چالش‌های اصل ۴ ترومن
در یکی از این سال‌ها از ۲۸بورسیه‌دار ایرانی در دانشگاه آمریکایی بیروت، ۱۵نفر در رشته کشاورزی، ۴نفر در رشته اداری، ۲نفر در رشته شیمی صنعتی و ۶نفر در رشته پرستاری و بهداشت عمومی تحصیل می‌کردند. تا پایان بهمن ۱۳۳۳ حدود ۴۰هزار ایرانی در کلاس‌ها و آموزشگاه‌های داخلی آموزش می‌دیدند. در این مدت، ۹۲میلیون دلار کمک فنی به ایران اختصاص یافت. مستشاران در شهرهایی مثل بابلسر و... شعبه‌هایی تاسیس کردند که در زمینه بهبود تولید پنبه، دامپروری و... فعالیت می‌کردند. به روایت یکی از کارکنان اصل ۴ در ایران، دکتر هریس (رئیس دانشگاه یوتا) در سال ۱۳۲۹، ۵۰۰هزار دلار برای اجرای این طرح در ایران اختصاص یافت. در پایان همین سال، کمک‌ها به ۲۵میلیون دلار افزایش یافت. انتقال آب شیرین از ۸۰کیلومتری بندرعباس به این شهر، احداث تونل کوهرنگ برای آب‌رسانی به اصفهان، کمک به حل کمبود نان و قحطی در آذربایجان و... بخشی از فعالیت‌های عمرانی مستشاران در ایران بود. یک قرارداد همکاری نیز میان وزارت کشاورزی ایران و اصل۴ برای راه‌اندازی و نگهداری ماشین‌های کشاورزی امضا شد. بر همین اساس در ۲۰ آبان ۱۳۳۱ جلسه‌ای با حضور طالقانی (وزیر کشاورزی)، زنگنه (مدیرعامل سازمان برنامه)، دکتر مصدق و... برگزار شد. در این جلسه، نخست‌وزیر دستور داد هرچه سریع‌تر براساس منابع اختصاص‌یافته اصل۴، هزار دستگاه تراکتور و دیگر ماشین‌آلات موردنیاز خریداری شود. مشخص نیست تا زمان سقوط دولت مصدق (مرداد ۱۳۳۲) چه تعداد از این ماشین‌آلات وارد کشور شد.
رویکرد حزب توده نسبت به اجرای اصل ۴ در ایران منفی بود؛ از این رو، در دوران مصدق درگیری‌هایی بین گروه‌های سیاسی در مخالفت با اجرای این طرح اتفاق افتاد. در ۳۰ تیر ۱۳۳۱ دفتر اصفهان و در ۲۷ فروردین ۱۳۳۲ دفتر اصل۴ شیراز مورد حمله قرار گرفت و خسارات فراوانی به آنها وارد شد. همچنین برخی نمایندگان مجلس شورا و سنا در مورد نحوه اختصاص بودجه اصل۴ به خرید برخی از وسایل، از دولت انتقاداتی کردند. علاوه بر این موارد، ناامنی یکی از مشکلاتی بود که در راه اجرای این برنامه‌ها وجود داشت. همچنین برخی کارکنان آمریکایی اصل۴، نسبت به اقدامات وارن (رئیس هیات) انتقاداتی داشتند. علی امینی (وزیر اقتصاد زاهدی) درباره بی‌ثباتی اقتصادی در ایران پس از ملی شدن نفت و پیش از قرارداد کنسرسیوم می‌گوید: «هر روز صبح (اواخر سال ۱۳۳۳) ویلیام وارن (مسوول اصل۴) از مهندس طالقانی می‌پرسد که دکتر امینی در مذاکره با کنسرسیوم موفق می‌شود؟ طالقانی (وزیر کشاورزی) به او می‌گفت، آقا شما صبر کنید ببینیم چه می‌شود؟ پس از دو سه‌ماه و امضای قرارداد با کنسرسیوم یک روز وارن به طالقانی گفت که بله ما هم خیالمان راحت شد که امینی سوارکار است و امور مالی ایران درست می‌شود.» ورود کارکنان ایرانی مثل خلیل طالقانی، عبدالرضا انصاری، احمد زنگنه، محمدحسین جهانبانی، جمشید آموزگار، دکتر شاهپور شفایی، شاهرودی و اردشیر زاهدی به کمیسیون مشترک، زمینه آشنایی ایرانیان با نحوه فعالیت آمریکایی‌ها را فراهم کرد. بسیاری از این افراد بعدها به مردان بانفوذ در عرصه ایران سیاسی تبدیل شدند. پس از مدتی، یکی از خیابان‌های تهران در ۲۱ خرداد ۱۳۳۳ با حضور غلامحسین ابتهاج (شهردار) و وارن (رئیس اصل۴) خیابان اصل۴ نام‌گذاری شد. سرانجام این پروژه پس از ۱۷سال فعالیت در ۹ آذر ۱۳۴۶ به پایان رسید و کارکنان آن ایران را ترک کردند. طالقانی به عنوان وزیر و مشاور با مسوولان اصل۴ در ایران همکاری داشت.
