توسعه اقتصادی

کشورهای با درآمد متوسط با تقویت تبادل دانش از طریق دانشگاه‏‏‌های خود، می‌توانند نتایج و خروجی‏‏‌های نوآوری را بهبود دهند و توسعه اقتصادی را شتاب بخشند. دانشگاه‏‏‌ها می‌توانند از منابع ‏‏‌زیست‏‏‌بوم نوآوری و درک عمیق خود از بسترها و نیازهای محلی استفاده کنند. تبادل دانش از طریق حرکت دوسویه افراد، قابلیت‏‏‌ها و ایده‏‏‌ها در سراسر مرز نفوذپذیر بین دانشگاه و شرکای آن صورت می‌گیرد. دانشگاه‏‏‌ها می‌توانند رویه‏‏‌‏‏‌های کارآمد آموزش، پژوهش و شتاب‏‏‌بخشی نوآوری را برای پیشبرد قابلیت‏‏‌های…

دنیای اقتصاد -مرضیه احقاقی: براساس مصوبه جدید وزارت صمت، از این پس امکان استفاده از محل تامین ارز «خرید ارز از سیستم بانکی» برای کد تعرفه‌های مرتبط با ماشین‌آلات تولید، راهسازی و معدنی امکان‌پذیر نخواهد بود. به این ترتیب متقاضیان واردات ماشین‌های معدنی ملزم به تامین ارز از محل ارز خود یا دیگران شده‌اند. این سیاست در شرایطی اجرایی می‌شود که تشکیل سرمایه ثابت در حوزه ماشین‌آلات ظرف بیش از یک دهه‌گذشته، ناامیدکننده بوده‌است. محدودیت تخصیص ارز یکی از دلایل اصلی عقب‏‏‏‏‏‏‌ماندگی در این بخش است. حال این سوال مطرح می‌شود که آیا…

بندر صحار، واقع در سواحل دریای عمان، یکی از مهم‌‌‌‌ترین بنادر سلطنت عمان به شمار می‌رود. این بندر به عنوان یک مرکز تجاری و حمل‌ونقل، تاریخ غنی دارد و نقش کلیدی در توسعه اقتصادی عمان ایفا کرده است. صحار به عنوان دروازه‌‌‌ای برای تجارت بین منطقه خلیج فارس و دیگر نقاط جهان عمل می‌کند که موجب تسهیل جذب سرمایه‌گذاری و تجارت شده است.

دنیای اقتصاد -کیوان حسین‏وند: ادبیات تجربی درباره رشد و توسعه اقتصادی از مطالعه عوامل تعیین‌کننده نزدیک به زمان حال، به تحلیل عوامل و ریشه‌های عمیق‌تر (Deep Roots) و اساسی‌تر که ریشه در تاریخ طولانی‌مدت ملل داشته‌اند، حرکت کرده است. مجموعه رو به رشدی از کارهای تجربی جدید بر اندازه‌گیری و برآورد تاثیرات متغیرهای تاریخی بر درآمد کنونی با در نظر گرفتن صریح ترکیب اجدادی جمعیت‌های فعلی متمرکز شده‌اند. شواهد این مطالعات حاکی از آن است که توسعه اقتصادی متاثر از صفاتی است که در درازمدت بین نسل‌ها منتقل شده‌اند و بحث درباره…

دنیای اقتصاد: درحالی‌که بسیاری از اقتصاددانان به نقش نهاد‌ها در توسعه اشاره می‌کنند، گروهی دیگر از آنها با بررسی ریشه شکل‌گیری نهاد‌ها براساس ویژگی‌های تاریخی و جغرافیایی، سعی دارند علل توسعه‌یافتگی برخی جوامع را توضیح دهند. بر این اساس برخی آداب و رسوم و موقعیت‌های خاص جغرافیایی می‌توانند بر روند توسعه جوامع اثر بگذارند.

داستان توسعه اقتصادی، داستان قاعده‌‌‌پذیری در نظم بین‌الملل و همکاری با جهان برای تبدیل‌کردن داشته‌‌‌ها به بیشترین سطح از ثروت است. در واقع اگر یک‌روی سکه توسعه، مساله نهادها و قواعد بازی باشد که رابینسون، عجم‌‌‌اوغلو و جانسون درباره آن به تفصیل نوشته‌‌‌اند، روی دیگر سکه، فهم درست از نظم بین‌الملل و کارکردهای آن است که وقتی در بطن دستگاه سیاستگذاری یک کشور قرار می‌گیرد، ریتمی همسو با سیاست‌های اقتصادی را می‌‌‌نوازد. در باب این موضوع بحث بسیار است، اما تجربه ده‌‌‌ها کشور موفق در زمینه توسعه، از…

۹۲سال پیش وقتی آلدوس هاکسلی در رمان درخشان خود «دنیای قشنگ نو» از تحقق رویای سعادت و خوشبختی همه انسان‌‌‌ها با کمک علم نوشت، بسیاری با دیده تردید به این رمان علمی-تخیلی نگاه می‌‌‌کردند و رهایی بشر از شر، فقر و رنج را غیرممکن می‌‌‌دانستند. اما با گذشت زمان، موفقیت و شکست جوامع و تلاش دانشگاهیان برای فهم زمینه‌‌‌ها و علل توسعه و فقر، جهان را با بینش‌‌‌های روشنی درباره نحوه دستیابی به کامیابی روبه‌رو کرد؛ تا جایی که برخی از معادلات مهم‌ و پیچیده‌‌‌ توسعه در قرن ۲۱ حل شد.

دارون عجم‌‌‌اوغلو، سیمون جانسون و جیمز رابینسون به دلیل تحقیقات برجسته خود درباره نقش نهادها و تاثیرات آنها بر رفاه و توسعه اقتصادی، برنده جایزه نوبل اقتصاد ۲۰۲۴ شدند. این جایزه به‌درستی به آنها اعطا شد، اما مهم‌تر از آن، پیام این پژوهش‌‌‌ها برای کشورهایی مانند ایران است که به دنبال راهی برای عبور از شرایط فعلی و قرار گرفتن در مسیر توسعه هستند.

اگر اقتصاد کشورها را در قالب یک رایانه، متشکل از سخت‌‌‌افزار و نرم‌‌‌افزار تصور کنیم، علل رشد و توسعه کشورها بهتر درک می‌شود. اما در اقتصاد متعارف و به تبع آن کتاب‌‌‌های درسی اقتصاد، این لایه نرم‌‌‌افزاری اقتصاد معمولا نادیده گرفته شده است. در اقتصاد مرسوم تلاش می‌شود تولید و تخصیص کالاها و خدمات برحسب استفاده از نهاده‌‌‌های ملموس توصیف شود؛ چیزهایی که می‌‌‌توان دید و احساس کرد؛ مانند تسمه‌‌‌های نقاله کارخانه، ماشین‌‌‌ابزار و نیروی کار.

جیمز رابینسون؛ استاد اقتصاد و علوم سیاسی دانشگاه شیکاگو و یکی از سه برنده جایزه نوبل اقتصاد سال‌۲۰۲۴ در کنار عجم اوغلو و سایمون جانسون است. او در این نوشته به بررسی نیروهایی می‌پردازد که نهادها را به سمت تداوم و البته تغییر سوق می‌دهند. طبق استدلال او نهادهای تعادلی موجود در یک جامعه نتیجه فرآیندی سیاسی هستند که احتمال دارد کاملا دیرپا و وابسته به مسیر باشند. با چنین تبیینی روشن می‌شود چرا الگوهای توسعه‏‏‌نیافتگی تا این حد تداوم دارند و انواع توصیه‌های سیاستی اغلب بی‏‏‌ثمر هستند. فقط هنگامی…

ایبنا: دولت سنگال از یک برنامه توسعه ۲۵ساله رونمایی کرد که «پایه حاکمیت اقتصادی را از طریق رقابت، مدیریت منابع پایدار خواهد گذاشت.» به گزارش المیادین، به گزارش رویترز، این دستور کار هفت ماه پس از آن آغاز شد که رئیس‌جمهور باسیرو دیومای فای با وعده بهبود وضعیت معیشتی در این کشور غرب آفریقا به پیروزی قاطع انتخاباتی دست یافت. دیومای فای در مراسم آغاز به‌کار دولت خود گفت: «هدف ما ایجاد یک اقتصاد متنوع و انعطاف‌پذیر است.» او تاکید کرد: اقتصاد ما با مدل بهره‌برداری از مواد خام بدون فرآوری یا ارزش…

در دنیای کنونی و در فرآیند کسب سهمی برتر از منابع دنیا، استفاده از قدرت سخت، جای خود را به دیپلماسی اقتصادی برای استفاده از ظرفیت‌های جهانی، تلاش و سخت‌کوشی تدبیر پایه، ارتقای دانش، فناوری و بهره‌وری منابع به‌ویژه نیروی کار و سرمایه، تدابیر هوشمندانه و سازوکارهای مزیت‌آفرین داده است. از‌این‌رو پیوند اقتصادهای ملی با اقتصادهای منطقه‌ای و جهانی به‌عنوان راهکاری اجتناب‌ناپذیر برای دستیابی به فناوری‌های نوین، جلب سرمایه‌های خارجی و اطمینان از تامین تضمین‌شده مواد اولیه، دانش فنی، ماشین‌آلات و سایر…

از دهه ۵۰ خورشیدی جدی شدن بحث طرح آمایش سرزمینی در ایران و نگاه علمی که در آن زمان در جهت آمایش سرزمینی و استفاده از ظرفیت‌های منطقه‌ای به وجود آمد، حرکتی بود که می‌توانست یکی از ابزارهای مهم توسعه کشور بر اساس توسعه منطقه‌محور شود. جهت ایجاد توسعه پایدار نگاه به توسعه منطقه‌ای روشی است که می‌توان از ظرفیت‌های درونی سرزمینی هر منطقه به عنوان کلونی‌های توسعه نام برد و از آن استفاده کرد. پیشرفت هر یک از این کلونی‌های توسعه‌ای در مجموع باعث پیشرفت و توسعه کشور می‌شوند. مزایای استفاده از ظرفیت‌ها…

تجارت یکی از مهم‌ترین شاخصه‌‌‌‌‌‌‌های موثر بر تولید ناخالص داخلی است. از تجارت می‌توان به‌عنوان یکی از موتورهای محرک توسعه اقتصادی و اثرگذار بر صنعت کشور نام برد. تسهیل تجارت و ارتقای سطح صادرات زمینه گذار کشور به اقتصادی سالم و با درآمدهای پایدار را فراهم می‌کند. ضعف در توسعه صادرات یکی از مشکلات کلیدی اقتصاد ایران است که خود به‌عنوان مانعی در مسیر گسترش تولید بدل شده‌ است. برقراری روابط تجاری سازنده با دنیا، ظرفیت‌های بالقوه‌‌‌‌ای را برای ثروت‌آفرینی و اشتغال‌زایی ایجاد می‌کند و از این…

علم توسعه اقتصادی نیز مانند آنچه توماس کوهن در کتاب «انقلاب‌های علمی» درخصوص تعییرات و انقلاب‌ها در نهاد علم اشاره کرده، دچار تغییرات و تحولات مختلف در طول زمان شده است. تغییراتی که شامل مفاهیم و اهداف توسعه می‌شود.

مهر: الکساندر کوزلوف، وزیر منابع طبیعی و محیط زیست روسیه ادعا کرد که این کشور برای تأمین ۱۰۰ سال نیاز خود به ذغال سنگ منابع کافی در اختیار دارد.

دنیای‌اقتصاد: حاصل تعامل، هم‌‌‌‌‌‌‌‌افزایی و همگرایی مجلس با دولت در تایید صلاحیت وزرای پیشنهادی به‌ویژه وزیر صنعت، معدن و تجارت، به شکوفایی و توسعه اقتصادی کشور و ارتقای کیفیت زندگی و افزایش رضایتمندی مردم منجر خواهد شد.

دنیای‌اقتصاد: پیام باقری، نایب‌رئیس اتاق ایران با اشاره به بر‌‌گزاری نشست مشترک هیات‌رئیسه اتاق ایران و کمیسیون اقتصادی مجلس، بر نقش تاثیرگذار تعامل مجلس و اتاق ایران در راستای توسعه اقتصاد کشور و حل مشکل بنگاه‌های اقتصادی تاکید کرد. باقری افزود: اتاق ایران می‌تواند با توجه به ظرفیت‌ها و توانمندی‌هایی این مجموعه در شناخت مساله و ارائه راهکار برای مشکلات اقتصادی کمک کند.

صحبت از نحوه تعامل بازیگران سیاسی و اثر آنها بر توسعه اقتصادی موضوعی است که از دیرباز دست‌‌‌مایه پژوهش بسیاری از عالمان علوم اجتماعی، به‌ویژه اقتصاددانان بوده است. در علم اقتصاد به‌طور خاص کسانی همچون هربرت سایمون، جیمز بیوکنن، داگلاس نورث، الینور اوستروم، کنث آرو، پل میلگروم و... با شاهکارهای پژوهشی خود بینش‌‌‌های بدیعی را پیش‌روی جوامع انسانی گشوده‌‌‌اند. در ایران که مساله توسعه داستانی مفصل با قدمتی نزدیک به ۲۰۰سال است، نحوه همکاری جامعه و دولت با یکدیگر بر سر هدف مشترک توسعه محل بحث بسیاری…

به‌منظور درک چالش‌‌‌هایی که یک کشور در مسیر توسعه و اصلاحات ساختاری با آنها مواجه است، می‌‌‌توانیم از نظریه قراردادها بهره ببریم؛ به‌‌‌ویژه زمانی که وضعیت را به‌عنوان یک بازی استراتژیک مشاهده کنیم. در این سناریو، می‌‌‌توان کشور را دارای دو بازیگر اصلی تصور کرد: اکثریتی که خواهان تغییرات و اصلاحات هستند و معمولا توسط دولت نمایندگی می‌شوند و اقلیتی از گروه‌‌‌های قدرتمند که در اصطلاح سیاسی به آنها «پایگاه‌‌‌های قدرت» گفته می‌شود که از وضعیت موجود رضایت دارند. هدف دولت یا برنامه‌ریز اجتماعی…

حتما شنیده‌اید که توافق دو اقتصاددان امری تقریبا محال است! متخصصان علم اقتصاد همیشه یک یا چند نکته برای مخالفت با یکدیگر دارند. بسیاری از بحث و جدل‌ها، به‌خصوص در سیاستگذاری، مستقیما بازتاب همین موضوع است. اما عمده این اختلاف‌نظرها ریشه علمی نداشته و حداقل یکی از طرفین بر مبنای پیش‌فرض‌ها، باورهای ایدئولوژیک و صدالبته منافع مادی خود حاضر به پذیرش دیدگاه مخالف نیست. اگرچه در سایر حوزه‌های علوم انسانی اوضاع چندان متفاوت نیست، اما چنین وضعیتی در مدیریت اقتصاد یک کشور به مغلطه‌های اجتماعی مهمی…

بسیاری از اقتصاددانان معروف نسبت به چشم‌انداز رشد آفریقا در دهه اول پس از استقلال در سال ۱۹۵۷ خوش‌بین بودند. دلیل خوش‌بینی آنها یک مدل نظری خاص بود که فرمول ساده‌ای را برای رشد پیش‌بینی می‌کرد. البته درک اینکه چرا این مدل خاص اشتباه بود، بسیار ساده است. آنچه احتمالا برای اقتصاددانان توسعه دشوارتر است، درس کلی شکست توسعه است. استراتژی‌های جادویی جدید برای رشد و توسعه می‌آیند و می‌‌‌روند، اما بدیهی است که همه آنها نتوانسته‌اند کشورهای فقیر را ثروتمند کنند. این بینش ممکن است کاملا جدید نباشد، اما…

نظام مالیاتی در ایران از دوران هخامنشیان آغاز شد و حتی پیش از آن نیز، حاکمان باج و خراج از مردم دریافت می‌‌‌کردند. در دوران معاصر، نظام مالیاتی کشور با مشاوره آرثور میلسپو به شکلی قانونمند درآمد. مالیات، اصولا از مقوله‌‌‌هایی است که انسان از بدو تولد تا پس از مرگ، درگیر آن است؛ چراکه حتی بر ارث و میراث نیز مالیات تعلق می‌گیرد.

دنیای اقتصاد: یک پژوهش نشان می‌دهد که تحریم‌های بین‌المللی پس از سال ۲۰۱۲ تاثیرات منفی قابل توجهی بر طبقه متوسط در ایران داشته است. از سال ۲۰۱۲ تا ۲۰۱۹ میانگین کاهش سالانه در اندازه طبقه متوسط ایران ۱۱درصد بوده است. به عبارت دیگر، اگر تحریم‌های بین‌المللی وجود نداشت، اندازه طبقه متوسط در ایران تقریبا ۱۱درصد در سال بیشتر می‌شد. این تحریم‌ها از طریق کاهش درآمدهای نفتی، کاهش واردات و افزایش تورم، منجر به کاهش قدرت خرید و کاهش اندازه طبقه متوسط شده‌اند.

تعداد زیادی از تحقیقات نظری و تجربی نشان می‌دهند کاهش ارزش واقعی نرخ ارز (RER) برای رشد و توسعه اقتصادی مفید است؛ درحالی‌که ارزش‌گذاری بیش از حد اثر معکوس دارد. به‌رغم مزایای این موضوع، بسیاری از کشورهای درحال‌توسعه از اجرای سیاست‌هایی که کاهش ارزش ارز را تسهیل می‌کنند، اجتناب می‌کنند یا عمدا ارزش‌گذاری بیش از حد را انتخاب می‌کنند. چرا بسیاری از کشورها سیاست‌های ارزی‏‏‏‌ را اتخاذ می‌کنند که ممکن است مانع توسعه بلندمدت آنها شود؟ کاهش ارزش ارز (PER) می‌تواند نوعی سپر دفاعی برای صنایع قابل تجارت…

رئیس کل بیمه لویدز خواستار همکاری‌های بیشتر با شرکت‌های بیمه و دست‌اندرکاران صنعت بیمه در جمهوری اسلامی ایران شد. «دیوید رولاند» رئیس کل بیمه لویدز در ملاقات خود با دکتر عبدالناصر همتی، رئیس کل بیمه مرکزی ایران، نسبت به توسعه صنعت بیمه در ایران ابراز امیدواری کرد و گفت: گزارش‌های رسیده از پیشرفت‌های اقتصادی و صنعتی در ایران، دست‌اندرکاران صنعت جهانی بیمه را متقاعد کرده است و توسعه اقتصادی و صنعتی ایران ملازم با توسعه صنعت بیمه خواهد بود و به همین علت لویدز آماده است که در این زمینه و…

علم توسعه اقتصادی از زمان تولد پس از جنگ جهانی دوم، یک دوره از رشد را تا دهه۶۰ تجربه کرد و سپس در دهه ۶۰ و ۷۰ میلادی، یک افول را به خود دید. در بررسی چرایی افول این علم، باید ابتدا نحوه شکل‌گیری این گفتمان و علم را بررسی کرد؛ سپس به اصول اولیه موضوعه این علم پرداخته و از دریچه این بحث، چرایی افول آن را جست‌وجو کرد.

جهت رابطه علّی میان رشد اقتصادی و شاخص‌های رفاه مادی مدت‌ها است که محل بحث است. مقاله اخیر پریچت و ادیسون با عنوان «رشد اقتصادی کافی است» عامل لازم و کافی برای توضیح تفاوت در رفاه مادی کشورها را رشد اقتصادی معرفی می‌کند. این مقاله با پرداختن به کشور هند ادعا می‌کند رشد اقتصادی نه تنها برای رشد معیارهای رفاهی لازم است، بلکه به لحاظ تجربی کافی نیز هست؛ چراکه هیچ کشوری با سطح تولید ناخالص داخلی سرانه بالا وجود ندارد که در سطح پایینی از رفاه مادی اساسی باشد.

صفحه امروز «توسعه» به سراغ بررسی زندگی فکری دو اندیشمند مهم توسعه اقتصادی آلبرت هیرشمن و الینور اوستروم رفته‌است. ابتدا مروری بر کتاب «زندگی‏‏‌نامه فکری آلبرت هیرشمن» اثر میشل آلاسویچ خواهیم‌داشت و سپس در قسمت بعدی نیز مروری بر یک مجلد به سفارش اقتصاددانان سیاسی، جیم لمکه و ولاد تارکو، با عنوان «الینور اوستروم و مکتب بلومینگتون: ایجاد رویکردی جدید به سیاست و علوم اجتماعی» خواهیم داشت.

در این مقاله سعی داریم به تحلیل سیاست خصوصی‌سازی در ایران که دهه‌هاست یکی از مناقشه‌برانگیزترین مباحث بین کارشناسان و سیاستگذاران اقتصادی بوده است، بپردازیم. خصوصی‌سازی به‌عنوان یکی از راه‌های برون‌رفت از اقتصاد دولتی و افزایش بهره‌وری بنگاه‌ها و دستیابی به توسعه اقتصادی مطرح بوده است. در ایران خصوصی‌سازی از سال ۱۳۷۰ در دستور کار دولت سازندگی قرار گرفت و به یکی از محورهای مهم سیاست‌های تعدیل اقتصادی بدل شد؛ اما اکنون پس از سه‌دهه از آغاز خصوصی‌سازی در ایران، آمار و داده‌ها از عدم‌تحقق اهداف…