مس؛ بی‌نظیر و پویا
رکورد تولید
شرکت ملی صنایع مس ایران در تمام حوزه‌ها از برنامه در نظر گرفته شده سال جاری پیشی گرفته است. عملکرد تولید این شرکت در ۱۱ ماهه نخست سال جاری در زمینه استخراج سنگ سولفوری به میزان ۴۹ هزار و ۶۳۰ تن بوده که نسبت به برنامه پیش‌بینی‌شده ۲ درصد رشد داشته است. تولید کنسانتره مس یک میلیون و ۱۲۷ هزار و ۸۳۷ تن همراه با ۶ درصد رشد، آند تولیدی ۳۱۹ هزار و ۷۷۸ تن همراه با ۷ درصد رشد، در زمینه کاتد تولیدی به میزان ۲۵۹ هزار و ۴۹۷ تن همراه با ۴ درصد رشد و در زمینه تولید مس محتوای معدنی نیز ۲۷۰ هزار و ۱۵۶ تن همراه با ۴ درصد رشد بوده است.
همچنین در سال ۱۴۰۰ رکوردهای قابل‌توجهی در زمینه‌های مختلف در شرکت ملی صنایع مس ایران به ثبت رسیده که از آن جمله می‌توان به ثبت رکورد تولید کنسانتره در کارخانه‌های تلغیظ مس سرچشمه به میزان ۶۶۶ هزار و ۴۵۹ تن، کارخانه تغلیظ مس میدوک به میزان ۱۴۲ هزار و ۶۷۸ تن و در کل شرکت به میزان یک میلیون و ۱۲۷ هزار و ۸۳۷ تن به عنوان بالاترین تولید کنسانتره ۱۱ ماهه نخست سال جاری از ابتدای راه‌اندازی تاکنون اشاره کرد. همچنین ثبت رکورد تولید آند در ذوب مس خاتون‌آباد به میزان ۱۱۲ هزار و ۴۳۲ تن، ثبت رکورد تولید کاتد مجموع پالایشگاه‌های شرکت به میزان ۲۵۹ هزار و ۴۹۷ تن، ثبت رکورد کنسانتره فلزات گرانبها (طلا و نقره) به میزان ۷۱۶ تن در مجموع کارخانه‌های پالایشگاه‌های مس شرکت در ۱۱ ماهه نخست سال ۱۴۰۰، ثبت رکوردهای دیگری از شرکت ملی صنایع مس ایران در سال جاری بوده است.
رکورد فروش
مجموع ارزش فروش محصولات مختلف شرکت در ۱۱ ماهه نخست سال ۱۴۰۰ افزون بر ۷۱ هزار و ۳۲۱ میلیارد تومان بوده که ۱۰۶ درصد بالاتر از مدت مشابه سال گذشته و ۸ درصد بالاتر از برنامه جدید سال ۱۴۰۰ است. مجموعه تناژ فروش کاتد شرکت در ۱۱ ماهه نخست سال ۱۴۰۰ بیش از ۲۸۱ هزار و ۶۷۶ تن است که ۱۲۷ هزار و ۹۵ تن بالاتر از آخرین برنامه فروش سال ۱۴۰۰ و ۲۲۱ هزار و ۷۹ تن نیز بالاتر از تولید کاتد در سال جاری است. رکورد فروش خارجی نیز با مبلغی بیش از ۳۳۵ هزار و ۹۱۹ میلیارد ریال، بالاترین میزان درآمد صادراتی، رکورد فروش داخلی با مبلغی بیش از ۳۳۷ هزار و ۲۹۳ میلیارد ریال، کسب درآمد حاصل از فروش کل محصولات به مبلغ بیش از ۷۱۳ هزار و ۲۱۲ میلیارد ریال به عنوان میزان فروش شرکت در ۱۱ ماهه نخست سال جاری بوده است.
چشم‌انداز ۱۴۱۰ و سرمایه مورد نیاز
شرکت ملی صنایع مس ایران با اجرای ۲۹ طرح و پروژه، دستیابی به ۵۵۰ هزار تن کاتد در سال ۱۴۱۰ را برنامه‌ریزی کرده است. پیشرفت فیزیکی کلیه پروژه‌های اصلی بر اساس برنامه از پیش تعیین‌شده از جمله پیشرفت ۱۰۰ درصدی پروژه انتقال آب خلیج فارس به مس سرچشمه و ۸۱ درصدی پروژه احداث کارخانه تغلیظ ۱۱۰ هزار تنی درآلو و نیز پیشرفت بیش از ۷۳ درصدی احداث کارخانه تغلیظ ۱۵۰ هزار تنی دره‌زار و نیز افتتاح ۱۰ پروژه مختلف طرح‌های جامع آب و برق و به اتمام رساندن پروژه انتقال اسید سولفوریک به بندرعباس با تکمیل خطوط ریلی و مخازن ذخیره اسید سولفوریک در سرچشمه و بندرعباس با پیشرفت ۱۰۰ درصدی و بهره‌برداری از کارخانه آهک اهر با راه‌اندازی آن در اردیبهشت‌ماه ۱۴۰۰ و نیز ابلاغ قرارداد احداث کارخانه ذوب مس سونگون و به تبع آن ادامه فعالیت‌های پالایشگاه سونگون در جهت تولید کاتد و نیز شروع فعالیت‌های اجرایی فاز سوم تغلیظ مس سونگون و احداث کارخانه تغلیظ فاز ۲ مس میدوک و تصویب احداث کارخانه اسید فسفریک از مهم‌ترین اقدامات اخیر بوده است. ادامه کارهای اساسی احداث نیز در سال ۱۴۰۰ با قدرت در حال انجام است. راه‌اندازی مقدماتی و اولیه تجهیزات کارخانجات تغلیظ درآلو، دره‌زار و فلوتاسیون سرباره مس در جهت تولید کنسانتره در مس سرچشمه از اوایل سال ۱۴۰۱ و بهره‌برداری از اواسط سال ۱۴۰۱ در جهت افزایش ۳۲۰ هزار تن ظرفیت کنسانتره‌سازی به مجموع تولید کنسانتره مس شرکت و دستیابی به رقم ۱ میلیون و ۵۵ هزار تن کنسانتره بسیار مرغوب برنامه‌ریزی شده است. برنامه احداث کارخانجات تغلیظ فاز ۳ سرچشمه، فاز ۲ میدوک و فاز ۴ مس سونگون در طرح جامع توسعه شرکت تدوین و در حال انجام فعالیت‌های اساسی است که مجموع کلیه فعالیت‌های ذکر شده به‌عنوان فاز یک توسعه شرکت تلقی می‌شود.
با توجه به افزایش ذخایر کشف شده، احداث کارخانه تغلیظ فازهای بعدی در مس سرچشمه، مس سونگون و مس میدوک در حال برنامه‌ریزی است، بر این اساس سرمایه‌گذاری کل پروژه‌های توسعه فاز ۱ و ۲ برابر با ۳،۵۰۰ میلیون یورو و ۴۵،۰۰۰ میلیارد تومان برآورد می‌گردد که در دو فاز جداگانه صورت می‌گیرد. مرحله اول چشم‌انداز تدوین شده در طرح جامع توسعه شرکت ملی صنایع مس ایران در فاز یک و تا سال ۱۴۰۵، دستیابی به ۱،۹۰۰ هزار تن کنسانتره مس، ۴۸۰ هزار تن مس محتوای معدنی و ۴۶۰ هزار تن کاتد مسی است. تکمیل فاز یک با اجرای سایر پروژه‌های تعریف شده برای دستیابی کامل به ظرفیت‌های اجراشده و دستیابی به تولید ۲،۶۰۰ هزار تن کنسانتره مس، ۶۶۰ هزار تن مس محتوای معدنی و ۵۵۰ هزار تن کاتد مس تا پایان سال ۱۴۰۹ است که مجموع سرمایه‌گذاری این فاز بیش از ۱۰۰ هزار میلیارد تومان از سال ۱۳۶۹ تا ۱۴۰۹ خواهد بود. شروع فاز ۲ توسعه شرکت از سال ۱۴۱۰ با سرمایه بیش از ۵۰ هزار میلیارد تومان پیش‌بینی می‌شود که مطالعات امکان‌سنجی فنی و اقتصادی این فاز در حال انجام است.
برنامه‌های شرکت مس برای سال ۱۴۰۱
در خصوص برنامه‌های شرکت ملی صنایع مس ایران برای سال آینده می‌توان به مواردی همچون «صیانت از معادن موجود و حفظ محیط زیست و کشف ذخایر معدنی جدید»، «تحقق برنامه تولید و دستیابی به تولید ۱،۲۵۰،۰۰۰ تن کنسانتره مس و ۳۰۰ هزار تن کاتد مسی و بهبود پارامترهای کیفی تولید»، «فروش محصولات و کسب درآمد بیش از ۷۵ هزار میلیارد تومان در سال»، «کاهش هزینه‌های جاری و ایجاد سودآوری پایدار در شرکت»، «بهینه‌سازی مصرف انرژی»، «ادامه پرقدرت اجرای طرح‌های توسعه در دست اجرا» و «اتمام و بهره‌برداری از پروژه‌های تغلیظ درآلو و دره‌زار و فلوتاسیون سرباره سرچشمه و افزایش ظرفیت ۳۲۰ هزار تنی کنسانتره تولیدی» اشاره کرد.
بازار سرمایه و فملی
پس از افزایش ۱۰۰ درصدی سرمایه شرکت در مجمع فوق‌العاده روز ۳۰ آذر ۱۴۰۰، قیمت هر سهم هم‌اکنون افزایش ۱۷ درصدی نسبت به قبل از افزایش سرمایه یافته است. لذا علاوه بر دو برابر شدن سهام سهامداران و ذی‌نفعان حدود ۱۷ درصد هم‌اکنون قیمت بالاتر از متوسط هر سهم قبل از افزایش سرمایه است. سهام و بورس متأثر از شاخص‌های مختلفی است اعم از تولید و درآمدزایی شرکت و مسائل اجتماعی، سیاسی، اقتصادی و تورمی است. در بورس‌های بزرگ دنیا عملکرد شرکت‌ها اعم از تولید، کشف ذخایر جدید و درآمدزایی وزن بالاتری نسبت به سایر شاخص‌ها دارند که امید است این تفکر در بورس کشور ما نیز جاری شود و تأثیرات دیگر شاخص‌های فرعی سهم را دچار مشکل ننماید. علی‌رغم تحریم‌ها در سال جاری و گذشته با توجه به عملکرد بی‌نظیر شرکت در بخش تولید و فروش می‌توان آینده درخشانی را برای سهام شرکت ملی صنایع مس ایران متصور بود. توسعه‌های جاری و چهار پروژه در آستانه افتتاح شرکت در سال ۱۴۰۱ افزایش درآمدزایی بیش از ۷۰۰ میلیون دلار را در بر خواهد داشت.
اکتشافات در معادن مس
افزایش ذخایر مس ایران از رقم ۲۲ میلیون تن مس محتوا در سال ۱۳۹۴ به حدود ۴۴ میلیون تن بر اساس اکتشافات صورت گرفته در سالیان اخیر و به‌خصوص سال ۱۳۹۸ تا ۱۳۹۹ و شش‌ماهه ۱۴۰۰ بوده است. در سال ۱۳۹۸ در منطقه سرچشمه بیش از ۵۲۸ میلیون تن ذخیره مس جدید با عیار ۵/ ۰ درصد کشف گردیده است. در سال ۱۳۹۹ ذخایر معدنی شرکت حدود یک میلیارد تن افزایش یافته است لذا در مجموع سال‌های ۹۸ و ۹۹ بیش از ۵/ ۱ میلیارد تن ذخیره مس با عیار ۵/ ۰ درصد کشف و به ذخایر شرکت افزوده شده است. با ثبت ۲،۷۰۰ میلیون تن ذخیره جدید شرکت مجموع ذخایر کشور ایران بیش از ۴۴ میلیون تن ذخیره مس محتوای خواهد شد. هم‌اکنون ایران دارای رتبه هفتم ذخایر مس دنیا است و با توجه به کشف ذخایر جدید در مناطق امیدبخش دستیابی به رتبه‌های بالاتر قطعی است که این مهم برنامه‌ریزی‌شده و در دستور کار شرکت است. انجام حفاری بیش ۱۱۰ هزار متر در ده‌ماهه نخست سال ۱۴۰۰ در پهنه‌های مختلف کشور از شمال غرب و مناطق آذربایجان شرقی تا جنوب خراسان، قزوین، اصفهان، یزد، کرمان، جنوب کرمان و سیستان و بلوچستان که این رقم بیشترین آمار حفاری در ۸ سال اخیر است. برنامه‌ریزی جهت انجام ۱۵۰ هزار متر حفاری تا پایان سال صورت گرفته است و برای سال ۱۴۰۱ نیز این روند با قدرت بیشتری ادامه خواهد یافت.
به‌روز کردن فناوری
استفاده از تکنولوژی فلش از سال ۹۶ به جای کوره‌های قدیمی ریورب علاوه بر مسائل بهره‌وری و افزایش چشمگیر آن، عدم بهره‌گیری از سوخت فسیلی، نیاز به تعمیرات کمتر و افزایش ظرفیت تولید را به همراه دارد. تلاش برای استفاده از فناوری روز در استخراج از معادن با بهره‌گیری از روش‌های IPCC، تأمین دستگاه‌های حفاری جدید برای اکتشافات، به‌کارگیری کارخانجات جدید تغلیظ که تکنولوژی‌های بالاتری از کارخانجات قبل دارند، بهره‌برداری از خطوط پالایشگاهی که تکنولوژی بهتری نسبت به کارخانجات قبل دارند از مهم‌ترین موارد به‌روز کردن فناوری در شرکت است.
مسوولیت‌های اجتماعی
در دو سال اخیر اقدامات مختلفی در راستای مسوولیت‌های اجتماعی انجام شده است. جاده‌های خواجه به ورزقان، باند دوم جاده‌مانی به پاریز، اجرای باند دوم محور رفسنجان - سرچشمه - خاتون‌آباد، احداث جاده کمربندی اهر - مزرعه و اجرای باند دوم محور مانی به شهربابک از جمله این اقدامات محسوب می‌شود. همچنین باید از ایجاد و تجهیز اماکن ورزشی و تأمین هزینه باشگاه‌های ورزشی و احداث سه ورزشگاه در استان کرمان و شروع احداث کمپ ورزشی ورزقان اشاره کنم. کمک‌های بلاعوض، احداث تصفیه‌خانه آب شرب رفسنجان، هزینه‌های جهادی و امدادی و اقتصاد مقاومتی، هزینه‌های مرتبط با پیشگیری و درمان ویروس کرونا و کمک برای توسعه فضای سبز از دیگر اقدامات به‌شمار می‌رود. مراکز بهداشتی برای ساکنین جوار کارخانه‌ای ایجاد شده و نیز کمک به دامداران مناطق اطراف صورت گرفته است. همچنین ایجاد کارخانجات اسید در جهت جلوگیری از انتشار گاز SO۲ و استفاده از آخرین تکنولوژی‌های ذوب برای عدم انتشار گاز CO۲ که هم‌اکنون به صفر رسیده است ازجمله اقدامات شرکت در بخش مسوولیت‌های اجتماعی محسوب می‌شود. هزینه کل نیز بالغ بر ۹۹۸ میلیارد تومان است.
آینده صنعت مس در جهان و ایران
ارزیابی‌ها نشان می‌دهد آینده بسیار خوبی برای این صنعت در پیش است. افزایش بهره‌گیری از خودروهای برقی و نیز انرژی‌های تجدیدپذیر باعث افزایش تقاضا خواهد شد. همچنین از نظر میزان مصرف، انواع خودروهای الکتریکی جدید با توجه به زیرساخت‌های لازم، باتری‌های جدید و سیستم‌های الکتریکی مورد استفاده در آن‌ها، نیاز به مس بیشتری خواهند داشت به‌طوری‌که مصرف مس در این حوزه در سال ۲۰۳۰ به حدود ۴/ ۲ میلیون تن و در سال ۲۰۳۵ به حدود ۸/ ۳ میلیون تن خواهد رسید. آمار تولید خودروهای برقی، در سال ۲۰۲۱ معادل ۵/ ۶ میلیون دستگاه بوده که انتظار می‌رود با بیش از ۴۰۰ مدل تنوع در سال ۲۰۲۶ به ۲۰۰۲ میلیون دستگاه و در سال ۲۰۳۰ به ۱/ ۳۱ میلیون دستگاه برسد. پیش‌بینی می‌شود در سال ۲۰۴۰، بیش از ۵۰ درصد کل فروش خودروهای سواری و تا سال ۲۰۴۵، حدود ۵۷ درصد از کل بازار خودرو جهان را خودروهای برقی جدید تشکیل دهند. علاوه بر این در سال ۲۰۱۰ حدود ۱۵۴ هزار تن مس و در سال ۲۰۲۰ حدود ۶۹۰ هزار تن مس در تکنولوژی‌های مربوط به انرژی‌های تجدیدپذیر مصرف شده است. در دوره میان‌مدت، تا سال ۲۰۲۶ پیش‌بینی می‌شود که تقاضای نهایی مس در انرژی‌های تجدیدپذیر با نرخ رشد حدود ۱۰ درصدی، به بیش از ۸/ ۱ میلیون تن در سال برسد. انتظار می‌رود که در چشم‌انداز بلندمدت تا سال ۲۰۳۵ تقاضای سالانه مس در انرژی‌های تجدیدپذیر به ۶۳/ ۱ میلیون تن و تا سال ۲۰۵۰ به ۲/ ۲ میلیون تن برسد. از طرف دیگر چین به‌عنوان مصرف‌کننده ۵۰ درصدی مس دنیا دارای رشد مثبتی است که خود تقویت‌کننده مصرف فلزات غیرآهنی در آن کشور است. کشوری که کرونا آنجا آغاز شد امروز علاوه بر مهار کامل این بیماری منحوس رشد اقتصادی نزدیک به ۶/ ۷ درصدی را محقق خواهد کرد. حرکت توسعه‌ای پیشران تقویت بهره‌گیری از فلز مس به‌عنوان فلز پیشرو در جهان است. از طرف دیگر شاخص عرضه و تقاضا نشان از کمبود است که خود عامل افزایش قیمت‌هاست. عدم وجود جایگزین مناسب این فلز از عوامل مهم پویایی و توانمندی مس در جهان است.
