ویژه نامه سراسری انجمن قیر ایران

• کاهش ۸ درصدی سهمیه قیر وزارت راه

  

  وزارت راه و شهرسازی مسوول نگهداری ۲۲۰ هزار کیلومتر جاده در سطح کشور است؛ مسیرهای گسترده‎‌ای که بازسازی آنها حدود یک میلیون و ۲۰۰ هزارتن قیر را به صورت سالانه طلب می‌کند. بخش خصوصی به عنوان تامین کننده اصلی این محصول همکاری مطلوبی، آن‌طور که امیر محمود غفاری، معاون برنامه‌ریزی و مدیریت منابع وزارت راه و شهرسازی در گفت‌وگو با «دنیای‌اقتصاد» عنوان می‌کند، دارد. چراکه در فصول ابتدایی هر سال پیش از تخصیص بودجه این فعالیت‌های عمرانی از سوی بخش خصوصی صورت می‌گیرد؛ محوری قدرتمند که تداوم چرخه را بدون تامین اعتبار همزمان ممکن کرده است.

• دستاوردها و تاثیرات انجمن قیر

  انجمن قیر ایران بیش از ۷۰ تولیدکننده دارد که صادرات این شرکت‌ها در هر سال به ۴ میلیون تن می‌رسد. ارزآوری این صادرات نیز ۵/ ۱میلیارد دلار است که سهم ویژه‌ای برای پویایی اقتصاد کشور دارد. این میزان صادرات به ۲۳ کشور انجام می‌شود. در کنار آن مجموع پروژه‌های داخلی نیز ۵/ ۲ میلیون تن است که توسط تولیدات این شرکت‌ها به سرانجام می‌رسد. طبق توافقی که بین انجمن قیر ایران و کمیسیون عمران مجلس انجام شد، بخش خصوصی نرخ تبدیل خود را از ۳۴/ ۱ به ۲۵/ ۱درصد رساند که ۹درصد این نرخ کاهش داشت.

• ورود قیرهای بی‌کیفیت از کشورهای همسایه و مصرف بالای آسفالت

  

  روند افت پروژه‌های راهسازی در کشور و عمر آسفالت این روزها در کنار رشد قیمت قیر موضوعی مهم و چالش برانگیز برای شرکت‌های راهسازی خصوصی و حتی دولتی شده است. موضوعی که این روزها حتی برای سازمان‌های دولتی که از قیر تهاتری نیز استفاده می‌کنند تا حدودی مهم شده است چرا که علی‌رغم دریافت قیر تهاتری هزینه‌های نگهداری راه‌ها به‌دلیل افت کیفیت آسفالت را به شدت افزایش داده است. اما به راستی چرا پروژه‌های راهسازی در کشور در طی سال‌های گذشته به جای اینکه افزایش یابد افت پیدا کرده است؟

• وکیوم باتوم در بورس کالا

  بازار قیر مدت‌ها است که از مسیر تامین خوراک اولیه یا همان وکیوم باتوم با مشکلات بسیاری روبه‌رو است که ساده‌ترین خروجی آن افزایش قیمت خوراک در رقابت‌های بورس کالا به‌شما رمی‌رود که تبعات آن در ابتدا افزایش قیمت تمام‌شده قیر را در برمی‌گیرد. این افزایش که دقیقا متاثر از افزایش هزینه تولید در کنار رشد بهای خوراک است، باعث شده تا قیر به عنوان یک کالای مهم داخلی و صادراتی با محدودیت‌ها و نرخ رشد جدی برای خریدار همراه شود. به عبارت ساده‌تر مهمترین دلیل نوسان بهای قیر را باید افزایش قیمت وکیوم باتوم دانست که دلیل آن نیز عدم تغذیه کافی بازار از وکیوم باتوم باکیفیت پالایشگاهی است.

• روزگار سیاه «قیر» با مالیات ارزش افزوده

  ایران با تولید بیش از۶ میلیون تن قیر در سال ۱۳۹۹ و ۴/ ۵میلیون تن در سال ۱۴۰۰ رتبه چهارم دنیا را از نظر تولید این محصول دارد؛ به گونه‌ای که در سال گذشته بیش از ۵/ ۱ میلیارد دلار ارزآوری از صادرات قیر نصیب اقتصاد شد و رتبه نهم صادرات کشور به این صنعت اختصاص یافت. همچنین نیاز جهانی قیر به بیش از ۱۱۰ میلیون تن در سال رسیده است که نشانگر اهمیت بالای این محصول در بازار انرژی جهانی است. با وجود این برخی از مشکلات و چالش‌ها در تامین مواد اولیه و همچنین دستورالعمل‌های غیر‌کارشناسی عرصه را بر تولید‌کنندگان تنگ کرده و کارشناسان صنعت قیر معتقدند فقدان نظرخواهی دولت از فعالان این عرصه اصلی‌ترین عامل در اتخاذ تصمیمات نادرست به شمار می‌رود. انجمن قیر ایران هم در همین راستا با امید به هم‌اندیشی هر چه بیشتر فعالان صنف و مسوولان، طی مراسمی ساختمان مرکزی را با حضور تولیدکنندگان و صادرکنندگان قیر کشور افتتاح کرد تا به عنوان محلی برای تبادل اطلاعات و هم‌افزایی مورد استفاده قرار گیرد.

• صادرات سیاه

  

  ایران با تولید بیش از ۶ میلیون تن قیر در سال ۱۳۹۹ و ۴/ ۵ میلیون تن در سال ۱۴۰۰ رتبه چهارم دنیا را از نظر تولید این محصول دارد؛ به گونه‌ای که در سال ۱۴۰۰ بیش از یک و نیم میلیارد دلار ارزآوری از صادرات قیر نصیب اقتصاد کشور شد و رتبه نهم صادرات کشور به این صنعت اختصاص یافت. همچنین نیاز جهانی قیر به بیش از ۱۱۰ میلیون تن در سال رسیده است که نشانگر اهمیت بالای این محصول در بازار انرژی جهانی است.

• رونق ارزی رینگ وکیوم باتوم

  در شرایطی که واهمه از بروز رکود اقتصادی در دنیا به کاهش تقاضای جهانی برای انواع فرآورده‌های نفتی از جمله وکیوم باتوم و در ادامه قیر منجر شده است، رینگ فروش قیر در بازار فیزیکی بورس کالای ایران متاثر از سیگنال مثبت ارزی همچنان پررونق است. تولیدکنندگان قیر برای کسب سهم از عرضه‌های وکیوم باتوم به عنوان ماده اولیه مصرفی حاضر به رقابت قیمتی تا ۱۰۰ درصدی نیز ظرف آبان امسال شده‌اند؛ این رقابت نرخ در شرایطی که بازارهای جهانی محصول نهایی یعنی قیر از رونق چندانی برخوردار نیست، تنها با برآورد استمرار صعود نرخ ارز در بازار داخل قابل توجیه است.

• طبیعت قیر

  

  قیر ماده‌ای است سیاه رنگ و خمیری شکل است که در عایق‌کاری رطوبت و ساخت آسفالت کاربرد دارد. قیر انواع گوناگونی دارد که هر یک از انواع آن، دارای کاربرد خاصی است. قیر از مشتقات نفت است و اغلب در پالایشگاه نفت تولید می‌شوند. قیر استخراج شده از نفت یا سنگ‌های معدنی مخصوص، قیر خالص نام دارد که با توجه به منشأ تشکیل، طبقه‌بندی می‌شود. قیرهای خالص همچنین برای اینکه خواص مورد نظر برای کاربردهای مختلف را پیدا کنند، تحت فرایندهای دیگر قرار می‌گیرند و انواع مختلف قیر را (ازجمله قیر دمیده، قیر محلول، قیر امولسیون، قیر پلیمری و...) را تشکیل می‌دهند.

• قیر، ظرفیتی عظیم که مغفول مانده است

  

  یکی از شواهد لزوم توجه به توسعه و سرمایه‌گذاری در فرآورده‌های نفتی به جای خام‌فروشی نفت، محصول قیر است به نحوی که در شرایط تحریم‌های فراگیر این روزهای صنعت نفت، کماکان صادرات قیر در حال انجام بوده و سالانه بیش از یک میلیارد دلار ارز نیز به کشور وارد می‌کند. حضور بخش‌خصوصی چابک و جسور به عنوان پیشران توسعه این صنعت، باعث ارتقای جایگاه برند ایران در بازارهای بین‌المللی شده به نحوی که تولید بیش از شش میلیون تن قیر و صادرات بالغ بر چهار میلیون تن از قیر تولیدی در سال، باعث شده که مشتریان خارجی نتوانند از محصول تولیدی ایران چشم‌پوشی کرده یا محصول سایر کشورها را جایگزین آن کنند.

• رنجی که از قیرهای بی‌کیفیت می‌بریم

  

  استفاده از قیرهای بی‌کیفیت در حالی در صنعت راهسازی کشور ادامه دارد و بازاری برای فعالیت و عرضه مستمر کارگاه‌های کوچک و پراکنده تولید قیر فراهم کرده که مسوولان امر، لزوم نظارت بر کیفیت قیر مورد استفاده در پروژه‌های عمرانی را به فراموشی سپرده‌اند.

• از دست رفتن بازارهای قیر با قراردادهای «تعرفه ترجیحی»

  

  ایران با تولید بیش از ۶ میلیون تن قیر در سال ۱۳۹۹ و ۴/ ۵ میلیون تن در سال ۱۴۰۰ رتبه چهارم جهان را از نظر تولید قیر دارد و بیش از ۸ درصد از کل نیاز جهانی را تامین می‌کند. نکته‌ای که حائز اهمیت است این است که ایران در آسیا بعد از کره‌جنوبی بزرگ‌ترین تولیدکننده و صادرکننده محسوب می‌شود.

• قیمت هر تن آسفالت چقدر است؟

  بررسی قیمت جهانی هر تن آسفالت و تحلیل قیمت فروش و صادرات قیر و آسفالت در هر تن در آوریل سال ۲۰۲۲ نشان می‌دهد، متوسط قیمت قیر و آسفالت صادراتی به ازای هر تن به ۳۶۰ دلار رسید که نسبت به ماه قبل ۵/ ۷-درصد کاهش داشت. میانگین قیمت مخلوط قیر بر اساس واردات آسفالت طبیعی در هر تن نسبت به سال قبل کاهش داشت. در مجموع، مخلوط‌های قیری بر اساس قیمت واردات آسفالت طبیعی همچنان حاکی از گسترش چشمگیر است.

• اشکالات توزیع قیر در کشور

  دنیای اقتصاد: ۱۷ درصد از سهم قیر تهاتری مربوط به شهرداری‌ها است و برای این بخش سه هزار میلیارد تومان مصوب شده که باید در این زمینه در بودجه سال ۱۴۰۲ بازنگری انجام شود. مسعود نصرتی معاون توسعه منابع و پشتیبانی سازمان شهرداری‌ها با بیان اینکه مشکل این است که در بحث تهاتر، شهرداری‌ها با پنج دستگاه بهره بردار دولتی مقایسه می شوند درحالی‌که دستگاههای دولتی ذیحساب دارند و قابلیت تهاتر وجود ندارد ادامه می دهد: زمانی که قیمت قیر صعودی است و مناقصه ای که شهرداری برای تهیه آسفالت برگزار می کند به عنوان یکی از بندهای شرح خدمات اینکه بخشی از منابع ریالی قیر تهاتری است هیچ ایراد قانونی ندارد. وی می‌گوید: باید پذیرفت که آسفالت در یک شهر کوچک تاثیر مثبت و نگاه مناسب برای شهروند به وجود می‌آورد. در این شرایط ۳۰ درصد از قیری که از پالایشگاه توسط شرکت‌های زیرساخت حمل می‌شود به خاطر نداشتن منابع مالی در شهرداری‌ها هنوز از شرکت‌های زیرساخت وارد شهر برای بهره‌برداری نشده و این موضوع از سال ۱۴۰۰ رخ داده است.

• راه‌های کشور در چشم انتظار قیر

  دنیای‌اقتصاد: در جریان بررسی بودجه امسال بود که نمایندگان با هدف آسفالت راه‌های روستایی و عشایری، معابر شهری و... دولت را مکلف کردند از محل منابع شرکت ملی نفت، ۱۹ هزار میلیارد تومان برای تأمین قیر تهاتری پرداخت کند. در این بین دولت با ارائه لایحه‌ای خواستار تغییر محل تامین منابع موردنیاز این موضوع شد. در نهایت مجلسی‌ها، مقرر کردند که منابع موردنیاز از محل منابع در اختیار شرکت ملی نفت تامین شود. اما گویا این موضوع به واسطه موضوعات متعدد به چالش کشیده شده است.

• قیر ماده خام نیست

  

  صنعت قیر کشور طی سال‌های گذشته قادر شده است که ارزآوری بسیاری را به همراه بیاورد. ایران با ظرفیت تولید ۶ میلیون تن قیر در سال، رتبه چهارم جهان در تولید قیر را داراست. در سال گذشته بیش از ۵/ ۱ میلیارد دلار ارزآوری از صادرات قیر داشته‌ایم و رتبه نهم صادرات کشور به صنعت قیر اختصاص یافته است که نشان‌دهنده اهمیت اقتصادی این محصول برای کشور است.

• جوان‌سازی و بازیافت آسفالت ضروری است

  راه و شریان‌ها جزو سرمایه‌های کشور محسوب می‌شوند و در کشور ما نیز حدود ۲۹۴هزار کیلومتر شریان‌های اصلی و معابر بین شهری وجود دارد. بنابراین باید تاکید کنم که افزایش مدت عمر مفید پروژه‌ها جزو دغدغه‌های وزارت راه و هرسازی است. مجید کیانپور با بیان مطلب فوق و با اشاره به اینکه میزان تولید قیر در کشور به شش میلیون تن رسیده که البته قیرهای وارداتی بی کیفیت در این بخش باعث ایجاد کاهش کیفیت نگهداری راه‌ها شده است. وی با اشاره به حساسیت وزارت راه و شهرسازی بر کیفیت قیر ادامه داد: یکی از ارکان توسعه زیرساخت‌های کشور، نگهداری از زیرساخت‌ها است چرا که راه‌ها و شریان معابر جزو سرمایه ملی محسوب می‌شود. پس روش‌های سنتی در بخش راه‌ها و نگهداری راه‌ها دیگر جوابگو نیست و نیاز به استفاده از تکنولوژی روز و روش‌های نوین است که در این حوزه شرکت‌های دانش‌بنیان توانسته‌اند به بومی‌سازی در این بخش برسند.

• انحصارزدایی و اهتمام به رقابت

  تولیدکنندگان داخلی در سخت‌ترین شرایط اقتصادی و به‌‌رغم اعمال شدیدترین تحریم‌ها علیه کشور همواره به بهبود تولید و افزایش توان خود پرداخته‌اند. در روزهایی که ناامیدی می‌توانست سایه‌ای شوم بر تولید و اقتصاد کشور اندازد، این دستان توانمند و عزم راسخ تولید‌کنندگان داخلی بود که پیش از بروز بحران از تهدید‌ها فرصت ساخته و مسیر موفقیت را هموار کردند.

• صنعت قیر در هزار توی مشکلات

  

  به گفته کارشناسان حوزه قیر مهم‌ترین چالش این صنعت تامین مواد اولیه یا وکیوم‌ باتوم است. به نحوی که عرضه وکیوم‌ باتوم پالایشگاه‌ها به بورس کالا نسبت به سال گذشته ۲۴ درصد کاهش داشت. پالایشگاه‌ها ملزم شدند بخشی از وکیوم باتوم را به قیر تهاتری تخصیص دهند. بنابراین می‌توان انتظار داشت به همان میزان هم صادرات نسبت به مدت مشابه با کاهش مواجه شود. به اعتقاد این عده این موضوعات در حالی بیان می‌شود که دولت مکلف شده ۱۹ هزار میلیارد تومان وکیوم‌ باتوم را از طریق پالایشگاه‌ها به دستگاه‌های اجرایی شامل بنیاد مسکن، وزارت راه و شهرداری‌ها تخصیص دهد به همین دلیل این موضوع کل صنعت قیر را تحت‌ تاثیر قرار داد. ۸ ماه از سال می‌گذرد و به تازگی آیین‌نامه اجرایی مصوب شده، ولی باز هم بازار را تحت‌تاثیر قرار داده است.

• فرصت‌ محدود ایران در بازار جهانی قیر

  دنیای‌ اقتصاد: در دانش اقتصاد برای بررسی پدیده‌ی بازار و رفتار آن در مقاطع مختلف متغیر‌های متعددی در نظر گرفته می‌شود. خصلت‌های این پدیده زمانی که حرف از بازارهای بین‌المللی به میان می‌آید به‌دلیل تنوع قوانین، نیازها، رویه‌ها و ملاحظات سیاسی، بسیار پیچیده‌تر می‌شود. شناخت و تعامل با اقتصاد جهانی به‌دلیل تبعیت آن از مولفه‌های متعدد ثابت و متغیر نیازمند الزاماتی است که بخشی از آن مرتبط به سیاستهای ملی و برخی دیگر در گروه رفتار و هوشمندی فعالان اقتصادی حقیقی و حقوقی در عرصه صادرات است.

• شش تهدید مهم قیر صادراتی ایران

  بازار‌های صادراتی از متغیر‌های متفاوتی در اقتصاد جهانی تاثیر می‌پذیرند. بدیهی است که عدم عارضه‌یابی به موقع و اتکا به یک استراتژی ثابت فروش و فرمول واحد قیمت‌گذاری خوراک برای واحد‌های قیرسازی ایران نتایج فعلی را در بر داشته است.

• مروری بر بازار قیر

  طبق آمار و ارقام منتشر شده، ارزش بازار جهانی قیر در سال ۲۰۲۱ حدود ۵۱۴۲۹۵ میلیون دلار بود و تخمین زده می‌شود که این میزان تا سال ۲۰۲۸ با نرخ رشد ترکیبی سالانه (CAGR) تقریبا ۲/ ۴درصدی در طول دوره پیش‌بینی به حدود ۶۵.۸۲۹.۲ میلیون دلار افزایش یابد. در این گزارش محرک‌های بازار قیر، محدودیت‌ها / چالش‌ها و تاثیر آنها بر تقاضاها در طول دوره پیش‌بینی را تحلیل می‌کنیم. علاوه بر این، این گزارش به بررسی فرصت‌های نوظهور در بازار قیر می‌پردازد.

• جایگاه برند قیر ایرانی را باید حفظ کنیم

  برند قیر ایران سال‌ها به عنوان یکی از جذاب‌ترین، باکیفیت‌ترین، بهترین و با قیمت مناسب در بازارهای منطقه‌ای و جهانی عرضه شده است و به عنوان یک کالای باارزش و قابل اتکا مورد توجه قرار این بازار گرفته است. نوسان قیمت خوراک موجب شد تا جذابیت تولید این کالا تغییر کرده یا با نوسان قیمت تمام‌شده آن شاهد باشیم که قیمت صادراتی این کالا نوسان داشته و تغییر پیدا کند؛ این در حالی است که رقبا تلاش دارند که سهم و جایگاه ایران را در بسیاری مناسبات در حوزه قیر تغییر دهند تا جایی که این برند را تضعیف کرده و از بازار رقابت خارج کنند. این در حالی است که بازارهای بسیاری در جهان پیش‌روی قیر ایرانی قرار داشته و دارد، اگرچه رقابت در این حوزه‌ها با محوریت‌های بازارهای هدف جدی شده است. تحریم‌ها را می‌توان مهم‌ترین سرعت‌گیر قیر کشور به‌شمار آورد تا جایی که بعضا هزینه بازگشت ارز یکی از هزینه‌های جانبی صادرات محسوب شده و بر قیمت کالا اثرگذار بوده است.

• قیر تهاتری؛ آبادی راه مناطق محروم یا رانت اقتصادی؟

  قیر تهاتری؛ آبادی راه مناطق محروم یا رانت اقتصادی؟ طی سال‌های گذشته به دلیل محدودیت‌های مالی کشور (ناشی از تحریم) برای تامین قیر پروژه‌های عمرانی، طرح قیر تهاتری با ابتکار نمایندگان محترم مجلس در بودجه تصویب شد و با فراز و نشیب‌هایی اجرایی شد.