آیا با ظهور «اقتصاد گیگی» امنیت شغلی از بین خواهد رفت؟
استعدادهای جدید اقتصاد گیگی
برای درک اینکه تا چه اندازه بیم از این تحول و استثمار بر واقعیت مبتنی است، موسسه BCG به‌عنوان بخشی از پروژه Future of Work، یک تحقیق جهانی گسترده را با همکاری موسسه Research Now SSI انجام داده است. نمونه مورد نظر این نظرسنجی شامل بخش اعظمی از کارکنان با دستمزد و میزان تحصیلات کمتر از میانگین رایج در کشورهایشان است. این پاسخ‌دهندگان برای انعکاس دیدگاه‌ها، نیازها و شرایط کاری کارکنانی که در برابر تحولات شغلی آسیب‌پذیرتر هستند، انتخاب شده‌اند. این نمونه همچنین شامل کارکنان موج جدیدی است که تحت عنوان «آزادکاران جدید» شناخته میشوند، یعنی کسانی که مشاغل موقت را از طریق سیستم‌های آنلاین کار اشتراکی پیدا می‌کنند. این گروه محصول پدیده‌ای هستند که در عصر حاضر در حال وقوع است.
نتایج این نظرسنجی، همراه با نظرسنجی جداگانه‌ای که از مدیران صنایع مختلف، رهبران شرکت‌ها و بنیان‌گذاران و مدیران پلت‌فرم‌های اشتراک کار انجام شده است، دیدگاه نسبتا خوبی پیرامون اقتصاد رقابتی در حال ظهور ارائه می‌دهد. به‌طور خاص، تحقیقات مذکور فرصت‌های قابل توجهی را برای کارکنان و همچنین شرکت‌ها فراهم می‌کند. بسیاری از آزادکاران جدید مورد بررسی در این تحقیق این روند را راهی برای افزایش استقلال و برخورداری از شغل انعطاف‌پذیر و غنی می‌دانند. افزون بر این، یافته‌ها حاکی از این است که پلت‌فرم‌های آنلاین امکان دسترسی به مهارت‌های جدید و پیشرفته و گروه‌های مختلف کارکنان را افزایش می‌دهد. نتایج این بررسی نشان می‌دهد که مشاغل گیگی تنها یک عنصر از اکوسیستمی در حال ظهور است که شامل دیگر انواع تحولات شغلی مانند مشاغل موقت، قراردادی، خوداشتغالی و البته انواع خدمات پشتیبانی است. نتیجه این تغییرات عمیق در نحوه استخدام، آموزش و مدیریت کارکنان سازمان‌ها به خوبی مشهود است.
آزادکاران جدید به‌عنوان محصول تحول دیجیتال عصر ما، ذی‌نفع و البته قربانی این پدیده هستند. توازن میان تهدیدها و فرصت‌های موجود در پاسخ‌های کارکنان نمود دارد: تعداد کارکنانی که اعلام کردند شغل پیشین خود را به گرایشات آزادکاری باخته‌اند برابر با تعداد افرادی است که ادعا می‌کنند به واسطه این تحول، شغلی جدید به دست آورده‌اند. بیش از ۳۰ درصد از افرادی که کار جدید یافته‌اند، فضای آنلاین را به‌عنوان ابزاری برای بازگشت دوباره به فضای شغلی پذیرا هستند.
ارزیابی واقعی اقتصاد گیگی
در حالی که اقتصاد گیگی اغلب به‌عنوان یک پدیده جهانی بزرگ و سریع در حال رشد معرفی می‌شود، اما در قالب برخی معیارها چندان رشد نکرده است. تحقیقات نشان می‌دهد میزان استفاده از پلت‌فرم‌های کار اشتراکی به‌عنوان منبع اصلی درآمد کارکنان، به ویژه در بازارهای بالغ، هنوز نسبتا کم است. در ایالات متحده، آلمان، سوئد، انگلستان و اسپانیا تنها یک تا ۴ درصد از کارکنان از پلت‌فرم‌های گیگی به‌عنوان منبع اصلی اشتغال یاد می‌کنند. براساس گزارش موسسه کار OECD در سال ۲۰۱۶ میلادی، سهم درآمدی کارکنان گیگی در پنج سال گذشته در بیشتر کشورهای اروپایی ثابت باقی مانده است.
با این حال، نسبت کارکنان اقتصاد گیگی به تعداد کل نیروی کار در چهار بازار در حال توسعه مورد بررسی - چین، هند، اندونزی و برزیل - بیشتر است. این نسبت در چین قابل توجه است، ۱۲ درصد از کارکنان این کشور اظهار کرده‌اند درآمد اصلی خود را از طریق پلت‌فرم‌های آنلاین به دست آورده‌اند. بدون شک، این نسبت نشان‌دهنده سهم بیشتر اشتغال غیر‌رسمی در بازارهای نوظهور است. با این حال، چنین آماری نشان از این واقعیت دارد که کارکنان این بازارها پلت‌فرم‌های کار اشتراکی را سریع‌تر از نیروی کار کشورهای توسعه‌یافته پذیرفته‌اند. ارزیابی مشاغل گیگی به‌عنوان تنها منبع اصلی درآمد ممکن است اندازه واقعی و اهمیت جهانی این پدیده را به خوبی نشان ندهد. ۳ تا ۱۰ درصد از کارکنان اقتصادهای توسعه‌یافته و بیش از ۳۰ درصد از کارکنان در برخی کشورهای در حال توسعه، از پلت‌فرم‌های آنلاین به‌عنوان منبع ثانویه کسب درآمد نام می‌برند.
مدیران شرکت‌های بزرگ در سراسر جهان متوجه شده‌اند که ورود آزادکاران جدید به بازار کار تاثیر قابل‌توجهی بر کیفیت نیروی کار آنها خواهد داشت. در یک نظرسنجی که در سال ۲۰۱۸ انجام شده است نزدیک به ۴۰ درصد از ۶۵۰۰ مدیر اجرایی در سراسر جهان اظهار کردند که انتظار دارند آزادکاران در سه سال آینده سهم بیشتری از نیروی کار سازمان‌ها را به خود اختصاص دهند و ۵۰ درصد از آنها موافق هستند که پذیرش سازمانی پلت‌فرم‌های گیگی به زودی به یک روند و گرایش قابل توجه تبدیل خواهد شد.
تنوع مشاغل در اقتصاد گیگی
گفتمان عمومی در مورد نوع مشاغل مرتبط با اقتصاد گیگی اغلب بر خدمات حمل و تحویل مبتنی بر تقاضا، مانند Uber و Lyft متمرکز است. آزادکاران جدید علاوه بر قلمروهای سنتی آزادکاری از جمله حمل‌ونقل، فناوری اطلاعات و پردازش اطلاعات، در تمامی صنایع - تجارت B۲B، خرده‌فروشی و آموزش و پرورش- فعال هستند. به‌طور خلاصه، آزادکاری دیجیتال به‌عنوان منبع مهم اشتغال اولیه و ثانویه در تمام صنایع مهم به شمار می‌رود و تقریبا همه شرکت‌ها به آزادکاران جدید دسترسی دارند.
این نظرسنجی، همان‌طور که قبلا ذکر شد، شامل نمونه‌ای از کارکنان دارای سطح تحصیلات کمتر و دستمزد پایین است. اما باید اشاره کرد وجود بینشی مبنی بر اینکه اقتصاد گیگی مملو از مشاغل با دستمزد پایین است، نادرست است. مشاغل کمتر تخصصی و کم‌درآمد، فقط حدود نیمی از مشاغل موجود در پلت‌فرم‌های آنلاین کاریابی اشتراکی را تشکیل می‌دهند. بخش عمده‌ای از مشاغل از قبیل توسعه و طراحی نرم‌افزار شامل مهارت‌های بالاتر و پرداخت بیشتر هستند.پلت‌فرم‌های آنلاین کار اشتراکی طراحی یکسانی ندارند. ساختار و سایر جوانب آنها تفاوت‌های معنی‌داری دارد، از جمله نوع مشاغل ارائه شده، ویژگی‌های آزادکاران جویای کار و ماهیت قراردادها. این پلت‌فرم‌های نرم‌افزاری در دو حالت اداره میشوند، مالک کار تمایل دارد فرآیندهای کار به‌صورت غیر مستقیم و از طریق پلت‌فرم مدیریت شود یا اینکه جزئیات پیشرفت کار بر اساس توافق مستقیم طرفین انجام شود. از این‌رو، ویژگی‌ها و انگیزه‌های آزادکارانی که از پلت‌فرم‌های مختلف استفاده می‌کنند، متفاوت خواهد بود. چهار «گروه» از آزادکاران جدید شناسایی شـده‌انـد: خانـه‌به‌دوش‌های دیجیتال، متخصصان مستقل که شخصا مذاکره می‌کنند، کلیک‌ورکرهای مستقل و پیشخدمت‌های دیجیتال که بر اساس قراردادهای موجود در پلت‌فرم فعالیت می‌کنند.
احساس واقعی آزادکاران درباره مشاغل گیگی چیست؟
برخلاف فرضیه‌های متنوع موجود، اکثر آزادکاران مورد بررسی نظرسنجی اظهار می‌کنند که صرفا به دلیل نبود شرایط مناسب کاری به دنبال مشاغل گیگی نمی‌روند. اغلب آنها علاوه بر داشتن شغلی دیگر یا کاری تمام وقت به‌صورت آزادکار نیز فعالیت می‌کنند. برای بسیاری از آزادکاران، پلت‌فرم‌های آنلاین پلی برای تحقق اهداف، ترجیحات و نیازهای شغلی به‌شمار می‌روند. به باور آنها، این مزایا شامل استقلال کاری و انعطاف‌پذیری بیشتر در کار، زندگی خصوصی و انتخاب پروژه‌های کاری بهتر است. پلت‌فرم‌های آنلاین برای زنان، اقلیت‌ها و نیروی کار بازارهای نوظهور که فرصت‌های شغلی محدودی در اختیار داشته‌اند، فرصت‌های خوبی ایجاد و امکان دورکاری را برای آنان فراهم کرده است. آزادکاران معمولا علاوه بر شبکه‌ها و ارتباطات شخصی خود از انواع مختلف پلت‌فرم‌ها برای پیدا کردن شغل مورد نظر خود استفاده می‌کنند و عموما در چند پروژه به‌صورت همزمان یا به‌طور پیوسته فعالیت دارند.
در سطح جهانی و در میان گروه‌های مختلف کارکنان حاضر در نظرسنجی، کار معنی‌دار و دستمزد بالا به‌عنوان مهم‌ترین اولویت‌ها معرفی شده‌اند. آزادکاران جدید نیز از این قاعده مستثنی نیستند. سه مزیت برتری که می‌توان برای آزادکاری ذکر کرد: این افراد وقت بیشتری برای انجام وظایف جالب و معنی‌دار دارند، به‌صورت خود اشتغال فعالیت می‌کنند و برای انجام نیازهای فردی انعطاف‌پذیری بیشتری دارند. در نتیجه، میزان شادی و رضایت از کار نسبت به کارکنان تمام وقت به رغم فعالیت بیش از ۴۵ یا حتی ۶۰ ساعت در هفته و داشتن درآمد کم، بیشتر است. این موضوع به ویژه در مواردی که آزادکاری منبع اصلی درآمد فرد است، صادق است.
آزادکاری؛ از نیروی کار ارزان تا متخصصان برتر
شرکت‌ها از گذشته از آزادکاران قراردادی برای بهره‌برداری از مزایای کارکنان کم مهارت و کم هزینه برای اجرای فرآیندهای فرعی و کم اهمیت استفاده کرده‌اند. در بازار کار کشورهایی نظیر فرانسه و آلمان، استخدام یک نیروی آزادکار مستلزم ارائه خدمات بهداشتی و حقوق بازنشستگی است. آزادکاران منابع قابل دسترس و انعطاف‌پذیر برای پروژه‌های فوری به‌شمار می‌روند و برای از میان برداشتن شکاف ظرفیتی در سازمان و پوشش کمبود نیروی کار در زمان اوج تقاضا جذب میشوند. با این حال، امروزه آزادکاران به‌طور گسترده به‌عنوان منبعی از استعدادها و تخصصهای کمیاب برای شرکت‌هایی به‌شمار می‌روند که نیازمند انطباق با خواسته‌های پویای مشتریان هستند.
مدیر اجرایی یک بانک اروپایی پیشگام اظهار می‌کند «استخدام آزادکاران و کارکنان خارج از سازمانی دیگر صرفا یک راه حل هزینه‌‌زا برای به دست آوردن زمان نیست؛ بلکه بهترین راهکار برای گرد هم آوردن مهارت‌های خاص در سازمان است». مدیر اجرایی یک شرکت آلمانی می‌گوید با اینکه برای جذب یک توسعه‌دهنده جاوا، ۲۰درصد پرداخت بیشتر و برخی پیشنهادهای استثنایی ارائه کرده بود اما در ۱۸ ماه اپلیکیشنی توسعه داده نشد. سازمان در نهایت مجبور شد که یک آزادکار را برای تکمیل این پروژه استخدام کند.
تغییر در استراتژی شرکت به سمت پذیرش کارکنان گیگی – به رغم تحولاتی که بر شرکت و کارکنان آن وارد می‌کند – نشان از تلاش شرکت‌ها برای دستیابی به انطباق پذیری و انعطاف‌پذیری بیشتر در محیط پویای کسب‌وکار دارد. آزادکاران تنها گزینه برای شرکت‌هایی نیستند که به دنبال کشف استعدادهای برتر به روشی انعطاف‌پذیر و ایجاد یک مدل استخدامی سازگار و پایدار هستند. اما می‌توان آزادکاری را بخش مهمی از این پازل دانست. به رغم چالش‌هایی که در بسیاری از کشورها وجود دارد، مشاغل گیگی مزایای غیر قابل انکاری برای آن دسته از نیروی کار دارند که طرفدار شرایط کاری انعطاف‌پذیر و مشاغل خودکنترل هستند. آزادکاری برای روستاییان مناطق دور افتاده، افرادی که با محدودیت زمانی کار روبه‌رو هستند یا افراد توان‌یاب که به بازار کار عادی دسترسی ندارند، شانس بزرگی برای داشتن شغلی معنی‌دار فراهم کرده است. شرکت‌هایی که متعهد به جذب و حفظ آزادکاران هستند نقش اجتماعی مهمی را به‌عنوان کارفرمایان این گروه از نیروی انسانی ایفا می‌کنند و در عین حال، ساختار اجتماعی و استعدادی سازمان خود را تقویت می‌کنند.
ارسال نظر