پس از خروج ایالات متحده آمریکا از برجام و اعمال تحریمهای ظالمانه؛ اینک در آستانه احیای این توافق قرار داریم و از اینرو بررسی و برنامهریزی دقیق برای استفاده بهینه از این فرصت امری ضروری برای توسعه و رشد اقتصاد ملی محسوب میشود و این مهم جز با بررسی دقیق ظرفیتهای داخلی و تخمین دقیق از میزان توسعه و رشد آنها در آینده و همچنین ایجاد بستری برای تضارب آرا و انتقال تجربیات بومی میسر نخواهد شد.
بخش معدن و صنایع معدنی به عنوان یکی از زنجیرههای اصلی توسعه پایدار و متوازن اقتصادی کشور ایفای نقش میکند. عملکرد این بخش در کشور طی سالهای گذشته با وجود محدودیتهای بینالمللی در تولید، توسعه و افزایش صادرات غیرنفتی کشور قابل قبول است. نمونهای از عملکرد مناسب در این حوزه افزایش ۵۰ درصدی ارزش افزوده بخش معدن طی ۸ سال گذشته (برگرفته از آمار مرکز آمار ایران)، افزایش صادرات معدن و صنایع معدنی به ارزش ۵/ ۹ میلیارد دلار طی ۹ ماهه سال جاری، افزایش ارزش بازار شرکتهای زنجیره معدن و صنایع معدنی در بهمن ماه سال جاری به میزان ۱،۹۴۳ هزار میلیارد تومان (سهم نزدیک ۳۰ درصد ارزش بازار) و افزایش اشتغالزایی کشور (اشتغال مستقیم بخش معدن بیش از ۱۲۰ هزار نفر) میتوان نام برد.
چهارمین همایش «چشمانداز صنایع فلزات غیر آهنی ایران و فناوریهای وابسته با نگاهی به تولید و بازار» با هدف تبیین آخرین اطلاعات از بازارهای داخلی و جهانی مرتبط با صنایع و فلزات پایه و دستاوردهای حاصل شده با حمایت شرکت ملی صنایع مس ایران برای چهارمین سال متوالی برگزار میشود.
توسعه صنایع معدنی به عنوان یکی از صنایع پیشرو در رشد اقتصادی کشور، این صنایع را به عنوان یکی از مهمترین حوزههای اقتصادی کشورمان نهادینه ساخته است به طوری که تداوم توسعه و تولید در بخش معدن و صنایع معدنی در سالهای گذشته منتج به افزایش ارزش تولیدات این بخش به بیش از ۲۲ میلیارد دلار شده که صنعت آلومینیوم به عنوان یکی از صنایع استراتژیک نقش مهمی در افزایش تولید و صادرات ایفا کرده است.
با بررسیها و تحقیقات انجامشده و اذعان فعالان و دستاندرکاران صنایع فلزات غیرآهنی، برگزاری سه دوره از همایش «چشمانداز صنایع فلزات غیرآهنی ایران و فناوریهای وابسته با نگاهی به تولید و بازار» در روندی مثبت و با رفع مشکلات هر دوره نسبت به دوره قبل، توانسته جایگاه و اثربخشی خود را در این صنعت نشان دهد و در برنامهریزیهای استراتژیک این صنایع نقشی فعال داشته باشد.
«شرکت بابک مس ایرانیان» از زیرمجموعههای شرکت مادر تخصصی توسعه معادن و صنایع معدنی خاورمیانه - میدکو (سهامی عام) جهت سرمایهگذاری در صنعت مس در سال ۱۳۸۹تاسیس شده است. سرمایه ثبت شده فعلی شرکت افزون بر ۳۰۰۰ میلیارد ریال است. این شرکت جدیدترین فناوری روز دنیا را برای خطوط مختلف به کار گرفته است تا بهترین محصولات را به بازار ارائه کند.
سرمایهگذاری در بخش معدن و صنایع معدنی در سالهای اخیر مغفول مانده است. این در حالی است که این بخش پتانسیل جذب سرمایهگذاری داخلی و خارجی را دارد. اما شاید اگر به یک سرمایهگذار بگویید که پول خود را در بخش معدن سرمایهگذاری کند، مورد استقبال وی واقع نشود. در این راستا با مهدی کرباسیان رئیس اسبق هیات عامل ایمیدرو به گفتگو نشستیم و دلیل عدم جذابیت بخش معدن برای سرمایهگذاران را جویا شدیم.
حضور بخش خصوصی در حوزه معدن، چقدر پررنگ است؟ به نظر میرسد دولت در حال تلاش برای ورود بخش خصوصی به این حوزه است. از اینرو از وجیهاله جعفری، رئیس هیات عامل ایمیدرو در خصوص نقش بخش خصوصی در معدن سوال پرسیدیم. او نیز اقداماتی که برای ایفای نقش بهتر بخش خصوصی در حوزه معدن انجام شده بود را توضیح داد.
وزارت صنعت، معدن و تجارت طی سالهای اخیر با صدور دستورالعملهای تنظیم بازار محصولات فلزی غیرآهنی بر موضوعات: تکمیل زنجیره ارزش، ایجاد تعادل بین عرضه و تقاضا، ایجاد سیستم هماهنگ و عادلانه قیمتگذاری براساس بهای تمام شده و حاشیه سود منطقی، حمایت و هدایت تولید به سمت تولید و صادرات محصولات با ارزشافزوده بالا، شفافسازی اطلاعات، گردش اطلاعات بین فعالان صنایع کشور، تقویت و توسعه سامانههای اطلاعاتی از جمله سامانه جامع تجارت، تاکید داشته است.
مس از جمله محصولاتی است که از بدو تاسیس بورس فلزات تهران و در ادامه بورس کالای ایران به طور ثابت و مستمر روی تابلوی معاملات میرود و به عبارت بهتر، این محصول از بازار نقد و فیزیکی مطلوبی در بورس کالا برخوردار است. همین موضوع باعث شد تا در روز ۲۹ آذر ماه معاملات آتی و گواهی سپرده مس کاتد در بورس کالا راهاندازی شود تا دو ابزار جذاب و مدرن در اختیار فعالان بازار این محصول و همچنین سرمایهگذاران قرار گیرد.
با در نظر گرفتن حجم تولید، فلزات غیرآهنی جایگاه قابلتوجهی در بین تولیدات معدنی ندارند، اما ارزش و ویژگیهای خاص این فلزات، همواره مورد توجه قرار گرفته است. در سال ۲۰۱۹ میلادی در حدود ۱۸ میلیارد تن انواع محصولات معدنی (شامل فلزات آهنی، فلزات غیرآهنی، فلزات گرانبها، مواد معدنی صنعتی و سوختهای معدنی) در جهان تولید شده که سهم فلزات غیرآهنی کمتر از یک درصد بوده است.
بیش از چهار سال از عمر طرح احیای معادن کوچک مقیاس در ایران میگذرد. اما هنوز نتوانستیم به موفقیت قابلقبولی دست پیدا کنیم و روند احیای این معادن با کُندی پیش میرود. امروز ما در مسیر احیای معادن کوچک با چالشهای متعددی روبهرو هستیم.
فعالان بخشخصوصی انتظار دارند دولت سیزدهم در حوزه صنعت و معدن در سه سطح وزارتی (کلان)، سطح کسبوکار (سطح میانی)، سطح وظیفهای (عملیاتی/ اجرا)، سه نوع استراتژی دقیق و مجزا را پیادهسازی کند.
توسعه جایگاه ایران در صنایع فلزات غیرآهنی دو بحث عمده دارد؛ نخست بحث سرمایهگذاری معادن است که در این بخش باید به این موضوع پرداخت که چه میزان باید در اکتشاف و استخراج (خصوصا اکتشافات عمقی) سرمایهگذاری شود. دوم، در بحث فرآوری و تبدیل آن به محصول نهایی است. اگر بخواهیم فلزات غیرآهنی را بهطور اجمالی در نظر بگیریم، بهترین فلزی که در حال حاضر روی آن سرمایهگذاری خوبی صورت گرفته و نتیجه بسیار خوبی عاید کشور شده، مس است. ما در صنعت مس نسبت به حداقل ۱۰ سال گذشته پیشرفت خوبی داشتیم. چه در رابطه با توسعه معادن مس و چه در فرآوری آن و تبدیل آن به کاتد مس. البته اتفاق بسیار خوبی که در این دوره افتاده ورود بخش خصوصی به صنایع و معادن مس است که دارد جان میگیرد و به وسیله بخش خصوصی تعدادی از معادن کوچک و متوسط در حال فعال شدن است.
نزدیک به ۵ سال است که صنعت آلومینیوم ایران با تحریم دست و پنجه نرم میکند. به باور اغلب فعالان صنعت آلومینیوم، تحریم یکی از ابرچالشهای این صنعت است؛ به همین دلیل نیز تاکنون بهرغم تلاش بیوقفه صنعتگران، ایران از جایگاه واقعی خودش در منطقه و جهان فاصله گرفته است. موضوعی که مدیرعامل مجتمع صنایع آلومینیوم جنوب تلویحا تایید میکند و امیدوار است با کاهش سطح تحریمها و عادی شدن وضعیت ایران در بازارهای جهانی، ورود سهلتر ایران به این بازارها محقق شود.
در دهه ۴۰ با تاسیس شرکت آلومینیوم ایران (ایرالکو)، ایران به عنوان اولین کشور تولیدکننده آلومینیوم در منطقه شناخته شده است. در اواخر دهه ۵۰ بود که برنامهریزیهایی برای ایجاد صنایع پاییندستی آلومینیوم آغاز شد. در همان دوران نیز یکی دو برنامه اجرا شد؛ اما نیمهتمام ماندند. به دنبال انقلاب ایران برخی صاحبان شرکتهای آلومینیوم ماشینآلات را فروخته بودند و کشور را ترک کردند؛ اما با استفاده از توان و دانش داخلی کارخانهها مجدد راهاندازی شدند و کماکان درحال فعالیت هستند.
جذب سرمایهگذاری خارجی که به عنوان یکی از عوامل توسعه اقتصادی در کشورها مطرح است، نیازمند عوامل مختلفی از جمله مستلزم امنیت سرمایهگذاری، محیط کسبوکار مساعد، ثبات قوانین، شفافیت و ریسک پایین اقتصادی، حمایت دولت و نهایتا ظرفیتها و پتانسیلهای کشوریست که در آن قرار است سرمایهگذاری انجام پذیرد.