چشم‌انداز مبهم
حمید فهندژ از سیطره هزینههای گزاف در صنعت غذایی میگوید
در شرایط فعلی اقتصاد ایران از یک‌سو سیاستگذاری‌های متناقض و محدودیت‌های بسیار در فعالیت کسب‌وکارها و از سوی دیگر چالش‌های تحریم و تشدید ریسک‌های سیاسی باعث شده تا چشم‌انداز فعالیت‌های اقتصادی تیره و تار باشد. در چنین فضایی فعالان صنعت غذا با چه مشکلاتی مواجهند؟
تهیه مواد اولیه در حال حاضر در کشور با نابسامانی‌های بسیاری همراه است. یکی از مهم‌ترین دلایل آن صادرات‌های مقطعی است که دولت اجازه آن را صادر می‌کند. به عنوان مثال صادرات محصولات تره‌بار از قبیل گوجه‌فرنگی، سیب‌زمینی، پیاز و بادمجان باعث افزایش قیمت این محصولات و کمیاب شدن آن در بازار شده که این شرایط از مرداد سال گذشته تاکنون بسیار سخت‌تر شده است. محصولی مانند پیاز تا قیمت ۱۵ هزار و ۵۰۰ تومان نیز رسیده است که شرکت ما برای تولید محصولات خود، آن را تا ۱۰ هزار و ۵۰۰ تومان نیز خریداری کرده است. اثر گرانی مواد اولیه منجر به افزایش قیمت تمام‌شده محصول، بالا رفتن قیمت نهایی کالا، کاهش تقاضا، کاهش تولید، کاهش سطح درآمد عمومی و نهایتاً کاهش رشد اقتصادی کشور خواهد شد. دولت باید با برنامه‌ریزی مناسب در خروج مواد اولیه از کشور رونق تولید و افزایش صادرات محصولات نهایی را هدف‌گذاری کند.
آیا راهکارهایی برای حل این مشکلات در نظر دارید؟
دیدگاه من این است که دولت صادرات را ارجح می‌داند. در صورتی که در تمام دنیا تامین مواد اولیه برای کشور، بسیار مهم‌تر از بحث صادرات مواد خام است. این یکی از مواردی است که به هیچ عنوان در کشور رعایت نمی‌شود و باعث شده مشکلات ما روزبه‌روز افزایش یابد. مطمئناً اگر بارندگی چند ماه اخیر در کشور رخ نمی‌داد، همین محصولات کشاورزی با قیمت‌های بالاتری در بازار به فروش می‌رسیدند. پیشتر، کارخانه‌ها می‌توانستند محصولات تره‌بار را به صورت هفتگی و ماهانه از فروشندگان خریداری بکنند، اما الان مکانیسم کاملاً تغییر کرده است. یعنی تولیدکننده باید قبل از خرید پول را پرداخت کند و محصول بعد از چند هفته به دست کارخانه‌ها برسد. این مهم در حالی صورت می‌گیرد که دوره وصول مطالبات ما با گرانی‌ها افزایش یافته است. در این حالت، زمان زیادی نیاز است تا بتوانیم سود فروش محصولات خود را دریافت کنیم.
بسیاری از شرکت‌های غذایی همواره در زمینه بسته‌بندی و تهیه این ظروف چالش‌های جدی داشته‌اند، در این زمینه مائده چه مشکلاتی داشته است؟
بسته‌بندی نه‌تنها مشکل ما، بلکه یک معضل بزرگ در بسیاری از کارخانه‌های صنایع غذایی به شمار می‌رود. آلومینیوم‌هایی که شرکت مائده برای بسته‌بندی غذاها استفاده می‌کند تنها در چهار نقطه دنیا به صورت صنعتی و ایزوله تولید می‌شود و جزو گران‌ترین ورق‌ها در دنیاست. اولین تولیدکننده این ورقه‌ها سوئیس است. بعد از این کشور، آلمان دومین تولیدکننده است و بعد از آن روسیه و چین هستند. شرکت غذایی مائده از ورق‌های تمامی این کشورها استفاده و هزینه بسیار بالایی پرداخت می‌کند. امروز بر مبنای دلار ۱۴ هزار تومان، یک عدد قوطی استرال ۲۸۵ گرمی با درب حدود چهار هزار تومان است، این در حالی است که این رقم در سال گذشته حدود هزار و ۵۰۰ تومان بود. این یک معضل بزرگ برای شرکت‌های غذایی به‌خصوص مائده است، در کنار این موضوع مسائلی از قبیل واردات و انتقال ارز نیز مزید بر علت است که این صنعت را با چالش‌های جدی همراه ساخته است.
مجموعه هلدینگ دشت مرغاب، در بحث فروش فرامرزی چه موفقیت‌هایی داشته است؟ با تشدید تحریم‌ها، این فرآیند چه مشکلاتی داشته است؟
در رابطه با برند یک و یک از سال ۱۳۸۲ تا امروز به ۲۸ کشور اروپایی صادرات مداوم داشته‌ایم. در استرالیا، کانادا، آلمان، انگلیس و کشورهای حاشیه خلیج فارس این روند همچنان ادامه دارد. به‌طور کلی وضعیت صادرات کارخانه ما سالانه حدود پنج میلیون دلار تخمین زده می‌شود. ما ۴۸ نماینده در کشورهای خارجی داریم که فعالیت بسیار خوبی دارند. با وجود این در این مدت با مشکل انتقال ارز مواجه بودیم که در این زمینه نیز از طریق صرافی‌ها توانستیم از خریداران ریال دریافت کنیم. متاسفانه در این زمینه دولت و بانک‌ها هیچ کمکی انجام ندادند. سیستم بانکداری در کشور ما به سمتی پیش رفته است که هیچ‌گونه دست یاری به سمت تولیدکننده دراز نمی‌شود. بانک‌های کشور به سمتی رفته‌اند که کوچک‌ترین منفعتی برای کارخانه‌های تولیدی ندارند.
فرهنگ‌سازی در خصوص استفاده از غذاهای آماده در کشور تا چه حد موفق بوده است، چه راهکارهایی در این زمینه می‌تواند مفید باشد؟
مصرف غذاهای آماده از سال ۱۳۹۷ بیشتر از قبل میان مردم رواج یافته است. دلیل این امر نیز به گرانی محصولات غذایی در بازار و رستوران‌ها برمی‌گردد. اما در زمینه فرهنگ‌سازی در خصوص مصرف این نوع غذاها، نیاز به بسترسازی از سوی دولت است. رشد نرخ تورم بر محصولات غذایی و قیمت‌های نهایی این محصولات شرایطی را به وجود آورده که ما نمی‌توانیم برنامه‌های توسعه‌ای را در دست اجرا داشته باشیم. این موضوع تنها مختص به صنعت غذا نیست و عمده صنایع مصرفی کشور را شامل می‌شود. در شرایطی که ما تمام تلاش خود را می‌کنیم تا کارخانه را سرپا نگه داریم، برنامه‌ریزی در خصوص فرهنگ‌سازی دور از انتظار است. با وجود اینکه رهبر معظم انقلاب سال جاری را سال رونق اقتصادی اعلام کردند، اما کماکان دیده می‌شود تولیدکنندگان فضایی برای رونق و توسعه در اختیار ندارند. جریمه‌های گزاف در تامین اجتماعی و وزارت اقتصاد و امور دارایی از تولیدکنندگان دریافت می‌شود که بی‌نهایت صدمه‌زا هستند.
شرکت غذایی مائده از چه سالی و به چه نحوی فعالیت خود را آغاز کرد؟
کارخانه مائده یکی از زیرمجموعه‌های شرکت تولیدی صنعتی گروه یک‌ویک است که در سال ۱۳۷۶ تاسیس و در سال ۱۳۷۸ فعالیت خود را آغاز کرد. در آن دوره این شرکت متعلق به تعاون سپاه بود و در سال ۱۳۸۹ در مزایده‌ای رسمی، گروه یک و یک برنده مزایده و مالک اصلی کارخانه شد. در شرکت مائده حدود ۳۰۰ نفر نیرو، در بخش تولید و ۵۰ نفر در بخش خدمات مشغول به کار هستند. صنایع غذایی مائده غذاهای آماده در ظرف با بسته‌بندی استرال تولید می‌کند که بنیانگذار آن در ایران بوده و یکی از مهم‌ترین تولیدکنندگان غذا در این نوع بسته‌بندی‌ها در دنیا به شمار می‌رود. این غذاها در آلومینیوم مخصوص فشرده تولید می‌شود. با گذشت زمان کارخانه مائده طرح توسعه‌هایی چون سالن مجهز به تولید تن ماهی، کارگاه بسته‌بندی خودگرمایشی، سالن بسته‌بندی حبوبات، قند و شکر و عسل را به اجرا و بهره‌برداری رسانده است و با ارائه و تولید محصولات باکیفیت علاوه بر جلب نظر مشتریان حضور گسترده در بازارهای داخلی و خارجی داشته است.
وجه تمایز شرکت غذایی مائده نسبت به دیگر رقبا چیست؟
با توجه به اینکه شرکت مائده برای تامین محصولات غذایی نظامی طراحی شده است سطح استاندارد تولید محصولات این کارخانه از سطح استاندارد ملی فراتر است. در شرکت غذایی مائده به هیچ عنوان از مواد نگهدارنده استفاده نمی‌شود. این موضوع به راحتی قابل تایید است. شما می‌توانید هر نوع غذای شرکت مائده را به آزمایشگاه مرجع دانشگاه تهران ارائه دهید. بعد از گذشت ۴۸ ساعت مشخص می‌شود این غذا تا چه اندازه بار میکروبی دارد، شرایط نوع جنس از نظر مواد مصرفی و بسته‌بندی چگونه است یا اینکه این موارد با جزئیات مندرج بر بسته غذا همخوانی دارد یا خیر. همچنین در این آزمایش می‌توان صحت و سقم عدم استفاده از مواد نگهدارنده را بررسی کرد.
واگذاری شرکت یک و یک به بخش خصوصی بر اساس اصل ۱۴۱ قانون اساسی چه اثرات مثبتی بر روند فعالیت این شرکت داشت؟ چه شد که سهام این شرکت به‌صورت عام درآمد؟
در رابطه با برند یک و یک و شرکت دشت مرغاب، در سال ۱۳۷۳ گروه سرمایه‌گذاری بانک ملی که سهامدار عمده بودند، مراحل ورود شرکت به بازار سرمایه را انجام دادند. در این خصوص ۲۰ درصد سهام این شرکت در مرحله اول عرضه شد. در سال ۷۴ که ما این شرکت را در مزایده برنده شدیم با مشکلات بسیاری مواجه شدیم. در آن زمان متوجه شدیم کارخانه این شرکت در شیراز به دلیل مشکلات بهداشتی به حالت پلمب درآمده است. در آن زمان بالغ بر ۲۵ میلیارد تومان هزینه تعمیرات، هزینه ماشین‌آلات و بازنشستگی ۴۶۰ نفر از نیروهای کارخانه شد. در حال حاضر یک و یک وضعیت بسیار خوبی دارد. هم در بحث صادرات و هم فروش داخلی موفق بوده‌ایم.
آیا در بازار رقابتی فعلی، شرکت پخش یک و یک توانست شما را به اهدافتان از نظر پوشش ظرفیت بازارهای داخلی و خارجی نزدیک کند؟
ما تا سال ۱۳۹۴ فعالیت بسیار خوبی داشتیم، از آن سال به بعد به دلیل مشکلات بسیار زیاد در حوزه کارگری و جرایم سنگین به کارفرماها متاسفانه ما کمی از کار عقب ماندیم. با وجود این الحمدلله توانستیم از این مشکلات عبور کنیم و سه هزار نیروی فعال در کل مجموعه داشته باشیم. شرکت پخش یک و یک با دارا بودن ۲۲ شعبه فعال در نقاط مختلف کشور و ناوگان حمل مجهز، توانسته کالا را با قیمت یکسان در سراسر کشور به دست مصرف‌کننده برساند و با تولید محصولات باکیفیت و توزیع مناسب، رضایت و اعتماد مشتری‌ها را به دست آورد. خوشبختانه در این مدت توانسته‌ایم در بازار داخلی و خارجی فروش خوبی داشته باشیم.
تولید محصولات با قیمت تمام‌شده معقول یکی از وجوه تمایز شرکت شما نسبت به برخی تولیدکنندگان دیگر است، دلیل این موفقیت چیست؟
شرکت یک و یک، یک برند ملی معتبر در کشور است. با وجود اینکه ما مسوول آن هستیم اما این برند به مردم تعلق دارد. سعی ما همواره بر این است که نیاز مردم را اولویت اصلی کار خود قرار دهیم و اعتماد مردم به خود را حفظ کنیم. در این مدت که مشکلات اقتصادی بر مردم چیره شده است، تلاش ما این بود تا از بار این فشارها بر مردم بکاهیم. بسیاری از محصولات شرکت با افزایش تورم، رشد قیمتی چندانی نداشته‌اند تا مصرف‌کننده بتواند نیاز خود را در بازار راحت‌تر تامین کند و یک محصول با کیفیت خوب را با قیمت معقول دریافت کند.
نحوه حمایت دولت از هلدینگ‌های بزرگی مانند شما چگونه است؟ در بحث مالیاتی و بیمه چه مشکلاتی مطرح است؟
در خصوص مالیات بر ارزش افزوده بحث‌های بسیار زیادی مطرح است. متاسفانه الگویی که در تمام دنیا استفاده می‌شود در ایران اجرایی نشده است. در کشورهای توسعه‌یافته همواره مالیات بر ارزش افزوده به عهده مصرف‌کننده است. در کشور پیشرفته‌ای مانند آلمان ۶۰ سال است که مالیات بر ارزش افزوده از مشتری نهایی دریافت می‌شود و این کشور در این زمینه همواره موفق بوده است. متاسفانه در ایران در هر مرحله مالیات بر ارزش افزوده دریافت می‌شود. اداره دارایی اذعان دارد که این رویه اشتباه است اما متاسفانه هیچ اقدامی برای اصلاح این امر صورت نگرفته است. در رابطه با مالیات ما به عنوان یک تولیدکننده قبول داریم که باید آن را پرداخت کنیم و هیچ بحثی در این زمینه نیست، اما در خصوص ارزش افزوده مشکلات از قبل وجود داشته و کماکان ادامه دارد. در این زمینه وزارت اقتصاد بیان می‌کند که سیستم‌های لازم جهت دریافت ارزش افزوده از مشتری وجود ندارد که این موضوع صدمات بسیار زیادی را برای تولیدکننده‌ها به همراه داشته است.
آیا تسهیلات لازم یا بسته حمایتی از سوی دولت به تولیدکنندگان صنعت غذا تعلق می‌گیرد؟
بله، در مصوبه‌ای که در خصوص یارانه‌ها ابلاغ شد سهم کارخانه‌های دولتی نیز ذکر شد. در این مصوبه مشخص شد که چه مبلغی بر اساس تولید روزانه، ماهانه یا سالانه به شرکت‌ها تعلق می‌گیرد. اما متاسفانه تا این لحظه هیچ نظارت و مشورتی در این زمینه صورت نگرفته است تا نیاز کارخانه‌ها بیان شود. یارانه وجود دارد اما این ارقام به هیچ عنوان نیاز کارخانه‌ها را برطرف نمی‌کند.
با توجه به اینکه امسال، سال رونق تولید است، دولت چگونه توانسته در این زمینه از کارخانه‌ها حمایت داشته باشد؟
علاوه بر اینکه دولت تاکنون حمایت جدی نداشته است، انجمن‌ها و اتحادیه‌ها نیز هیچ همراهی ندارند. ما برای گرفتن یک سهمیه شکر تنها توانستیم ۴۵ تن شکر دریافت کنیم که آن هم هر کیلو سه هزار و ۵۰۰ تومان بوده است. غیر از این مورد دیگر هیچ حمایتی صورت نگرفته است.
ارسال نظر