سیدجلال ساداتتهرانی بازرگان بالفطره
سیدجلال، فرزند ضیاءالدین در سال۱۲۸۲ در تهران متولد شد. تنها سهسال به مدرسه رفت. از نوجوانی (سال۱۲۹۶) به فروش لوازم خرازی و جوراب در بازار تهران مشغول شد.
سیدجلال هرگاه سرمایهای بهدست میآورد آن را به خرید محل تجاری یا زمین، اختصاص میداد؛ او این کار را از ۱۸ سالگی شروع کرد و تا سال۱۳۵۷ ادامه داد. در سال۱۳۰۲ یک مغازه، واقع در بازار بزازها خریداری کرد. در سال۱۳۰۸ با ذکیه علیالحساب ازدواج کرد. حاصل این ازدواج سه پسر بهنامهای رکنالدین متولد (۱۳۱۰) دارای دکترای اقتصاد از آمریکا، شمسالدین (مهندس نساجی) و ضیاءالدین (تحصیلکرده اقتصاد و مدیریت صنعتی از آمریکا) و سه دختر بهنامهای اکرم، نزهت و شهناز بود. در آن زمان، کارت بازرگانی برای کسانی صادر میشد که در بازار، صاحب سرمایه لازم باشند یا حجره با موقعیت مناسب تجاری داشته باشند.
سیدجلال سال۱۳۱۶ یک باب مغازه در بازار بزرگ تهران مقابل مسجد امام و یک باب خانه با قطعه زمین بزرگی در امیریه تهران خرید و بخشی از آن را برای ملک مسکونی استفاده کرد. او در آن زمان به تجارت کالاهای مختلفی نظیر جوراب گالش مردانه و زنانه، چکمه، کفش ورزشی کتانی و لاستیکی زیپ و... میپرداخت. در سال۱۳۱۸ کارت بازرگانیش را از اتاق تجارت و وزارت مالیه دریافت کرد. در کارت وی، حوزه فعالیتش خرازی و واردات انواع نخ، پشم، کرک مرسریزه و پارچه ذکر شدهاست. بهنظر میرسد در سالهای بعد کالاهایی مثل انواع کفش، زیپ، بارانی و گاهی بر اثر تقاضای بازار، پنکه شکر و آهن را نیز از چند کشور اروپایی وارد میکرد. در سال۱۳۲۵ مغازهای حدود ۶۰ متر بهنام کیف یکتا در خیابان استامبول خریداری کرد و آن را محل فروش کیف، کمربند چرمی، کفش و... قرار داد. در سال۱۳۳۹ همین مغازه را به برادرش واگذار کرد.
تا اوایل سالچهل ساختمانسازی و معامله ملکی یکی از فعالیت اقتصادی وی بود. در سال۱۳۲۵ با مشارکت حاج ماشاءالله هاشمیان سرای منصوری را خرید و یک پاساژ نو با ۷۵ مغازه ساخت. سرقفلی آن را از بیستهزارتومان تا پنجاههزارتومان فروختند. در سال۱۳۲۶ مغازه متعلق به کفش باتا را در خیابان استامبول خریداری کرد. در این مغازه انواع کفش ورزشی فروخته میشد. در سال۱۳۲۷ نیز سرقفلی ۵ دهانه مغازه بزرگ بهنام معطر را در لاله زار خرید.
وی بخشی از این املاک را پس از نوسازی و افزایش قیمت میفروخت و سرمایه آن را در معاملهای تازه بهکار میگرفت. براساس اسناد موجود در مرکز اسناد انقلاب، معاملات وی در زمینه زمین، ساختمان و... تا سال۱۳۵۶ همچنان رو به افزایش بود و بیش از ۴۰ملک و ساختمانهای اکثرا تجاری و صنعتی را شامل میشد. او در آذر ۱۳۲۹شرکت پارستریکو را با مشارکت ۵۰درصد سهم محمدعلی نیلی خریداری کرد و در سال۱۳۳۶ سهم نیلی را هم خرید و مدیریت این شرکت را به پسر ۱۹سالهاش، رکن الدین سپرد. سرمایه شرکت طی سه سالاز نیممیلیون به دومیلیون ریال افزایش یافت.
کار شرکت، تولید و فروش بلوزهای تریکو، کشباف، بلوز پشمی مردانه، زنانه و بچهگانه و محل فروش محصولات آن، سه مغازه در لالهزار بود. در بازار تقاضای زیادی برای این محصول وجود داشت و همین مساله به توسعه فعالیتهای شرکت کمک میکرد. وی در سال۱۳۳۲ شرکت بازرگانی فرخ را با مشارکت کارمند مورد اطمینانش، محسن هاشمینژاد و با یکمیلیون و دویستهزار ریال سرمایه (هرکدام ۶۰۰هزار ریال) تاسیس کرد. کار این شرکت واردات آهن، مواد شیمیایی و برخی از کالاهای خرازی و مدیرعامل آن هاشمینژاد بود.
او در اسفند ۱۳۳۲ با خرید چهار دهنه مغازه در پاساژ نور لالهزار، به گسترش سرمایه خانوادگی خود پرداخت. همه این گسترشها در زمانی صورت میگرفت که فرزندانش هنوز وارد بازار کسبوکار نشدهبودند و او به تنهایی، اداره واحدهای اقتصادی خانواده را به عهده داشت. در فروردین ۱۳۳۹ با مشارکت پسرش، رکنالدین (هرکدام ۵۰درصد سهم) شرکت تولیدی رکن (در خیابان رافائیل) را تاسیس کرد. در فروردین۱۳۴۰، ملک و ساختمان کارخانه استارلایت را خرید. در دیماه ۱۳۴۱ ساختمان قدیمی (در خیابان سیتیر) را با مشارکت پسرش (هر یک ۵۰درصد سهم) خریدند و شرکت تولیدی بافت آزادی (ساکا) را با مشارکت ۴۰درصد محمود پورکاظمی در خرداد۱۳۴۳ خریداری کردند. از دیگر فعالیتهای اقتصادی او خرید پاساژهایی مثل حافظ و فرشته (در خیابان جمهوری فعلی) طی سالهای ۱۳۴۵ و ۱۳۵۲ و پاساژ بهارستان در آخر خرداد ۱۳۵۶ بود. سیدجلال بخش قابلتوجهی از داراییهایش را به وکالت از فرزندانش و بهنام آنها خریداری کرد. بخشی از این موسسات در سالهای بعد فروخته شد و بقیه بهنام شرکت یا اعضای خانواده تغییر مالکیت یافت.