زندگی نامه

دنیای‌اقتصاد: خلیل طالقانی همچون ابتهاج از آن دسته فعالان اقتصادی بود که اولین تجربه‌های کاری خود را با کارشناسان خارجی و مقامات عالی دولتی گذراند و به‌مدت ۲۰ سال‌در بخش‌خصوصی کار کرد. او همچون بسیاری از هم‌نسلان برجسته خود، تحصیلات دانشگاهی را در خارج از کشور به اتمام رساند و حدود هفت سال‌در بخش عمومی و مدتی در اصل‌۴ ترومن مربوط به کمک‌های فنی و آموزشی آمریکا به ایران فعالیت داشت. طالقانی در بخش سدسازی و تاسیس اولین کارخانه لاستیک و کاغذ در ایران نقش بسزایی داشت.

دنیای‌اقتصاد: همایون صنعتی‌زاده پس از انقلاب به کرمان رفت. در پایان شهریور ۱۳۵۹ مدتی در یک کتاب فروشی به صحافی کتاب‌‌های ‌تک‌جلدی مشغول شد. همسرش نیز در کارگاه گلاب‌گیری می‌کرد.

دنیای‌اقتصاد: صنعتی‌زاده اوایل دهه‌پنجاه، محل انتشارات خود را به سرخه‌حصار منتقل و کار نشر را در آنجا ادامه داد. تشکیل و مدیریت سازمان مبارزه با بی‌سوادی از دیگر فعالیت‌های او در سال‌۱۳۴۳ بود. صنعتی‌زاده اجرای این طرح را از روستاهای قزوین شروع کرد، ولی به دلیل مشکلات امنیتی آن را رها کرد. او پس از تجربه موفق در ایران، طی قراردادی دو‌میلیون دلاری چاپ حدود ۱۲۰ عنوان از کتاب‌های درسی افغانستان را بر عهده گرفت. مدت این قرارداد ۱۰سال ‌بود و سالانه حدود یک‌میلیون دلار برای فرانکلین سود داشت.

دنیای‌اقتصاد: اکبر صنعتی در کرمان برای کودکان بی‌سرپرست یک پرورشگاه بزرگ ساخت. در این مرکز، برخی از بچه‌ها کفاشی، مکانیکی، آهنگری و خیاطی می‌آموختند. صنعتی برخی روزها بچه‌ها را برای جمع‌آوری پوست انار و گردو به خاکروبه‌ها می‌فرستاد تا از آنها برای رنگرزی استفاده کنند. سید‌علی‌اکبر صنعتی، نقاش و مجسمه ساز چیره‌دست (فوت‌ فروردین ۱۳۸۵) در همین پرورشگاه رشد کرد و یکی از نمایشگاه‌های دائمی او در همین پرورشگاه دایر است. در آن زمان، هنگام صدور شناسنامه برای بچه‌هایی که نام والدین آنها نامشخص بود،…

دنیای‌اقتصاد: فرهنگ و نوگرایی ویژگی برجسته خانواده صنعتی‌زاده است. اکبر صنعتی در سال‌۱۲۹۵ شمسی، اولین پرورشگاه را در کرمان تاسیس کرد. مشارکت در تاسیس انتشارات فرانکلین، کتاب‌های جیبی، چاپ کتاب‌های درسی برای مدارس افغانستان، مشارکت در تاسیس کارخانه کاغذ پارس، شرکت گل‌زهرا و... بخشی از تلاش او است. کار برای صنعتی‌زاده وظیفه و بیکاری نوعی خوره بود.

دنیای‌اقتصاد: علاقه فعالان اقتصادی در دوره پهلوی، به حضور در عرصه سیاسی، دلایل متعددی داشت. از جمله این دلایل می‌توان به حفظ امنیت خود در‌برابر زیاده خواهی‌های سازمان‌های دولتی، بهره‌بردن از اطلاعات دولتی برای استفاده در توسعه کسب‌وکار و استفاده آسان‌تر از تسهیلات اعتباری ارزان‌قیمت اشاره‌کرد. ارائه همین اعتبارات مورد انتقاد بسیاری از مخالفان قرارگرفت.

دنیای‌اقتصاد: در دوره مشروطه، مالکان و تجار به شرطی حق نمایندگی مجلس را داشتند که سالانه ۵۰هزار‌تومان به‌عنوان مالیات بپردازند. اقتصاد غالب ایران تا سال‌۱۳۴۱ مبنی‌بر زمین‌داری بود و زمین‌داران در سرتاسر ایران نفوذ داشتند. آنها با استفاده از قدرت مالی خود می‌توانستند در فضای غیر‌رقابتی و بسته آن روز، نفوذ محلی خود را در عرصه انتخابات افزایش دهند. تا سال‌۱۳۴۱ که اصلاحات ارضی صورت نگرفته بود، بسیاری از تجار و مالکان، زمانی‌که در عرصه انتخابات وارد می‌شدند، با سهولت به مجلس راه‌می‌یافتند؛ به‌شکلی…

دنیای‌اقتصاد: صراف‌ها اعضای یکی از گروه‌های شغلی هستند که همواره در تحولات سیاسی ایران نقش داشته‌اند. حاج سید‌محمد صراف فدایی، از فعالان جنبش مشروطه بود که بعدها نمایندگی صراف‌ها را در نخستین دوره مجلس شورای‌ملی بر عهده گرفت.

دنیای‌اقتصاد: سالور از طریق سازمان‌برنامه در تاسیس تعدادی از کارخانه‌های قند مشارکت داشت. احداث کارخانه قند فسا در سال‌۱۳۳۳، کارخانه قند قهستان در خراسان‌جنوبی در سال‌۱۳۳۸ با ظرفیت ۵۰۰‌تن در روز در آغاز (بعدها به ۷۵۰‌تن رسید) و با سرمایه ۲۰۰‌میلیون‌ریال و قند پارس در خرداد ۱۳۳۸ نمونه‌هایی از نقش سالور در توسعه صنعتی است. بعدها در اقلید، یاسوج و دیگر شهرها، تعدادی کارخانه قند تاسیس شد. ایــن کارخانه‌ها نقش مهمی در چغندرکاری و اشتغال مردم این مناطق داشتند. سالور همچنین در تشویق شرکت نفت به کشیدن خط لوله گاز…

دنیای‌اقتصاد: رکن‌الدین سادات‌تهرانی، فرزند سیدجلال از سال‌۱۳۲۳ تا سال‌۱۳۲۷ معاون بازرگانی وزارت اقتصاد بود و در این سال ‌از سمت دولتی استعفا داد. وی نقش مهمی در تسهیل تعدادی از موافقت‌نامه‌های بازرگانی با شوروی و اروپای‌شرقی داشت. این موافقت‌نامه‌ها به‌منظور توسعه صادرات کالاهای صنعتی و اجازه ترانزیت کالا از راه‌آهن اروپا (از مسیر شوروی به جلفا و بالعکس) بود. همچنین او کمک زیادی به ایجاد یک خط کشتیرانی دولتی با همکاری بخش‌خصوصی کرد.

دنیای‌اقتصاد: سید‌جلال سادات‌تهرانی؛ تاجری بود که پس از حدود چهار دهه‌فعالیت تجاری در بازار تهران، فعالیت صنعتی خود را آغاز کرد. وی یکی از تولیدکنندگان بزرگ جوراب صنعتی، انواع نخ و پارچه در سه دهه‌آخر حکومت پهلوی بود که همراه با سه پسرش نقش موثری در رشد اقتصادی و گسترش صنعتی ایران داشت. سادات‌تهرانی، نسل اول خاندانی است که توانست در یک فرآیند کسب‌وکار طولانی انباشت سرمایه را در خانواده‌اش نهادینه کند. پدر و برادرش با پایه‌های مذهبی، مدعی نوعی کرامت و قدرت ویژه صوفی‌گونه بودند. با اینکه سید‌جلال اعتقادات…

دنیای‌اقتصاد: بعد از پیروزی انقلاب، اتفاقات ناخوشایندی برای این کارخانه رخ‌داد. رفوگران، حس پدری را داشت که فرزندش را از دست داده باشد. آن روزها خودکار بیک در ایران حرف اول را می‌زد؛ اما بعدها خودکارهای خارجی جای تولید داخلی را گرفتند و کارخانه بیک با تولید کمی به فعالیت خود ادامه داد.

دنیای‌اقتصاد: پس از چند سال‌که از تولید خودکار بیک می‌گذشت، پیشنهاد خرید کارخانه مداد به علی‌اکبر رفوگران داده شد. کارخانه مداد سوسمار را خانواده فرمانفرمائیان در ایران تاسیس کردند؛ این کارخانه بعدها به بنیاد پهلوی واگذار شد.

دنیای‌اقتصاد: علی‌اکبر رفوگران پدرش را قانع کرد تا با تاسیس کارخانه بیک در ایران موافقت کند. برای این کار در پاریس به دیدار بیک (موسس و رئیس کارخانه بیک) رفت. او گفت: آقای رفوگران چه کاری می‌توانم برایتان بکنم؟ وی که از قبل خودش را برای این لحظه آماده کرده‌بود، از او یک ماشین تزریق پلاستیک به‌اضافه یک قالب خودکار دست‌دوم خواست و حاضر شد پول آن را همان لحظه بپردازد، سپس گفت: اگر توانستم تولید خودکار را به سطحی برسانم که مورد رضایت شما باشد، اجازه تولید خودکار بیک در ایران را به من بدهید، اگر…

دنیای‌اقتصاد: خانواده رفوگران در ۸ سال، سرمایه لازم، شناخت کافی از بازار و نظام توزیع، نظام اعتباری و کل نظام تجارت را به‌دست آوردند، به‌طوری‌که ابزار لازم برای ورود به عرصه تولید نوشت‌افزار‌ برایشان فراهم شد.

دنیای‌اقتصاد: علی‌اکبر رفوگران پس از جدا‌شدن از پدرش، در بازار بین‌الحرمین، پاساژ مهتاش، یک مغازه خرید و به مدت سه سال ‌در آنجا کار کرد. چون نمی‌خواست مشتری‌های پدرش را جذب خود کند، به تجربه‌های تازه‌ای روی‌آورد. در همین سال‌ها به‌صورت شبانه، ادامه تحصیل داد.

دنیای‌اقتصاد: علی‌اکبر رفوگران در اسفند ۱۳۰۹ متولد شد. او چهارمین فرزند خانواده بود. پیش از وی دو‌تن از خواهرانش در ۶ ماهگی فوت کرده‌بودند. علی‌اکبر در کودکی بچه شلوغی بود که عموما به‌خاطر شیطنت‌هایش مورد تنبیه والدین و معلمان قرار می‌گرفت. برادر بزرگتر وی عباس و برادران کوچک ترش حسین، حسن و جعفر نام داشتند. برادرش حسین، تحصیلکرده دندان پزشکی از آلمان بود.

دنیای‌اقتصاد: خانواده تجارت پیشه‌ای از تهران برخاست و در بازار شروع به فعالیت کرد. فرزندان این خانواده پس از سال‌ها فعالیت تجاری، به تولید صنعتی روی‌آوردند. آنها به تولید کالاهایی مثل خودکار بیک، مداد سوسمار، عطر بیک و... اقدام کردند‌ و چند دهه ‌به تجارت آن مشغول بودند.

دنیای‌اقتصاد: دفتر و فروشگاه شرکت «معدنی و صنعتی ایران» در خیابان سعدی - مخبرالدوله قرار داشت. برادران رستگار، پمپ وارد می‌کردند و معدن بزرگ سرب و روی کوشک در مشرق بافق یزد (معدن زیرزمینی) و معدن سرب انگوران در جنوب‌غربی زنجان را بهره‌برداری می‌کردند. در سال‌های اولیه سنگ‌های استخراجی توسط زنان و کودکان روستاتی با دستمزد ۵ تا ۲۰‌ریال با چکش به واحدهای کوچک‌تر شکسته و قسمت پر عیار از کم‌عیار جدا می‌شد.

دنیای‌اقتصاد: رضا رستگار در سال ۱۲۸۶ و برادرش مرتضی در سال ۱۲۹۱ در اصفهان به دنیا آمدند. پدر و مادر آنها از مالکان کوچک منطقه بودند. رضا تحصیلات خود را در اصفهان و دارالفنون تهران به پایان رساند. او دانش‌آموزی زیرک و رتبه اول کلاس بود. همچنین در سال ۱۳۰۵ جزو اولین دانشجویان اعزامی از سوی رضاشاه به فرانسه بود.