با خروج آمریکا از برجام و پس از آن، تحریم صنعت خودروی ایران، ابتدا تیراژ رو به افت رفت و به تدریج تولید برخی خودروها متوقف شد. هرچند خودروسازان توانستند با توجه به ذخیره قطعات در بازه زمانی سه ماهه حدفاصل نقض برجام تا آغاز تحریم، تولید همه محصولات شان را چند ماهی ادامه دهند، با این حال با اتمام قطعات، دومینوی توقف تولید مونتاژی‌ها آغاز شد. این اتفاق در پی آن افتاد که بسیاری از شرکای خارجی از بیم تحریم‌های آمریکا ارتباط خود را با خودروسازی ایران قطع کردند و بنابراین امکان ادامه تامین قطعات وجود نداشت و در نتیجه، تولید برخی محصولات رفته رفته به صفر رسید. این موضوع تبعات سنگینی برای خودروسازان به همراه داشته، که فقط یک مورد آن، تعهدات معوق است. در حال حاضر خودروسازان کشور با انبوهی از تعهدات عقب افتاده مواجهند و بخش قابل توجهی از آنها به محصولاتی مربوط می‌شود که تولیدشان متوقف شده است. این موضوع سبب اعتراض فراوان مشتریان شده و خودروسازان نیز در این مدت سعی کرده‌اند با ارائه طرح‌های پر هزینه (از جمله پرداخت سود ۴۵ درصدی) آنها را راضی به انصراف کنند.

در کنار تعهدات معوق، افزایش هزینه‌های سربار تولید به خصوص در ایران خودرو، سایپا و پارس خودرو، دیگر اتفاق ناخوشایندی محسوب می‌شود که در پی موج توقف تولید خودروها رخ داده است. ازآنجاکه این سه خودروساز به دلیل اتصال به دولت، مجاز به کاهش هزینه‌ها از دو ناحیه تعدیل نیرو و افزایش قیمت نیستند، از دست رفتن برخی محصولات شان سبب افزایش هزینه‌های سربار تولید شده است. در حال حاضر کارگران خطوط تولید محصولات حذف شده، احتمالا در سایر خطوط به کار گرفته شده‌اند. این بدان معناست که بهره وری در خودروسازی ایران بیش از پیش کاهش یافته است، زیرا تنوع و تیراژ محصولات با نیروی انسانی موجود همخوانی ندارد. در این بین، ایران خودرو با توجه به تولید محصولات پر تیراژی مانند گروه پژو و سمند، توانسته همچنان سرپا بماند هرچند با افتی شدید در تولید طی یکی سال و اندی گذشته دست به گریبان است. ایران خودرو در دوران تحریم و تا به امروز، سه محصول خود شامل سوزوکی گرند ویتارا، تندر-۹۰ معمولی و تندر-۹۰ اتومات را از دست داده است. هنوز مشخص نیست آیا ایران خودرو می‌تواند محصولاتی مانند هایما و دانگ فنگ را که به شرکای خارجی تعلق دارند، حفظ کند یا نه؟ همچنین احتمال اینکه پژو ۲۰۰۸ نیز به لیست محصولات حذف شده آبی‌های جاده مخصوص اضافه شود، بسیار زیاد است.

از ایران خودرو که بگذریم، سایپایی‌ها نیز سه محصول خود را تا به امروز به دلیل تحریم از دست داده‌اند. برلیانس و آریو از چین به همراه سراتو از کره، این سه خودرو را تشکیل می‌دهند که تولید آنها متوقف شده است. همچنین پارس خودرو نیز کل خانواده رنویی خود را تقریبا از دست داده است، خانواده‌ای که ساندرو (استپ وی و معمولی)، تندر -۹۰ و پارس تندر را شامل می‌شود.   

  حذف شده‌های خصوصی

اما هرچند خودروسازان بزرگ و نیمه دولتی کشور  به دلیل تنوع نسبی محصول، با تعطیلی کامل در اثر از دست دادن خودروهای مونتاژی شان، مواجه نشدند، اما کرکره برخی خودروسازان خصوصی عملا پایین آمد. با یک حساب سرانگشتی مشخص می‌شود حدود نصف محصولات حذف شده از خودروسازی ایران (در دوران تحریم‌های جدید) به بخش خصوصی مربوط می‌شود. همین هفته پیش مدیرعامل یکی از خودروسازان بزرگ بخش خصوصی هشدار داد که اگر نقدینگی در اختیار خصوصی‌ها قرار نگیرد، در آینده‌ای نه چندان دور تعطیل خواهند شد. البته تا به امروز چند شرکت بخش خصوصی شامل کارمانیا (تولیدکننده خودروهای BYD چین در ایران)، سازه‌های دیار خودرو (تولیدکننده محصولات گریت وال چین در ایران) و صنعت خودرو آذربایجان (تولیدکننده محصولات ام جی چین در ایران) تقریبا تعطیل شده و تولیدی ندارند. بنابر آمارهای منتشره، خودروسازی بخش خصوصی تا به امروز به دلیل تحریم، محصولاتی شامل لیفان، BYD، هیوندایی، ام جی و سابرینا را از دست داده است. در این بین، لیفان و هیوندایی به کرمان موتور تعلق داشتند که تولید مدل‌های مختلف آنها شامل لیفان ۸۲۰، لیفان X۵۰ و لیفان X۶۰، هیوندایی اکسنت و هیوندایی النترا، در این شرکت متوقف شده است. همچنین به نظر می‌رسد تولید هیوندایی i۲۰ نیز در کرمان موتور متوقف شده است. BYD نیز در مدل‌های S۶ و F۳ دیگر در کارمانیا تولید نمی‌شود، مانند سابرینا و گریت وال M۴ که دیارخودرو را ترک کرده‌اند. اما در آمارهای منتشره مشخص نیست تولید خودروهایی مانند مزدا۳ و بسترن هنوز ادامه دارد یا آنها نیز به لیست حذف شده‌ها اضافه شده‌اند.

 

اخبار مرتبط