بهبود جذابیت صادرات قیر، تولیدکنندگان را به رقابت در خرید مواد اولیه واداشت
رونق ارزی رینگ وکیوم باتوم
عمده تولید قیر در کشور صادر شده و بنابراین نوسان بهای ارز و وضعیت بازار جهانی دو سیگنال‌ساز اصلی این بازار است. در شرایطی که بازار جهانی قیر به تبع واهمه از بروز رکود اقتصادی و کاهش فعالیت ساخت‌وساز در شرق آسیا با افت محسوس تقاضا روبرو است، تولیدکنندگان ایرانی با ارائه نرخ کمتر بر نرخ محصول خود امکان کسب سهم از بازار جهانی را به دست می‌آورند و در ادامه با تکیه بر جریان افزایش بهای ارز در بازار داخل زیان، ارزان‌فروشی خود را جبران می‌کنند. اگرچه ارائه تخفیف بر محصولات در شرایطی که بازار جهانی با رکود مواجه است، لازمه کسب سهم از بازار است، اما با توجه به کیفیت مطلوب قیر تولید کشور، میزان ارائه تخفیف از سوی برخی واحدها غیرقابل پذیرش و باعث لطمه به سایر تولیدکنندگان داخلی می‌شود.
صادرات هدف اصلی تولید قیر ایران
میزان تولید سالانه قیر در کشور به حدود 6میلیون تن می‌رسد که عمده این محصول رهسپار بازارهای صادراتی می‌شود. به گفته فعالان این صنعت حداکثر مصرف سالانه قیر در ایران به 2میلیون تن می‌رسد که این رقم ظرف سال‌های اخیر با کاهش بودجه عمرانی و رکود سنگین در بخش ساخت مسکن به مراتب کمتر شده است. در این شرایط صادرات مهم‌ترین مسیر دوام تولید در این صنعت است. البته ظرف سال‌های گذشته نیز عمده تولید قیر در کشور صادر می‌شد، اما ظرف سال‌های اخیر، با توجه به افول تقاضای داخلی، تولید با انگیزه صادرات جذابیت بیشتری به خود گرفته است.
خوشبختانه قیر تولیدی در ایران به لحاظ کیفیت مطلوب بوده و همین موضوع باعث می‌شود تا کسب سهم از بازارهای صادراتی از این لحاظ دچار چالش نباشد؛ هر چند تحریم به شکل مستقیم و غیرمستقیم بر هزینه صادرات قیر ایران افزوده و از این منظر زمینه کاهش حاشیه سود این صنعت را فراهم می‌کند.
به هر ترتیب صادراتی بودن عمده قیر تولیدی در کشور باعث شده تا نوسان نرخ ار زو وضعیت بازار جهانی دو سیگنال‌ساز اصلی بازار وکیوم باتوم به‌عنوان ماده اولیه مصرفی در این صنعت شود. به این ترتیب معمولا در شرایطی که قیر در بازار جهانی با بهبود استقبال متقاضیان و رشد نرخ مواجه شود و یا نرخ ارز در بازار داخل در مسیر رشد نرخ قرار گیرد، رینگ وکیوم باتوم در بورس کالای ایران نیز رونقی دوچندان به خود می‌گیرد.
شدت رقابت‌های هیجانی در رینگ وکیوم باتوم
بررسی روند معاملات وکیوم باتوم در بازار فیزیکی بورس کالای ایران بیانگر غلبه خریدهای هیجانی در این بازار ظرف آبان ماه سال جاری است؛ به نحوی که متقاضیان این محصول که عمدتا قیرساز هستند برای کسب سهم از این بازار حاضر به رقابت‌های قیمتی تا 80درصدی نیز شده‌اند. افزایش مستمر بهای آزاد و نیمایی ارز در بازار داخل محرک رقابت قیمتی در بازار وکیوم باتوم کشور ظرف هفته‌های اخیر بوده است.
عمده خرید وکیوم باتوم از رینگ بازار فیزیکی بورس کالای ایران با هدف تولید قیر و صادرات این محصول انجام می‌شود. بنابراین وضعیت صادرات تعیین‌کننده جهت در معاملات مواد اولیه یعنی وکیوم باتوم است. اگرچه قیمت صادراتی قیر ایران، ظرف هفته‌های اخیر متاثر از سیگنال تضعیف بهای جهانی نفت تحت فشار کاهش نرخ قرار داشته است، اما روند افزایش بهای ارز در بازار داخل و پیش‌بینی استمرار این جریان افزایشی باعث شده تا تولیدکنندگان قیر، حاضر به رقابت قابل ملاحظه برای کسب سهم از عرضه وکیوم باتوم بوده و به تولید محصول با هزینه بیشتر مواد اولیه راضی باشند، چرا که به بازگشت ارز حاصل از صادرات با نرخی بالاتر از نرخ فعلی امیدوارند.
تبدیل ریال به کالا بر رونق بازار افزود
نگاهی به روند معاملات در بازار فیزیکی بورس کالای ایران ظرف 2 ماه ابتدایی پاییز امسال از افزایش حجم تقاضا و بروز خرید هیجانی در اغلب رینگ‌ها حکایت دارد. افزایش انتظارات تورمی در بازار داخل و احتمال جهشی دیگر در نرخ ارز با بی‌نتیجه ماندن مذاکرات احیای برجام باعث شده تا تمامی فعالان بازار درصدد تبدیل نقدینگی ریالی به کالا روی آورند. در این شرایط تولیدکنندگان نیز با برآورد افزایش بهای مواد اولیه درصدد هستند تا بر حجم خرید مواد اولیه خود بیفزایند تا به این ترتیب نقدینگی خود را با تبدیل به کالا از افت ارزش در امان نگه دارند. البته دشوار بودن انبارش وکیوم باتوم مانع از آن می‌شود که فعالان این بازار بتوانند نسبت به خرید حجم قابل توجهی از مواد اولیه برای نگهداری در بلند مدت اقدام کنند، اما به هر ترتیب ایجاد جریان مثبت خرید در سایر بازارهای کالایی تاثیر خود را در این بازار نیز برجای گذاشته و به افزایش تقاضا در این بازار دامن می‌زند.
صادرات در مرز رکود
قیر صادراتی ایران در نیمه ماه نوامبر در محدوده 390 تا 400 دلار به ازای هر تن فوب خلیج فارس قیمت خورد؛ این در حالی بود که در همین بازه زمانی قیر فوب سنگاپور بهایی برابر 560 تا 570 دلار به ازای هر تن داشت. بخشی از تفاوت نرخ بهای قیر صادراتی ایران و سنگاپور که هر دو به مقصد چین ارسال می‌شود با توجه به بالاتر بودن هزینه حمل از بنادر ایران و بخشی با توجه به شرایط تحریمی کشور قابل توجیه است، اما برخی از این ارزان‌فروشی نتیجه رائه تخفیف از سوی برخی تولیدکنندگان داخلی با هدف رقابت منفی با یکدیگر است. افزایش مستمر بهای ارز در بازار داخل متاسفانه بر جذابیت ارزان‌فروشی میان صادرکنندگان این محصول در بازار داخل افزوده است.
کاهش بهای جهانی نفت با وجود اعلام قطعی اوپک پلاس درخصوص کاهش تولید با توجه به شدت گرفتن واهمه از بروز رکود اقتصادی در دنیا با سیاست‌های پولی فدرال رزور و شیوع مجدد کرونا در چین باعث شده تا فعالان بازار قیر امیدی به رشد نرخ این محصول در میان مدت نداشته باشند. در این شرایط اغلب برآوردهای جهانی از کاهش نرخ این محصول در میان م دت حمایت دارد. چین و ویتنام به عنوان دو واردکننده کلیدی قیر در نیا از میزان خرید قیر خود کاسته‌اند و این موضوع امیدواری به بازگشت مثبت قیمتی در این بازار را منتفی کرده است.
