اخبار باشگاه اقتصاددانان

آقای پزشکیان به همراه آقای عباس عراقچی برای حضور در اجلاس عمومی سازمان ملل راهی نیویورک شدند. وزیر امور خارجه در جریان این سفر با مقامات عالی سه کشور اروپایی انگلستان، فرانسه و آلمان و همچنین برخی مقامات اتحادیه اروپا و کشورهای دیگر دیدار کرد.

سخنرانی آقای پزشکیان در هشتادمین مجمع عمومی سازمان ملل، حاوی چند نکته مهم بود. اول اینکه، ایشان توجه جامعه جهانی را نسبت به جنایات بی‌سابقه رژیم صهیونیستی در غزه به‌ویژه در بحث نسل‌کشی عامدانه و بمباران روزانه و... هوشیار کرد؛ اقدامات بسیار ظالمانه رژیم صهیونیستی که حتی در رسانه‌های غربی نیز بارها به تصویر کشیده شده است، دل هر آزاده‌ای را به درد می‌آورد. ثانیا اینکه، آقای پزشکیان به حمله خصمانه رژیم صهیونیستی با همکاری آمریکا به جمهوری اسلامی ایران اشاره کرد که این اتفاق نیز نمونه دیگری از تجاوزگری‌هایی منطقه‌ای اسرائیل محسوب می‌شود و متاسفانه با چراغ سبز آمریکا و شخص دونالد ترامپ رئیس‌جمهوری این کشور صورت گرفت.

سخنرانی تلویزیونی مقام معظم رهبری در اول مهر و تاکید دوباره بر اینکه ایران به سمت سلاح هسته‌ای نمی‌رود و مذاکره با آمریکا سودی برای کشور ندارد، یک روز بعد با سخنرانی رئیس‌جمهور در مجمع عمومی سازمان ملل هم‌زمان شد. این دو پیام در ظاهر درباره پرونده هسته‌ای و دیپلماسی بود اما در عمق خود چیزی بزرگ‌تر را بازتاب می‌دهد. مساله ایران فقط درصد غنی‌سازی یا تعداد سانتریفیوژ نیست. مساله این است که در نظم جهانی امروز چه نوع بازیگری پذیرفتنی است و کدام الگو از حکمرانی و توسعه اجازه رشد می‌یابد.

قتل چارلی کرک، فعال محافظه‌کار، بیش از آنکه یک تراژدی فردی باشد، به کاتالیزوری برای یک بحران عمیق در مفهوم «آزادی بیان» در ایالات متحده تبدیل شده است. این رویداد، شکافی بنیادین را در اردوگاه محافظه‌کاران آشکار ساخت و چرخشی ۱۸۰درجه‌ای را در موضع آنان رقم زد. گروهی که تا دیروز منتقد سرسخت «فرهنگ حذف» (Cancel Culture) چپ‌گرایان بودند، اکنون با بازتعریف آن تحت عنوان «فرهنگ پاسخگویی به عواقب»، خود به پرچمدار سرکوب و سانسور تبدیل شده‌اند.

شبکه ABC اعلام کرده که برنامه «جیمی کیمل لایو!» سه‌شنبه آینده دوباره روی آنتن خواهد رفت – کمتر از یک هفته پس از آنکه «برندن کار»، رئیس کمیسیون ارتباطات فدرال (FCC) و از مهره‌های ترامپ، در یک پادکست اظهارات کیمل را بخشی از «یک تلاش هماهنگ برای دروغ گفتن به مردم آمریکا» خواند. کار تهدید کرده بود که کمیسیون ارتباطات فدرال می‌تواند «این کار را از راه آسان یا سخت انجام دهد» – و به این ترتیب تلویحا گفته بود که یا شبکه ABC و شرکت مادر آن، یعنی والت دیزنی، باید کیمل را کنار بگذارند یا این نهاد نظارتی «کارهای بیشتری» برای انجام دادن خواهد داشت.

از میان کلمات بی‌شماری که دوستان و دشمنان از زمان قتل تکان‌دهنده چارلی کرک، آن شخصیت جنجالی محافظه‌کار، شوهر و پدر جوانی که جرات ابراز عقیده در میدان شلوغ افکار عمومی را داشت، بیان کرده‌اند، تنها دو کلمه اهمیت دارد: آزادی بیان. به نظر می‌رسد بسیاری از آمریکایی‌هایی که پس از کشته شدن کرک نظرات خود را ابراز کرده‌اند، معنای واقعی این کلمات را درک نمی‌کنند.

قریب به دو دهه از تصویب قانون بازار اوراق بهادار می‌گذرد و در این مدت، بازار سرمایه ایران تحولاتی اساسی را تجربه کرده است. سازمان بورس و اوراق بهادار از یک نهاد صرفا نظارتی به نهادی راهبردی تبدیل شده که نقش آن در ثبات‌بخشی به اقتصاد کلان کشور انکارناپذیر است.

قریب به دو دهه از تصویب قانون بازار اوراق بهادار می‌گذرد و بازار سرمایه توانست در این رهگذر تحول اساسی داشته باشد. تصویب قانون توسعه ابزارها آغازگر توسعه ابزارهای جدیدی از جمله صندوق‌های سرمایه‌گذاری بوده که به بازیگر اصلی این روزهای بازار مبدل شده است.

بازار سرمایه در هر کشوری یکی از پایه‌های مهم اقتصاد است. بازاری که فقط برای شرکت‌های بزرگ نیست، بلکه مردم عادی هم می‌توانند از آن سود ببرند. در ادامه وضعیت بازار سرمایه ایران و فاصله آن با استانداردهای جهانی مورد بررسی قرار خواهد گرفت که چرا این بازار برای مردم و شرکت‌ها حیاتی است و چه مشکلاتی در کشور ما وجود دارد.

امسال اجلاس مجمع عمومی سازمان ملل با اهمیت ویژه‌ای دنبال می‌شود. تروئیکا اعلام کرده است که ششم مهرماه مکانیسم ماشه را فعال می‌کند که در این صورت ۶ قطعنامه سابق بازگشته و طبق آن ایران ذیل ماده ۴۲ فصل هفتم منشور سازمان ملل قرار خواهد گرفت.

سفر آقای پزشکیان و هیات همراه ایشان به نیویورک برای شرکت در اجلاس مجمع عمومی سازمان ملل، اگرچه از نظر دیپلماسی مهم تلقی می‌شود ولی تاثیرگذاری آن بر مساله مکانیسم ماشه بعید به نظر می‌رسد؛ چراکه ظاهرا اروپایی‌ها به‌عنوان طرف‌های حقوقی و نیز ایالات متحده آمریکا به‌عنوان عامل موثر بر طرف‌های حقوقی برجام، تصمیم خودشان را درباره این مساله گرفته‌اند و بر بازگشت تحریم‌ها و قطعنامه‌ها علیه ایران اصرار دارند.

اگر تحلیل‌ها درباره اهمیت سفر رئیس‌جمهوری و هیات محترم همراه ایشان به نیویورک مفروض بر این باشد که چقدر در بحث مکانیسم ماشه موثر خواهد بود، باید اعتراف کرد که این سفر مثمرثمر نخواهد بود. اگر سطح این سفر را تا دیدارهای مستقیم با مقامات عالی تروئیکا ارتقا بدهیم هم اثر نخواهد داشت. اروپایی‌ها از ایران، توافق با آمریکا را می‌خواهند که اتفاقا نشات‌گرفته از دستورکار دیکته‌شده کاخ سفید بر آنان است. ایران یا این شرط را می‌پذیرد یا نمی‌پذیرد.

رئیس‌جمهوری و هیات همراه ایشان امروز عازم نیویورک خواهند شد. بسیاری از کارشناسان و صاحب‌نظران، در آستانه اجرای قریب‌الوقوع مکانیسم ماشه، درباره این سفر نظرات و پیشنهادهایی از جمله دیدار مستقیم یا غیرمستقیم با آمریکایی‌ها را به منظور حل شروط اروپایی‌ها برای تعویق در اجرای مکانیسم ماشه را پیش کشیدند.

امروز رئیس‌جمهوری با هیات همراهی از جمله وزیر امور خارجه جهت شرکت در اجلاس عمومی سازمان ملل، عازم نیویورک خواهد شد. تحلیل‌ها، پیشنهادها و نظرات مختلفی از جانب کارشناسان و خبرگان درباره این سفر و تاثیر آن در مباحث متنوع سیاست، اقتصاد و بین‌الملل از جمله پرونده هسته‌ای به‌ویژه موضوع حساس و مهم اجرای احتمالی مکانیسم ماشه یا اسنپ‌بک مطرح شده است. تمامی این نظرات در جای خود قابل تامل و بحث هستند، اما پرداختن به همگی آنها و به نقد کشیدن‌شان از حوصله متن خارج است و مشخصا نمی‌توان به تمامی آنها پاسخ درخوری ارائه کرد.

سفر رسمی دونالد ترامپ به بریتانیا، که با تشریفات سلطنتی و نمایش نوستالژیک قدرت امپراتوری همراه بود، بیش از یک دیدار دیپلماتیک، یک قمار استراتژیک از سوی دولت کی‌یر استارمر برای مدیریت یک متحد غیرقابل‌پیش‌بینی و تاثیرگذار بود.

سفر ترامپ به بریتانیا با هدف تملق‌گویی از طریق تصاویر امپراتوری طراحی شده بود: قلعه وینزر، کالسکه‌سواری، پرواز نمایشی هواپیماها و نگاهی اجمالی به بایگانی چرچیل در املاک ییلاقی نخست‌وزیر در چکرز. این تشریفات، یک واقعیت را پنهان می‌کرد و آن هم اینکه بریتانیا دیگر آن ابرقدرتی نیست که این نمادها نمایندگی‌اش می‌کنند و ترامپ در این کشور به‌شدت نامحبوب است.

کی‌یر استارمر مدعی شده است که برندگان اصلی سفر رسمی دونالد ترامپ، مردم بریتانیا بوده‌اند. او استدلال می‌کند که آنها از مزایای اقتصادی ناشی از تشریفات و تمجیدهای فراوان از رئیس‌جمهور بهره‌مند شده‌اند.

بریتانیا در سفر دونالد ترامپ، رئیس‌جمهور آمریکا، سنگ تمام گذاشت. دومین سفر رسمی دونالد ترامپ با یک گارد افتخار «بسیار بزرگ»، ضیافت شام سلطنتی در قلعه وینزر و کلمات تملق‌آمیز فراوان از سوی کی‌یر استارمر، نخست‌وزیر بریتانیا، همراه بود. البته باید تاکید کرد تا پیش از این، هیچ رئیس‌جمهور دیگری از آمریکا چنین تشریفاتی را برای دومین بار تجربه نکرده بود.

مهلت اجرای مکانیسم ماشه به شماره افتاده است. اگر اتفاق خاصی رخ ندهد، همچنان در بر همان پاشنه بچرخد و اروپایی‌ها از مواضع خودشان کوتاه نیایند، مکانیسم ماشه ششم مهرماه اجرا خواهد شد. این در حالی است که تاکنون چین و روسیه و کره‌جنوبی پیشنهاد‌هایی در قالب‌های مختلف برای تعویق مکانیسم ماشه مطرح کرده بودند و جمهوری اسلامی ایران نیز به تروئیکا پیشنهادهایی را ارائه کرد؛ ولی هیچ‌کدام دست‌کم تا امروز کارساز نبوده‌اند. امانوئل مکرون، رئیس‌جمهوری فرانسه، نیز در تازه‌ترین موضع‌گیری خود اجرای مکانیسم ماشه را جدی‌ خواند تا همه‌چیز حکایت از بازگشت تحریم‌های جهانی علیه ایران داشته باشد.

مکانیسم ماشه همچنان بحث داغ و نقل محافل رسمی و غیررسمی و رسانه‌های داخلی کشور است. صاحب‌نظران و کارشناسان تاکنون نظرات مختلفی درباره این مساله مطرح کرده‌اند. عموم نظرات و پیش‌بینی‌ها مبتنی بر مواضع و رویکرد ایران و طرف‌های غربی دال بر اجرای مکانیسم ماشه در روزهای آتی و البته نزدیک است.

اجرای مکانیسم ماشه روزبه‌‌روز نزدیک می‌شود. پیشنهاد کره‌جنوبی برای تعویق مکانیسم ماشه، به‌نوعی یک روزنه امید در این مساله بود و اگر جمعه شب در سازمان ملل آرای لازمه را کسب می‌کرد، شرایط تا حدودی دستخوش تغییرات و احتمالات جدیدی قرار می‌گرفت؛ ولی در نهایت این اتفاق رخ نداد و از ۱۵ رای ممکن با ۹ رای مخالف و ۲ رای ممتنع به بن‌بست رسید و حتی رای مثبت روسیه، چین، پاکستان و الجزایر نتوانست کارگشا باشد.

در سال‌های گذشته، بازگشت نخبگان تحصیل‌کرده از کشورهای پیشرفته به ایران به‌عنوان فرصتی برای انتقال دانش، تجربه و شبکه‌های بین‌المللی به اقتصاد داخلی تلقی شده است. اما امروز، شرایط اقتصادی پیچیده ایران، از جمله رکود بازار، نوسانات ارزی و کمبود نقدینگی این مسیر را به چالشی جدی تبدیل کرده است. با وجود اینکه اغلب این بازگشتگان از مهارت و دانش قابل توجهی برخوردارند، اغلب با شکست در کارآفرینی و مشاوره مواجه می‌شوند.

رابطه بین دانشگاه و صنعت به‌ویژه در صنایع مادر و استراتژیک مانند صنعت نفت، همواره به عنوان یکی از پایه‌های اصلی توسعه پایدار، خودکفایی فناورانه و ارتقای سطح علمی و اقتصادی کشورها شناخته می‌شود.

یکی از پرسش‌هایی که ذهن بسیاری از ناظران را به خود مشغول کرده این است: چرا در کشورهایی همچون سوئد سطح بالایی از اعتماد متقابل بین مردم و همچنین بین مردم و حکومت وجود دارد. شاخص‌هایی چون شاخص حکمرانی خوب، شاخص ادراک فساد، وجود شفافیت و پاسخگویی در این کشورها به‌روشنی نشان می‌دهند که اعتماد نه یک مفهوم انتزاعی بلکه یک سرمایه اجتماعی و کلیدی است.

از دهه‌های قبل تا همین چند سال پیش، افرادی که بعد از سال‌ها تحصیل و کار کردن در کشورهای دارای اقتصاد پیشرو، به‌عنوان کارآفرین یا در نقش متخصص و کارشناس، بعد از بازگشت دوباره به ایران، مشغول به فعالیت اقتصادی می‌شدند، دانش و تجربه‌ای که کسب کرده بودند برایشان در عمل و از جوانب مختلف به‌عنوان یک برگ برنده و هم‌وزن با سرمایه مادی و پول کلان، نقش‌آفرینی می‌کرد.

کسری غفوری: ورود دست‌کم ۱۹ پهپاد روسی به حریم هوایی لهستان در سپتامبر ۲۰۲۵، که به سرنگونی چند فروند از آنها توسط پدافند هوایی ناتو منجر شد، تنش میان مسکو و غرب را به خطرناک‌ترین سطح خود از زمان آغاز تهاجم به اوکراین رساند. این حادثه بی‌سابقه، پرسش‌های بنیادینی را درباره اهداف کرملین و میزان آمادگی دفاعی پیمان آتلانتیک شمالی مطرح کرده است.

در ساعات اولیه‌ ۱۰ سپتامبر، نیروهای لهستان و ناتو چندین پهپاد از ۱۹ پهپاد روسی را که تخمین زده می‌شد از مرز هوایی لهستان عبور کرده بودند، سرنگون کردند؛ تهاجمی بی‌سابقه که موجب هراس و نگرانی در سراسر اروپا شد.

زمانی که دونالد ترامپ وعده داد در صورت پیروزی در انتخابات، ظرف ۲۴ ساعت به جنگ اوکراین پایان می‌دهد، بسیاری به حل سریع این بحران طولانی‌مدت امیدوار شدند. اما ماه‌ها بعد، به نظر می‌رسد جنگ وارد مرحله‌ای خطرناک‌تر شده است.

ارسال پهپاد از سوی روسیه بر فراز لهستان، نشان‌دهنده‌ تشدید خصومت‌ها با اروپا بود. اما ولادیمیر پوتین امید داشت چه چیزی را - اگر اصلا چیزی در کار بوده باشد - به دست آورد و ناتو چگونه پاسخ خواهد داد؟ این حادثه سوالات بسیاری را در مورد روسیه، لهستان و ناتو ایجاد می‌کند: از این‌که آیا کرملین قصد داشته پهپادها را به داخل لهستان بفرستد، تا این‌که آیا ورشو و پیمان آتلانتیک به اندازه کافی خود را با واقعیت‌های جنگ پهپادی مدرن وفق داده‌اند یا خیر.

نشست اضطراری سران کشورهای اسلامی و اتحادیه عرب در دوحه برگزار شد. اما همان‌طور که انتظار می‌رفت، در نهایت این نشست تنها به محکومیت رژیم اسرائیل به دلیل حمله به جلسه حماس در دوحه ختم شد و دستاوردی فراتر از این به همراه نداشت. برخی از کارشناسان معتقد هستند که مهم‌ترین دلیل آنکه نشست دوروزه دوحه دستاورد خاصی به همراه نداشت، به برخی اختلافات پنهان و آشکار کشورهای عربی و اسلامی بازمی‌گردد و این شکاف‌ها اجازه نمی‌دهد که کشورهای اسلامی بتوانند درباره موضوع مهمی چون تجاوزگری‌های اسرائیل، یک تصمیم‌ قاطع اتخاذ کنند.