فلزات غیرآهنی و بازار در حال توسعه آن‌ها
نسبت تولیدات فلزات غیرآهنی به فلزات آهنی جهان در سال ۲۰۱۹ در حدود ۶ درصد برآورد میشود. اما تغییر پارادایم‌های مختلف در جهان (به خصوص در دهه اخیر) توجه بیشتری را به این دسته از فلزات معطوف داشته است. به دلیل خواص مطلوب فلزات غیرآهنی از جمله وزن سبک (آلومینیوم)، رسانایی بالا (مس)، خواص غیرمغناطیسی یا مقاومت در برابر خوردگی (روی) کانون‌های مصرف متنوع‌تر و بیشتری را همواره در اختیار گرفته است. فلزات غیرآهنی به دلیل استفاده از آن‌ها در وسایل نقلیه الکتریکی و باتری‌های آن‌ها تقاضای زیادی در بازار بینالمللی در اختیار گرفته است. در حالی‌که جهان به سمت انرژی پاک‌تر حرکت میکند، روند رشد تقاضای فلزات غیرآهنی می‌‌‌‌‌تواند سریع‌تر از قبل باشد.
انتظار می‌رود اندازه بازار جهانی فلزات غیرآهنی از 1،216میلیارد دلار در سال 2020 به 1،263 میلیارد دلار در سال 2021 افزایش یابد. این رشد عمدتا به دلیل سازماندهی مجدد فعالیت‌های شرکت‌ها و بهبودی از تأثیر ویروس کرونا است، که قبلا به اقدامات محدودکننده شامل فاصله‌گذاری اجتماعی، کار از راه دور و تعطیلی فعالیت‌های تجاری منجر شده بود. برآوردها حاکی از رشد متوسط 6 درصدی این بازار تا سال 2025 است.
آسیا و منطقه پاسیفیک بزرگترین منطقه در بازار جهانی فلزات غیرآهنی فرآوری‌شده محسوب می شوند که 73 درصد از بازار را در سال 2020 به خود اختصاص داد. اروپای غربی دومین منطقه بزرگ بوده که 10 درصد از بازار جهانی فلزات غیرآهنی فرآوری‌شده را به خود اختصاص داده است. عدم اطمینان از شرایط بازار جهانی (به خصوص با شیوع گسترده ویروس کرونا) تقاضای کامودیتی‌ها و فلزات غیرآهنی را کاهش داد. این مسئله در سال 2021 به طور جدی بهبود یافته، اما همچنان در برخی محصولات معدنی زنجیره تامین آن‌ها (به خصوص در تامین ماده اولیه) همچنان مشکلاتی جدی پابرجاست.
آلومینیوم
میزان تولید آلومینیوم اولیه در دهه گذشته روند شتابانی داشته و در بین فلزات غیرآهنی یکی از بالاترین نرخ رشد تولید را به خود اختصاص داده است. در سال 2020 بیش از 65 میلیون تن آلومینیوم اولیه در جهان تولید شده که این میزان نسبت به سال 2019 بیش از 7/ 3 درصد رشد کرده است. متوسط رشد تولید آلومینیوم اولیه جهان طی دوره 2015 الی 2020 در حدود 4/ 2 درصد بوده است. چین با تولید 37 میلیون تن آلومینیوم اولیه در سال 2020، پیشتاز تولید آلومینیوم در جهان است. با به بهره برداری رسیدن کامل واحد سالکو، ظرفیت تولید آلومینیوم اولیه ایران به حدود 767 هزار تن خواهد رسید.
در سال 2021 قیمت آلومینیوم صعودی بوده و یکی از رکوردهای قیمتی را در این سال تجریه کردیم. این افزایش به دلیل کاهش عرضه در چین، هزینههای بالاتر مواد اولیه و کمبود انرژی بود. چین «سیاستهای دوگانه» را با هدف محدود کردن مصرف کلی انرژی معرفی کرده و این امر تولید برخی اسملترهای این کشور را کاهش داد. در خارج از چین، تولید نیز کاهش یافت - در هند، شرکت‌‌‌‌‌‌های آلومینیومی با کمبود انرژی و افزایش مصرف انرژی 50 درصدی در سال 2021 مواجه شدند. به علاوه افزایش تقاضا از دیگر عوامل اصلی افزایش قیمت است. کاهش موجودی آلومینیوم اولیه یکی دیگر از عوامل افزایش قیمت اخیر است. در طول بحران مالی جهانی بین اواسط سال 2007 و اوایل سال 2009، بیشتر ذخایر آلومینیوم اولیه LME در دیترویت (ایالات متحده) و بندر ویلسنگن هلند ذخیره شد. با این حال، همه‌گیری کرونا، نقشه ذخیره‌سازی اولیه آلومینیوم را تغییر داده است. تقریبا 90 درصد از موجودی انبارهای آلومینیوم اولیه LME در حال حاضر در مکان های آسیایی هستند. به طور کلی، در سال 2021 تقاضای آلومینیوم جهانی (بدون در نظر گرفتن چین) در حدود 14درصد افزایش یافت. اما پیشبینی موسسه Fitch از افزایش تقاضای آلومینیوم در سال 2022 در حدود 5/ 4 درصد بوده، چراکه مشکلات تامین نیمه هادی ها در نیمه ابتدای سال 2022 به پایان خواهد رسید. همچنین Wood Mackenzie پیشبینی نرخ رشد تقاضای 6/ 4 درصدی برای آلومینیوم محتمل دانسته و تقاضای بخش ساخت‌وساز را محرک اصلی برای تقاضای آلومینیوم برمی‌شمارد.
با وجود رشد کمتر تقاضای آلومینیوم در سال 2022 به نسبت سال 2021، بازار جهانی در سال 2022 با کسری بیشتر آلومینیوم (در حدود 2 میلیون تن) مواجه خواهد بود. افزایش هزینههای تامین برق که از سال 2021 گریبان واحدهای تولیدکننده آلومینیوم در جهان را گرفته، با شروع فصل گرما مجددا چالش جدی را برای اسملترهای جهانی به همراه خواهد داشت. پیشبینی میشود با افزایش هزینههای تامین انرژی، بیش از 400 هزارتن از ظرفیت تولید آلومینیوم جهان با کاهش مواجه شود.
همانطور که اشاره شده ظرفیت اسمی تولید آلومینیوم اولیه کشور در سال 1400 در حدود 767 هزارتن بوده و با وجود ظرفیت 280 هزار تنی تولید آلومینا (آلومینای جاجرم)، همچنان اسملترهای ما به شدت به آلومینای وارداتی نیازمند هستند. مسئله تامین ماده اولیه، چالش‌های تامین انرژی، مباحث بازار داخلی ایران و بسیاری دیگر از موارد دیگر در کنار شناسایی آرمان‌ها و اهداف واقعی میان‌مدت و بلندمدت این صنعت در چارچوب مطالعات طرح جامع آلومینیوم کشور به محوریت ایمیدرو و با همکاری شرکت مهندسی بینالمللی فولاد تکنیک تدوین شده است.
مس
تولید جهانی مس تصفیه شده در سال 2021 میلادی به بیش از 26 میلیون تن رسید. چین همچنان پیشتاز تولید مس تصفیه شده در جهان محسوب می‌‌‌‌‌‌گردد. تولید چین در سال 2020 در حدود 10 میلیون تن بوده و بعد از آن کشورهای شیلی و ژاپن با 2/ 2 و 5/ 1 میلیون تن قرار دارند. برآورد کارشناسان نشان از ثبات مصرف مس در سال 2022 به نسبت سال 2021 دارد و این مسئله فشار کمتر را به قیمت‌های جهانی وارد میکند. با وجود اقدامات محرک مالی دولت چین پیشبینی میشود مصرف مس در این کشور در سال 2022 تنها یک درصد رشد را تجربه کند. متوسط قیمت مس در سال 2021 در حدود 9،285 دلار بر تن بوده و برآورد میشود متوسط قیمت جهانی مس در سال 2022 به 9،200 دلار بر تن کاهش یابد. کاهش قیمت مس در سال 2023 ادامه دار بوده و قیمت 8،700 دلار بر تن برای این سال محتمل خواهد بود. با این وجود موسسه Fitch مازاد تقاضای جهانی مس را تا سال 2030 پیشبینی کرده است.
روی
در سه ماهه سوم 2021، تولید معادن روی جهان 9/ 0 درصد در مقایسه با سه ماهه سوم 2020 کاهش یافت، اما تولید سال 2021 به نسبت سال قبل تفاوت چندانی نداشته است. تولید معادن روی چین نیز در سه ماهه سوم 2021 در حدود 8/ 1 درصد کاهش یافته، اما پیشبینی میشود تولید معادن روی چین در سال 2021 به نسبت سال قبل در حدود 2 درصد رشد را تجربه کند. تولید معدن کشور پرو نیز در سال 2021 کاهش یافته؛ چرا که دولت این کشور در حال بررسی تغییراتی در چارچوب استخراج معدن و همچنین قانون تعیین حق امتیاز برای عملیات معدنی است. به طور کلی، عرضه معادن روی جهانی در سال 2021 در حدود 13میلیون تن برآورد شده و پیشبینی میشود که با افزایش ظرفیت معدن جدید تا سال 2023 میزان تولید معادن روی جهان به 2/ 13 میلیون تن افزایش یابد. معادن کشورهای مکزیک، برزیل، قزاقستان و آفریقای جنوبی از بیشترین پتانسیل افزایش تولید بهره می‌گیرند. مصرف روی تصفیه‌شده جهانی در سه ماهه سوم 2021 نسبت به مدت مشابه سال قبل 4/ 5 درصد افزایش یافت. در همین دوره مصرف روی در چین نسبت به سال قبل 6/ 0 درصد کاهش یافت، در حالی‌که مصرف کل سال 2021 این کشور به نسبت سال 20 با افزایش 12درصدی همراه بوده است. تغییرات در مصرف روی به طور مشخص با چرخه تولید صنعتی جهانی و نیز با تولید فولاد (به دلیل نقش اصلی آن در گالوانیزه کردن فولاد) ارتباط داشته و هر دو این موارد در سال 2021 رشد داشته‌‌‌‌‌‌اند. فروش جهانی خودرو برای سه ماهه سوم 2021 با تداوم مشکلات زنجیره تامین ناشی از تأثیرات همه‌گیری کووید-19، معادل 15درصد نسبت به سه ماهه دوم 2021 و 16 درصد نسبت به سال قبل کاهش یافت. یکی از دلایل اصلی کاهش مصرف روی کاهش مصرف ورق‌های گالونیزه خودرویی بوده است.
به طور کلی، مصرف جهانی روی در سال 2021 در حدود 1/ 14 میلیون تن بوده و پیشبینی میشود در سال 2030 شاهد مصرف 4/ 14 میلیون تنی روی در بازار جهانی باشیم. سیاستهای محرک مالی اقتصادهای بزرگ جهان در سال‌‌‌‌‌‌های آتی از اصلی‌ترین پیشران‌های توسعه مصرف روی به شمار می‌رود. تخمین زده میشود که قیمت در سال 2022 به حدود 2،991 دلار در هر تن کاهش یابد. این قیمت برای سال 2023 به طور متوسط 2،675 دلار بر تن ارزیابی شده است. در صورتی‌که اختلال در عرضه انرژی تداوم پیدا کند، افزایش بیشتری را برای قیمت روی می‌‌‌‌‌‌توان لحاظ کرد.
نیکل
تخمین زده میشود که تولید نیکل استخراج شده در جهان نسبت به سال قبل 10 درصد افزایش یابد. به عبارت بهتر در سال 2021 نزدیک به 7/ 2 میلیون تن نیکل در جهان استخراج شده که مهم‌ترین دلیل آن افزایش تولید کشور اندونزی بعد از محدودیتهای ویروس کرونا بوده است. در سه ماهه چهارم 2021، تولید معادن اندونزی 9/ 3 درصد نسبت به فصل قبل و 29 درصد نسبت به مدت مشابه سال قبل افزایش یافت. با این حال، در برخی کشورهای تولیدکننده نیکل مانند برزیل و کانادا شاهد کاهش تولید به علل فشارهای محیط زیستی و اجتماعی هستیم. انتظار می‌رود تولید جهانی نیکل در سال 2022 به میزان 7/ 7 درصد و در سال 2023 به میزان 3/ 9 درصد افزایش یابد که عمدتا ناشی از افزایش تولید اندونزی است. با وجود محدودیتهای تامین انرژی، برآورد میشود که تقاضای جهانی نیکل به 8/ 2 میلیون تن در سال 2021 برسد که 16درصد بیشتر از سال 2020 است. انتظار می‌رود تقاضا همچنان به رشد خود ادامه دهد و به 9/ 2 میلیون تن در سال 2022 و 1/ 3 میلیون تن در سال 2023 برسد. در صورتی‌که تقاضا و عرضه جهانی در شرایط تعادلی قرار گیرند، قیمت نیکل به حدود 18،600 دلار در تن در سال 2022 و 17،200 دلار در هر تن در سال 2023 کاهش می‌‌یابد. در سالیان اخیر افزایش تولید خودروهای الکتریکی و نیز افزایش تقاضا برای محصولات ضدزنگ از محرک‌های اصلی تقاضا برای نیکل به شمار می‌‌‌‌‌‌روند.
