهریانش را ترغیب و متقاعد کند؛ اما نمی‌‌کوشد…

ایسنا: حجت‌الاسلام مصباحی مقدم، عضو مجمع تشخیص مصلحت نظام، با اشاره به روایات دینی، ضمن بدعت دانستن قیمت‌گذاری کالاها، اصل را بر آزادی قیمت عنوان کرد. حجت‌الاسلام مصباحی مقدم در مصاحبه‌ای با خبرگزاری ایسنا که روز ۵ شهریور منتشر شد، ضمن اشاره به نهی اسلام از قیمت‌گذاری کالاها گفت: آزادسازی قیمت‌ها در دو حوزه فکری اقتصادی قابل پیگیری است. یکی در حوزه اقتصاد سرمایه‌داری یکی در حوزه اقتصاد اسلامی. در حوزه اقتصاد اسلامی فقه ما و روایات ائمه حکایت از این دارد که بازار باید قیمت‌ها را تعیین کند.

کاتوزیان و هالیدی، عدم تجربه فئودالیسم و گذار ناقص به بورژوازی را دلیل اصلی شکل‌گیری سرمایه‌داری دولتی در ایران می‌دانند. حتی ادامه این روند در زمان پیدایش دولت شبه‌مدرن پهلوی در سال ۱۳۰۴، باعث افزایش دخالت گسترده دولت در ابعاد اقتصادی - اجتماعی شد. از این روی در ایران، بنا به به ویژگی‌های تاریخی، دولت برآمده از بورژوازی ملی نیست، بلکه بورژوازی خود محصول و تابع دولت است. این مساله تا آنجاست که سرمایه‌داری دولتی به‌شدت با سرمایه‌داری خصوصی رقابت می‌کند و با بهره‌گیری از قابلیت‌های سیاسی، موجبات…

انقلاب شکوهمند بریتانیا هیچ قانونی در زمینه دارایی به وجود نیاورد و احکام معدودی را برای نقش مجلس ایجاد کرد. امنیت حقوق مالکیت را افزایش نداد و منجر به افزایش بلافاصله سرعت رشد اقتصادی یا رشد در وزن اقتصادی سرمایه‌داری نشد؛ اما دو تاثیر اساسی داشت.

دنیای‌اقتصاد: دولت کوبا اواخر روز دوشنبه اعلام کرد که قصد دارد برای اولین‌بار پس از انقلاب فیدل کاسترو در سال۱۹۵۹، اجازه سرمایه‌گذاری خارجی در تجارت محلی (خرده فروشی) و عمده‌فروشی‌ها را بدهد تا این کشور از بدترین وضعیت اقتصادی و بحران‌ها طی دهه‌های اخیر خارج شود. «مارک فرانک» در گزارش ۱۶ اوت در رویترز نوشت، «آنا ترسیتا گونزالس» معاون وزیر بازرگانی، در یک برنامه گفت‌وگوی تلویزیونی شبانگاهی گفت که سرمایه‌گذاران خارجی برای اولین بار اجازه خواهند داشت تا به‌طور کامل مالک عمده فروشی‌ها شوند یا از طریق…

روح‌‌اله حاتمی: تورستین بوند وبلن اقتصاددان و جامعه‌شناس نروژی آمریکایی و منتقد سرمایه‌داری بود. وی در کتاب معروف خود با نام «طبقه تن‌‌پرور» دو مفهوم مصرف خودنمایانه و فراغت (تن‌آسایی) خودنمایانه را وارد مطالعات علوم اجتماعی کرد. از دیدگاه مورخان اقتصادی، وبلن موسس مکتب نهادگرایی است. اقتصاددانان معاصر همچنان در باب تمایز وبلن میان «نهادها» و «فناوری» که به دوگانگی وبلنی مشهور است نظریه‌پردازی می‌‌کنند.

خبر آنلاین: اصل قانونی که استفاده ابزاری از زنان و مردان و کودکان را منع می‌کند قطعاً خوب است، هرچند که تبلیغات بر پایه استفاده ابزاری بنا شده بود؛ اما سال‌هاست که این پدیده در غرب سرمایه‌داری هم به یک مسئله جدی تبدیل شده است.

بحث درباره مدرنیته را از دو منظر می‌‌توان مطرح کرد. یکی از منظر فلسفی و دیگری از منظر تاریخی. درباره معنای مدرنیته هیچ اتفاق نظری وجود ندارد و ابهام معنایی زیادی در این زمینه هست؛ از اندیشه انتقادی و خردباوری و نگاه جدید به آدم و عالم و ظهور اومانیسم و فردگرایی تا سقوط نظام فئودالی و برآمدن شیوه تولید سرمایه‌‌داری و پیدایش دولت مدرن و سایر دیدگاه‌ها و نقطه نظرهایی که می‌‌توان در این باب مطرح کرد. ضمن اینکه روایتی از مدرنیته وجود دارد که روایت غالب و روایت اروپامحور است. در این روایت مدرنیته یک…

رنسانس سرآغاز سرمایه‌داری مدرن هم بود. در تعریف سرمایه‌داری می توانیم بگوییم نظامی است که در آن هدف فرد آگاهانه و به‌گونه‌ای منطقی دستیابی به سود مالی از راه‌های اقتصادی است. بنابراین، در مقیاس فعالیت اقتصادی افراد، روش‌های منطقی حسابداری رواج یافت و عملیات بانکی وابسته به آن به‌کار گرفته شد. در مقیاس دولت - شهر، امپریالیسمی اقتصادی و حساب‌شده از وجوه مشخصه عصر جدید بود.

کالون اقتصاد جدید را پذیرفت (گرچه همیشه آن را تایید نمی‌کرد). او جامعه را دارای نظام اقتصادی سرمایه‌داری فرض ‌کرد و اصول اخلاقی خود را بر پایه آن استوار ساخت. به گفته تانی، کالون ویژگی‌های اصلی تمدن «سوداگرانه» را کاملا پذیرفت و «به سنتی پشت کرد که هر پیشه دارای منافع اقتصادی بیش از حد لازم برای امرار معاش را سزاوار سرزنش می‌دانست، به دلال تهمت انگل بودن و به رباخوار داغ ننگ دزدی می‌زد.»

درباره «دموکراسی صاحبان دارایی» چه باید گفت؟ از دیدگاه جان رالز، شرکت‌های در مالکیت کارگران و مالکیت عمومی در دموکراسی صاحبان دارایی نیز ممکن هستند؛ اما برخلاف سوسیالیسم، مالکیت خصوصی وسایل تولید «مجاز است». با وجود این، راولز دموکراسی صاحبان دارایی را بدیلی برای سرمایه‌‌داری می‌‌‌‌داند؛ درحالی‌که سرمایه‌‌داری «مبتنی بر» مالکیت خصوصی است، دموکراسی صاحبان دارایی فقط در صورتی مالکیت خصوصی سرمایه‌های بزرگ را «مجاز می‌‌‌‌شمارد» که بتوان آنها را به‌طور گسترده توزیع کرد.

میلتون فریدمن، از طرفداران اقتصاد آزاد بود. او در کتاب «سرمایه‌‌‌داری و آزادی» بیان می‌کند که باید نقش دولت در بازار آزاد، به‌‌‌‌عنوان ابزاری برای ایجاد آزادی سیاسی و اجتماعی به حداقل برسد. به‌کارگیری نظریه پولی او از سوی فدرال‌رزرو در دوره بحران اقتصادی جهانی سال‌های ۲۰۰۷ و ۲۰۰۸ بسیار اثربخش بود. او هنگ‌‌‌کنگ را بهترین نمونه سیاست بازار آزاد می‌‌‌دانست و نظریاتش حتی در اصلاح اقتصادی چین موثر بود. جان مینارد کینز هم‌‌‌ مدافع مداخله دولت و سیاست‌‌‌های پولی برای کاهش اثرات نامطلوب رکود اقتصادی،…