صادرات و صادرکننده را نباید به بازی گرفت
مسعود توتونچیان از موانع ساختاری بر سر راه صادراتمحوری میگوید
با توجه به اهمیت رشد درآمدهای صادرات غیرنفتی در توسعه کشورها چرا تاکنون در اقتصاد ایران این مساله مورد غفلت بوده است؟
معتقدم صادرات ضامن بقای تولید و ایجاد اشتغال است. کشور ما در بخش کشاورزی دارای پتانسیل‌های ویژه‌ای است و می‌توانیم با رشد و توسعه واحدهای صنایع تبدیلی هم صنعت کشاورزی را حفظ و هم اشتغال ایجاد کنیم. ورود به بازار صادرات عامل ارزآوری برای کشور است و جذب ارز، زیرساخت‌های توسعه کشور را فراهم می‌کند. حضور پررنگ در عرصه صادرات، مستلزم توسعه زیرساخت‌های تولیدی، بهبود فرآیندها و توسعه اشتغال است. همچنین، دارا بودن کیفیت و بسته‌بندی‌های قابل‌رقابت در عرصه بین‌المللی موجب پیشرفت خودبه‌خودی واحدهای تولیدی و ارائه محصول باکیفیت به مصرف‌کننده می‌شود. اگر صادرات و مشارکت‌های بین‌المللی را در دستور کار خود قرار دهیم صادرات فواید جانبی دیگری نیز برای ما دربر خواهد داشت. بالا رفتن استانداردها و کیفیت محصولات صادراتی منجر به افزایش استانداردها و کیفیت داخلی خواهد شد. از دیگر سو صادرات یادگیری سازمانی را افزایش خواهد داد. یکی دیگر از فواید صادرات افزایش اعتماد به نفس تولیدکنندگان داخلی است. مثل تیم والیبال ما که با بازی در عرصه جهانی و با تیم‌های بزرگ اعتماد به نفسِ دست یافتن به توفیقات جهانی را به دست آورد. با حضور در بازارهای صادراتی و در کنار برندهای جهانی اعتماد به نفس تولیدکنندگان ما افزایش یافته و در صورت حضور برندهای خارجی در داخل کشور نیز توان رقابت با آنان را خواهند داشت.
در شرایط فعلی صنایع داخلی‌مان به ویژه صنعت غذا که حوزه فعالیت شماست در زمینه رشد صادرات با چه موانعی مواجهند؟
ورود به بازارهای بین‌المللی کار بسیار سخت و پیچیده‌ای است. اخذ مجوزهای لازم و متداول در کشور مقصد، ارائه طراحی متفاوت، بسته‌بندی متناسب، شناخت ذائقه مشتری و توسعه برند از الزامات ورود به این بازارهاست. از دیگر مشکلات مهم ما، وجود صادرکنندگان غیرحرفه‌ای و مقطعی است و چون الفبای صادرات را نمی‌شناسند، موجب ضرر و زیان خود، سایر تولیدکنندگان و همچنین بازار هدف می‌شوند که به اعتقاد بنده دولت باید فکر عاجلی در این مورد کند. از دیگر مشکلات ما اخذ و ابلاغ تصمیمات غیرکارشناسی و یک‌شبه از سوی نهادهای ذی‌ربط است. نباید مقوله صادرکننده و صادرات را به شوخی و بازی بگیریم. متاسفانه صادرات برای مسوولان ما جزو اولویت‌ها نیست. چه خوب بود اگر سیاستگذاران ما از کشورهای موفق در امر صادرات الگــوبــرداری (Benchmarking) می‌کردند. بررسی سیاستگذاری این کشورها در زمینه صادرات و تسهیلاتی که برای صادرکنندگان فراهم می‌کنند راهگشاست.
لازم هم نیست سراغ بهترین‌های صادراتی برویم. از همین کشورهای همسایه که به طور نسبی در امر صادرات موفق عمل کرده‌اند الگوبرداری کنیم. دولت در سیاستگذاری‌ها و قانونگذاری‌ها اقدامات آنها را مبنای کار و تصمیم‌گیری قرار دهد. چند وقت پیش بنده به یکی از فروشگاه‌های معروف در آلمان مراجعه کردم و با اینکه نمونه محصول را بسیار پسندیدند اما با طرح این موضوع که کشور شما بی‌ثبات و فاقد سیاست‌های بلندمدت و پایدار است حاضر به اختصاص قفسه به محصول ما نشدند. مشکل دیگر این است که به‌رغم وجود مزیت‌های جغرافیایی، آفتاب مناسب و نیروی کار ارزان، برداشت در هکتار محصولات کشاورزی در کشور ما به مراتب پایین‌تر از سایر کشورهاست. این امر منجر به کاهش بهره‌وری و افزایش قیمت تمام‌شده محصولات می‌شود. همچنین عدم حمایت ارگان‌ها و بخش‌های دولتی از صادرکنندگان، وجود مشکل در نقل و انتقال وجوه صادراتی، مشکلات حمل‌ونقل، ترانزیت و انجام امور گمرکی از مواردی است که در امر صادرات با آن مواجه هستیم.
توسعه صادرات کشور با توجه به شرایط اقتصاد ایران به چه مولفه‌هایی نیاز دارد؟
مهم‌ترین موضوع فرهنگ‌سازی است. صادرات باید فرهنگ شود. توسعه صادرات محقق نمی‌شود مگر اینکه این فرهنگ در آموزش و پرورش، دانشگاه‌ها، صداوسیما، مطبوعات و رسانه‌ها به طور جدی و مستمر تقویت شود که ما در برخی از کشورهای هم‌جوار شاهد این اتفاق مهم هستیم. متاسفانه فضای عمومی جامعه، فضای حمایت از صادرات نیست و تا زمانی که صادرات به عنوان امری مقدس شناخته نشود، نمی‌توانیم در این زمینه به توفیق خاصی دست پیدا کنیم. همچنین، افزایش کیفیت محصولات تولیدی و بسته‌بندی مناسب، قابل‌رقابت بودن قیمت تمام‌شده محصولات، تسهیل قوانین صادراتی و گمرکی، تسهیل فرآیند نقل و انتقال وجوه صادراتی، افزایش حمایت‌های دولتی از فعالان صادراتی از عواملی است که در توسعه صادرات کشور نقش بسزایی دارد.
در این شرایط که طبقه‌بندی فعالان صادراتی در اتاق بازرگانی انجام شده چه کمکی به توسعه صادرات می‌کند؟
طرح طبقه‌بندی فعالان اقتصادی در اتاق انجام شده اما متاسفانه طرح طبقه‌بندی فعالان صادراتی خیر. باید عرض کنم تا وقتی طرح رتبه‌بندی فعالان صادراتی اجرایی نشود، تا وقتی در کشور صادرکننده واقعی با صادرکننده فله‌ای و صادرکننده رانت‌خوار تفاوتی نداشته باشد شاهد بهبودی در اوضاع صادرات نخواهیم بود. باید تفاوت باشد میان واحد صنعتی که ۲۰ سال سابقه درخشان صادراتی در کارنامه خود دارد، دفاترش قانونی است، دیون خود را به موقع پرداخت می‌کند با صادرکننده غیرحرفه‌ای که حتی حاضر به پرداخت دیون معوقه خود نیست. در تمامی دنیا خط‌کش امتیازدهی به فعالان اقتصادی پرداخت دیون دولتی شامل مالیات، حقوق و حق بیمه تامین اجتماعی است. در دریافت تسهیلات این واحدها نیازی به ارائه وثایق بلامعارض شهری ندارند. بانک‌های عامل در زمینه اعطای تسهیلات صادراتی در این زمینه چه تسهیلاتی برای صادرکنندگان واقعی در نظر گرفته‌اند؟ متاسفانه شاهدیم که در کشور ما جوایز و بخشودگی‌ها به واحدهایی تعلق می‌گیرد که در پرداخت دیون دیرکرد دارند یا حاضر به برگرداندن دیون خود نیستند. در پایان عرض می‌کنم که باید تعریف صادرکننده مشخص باشد. ارسال فله‌ای محصول خام به خارج از کشور اسمش صادرات نیست. چرا باید صادرات محصول فرآوری‌شده و محصولی که ارزش‌افزوده و اشتغال ایجاد کرده است در ردیف صادرات سایر محصولات خام قرار گیرد.
در این زمینه آیا تحریم‌ها باعث ایجاد اختلال در فعالیت صادراتی شما شده‌اند؟
با توجه به کمبود و افزایش قیمت مواد اولیه و بسته‌بندی تولید محصولات، زمینه‌های صادرات کالا کاهش یافته در صورتی که تقاضای بازارهای صادراتی بیش از گذشته است. به موضوع ابلاغ تصمیمات غیرکارشناسی و یک‌شبه از سوی دولتمردان قبلاً اشاره شد. همچنین به افزایش قیمت و مشکلات حمل‌ونقل کالا با توجه به شرایط کنونی صنعت حمل‌ونقل، مشکلات جابه‌جایی و انتقال ارز و راه‌اندازی سامانه نیما که باعث کاهش جذابیت‌های صادرات کالاست، عدم طبقه‌بندی صادرکنندگان اقتصادی و عدم اختصاص جوایز و مشوق‌های صادراتی به صادرکنندگان فعال و عدم سهولت در فرآیند بارگیری و تخلیه کالا در گمرکات مرزی هم می‌توان اشاره کرد.
تاکنون چه اقداماتی در سطح بین‌الملل در افزایش سهم صادرات شرکت انجام داده‌اید؟
عمده سیاست‌های شرکت سحر در زمینه صادرات، شناسایی و تولید محصولات صادراتی بر پایه ذائقه ایرانی و شرقی در سایر کشورهاست. به طور مثال با شناسایی ذائقه مصرف‌کنندگان در کشور روسیه به تولید محصولاتی مثل گوجه ملس و خیار ملس اقدام کرده و سعی داریم تا در کنار صادرات محصولات بر پایه ذائقه ایرانی بخشی از محصولات ویژه سایر کشورها را نیز در سبد کالای صادراتی خود لحاظ کنیم. نگاه ما به مقوله صادرات کیفی است و نه کمی. مزیت ما در صادرات در تنوع محصولات صادراتی (۴۰ نوع محصول)، در برندسازی و ثبت برند، در اعزام مکرر و هدفمند گروه‌های تحقیقات بازار و R&D به بازارهای صادراتی است. ما معتقدیم محصول صادر نمی‌کنیم، ما برند صادر می‌کنیم. ما با صادرات برند، نام ایران را و در کنار نام ایران نام سحر را به بازارهای بین‌المللی صادر می‌کنیم. در کنار این فعالیت‌ها افتخاراتی هم کسب شده و شرکت به عنوان صادرکننده نمونه استان همدان در سال‌های ۸۶ تا ۹۶، صادرکننده برتر کشوری در سال ۸۹، کارآفرین برتر کشوری در سال‌های ۹۲، ۹۴، ۹۵، واحد صنعتی نمونه کشوری در سال ۹۰، واحد برتر کیفیت کشوری در سال ۹۰، واحد برتر کیفیت از موسسه استاندارد استان در سال‌های ۸۶ تا ۹۷ و واحد نمونه صنایع غذایی به انتخاب مصرف‌کنندگان در سال ۹۲ شناخته شده است.
محصولات شرکت شما، دارای چه میزان از سطح استانداردهای بین‌المللی است؟
این شرکت در راستای تکریم از مشتریان داخلی و خارجی تمامی استانداردهای لازم را بر اساس موازین FDA کسب و رعایت کرده و در برخی موارد سعی کرده‌ایم فراتر از استانداردهای موجود حرکت کرده و به اخذ استانداردهای منطقه‌ای خاص هر کشور اقدام کنیم. در کل با رعایت حداقل استانداردهای بین‌المللی، فراتر از استانداردهای داخلی حرکت می‌کنیم؛ اما باید توجه کنیم که استاندارد، رضایت مردم و مصرف‌کنندگان بوده و وظیفه ما مدیریت حفظ کیفیت طی فرآیند تولید و تحویل محصول با بالاترین کیفیت به مصرف‌کننده است.
شرکت صنایع غذایی سحر در سال ۱۳۷۰ در شهر همدان تاسیس شد و در سال ۱۳۷۳ فعالیت تولیدی خود را آغاز کرد. شرکت ابتدا با همکاری ۱۳ پرسنل آغاز به کار کرده و در حال حاضر در قالب چهار شرکت از وجود ۱۱۰۰ نیروی حرفه‌ای و کارآمد در بخش‌های مختلف استفاده می‌کند. زمینه فعالیت شرکت، تولید کنسروهای غیرگوشتی شامل انواع رب گوجه‌فرنگی و رب انار، انواع سس‌های سرد و گرم، کنسروها، کمپوت‌ها، ترشیجات، شوریجات، مرباها و عسل، همچنین بسته‌بندی انواع حبوبات، سبزیجات خشک، ادویه‌جات، قند و شکر و در آینده نزدیک و با اجرای طرح توسعه، بسته‌بندی انواع میوه‌های خشک است.
ارسال نظر