شماره روزنامه ۶۴۷۵
|

اخبار تاريخ و اقتصاد

    سه‌شنبه، ۰۹ دی ۱۴۰۴
  • اقتصاد گیگ چگونه جوامع صنعتی را متحول می‌کند؟

    روزنامه شماره ۶۴۷۴

    فراز و فرود طبقه متوسط

    جامعه‌شناسان قرن هجدهم را به‌عنوان نقطه‌عطف شکل‌گیری کنشگری اقتصادی و بازیگری سیاسی طبقه متوسط قلمداد می‌کنند. در دوران روشنگری فیلسوفانی همچون جان لاک و ژان ژاک روسو جامعه را به‌گونه‌ای مفهوم‌پردازی کردند که شهروند باسواد و مالک را در مرکز قرار می‌داد؛ چهره‌هایی که بازتاب آرمان‌های روشنفکران بورژوا بودند.
  • جواد صفی‌نژاد؛ کاوشگر قنات‌ها

    دنیای اقتصاد:هفته گذشته، جواد صفی‌نژاد، انسان‌شناس و جغرافی‌دان برجسته ایرانی، که از او به‌عنوان پدر علم نوین قنات و پدر کاریز ایران یاد می‌شود، در سن ۹۶ سالگی چشم از جهان فروبست. درگذشت او نه‌تنها فقدان یک پژوهشگر برجسته، بلکه پایان‌دوره‌ای مهم از پژوهش‌های میدانی عمیق و بین‌رشته‌ای درباره زیست مردم ایران در نسبت با آب، خاک، کوچ و معیشت سنتی است.
    یکشنبه، ۰۷ دی ۱۴۰۴
  • تاریخ‌نگاری خُرد در ایران؛ مورخان اثرگذار

    روزنامه شماره ۶۴۷۲

    نقش بزرگ رخدادهای کوچک

    «میکروتاریخ» یک رویکرد نوین و کارآمد در تاریخ‌نگاری است که به‌عنوان یک جنبش، در دهه ۱۹۷۰ در ایتالیا شکل گرفت. رونق اقتصادی طولانی‌مدتی که در دهه‌های ۱۹۵۰ و ۱۹۶۰ سطح زندگی کارگران و طبقهٔ متوسط ایتالیا را بالا برده بود، در پایان دهه ۱۹۶۰ به شکلی چشم‌گیر پایان یافت؛ دوره‌ای که با ناآرامی‌های اجتماعی گسترده و اعتصاب‌های عظیم کارگری در واکنش به وخامت شرایط اقتصادی و سیاسی همراه بود. دهه ۱۹۷۰ شاهد مشکلات مداوم تروریسم داخلی در ایتالیا و دیگر بحران‌های اجتماعی و سیاسی، و نیز فروپاشی تدریجی روند بهبود این کشور پس از جنگ جهانی دوم و خروج از فاشیسم بود. در چنین فضایی بود که تاریخ‌دانان ایتالیایی‌ای چون کارلو گینزبورگ از رویکردهای رایج تاریخ‌نگاری فاصله گرفتند.
  • تاریخ خُرد بازرگانی در روزگار بحران

    کتاب «ادیسه راست: تاریخ خرد دربه‌دری از ۱۳۰۴ تا ۱۳۳۸ خورشیدی» اثر محمد مالجو، پژوهشی مستند از تحولات اقتصادی، سیاسی و فرهنگی ایران در یکی از دوره‌های حساس تاریخ معاصر است. نویسنده در این کتاب با تکیه بر رویکرد «تاریخ نگاری خرد» و استفاده از اسناد و دست‌نوشته‌های ناشناخته، تصویری واقع‌گرایانه از وضعیت بازرگانی ایران در دوران بحران‌های بین‌المللی از جمله جنگ جهانی دوم ارائه می‌دهد. به طور کلی، این کتاب نه تنها برای پژوهشگران و دانشجویان رشته‌های تاریخ و اقتصاد سیاسی، بلکه برای هر کسی که به دنبال درک بهتر و کشف رازهای کمتر شناخته شده در بایگانی‌های تاریخی ایران است، منبعی ارزشمند به شمار می‌آید.
    یکشنبه، ۳۰ آذر ۱۴۰۴
  • نظریه «برخورد تمدن‌ها» و منتقدانش

    روزنامه شماره ۶۴۶۶

    لیبرال‌دموکراسی؛ پایان تاریخ؟

    اواخر دهه ۱۹۸۰ به دنبال پایان جنگ سرد و فروپاشی اتحاد جماهیر شوروی، بسیاری از نظریه‌پردازان روابط بین‌الملل در پی یافتن چارچوبی نوین برای تبیین منازعات آینده جهان برآمدند. در این میان، نظریه «برخورد تمدن‌ها» (Clash of Civilizations) به‌عنوان یکی از پرنفوذترین و در عین حال جنجالی‌ترین نظریات مطرح شد. این نظریه مدعی است که منبع اصلی تعارضات جهانی در دوران پساجنگ سرد نه ایدئولوژی و نه اقتصاد، بلکه تفاوت‌های فرهنگی و تمدنی است. هرچند نام ساموئل‌ هانتینگتون بیش از همه با این نظریه گره خورده است، اما ریشه‌های فکری آن را باید در آثار متفکرانی چون آرنولد جوزف توین‌بی جست‌وجو کرد؛ تاریخ‌نگاری که تمدن را واحد اصلی تحلیل تاریخ بشر می‌دانست.
  • قرن ملال‌انگیز؛ جهان بی‌معنا

    در آستانه یک دگرگونی در روابط بین‌الملل هستیم که به ‌اندازه سال‌های ۱۹۱۹، ۱۹۴۵ یا ۱۹۸۹ مهم است. همچون برهه‌های پیشین، پایان نظم بین‌المللی لیبرال لحظه‌ای آکنده از امید و هراس است، زیرا قطعیت‌های کهنه، چه خوب و چه بد، رنگ می‌بازند.
    سه‌شنبه، ۲۵ آذر ۱۴۰۴
  • نقش خشکسالی و قحطی در منازعات قومی ایران دوره قاجار و ترکیه عثمانی

    روزنامه شماره ۶۴۶۲

    ابداع مجدد هویت!

    امپراتوری عثمانی و ایران قاجاری در نیمه دوم قرن نوزدهم با مجموعه‌ای از بحران‌های زیست‌محیطی و مالی روبه‌رو بودند. خشکسالی‌های گسترده، قحطی‌های ویرانگر، ضعف زیرساخت‌های اقتصادی، و فشار قدرت‌های خارجی در هر دو سرزمین ساختارهای اجتماعی را متزلزل کرد. در ایران قاجار نیز، گرچه شکل بروز تنش‌ها متفاوت بود، اما سازوکارهای مشابهی در کار بود: بحران غذا، نابرابری در توزیع کالا و فروریزی ساختارهای دولتی موجب فعال‌شدن هویت‌های محلی، قومی و اقتصادی شد.
  • نگاهی به تشکیلات بیوتات سلطنتی و خادمان دربار در دوره قاجار

    روزنامه شماره ۶۴۶۲

    دشمنان اصلی مشروطه

    نشست معرفی و نقد کتاب «دربار زربار؛ فراز و فرود تشکیلات بیوتات سلطنتی در دوره قاجار» در دانشکده ادبیات و علوم انسانی دانشگاه تهران برگزار شد. در این نشست دکتر امین محمدی، نویسنده کتاب، دکتر شهرام یوسفی‌فر، عضو هیات علمی تاریخ دانشگاه تهران و دکتر هوشنگ خسروبیگی، عضو هیات علمی تاریخ دانشگاه پیام نور به سخنرانی پرداختند.
    سه‌شنبه، ۱۸ آذر ۱۴۰۴
  • پیامدهای اجتماعی قحطی بزرگ در ایران

    روزنامه شماره ۶۴۵۶

    کاهش شدید جمعیت

    قحطی بزرگ ایران در سال‌های ۱۹۱۷ تا ۱۹۱۹م (۱۲۹۶ تا ۱۲۹۸ش) هم‌زمان با جنگ جهانی اول، یکی از فاجعه‌بارترین وقایع تاریخ ایران به‌شمار می‌آید. این قحطی، که به مرگ‌ میلیون‌ها ایرانی منجر شد، همواره موضوع بحث و بررسی‌های تاریخی بوده و تحلیل‌های گوناگونی درباره علل و عوامل آن ارائه شده است. در این میان، نیروهای خارجی و به‌ویژه تاثیرات مخرب حضور قدرت‌های استعماری در ایران، از جمله محورهای اصلی این تحلیل‌هاست.
    سه‌شنبه، ۱۱ آذر ۱۴۰۴
  • گفت‌وگویی با خداداد رضاخانی درباره تاریخ‌نویسی حسن پیرنیا

    روزنامه شماره ۶۴۵۰

    تجددگرایی اروپامحور

    حسن پیرنیا، ملقب به مشیرالدوله، سیاستمدار، حقوقدان و تاریخ‌نگار ایرانی است. نوشته‌های تاریخی مشیرالدوله بیش از هرچیز نشان‌دهنده روحیات و اندیشه‌های مؤلف و زمانه اوست.
  • دگردیسی تجددگرایی در ایران

    روشنفکران پیشگام مشروطه با الهام از ایده‌های لیبرالی عصر روشنگری در پی غلبه بر عقب ماندگی تاریخی ایران (آرزوی تاریخی شاهزاده عباس میرزا در جنگ‌های ایران و روس و امیرکبیر در عصر ناصری) یعنی نوسازی کشور، تاسیس مدرسه و دانشگاه، ایجاد نهادهای مدرن (مانند دادگستری، ثبت اسناد، ثبت احوال)، ایجاد شبکه راه و راه‌آهن، ایجاد ارتش مدرن، ایجاد صنایع، اصلاحات ارضی و پیوستن ایران به قافله تمدن غرب بودند.
    یکشنبه، ۰۹ آذر ۱۴۰۴
  • هیرکانی سوخت، طرح‌های جنگل‌داری خاکستر شد

    روزنامه شماره ۶۴۴۸

    نابودی زیست‌بوم

    جنگل باستانی هیرکانی در نواحی شمالی ایران - الیت مازندران - ۲۴شبانه‌روز، در آتش سوخت. هزاران اصله درخت خاکستر شد و‌جانوران زیادی از بین رفتند. آتش‌سوزی‌های بزرگ با منشأ انسانی طی چند دهه گذشته کل جنگل‌های کشور به‌خصوص نواحی زاگرس و البرز را تهدید کرده و به خطر انداخته است.
    سه‌شنبه، ۰۴ آذر ۱۴۰۴
  • گذری به تاریخچه شکل‌گیری و انتشار اکونومیست

    روزنامه شماره ۶۴۴۴

    نقش ایده‌ها و نام‌ها

    نخستین شماره مجله «اکونومیست» در سال ۱۸۴۳ با برنامه‌ریزی تاجری تقریبا ناشناس به نام جیمز ویلسون (۳ ژوئن ۱۸۰۵ - ۱۱ اوت ۱۸۶۰) منتشر شد.
    سه‌شنبه، ۲۷ آبان ۱۴۰۴
  • نشست ۹۰۹ شب‌های بخارا برگزار شد

    روزنامه شماره ۶۴۳۹

    دانشکده حقوق در میانه توفان‌ها

    نهصد و نهمین شب از مجموعه «شب‌های بخارا» با عنوان «دانشکده حقوق و علوم سیاسی دانشگاه تهران»، در تالار شیخ انصاری دانشکده حقوق و علوم‌سیاسی دانشگاه تهران برگزار شد.
    یکشنبه، ۲۵ آبان ۱۴۰۴
  • نگاهی به زندگی و کار کلرنس بارون،بنیان‌گذار روزنامه‌نگاری مالی

    روزنامه شماره ۶۴۳۷

     بازارگردان وال‌استریت

    قرن بیستم، دوران دگرگونی رسانه و روزنامه‌نگاری بود. عرصه‌ای که در آغاز شامل روزنامه‌های محلی، ایستگاه‌های رادیویی کوچک و استودیوهای فیلم نوپا بود، به سیستمی تبدیل شد که تنها چند شرکت بزرگ جهانی آن را تحت سلطه خود داشتند. این غول‌های رسانه‌ای نه‌تنها شکل‌دهنده‌ محتوایی بودند که مردم تماشا و دنبال می‌کردند، بلکه فرهنگ، سیاست و اقتصاد را هم عمیقا تحت تاثیر قرار دادند.
    سه‌شنبه، ۲۰ آبان ۱۴۰۴
  • جنگ‌های ایران و روم

    روزنامه شماره ۶۴۳۳

    کتیبه پیروزمند

    اسارت والرین، امپراتور روم (حکومت: ۲۵۳–۲۶۰ م)، توسط شاپور اول (حکومت: حدود ۲۴۰–۲۷۰ م)، پادشاه ساسانی، یکی از مهم‌ترین رویدادهای قرن سوم میلادی است که نشانگر اوج قدرت ایران ساسانی در برابر امپراتوری روم است.
  • رونمایی از زانو زدن امپراتور روم در مقابل شاپور ساسانی

    روز جمعه ۱۶ آبان ۱۴۰۴ از مجسمه «زانو زدن والریانوس امپراتور روم در مقابل شاپور ساسانی» در میدان انقلاب اسلامی تهران رونمایی شد. این مجسمه بیش از هفت متر ارتفاع دارد، از فایبرگلاس ساخته شده و طی سه ماه طراحی و اجرا شده است.
    یکشنبه، ۱۸ آبان ۱۴۰۴
  • نگاهی تاریخی به کشت و تولید زعفران ایرانی

    روزنامه شماره ۶۴۳۱

    ادویه محرک صادرات

    طی دهه گذشته کشت زعفران بار دیگر در مناطق غربی کشور رونق گرفته است. به طوری که برخی نمایندگان اتاق بازرگانی کرمانشاه بر برندسازی این محصول با نام کرمانشاه تاکید کرده‌اند. سطح زیر کشت زعفران در کرمانشاه بالغ بر ۸۰۰هکتار با تولید حدود ۴۲۰۰ کیلوگرم است که انتظار می‌رود طی چند سال آینده به بیش از ۲ هزار هکتار برسد.
    سه‌شنبه، ۱۳ آبان ۱۴۰۴
  • نگاهی به بحران مزمن و فراگیر نهاده‌های دامی در کشور

    روزنامه شماره ۶۴۲۷

    خالی‌فروشی تا کی؟

    مساله واردات نهاده‌های دامی طی دو دهه اخیر بسیار مناقشه برانگیز بوده است؛ انحصار این محصولات در دست گروه‌ها و شرکت‌های خاص اعتراض بخش مصرف و دامداران را برانگیخته است.
    یکشنبه، ۱۱ آبان ۱۴۰۴
  • راه‌آهن سراسری؛ گذار به دوران مدرن

    روزنامه شماره ۶۴۲۵

     بودجه نمکی!

    یکی از مسائل مهم ساخت راه‌آهن ایران، مشکل تامین بودجه آن بود. کشورهای خارجی همیشه درصدد بودند که از طریق سرمایه‌گذاری این مشکل حل شود.
  • نقش راه‌آهن اروپایی در تقویت ناسیونالیسم

    دنیای اقتصاد: اروپای قرن نوزدهم و اوایل قرن بیستم شاهد دگرگونی‌های بی‌سابقه‌ اقتصادی، سیاسی و فرهنگی بود. اقتصادهای در حال صنعتی شدن، بازارهای در حال گسترش، دولت‌های متمرکز، و ایدئولوژی‌های ملی‌گرایانه، به‌طور بنیادین زندگی خصوصی و عمومی را دگرگون کردند. فناوری‌های نوین حمل‌ونقل، به‌ویژه راه‌آهن، از مهم‌ترین محرک‌های این نیروهای نوسازی بودند خطوط راه‌آهن، مناطق دورافتاده را به هم متصل کردند، روند صنعتی‌شدن را تسریع و توانایی دولت را برای دسترسی به جمعیت‌های پیرامونی و حکمرانی بر آنها افزایش دادند.
  • راه‌آهن و تمدن مدرن از نگاه اندیشمندان دوره قاجار

    دنیای اقتصاد: اندیشمندان دوره قاجار چگونه به مقوله راه‌آهن و نقش آن در شکل گیری تمدن مدرن می‌اندیشیدند. غلامعلی پاشازاده، استادیار تاریخ دانشگاه تبریز طی مقاله‌ای به این موضوع پرداخته است.
    یکشنبه، ۰۴ آبان ۱۴۰۴
  • ترامپ چگونه به قدرت رسید؟

    روزنامه شماره ۶۴۱۹

    ظهور عجیب راست‌گرایی

    شصت سال پیش، عکاس مجله لایف، جان دومینیس، به کنتاکی شرقی سفر کرد و عکس‌های هولناک و دست‌اولی از فقر آنجا ثبت کرد - چندی پیش‌از آن نیز، لیندون جانسون رئیس‌جمهور وقت، با اشاره به این ایالت عبارت «مبارزه بی‌چون‌وچرا با فقر» را به کار برده بود. این عکس‌ها در مقاله اصلی و تصویری مجله منتشر شدند و با به‌تصویرکشیدن کسانی که بیشترین بهره را از برنامه‌های حمایتی جدید دولتی می‌بردند باعث شدند مردم با آنها همدلی کنند.
  • جادوگر حامی ترامپ

    دنیای‌اقتصاد: دیوید دوک، جادوگر مشهور آمریکایی، در جریان انتخابات سال ۲۰۱۶ گفته بود: ترامپ «بهترینِ گزینه‌» برای جمهوری‌خواهان است. همان زمان ترامپ در پاسخ به پرسش جان‌ هایلمن، مجری شبکه بلومبرگ، گفت: نمی‌دانم دیوید دوک کیست.‌ هایلمن پرسید آیا حمایت دوک را رد می‌کنید یا نه. ترامپ نیز گفت: حتما، اگر این موضوع باعث بهتر شدن حالتان شود، حتما آن را رد می‌کنم.
    یکشنبه، ۲۷ مهر ۱۴۰۴
  • سینمای تجاری ایران چگونه شکل گرفت؟

    روزنامه شماره ۶۴۱۳

     از فیلمفارسی تا سینمای اجتماعی

    سینمای آبگوشتی! این اصطلاح به روشنی نمایانگر سینمای ایران طی دوران آغازین شکل‌گیری تا مقطع دهه ۱۳۴۰ است. ویژگی بارز این نوع سینما، گرایش به گیشه و سرگرمی با ترفندهای مد روز و تکنیک‌های پیش پا افتاده بود.
  • ظهور‌ هالیوود؛ ماشین پول‌ساز سینما

    اگرچه بررسی فیلم شامل مسائلی نظیر زیبایی شناسی، تکنولوژی، ایدئولوژی و شناخت مخاطب است، اما مطالعه فیلم به مثابه صنعت، اصل اولیه تمام مطالعات راجع به سینماست؛ زیرا سینما در تمام جهان به عنوان یک صنعت سازماندهی می‌شود، یعنی مجموعه‌ای از کارهای تجاری که از طریق تولیدِ فیلم، توزیع و نمایش فیلم برای مخاطبان (چه در سینما چه در سالن‌های نمایش، تلویزیون، ویدئو یا روش‌های جدید دیگر) در جست‌وجوی کسب و کاری سودآور است. بنابراین، شاید به‌رغم میل ما به این که سینما [ صرفا ] صنعت نباشد، ولی مجبوریم برای درک کامل تاثیر و نفوذ سینما، ویژگی صنعتی آن را هم بررسی کنیم.
    یکشنبه، ۲۰ مهر ۱۴۰۴
  • نگاهی تاریخی به فیلم همشهری کین، اثر اورسن ولز

    روزنامه شماره ۶۴۰۷

    کابوس آمریکایی!

    تجارت و اقتصاد از جمله مقولات جذاب و مخاطب‌پسند در تاریخ سینما بوده است؛ از نقد سرمایه‌داری و جاه طلبی تا نمایش طمع، موفقیت، و سقوط انسانیت در نظام اقتصادی.
    سه‌شنبه، ۱۵ مهر ۱۴۰۴
  • گذری به شکل‌گیری پاساژها در دوران مدرن - اروپا و خاورمیانه

    روزنامه شماره ۶۴۰۳

    زمانی برای تماشا

    پاساژ، پدیده‌ای مربوط به قرن هجدهم است که با مفهوم مدرنیته و تماشا گره خورده است؛ اگر بازارهای قدیم محل عبور بودند پاساژ مکان ایستادن و نگریستن است. نوعی فضای شهری و معماری است با سقف شیشه‌ای و پر از مغازه و کافه. اما گونه‌هایی از همین الگو در سده‌ نوزدهم در سراسر خاورمیانه نیز پدید آمدند؛ هنگامی که دگرگونی‌های اقتصادی، پیوندهای امپراتوری و برنامه‌های نوسازی شهری در این سرزمین‌ها نیازهای تازه‌ای برای تجارت و فضاهای شهری ایجاد کردند.