توسعه اقتصادی

نظام مالیاتی در ایران از دوران هخامنشیان آغاز شد و حتی پیش از آن نیز، حاکمان باج و خراج از مردم دریافت می‌‌‌کردند. در دوران معاصر، نظام مالیاتی کشور با مشاوره آرثور میلسپو به شکلی قانونمند درآمد. مالیات، اصولا از مقوله‌‌‌هایی است که انسان از بدو تولد تا پس از مرگ، درگیر آن است؛ چراکه حتی بر ارث و میراث نیز مالیات تعلق می‌گیرد.

دنیای اقتصاد: یک پژوهش نشان می‌دهد که تحریم‌های بین‌المللی پس از سال ۲۰۱۲ تاثیرات منفی قابل توجهی بر طبقه متوسط در ایران داشته است. از سال ۲۰۱۲ تا ۲۰۱۹ میانگین کاهش سالانه در اندازه طبقه متوسط ایران ۱۱درصد بوده است. به عبارت دیگر، اگر تحریم‌های بین‌المللی وجود نداشت، اندازه طبقه متوسط در ایران تقریبا ۱۱درصد در سال بیشتر می‌شد. این تحریم‌ها از طریق کاهش درآمدهای نفتی، کاهش واردات و افزایش تورم، منجر به کاهش قدرت خرید و کاهش اندازه طبقه متوسط شده‌اند.

تعداد زیادی از تحقیقات نظری و تجربی نشان می‌دهند کاهش ارزش واقعی نرخ ارز (RER) برای رشد و توسعه اقتصادی مفید است؛ درحالی‌که ارزش‌گذاری بیش از حد اثر معکوس دارد. به‌رغم مزایای این موضوع، بسیاری از کشورهای درحال‌توسعه از اجرای سیاست‌هایی که کاهش ارزش ارز را تسهیل می‌کنند، اجتناب می‌کنند یا عمدا ارزش‌گذاری بیش از حد را انتخاب می‌کنند. چرا بسیاری از کشورها سیاست‌های ارزی‏‏‏‌ را اتخاذ می‌کنند که ممکن است مانع توسعه بلندمدت آنها شود؟ کاهش ارزش ارز (PER) می‌تواند نوعی سپر دفاعی برای صنایع قابل تجارت…

رئیس کل بیمه لویدز خواستار همکاری‌های بیشتر با شرکت‌های بیمه و دست‌اندرکاران صنعت بیمه در جمهوری اسلامی ایران شد. «دیوید رولاند» رئیس کل بیمه لویدز در ملاقات خود با دکتر عبدالناصر همتی، رئیس کل بیمه مرکزی ایران، نسبت به توسعه صنعت بیمه در ایران ابراز امیدواری کرد و گفت: گزارش‌های رسیده از پیشرفت‌های اقتصادی و صنعتی در ایران، دست‌اندرکاران صنعت جهانی بیمه را متقاعد کرده است و توسعه اقتصادی و صنعتی ایران ملازم با توسعه صنعت بیمه خواهد بود و به همین علت لویدز آماده است که در این زمینه و…

علم توسعه اقتصادی از زمان تولد پس از جنگ جهانی دوم، یک دوره از رشد را تا دهه۶۰ تجربه کرد و سپس در دهه ۶۰ و ۷۰ میلادی، یک افول را به خود دید. در بررسی چرایی افول این علم، باید ابتدا نحوه شکل‌گیری این گفتمان و علم را بررسی کرد؛ سپس به اصول اولیه موضوعه این علم پرداخته و از دریچه این بحث، چرایی افول آن را جست‌وجو کرد.

جهت رابطه علّی میان رشد اقتصادی و شاخص‌های رفاه مادی مدت‌ها است که محل بحث است. مقاله اخیر پریچت و ادیسون با عنوان «رشد اقتصادی کافی است» عامل لازم و کافی برای توضیح تفاوت در رفاه مادی کشورها را رشد اقتصادی معرفی می‌کند. این مقاله با پرداختن به کشور هند ادعا می‌کند رشد اقتصادی نه تنها برای رشد معیارهای رفاهی لازم است، بلکه به لحاظ تجربی کافی نیز هست؛ چراکه هیچ کشوری با سطح تولید ناخالص داخلی سرانه بالا وجود ندارد که در سطح پایینی از رفاه مادی اساسی باشد.

صفحه امروز «توسعه» به سراغ بررسی زندگی فکری دو اندیشمند مهم توسعه اقتصادی آلبرت هیرشمن و الینور اوستروم رفته‌است. ابتدا مروری بر کتاب «زندگی‏‏‌نامه فکری آلبرت هیرشمن» اثر میشل آلاسویچ خواهیم‌داشت و سپس در قسمت بعدی نیز مروری بر یک مجلد به سفارش اقتصاددانان سیاسی، جیم لمکه و ولاد تارکو، با عنوان «الینور اوستروم و مکتب بلومینگتون: ایجاد رویکردی جدید به سیاست و علوم اجتماعی» خواهیم داشت.

در این مقاله سعی داریم به تحلیل سیاست خصوصی‌سازی در ایران که دهه‌هاست یکی از مناقشه‌برانگیزترین مباحث بین کارشناسان و سیاستگذاران اقتصادی بوده است، بپردازیم. خصوصی‌سازی به‌عنوان یکی از راه‌های برون‌رفت از اقتصاد دولتی و افزایش بهره‌وری بنگاه‌ها و دستیابی به توسعه اقتصادی مطرح بوده است. در ایران خصوصی‌سازی از سال ۱۳۷۰ در دستور کار دولت سازندگی قرار گرفت و به یکی از محورهای مهم سیاست‌های تعدیل اقتصادی بدل شد؛ اما اکنون پس از سه‌دهه از آغاز خصوصی‌سازی در ایران، آمار و داده‌ها از عدم‌تحقق اهداف…

دنیای اقتصاد: سالیان طولانی گذشت اما هنوز راه توسعه ایران مشخص نشده‌است. عده‌ای تجارت آزاد و ذوب‌شدن در اقتصاد جهانی را تجویز می‌کنند؛ در مقابل تعدادی از حمایت‌های دولتی و دخالت آن در تمام حوزه‌های اقتصادی دفاع می‌کنند، اما ادبیات توسعه اقتصادی راه سومی معرفی می‌کند که دست از افراط و تفریط در نسخه‏‏‏‏‏‌پیچی برای جوامع برداشته‌است.

هدف این مقاله تبیین مشکلات اقتصادی، اجتماعی، سیاسی و فرهنگی کشور یا ریشه‌یابی آنها نیست. همچنین مخاطبان این مقاله سیاستمداران یا فعالان اقتصادی نیستند بلکه بیشتر روی سخنم با دو گروه از متخصصان علوم انسانی یعنی «اقتصاددانان» و اساتید «روابط بین‌الملل» است که پیرامون مسائل کشور اظهار نظر می‌کنند و خلاصه کلامشان اتکا بر روابط بین‌المللی است. بدون شک تعامل با دیگر کشورها حتی اگر نفعی در بر نداشته باشد همانند تقابل برای توسعه زیانبار نیست. اما تمرکز صرف بر تعامل با دنیای خارج نیز به‌تنهایی حلال…

دنیای اقتصاد: معاون کمیسیون‌‌‌ها، مجامع و شوراهای اتاق ایران در حاشیه نمایشگاه توانمندی‌‌‌های صادراتی گفت: برای توسعه اقتصادی باید تمام اجزای اکوسیستم اقتصادی کشور هماهنگ و دقیق حرکت کنند، چراکه این اجزا در ارتباط مستقیم با هم قرار دارند.

در عین‌حال که داشتن دید و چشم‏‏‏‏‌انداز بلندمدت تاریخی بسیار مفید است تا درک و بصیرت خوبی از تلاش‌های نوع بشر و عوامل دخیل اساسی در رشد و توسعه اقتصادی جوامع داشته باشیم، باید با گروه‌های غالب و مسلطی که در کوتاه‌مدت تا میان‌مدت در صحنه اقتصاد سیاسی جوامع حضور دارند نیز رودررو شد و نقش مثبت و منفی آنها را بررسی و تحلیل کرد. نمایندگی این گروه‌ها را در هر جامعه‏‏‏‏‌ای‏‏‏‏‌‏‏‏‏‌‏‏‏‏‌‏‏‏‏‌ فرادستان برعهده دارند. نظام‌های دموکراسی‏‏‏‏‌‏‏‏‏‌‏‏‏‏‌ ترجیح می‌دهند وجود گروه‌های…

کتابی مهم استفان درکان این استدلال را مطرح می‌کند که کشورها در صورتی به رشد اقتصادی می‌رسند که صاحبان قدرت واقعا خواهان رشد باشند. رشد سریع که مواهب آن به‌صورت منطقی عادلانه تقسیم شود، همچنان پیش‌‌‌‌‌نیاز زندگی بهتر است؛ چرا برخی کشورها فقیر می‌‌‌‌‌مانند درحالی‌که برخی دیگر در مسیر رشد و توسعه تلو تلو خوران پیش می‌روند؟ پرسشی که موضوع بسیاری از مطالعات آکادمیک و کتاب‌های ‌‌‌‌‌پرخواننده بوده‌است و افراد زیادی پاسخ‌‌‌‌‌های ‌‌‌‌‌گوناگون ارائه داده‌اند.

ازجمله مشکلات اساسی نظام اقتصادی ایران عدم ‌شکل‌دهی فضای رقابتی در اکثر بازارها و کسب‌وکارهای کوچک و بزرگ در مناطق مختلف کشور است. این مساله منافع عموم مردم به عنوان مصرف‌کنندگان و منافع فعالان و متقاضیان فعالیت در حلقه‌‌‌های مختلف زنجیره تامین و عرضه محصولات را برای افزایش درآمد و تولید ناخالص داخلی و به تبع آن اشتغال نیروی کار کشور با مشکلات اساسی روبه‌رو کرده و باید اقدامات لازم برای سوق‌دهی بازارها به سمت فضای رقابتی توسط دولت اتخاذ شود. شایان توجه است، دولت‌‌‌ها براساس ابزارهای اقتصادی، …

دنیای اقتصاد: وجود حدود ۶۸ نوع ماده‌معدنی در ایران سبب شده‌است تا کشور ما از جمله کشورهای غنی در حوزه معدن به‌شمار برود. براساس آمارهای منتشر شده، ایران جایگاه پانزدهم را در بین کشورهای معدن‌‌‌‌‌‌خیز دنیا، جایگاه سوم در آسیا و نخست را در خاورمیانه به خود اختصاص داده‌است و در برخی ذخایر مانند مس (رتبه دوازدهم)، آهن (رتبه نهم) و سرب (رتبه پانزدهم) و روی (رتبه سیزدهم) جایگاه خوبی در جهان دارد. همچنین در تولید برخی مواد معدنی مانند گچ (رتبه دوم)، کرومیت (رتبه نهم)، آهن (یازدهم)، مس (رتبه شانزدهم) و اورانیوم…

اقتصاد می‌تواند نقش حیاتی در توسعه نوآوری‌‌‌‌‌‌‌‌ها برای خدمت به نیازهای اجتماعی، محیط‌زیستی و سایر نیازهای انسانی ایفا کند و ما اقتصاددانان می‌توانیم به طراحی نهادهایی کمک کنیم تا انگیزه‌‌‌‌‌‌‌‌های خصوصی در جهت نوآوری با نیازهای انسانی و محیط‌زیستی همسو شوند. ما می‌دانیم نوآوری محرک اصلی رشد اقتصادی است اما نوآوری فنی و اجتماعی همچنین باعث بهبود سلامت و روابط اجتماعی و کاهش نابرابری می‌شود. نوآوری‌‌‌‌‌‌‌‌های معاصر در زیست‌‌‌‌‌‌‌‌شناسی و هوش‌مصنوعی توان عظیمی برای کمک به رونق اقتصادی، بهبود…

ویلیام استرلی، نویسنده کتاب «جست‌ و جوی گریزان برای رشد» و از اقتصاددانانی است که روی توسعه کار می‌کند. او اعتقاد دارد تاثیر شانس قرارگیری در یک اقلیم و جغرافیای مناسب بیشتر از سیاست‌های اقتصادی بر توسعه اثر دارد. او در مقاله‌ای با عنوان «سیاست خوب یا شانس خوب؟» به همین مساله می‌پردازد. ما در این نوشتار قصد بررسی یکی از مقالات مهم او را داریم. او در این مقاله ضمن نشان دادن اثر ناچیز سیاستگذاری بر توسعه، نشان می‌دهد که تاثیر جغرافیا، محیط بیماری و نوع محصولات زراعی چگونه از کانال نهادها و…

دنیای اقتصاد: نشست پایان سال ‌هیات‌نمایندگان اتاق بازرگانی ایران بیشتر بر مسائل اقتصادی سال‌آینده تمرکز داشت. در این نشست، صمد حسن‌زاده رئیس اتاق، بر آمادگی دولت برای تعامل بیشتر با بخش‌خصوصی تاکید کرد و گفت: تلاش هیات‌رئیسه اتاق ایران این است که در فضایی شفاف و برنامه‌‌‌‌محور حرکت و برای پیشرفت و توسعه اقتصادی کشور تلاش کنند. همچنین محمدرضا بهرامن، نایب‌رئیس اتاق ایران، گزارشی از نشست‌های هیات‌رئیسه اتاق با مقامات اجرایی و مسوولان دستگاه قضا ارائه داد و تاکید کرد که ظرفیت برای تولید‌هزار‌میلیارد دلاری در…

دنیای‌اقتصاد: پیام باقری، نایب‌رئیس اتاق ایران در دیدار با تشکل‎های حوزه احداث و انرژی تاکید کرد که باید از ظرفیت قانون بهبود مستمر محیط کسب‌وکار برای بهتر‌شدن وضعیت اقتصاد و سیاستگذاری اقتصادی بهره جست.او با تشکل‎های حوزه احداث و انرژی دیدار کرد.

آبان ماه سال‌جاری بود که سیاست‌های کلی توسعه دریامحور در ‌۹‌ بند‌توسط رهبر معظم انقلاب به روسای سه قوه ابلاغ و مقرر شد که قوه مجریه با کمک مجلس شورای‌اسلامی و قوه‌قضائیه و با بسیج دستگاه‌های مسوول، برنامه جامع تحقق این سیاست‌ها را شامل تقدیم لوایح، تصویب مقررات و اقدامات اجرایی لازم در مهلت ۶ ماهه ارائه کند. با نگاهی به سیاست‌های کلان و کلی ابلاغ شده‌‌ پیشین مانند سند چشم‌انداز جمهوری‌اسلامی ایران در افق، سیاست‌های کلی اجرای اصل (۴۴) قانون‌اساسی، سیاست‌های کلی اقتصاد مقاومتی، سیاست‌های کلی…

چه چیزی باعث توسعه اقتصادی می‌شود؟ چرا برخی کشورها ثروتمند هستند و بقیه کشورها نیستند؟ و چرا درون جوامع شاهد این همه نابرابری هستیم و چگونه ممکن است نابرابری به فرآیندهایی مرتبط باشد که جوامع را ثروتمند می‌سازد؟ بیشتر کارهای «بئاتا یاورچیک» بر این موضوع از دیدگاه‌های متفاوت متمرکز می‌شود و به نقشی که نهادها در تحریک بروندادهای اقتصادی در گذر زمان ایفا می‌کنند، نگاه می‌کند.

سید محمد هاشمی: ویتنام کشوری است که در عرصه جهانی به دلیل پیشرفت اقتصادی سریع و پایدار، به‌‌‌عنوان الگوی اجرای اصلاحات و توسعه و رشد اقتصادی شناخته می‌شود. سیاست این کشور طی دهه‌‌‌های گذشته کاهش تنش‌‌‌ها، رفع سوءتفاهمات و افزایش ثروت ملی بوده است. اتخاذ مواضع ثابت و یکسان در سیاست خارجی مبتنی بر حفظ استقلال کشور، چندجانبه‌‌‌گرایی و تنوع بخشیدن به روابط خارجی، اعتمادسازی و مسوولیت‌‌‌پذیری با تمسک به قدرت وحدت ملی از جمله عوامل موفقیت این کشور محسوب می‌‌‌شوند.

دنیای‌اقتصاد: در نشست «سرمایه‌های فراموش‌‌‌‌‌شده» با اشاره به اهمیت سرمایه اجتماعی برای توسعه در همه ابعاد، بر ضرورت ارتقای سطح اعتماد جامعه برای هموارسازی مسیر توسعه و همچنین تقویت واحدهای تولیدی تاکید شد. نشست سرمایه‌های فراموش‌‌‌‌‌شده از سلسله نشست‌های سرمایه اجتماعی و محیط کسب‌وکار به همت مرکز پژوهش‌های اتاق ایران و با همکاری انجمن جامعه‌‌‌‌‌شناسی ایران برگزار شد. در این نشست جایگاه و نقش کلیدی سرمایه اجتماعی در مسیر توسعه مورد بررسی قرارگرفت. براساس آنچه در این جلسه تاکید شد، سرمایه…

بازارسرمایه که در پارادایم‌‌‌های نوین اقتصادی جایگاهی جریان‌‌‌ساز و جهت‌دهنده دارد، از جمله ابزارهایی است که اقتصادهای توسعه‌یافته و در حال توسعه از آن به‌عنوان موتور محرک اقتصادی و عصاره و نماد علم اقتصاد بهره می‌‌‌برند و در جایگاه مغز متفکر اقتصاد، نقش‌آفرینی می‌کند؛ چرا که سرمایه‌گذاری، اساس و پایه رشد و توسعه اقتصادی است و قرار است در این بازار جریان نقدینگی به‌درستی تخصیص یابد (سرمایه‌گذاری شود) و چرخ صنعت و خدمات، به‌موقع و به اندازه تامین مالی شود، ولی چرا با این همه مزایایی که بازار…

سیدمحمد هاشمی: اندونزی که در حال حاضر بزرگ‌‌‌ترین اقتصاد اتحادیه کشورهای جنوب شرق آسیا (آسه‌آن) است، احتمالا با صنعتی‌‌‌شدن اقتصاد مبتنی بر منابع، سهم فزاینده‌‌‌ای از تولید ناخالص داخلی منطقه را طی دهه آینده تشکیل خواهد داد. رشد سریع اقتصادی این کشور و عملکرد چشمگیر آن در سایه مشکلات و چالش‌‌‌ها، توجه بسیاری از تحلیلگران را به خود جلب کرده است. این رویه سبب شده است تا صندوق بین‌‌‌المللی پول اندونزی را به « poster child» یا اصطلاحا سمبل و نماد توسعه اقتصادی تشبیه کرده و از «سیاست‌‌‌های معقول، آینده‌‌‌نگر و…

صنعت فولاد، سنگ بنای زیرساخت‌‌های مدرن و توسعه اقتصادی، مدت هاست که محرک حیاتی رشد و صنعتی شدن است. با این حال، شهرت این صنعت با هزینه زیست محیطی قابل‌توجهی همراه است که در درجه اول به انتشار قابل‌توجه CO۲ نسبت داده می‌شود.

رییس هیات عامل صندوق توسعه ملی گفت: منابعی که برای کمک به توسعه اقتصادی قرار می‌گیرد به عنوان تسهیلات بوده و باید به صندوق برای استفاده در سرمایه‌گذاری‌های دیگر باز گردد. مهدی غضنفری، رئیس هیات عامل صندوق توسعه ملی ایران، در گفت‌وگو با رادیو اقتصاد اظهار کرد: در صندوق توسعه ملی اعتقاد داریم منابعی که در اختیار دولت‌ها برای کمک به توسعه اقتصادی قرار می‌گیرد و در بودجه جاری و عمرانی مصرف می‌شود به عنوان تسهیلات بوده و باید به صندوق برای استفاده در سرمایه‌گذاری‌های دیگر برگردد. غضنفری افزود: با…

دنیای اقتصاد-امیررضا انگجی: مطالعات ماندگاری که از شاخه‌های مهم اقتصاد نهادی است به سیر تکامل تاریخی نهادها، پایداری و ماندگاری نهادها و همچنین نقش آنها در توسعه اقتصادی می‌پردازد. ما در این مقاله قصد بررسی یکی از مهم‌ترین مقالات این حوزه را داریم. این مطالعه از روش تجربی برای بررسی تاثیرات بلندمدت میتا، یک سیستم کار اجباری معدنکاری گسترده که در بولیوی و پرو بین سال‌های ۱۵۷۳ و ۱۸۱۲ در حال اجرا بود، استفاده می‌کند. نتایج نشان می‌دهد که اثر میتا مصرف خانوارهای امروزی در مناطق تحت مطالعه را تا حدود ۲۵درصد کاهش و شیوع رشد…

دنیای اقتصاد: رشد و توسعه اقتصادی کشورها به‌عنوان یکی از اهداف اصلی جوامع، کارکردی برای کاهش نابرابری‌ها، ترویج و تقویت عدالت و برابری و ایجاد جامعه‌ای بهتر دارد. گسترش بازارهای مالی با هدف تامین منابع مالی و امکان تخصیص بهینه منابع می‌تواند توسعه اقتصادی را ارتقا بخشد. از طرفی بازار سرمایه کشورها که در مرکز بازارهای مالی قرار می‌گیرند، بازارهای سرمایه با عملکرد مطلوب می‌توانند با تامین و ارتقای منابع مالی به انباشت سرمایه در اقتصاد و توازن ریسک و تخصیص بهینه منابع یاری برسانند.