نتایج یک بررسی درباره شهرهایی از جهان که با عزم مدیران شهری «قابلیت رفت و آمد مستقل از انواع وسایل نقلیه» را پیدا کرده‌اند، نشان می‌دهد: تغییر هندسی در معابر به نفع حرکت‌های پیاده، توانسته علاوه بر پاسخ مثبت شهرداران به خواسته پنهان شهروندان‌ –کندن از خودرو- چهره شهر را برای طیفی از ذی‌نفعان تصمیمات شهری، اصلاح و مناسب کند. در برخی از شهرهای آمریکا، بیش از نیمی از شهروندان جوان و نزدیک به نصف سالخوردگان، شهر بدون خودرو را برای ادامه زندگی ترجیح می‌دهند.

شهردار منتخب شورای شهر تهران یکی از سرفصل‌های اصلی برنامه‌های خود برای اداره پایتخت را «ایجاد پهنه‌های مخصوص پیاده‌روی هم در محدوده مرکزی شهر و هم در فضاهای طبیعی رهاشده در شهر همچون روددره‌ها» معرفی کرده است. تجربه ابرشهرهایی که این تغییر هندسی در آنها اتفاق افتاده است، مشخص می‌کند: اختصاص همه یا بخشی از خیابان‌های پررفت و آمد تهران به عرصه امن برای حرکت‌های پیاده باعث «تقویت اقتصاد شهر»،‌ «رونق فروش مراکز خرید در این پهنه‌ها»، «کاهش ترافیک»، «افزایش سلامت شهروندان با کاهش آلودگی» و همچنین «نشاط اجتماعی» خواهد شد.

طی همه سال‌های گذشته تا کنون، اصلاحات هندسی در معابر شهر تهران همواره برای «غلبه بیشتر خودروسوارها بر عابران پیاده» انجام شده است. در صورت اصلاح معکوس ناشی از اجرای ایده شهردار جدید، از یکسو بخشی از هزینه‌های شهرداری کاهش پیدا می‌کند و از سوی دیگر به‌واسطه افزایش میل به خرید از مراکز ارائه‌دهنده انواع خدمات تجاری و غذایی در پهنه‌های پیاده‌روی، درآمد پایدار شهرداری از محل اخذ عوارض کسب و پیشه افزایش می‌یابد. تحقیقات نشان می‌دهد: هزینه سفرهای پیاده در ابرشهرها برای شهرداری حدود یک‌دهم رفت و آمد با حمل و نقل عمومی است. این در حالی است که هزینه‌ای که سفر با خودروی شخصی به بودجه اداره شهر تحمیل می‌کند ۱۰ برابر میزان سرمایه‌گذاری لازم برای توسعه شبکه حمل و نقل عمومی است.

در دنیا، شهرهای پیاده‌محور یک ویژگی دارند که تحقق آن مستلزم بازتعریف کاربری‌های خدماتی –توزیع یکنواخت- در مناطق مختلف شهر است.

شهرهای مناسب پیاده‌روی علاوه بر داشتن اقتصادی پویاتر نسبت به دیگر شهرها می‌توانند منجر به افزایش فرصت‌های شغلی شوند. به گفته کارشناسان، افزایش قابلیت پیاده‌روی شهرها نه تنها موجب کاهش هزینه‌های عمومی برای شهرها می‌شود، بلکه منجر به رونق مراکز تجاری، کاهش سوانح رانندگی و رشد عدالت در جامعه می‌شود. یکی از راه‌های اصلی ایجاد شهرهای مناسب پیاده‌روی آن است که نهاد‌های تصمیم‌گیرنده شهری مقرراتی را تصویب کنند تا مناطق تنها به یک نوع از خدمات اختصاص نیابند و بتوان از مناطق استفاده چندمنظوره کرد. به گزارش گروه اقتصاد بین‌الملل روزنامه «دنیای‌اقتصاد» پایگاه خبری «وکس» در گزارشی مزایای شهرهایی را که قابل پیاده‌روی هستند برشمرده است. در این گزارش آمده است: ممکن است عبارت «شهرهای مناسب پیاده‌روی» را شنیده باشید. شهرهای مناسب پیاده‌روی بر اساس این مبنا مورد بررسی قرار می‌گیرند که شهروندان چه تعداد از مسیرهای روزانه خود برای انجام کارهای مختلف را می‌توانند بدون استفاده از وسایل نقلیه بپیمایند. ویژگی مناسب بودن شهرها برای پیاده‌روی می‌تواند بسته به برنامه‌ریزی مدیران بهبود پیدا کند که این موضوع در توسعه اقتصاد آن شهر و عادلانه ساختن جامعه موثر واقع خواهد شد. جف اسپک، مهندس عمران شهری که ۲۵ سال است موضوع بهبود قابلیت پیاده‌روی در شهرها را دنبال می‌کند در کتابی که در همین موضوع به رشته تحریر درآورده است روش‌های چگونگی نهادینه ساختن این امر و اجرایی کردن آن را مورد بررسی قرار داده است.

بر اساس کتاب اسپک، یکی از منافع اصلی افزایش قابلیت پیاده‌روی شهرها، موضوع ارتقای اقتصاد آن شهر است. به زعم این کارشناس شهرهایی که دارای قابلیت پیاده‌روی بیشتری هستند، دارای ارزش ملک بالاتری نیز هستند. بر اساس تحقیقاتی که در سال ۲۰۰۹ انجام شد، با توجه به افزایش میزان این قابلیت شهرها، ارزش املاک واقع در آنها نیز از ۵۰۰ تا ۳۰۰۰ دلار رشد می‌کند. سرمایه‌گذاری در شهرهای مناسب پیاده‌روی چه از طریق تخصیص بودجه برای نقاشی و نوسازی پیاده‌رو‌ها یا ساخت منازل مسکونی مقرون به‌صرفه نزدیک به مرکز شهر می‌تواند جمعیت‌های متفاوت را گرد‌هم ‌آورد و نیز موجب افزایش فرصت‌های شغلی ‌شود. بر اساس اعلام آژانس برنامه‌ریزی شهری شیکاگو، ۶۳ درصد از جمعیت زیر ۴۰ سال و نیز ۴۲ درصد از جمعیت سالخورده ساکن شهر ترجیح می‌دهند در مکانی زندگی کنند تا نیازی به استفاده از خودرو نداشته باشند. همچنین بر اساس اعلام سازمان ملی املاک آمریکا، ۶۲ درصد از افراد زیر ۴۰ سال ترجیح می‌دهند در شهرهای مناسب برای پیاده‌روی زندگی کنند که در آنها استفاده از خودرو اختیاری باشد. بنابراین اگر شهرها، دارای وابستگی کمتری به استفاده از خودرو باشند، احتمال جذب افراد با سنین مختلف بالاتر است. پیاده‌روی همچنین بر خلاف استفاده از خودروهای شخصی و وسایل حمل‌و‌نقل عمومی هزینه بسیار اندکی برای شهرها در پی خواهد داشت. بر اساس اطلاعات موجود در کتاب اسپک، اگر یک شهروند از اتوبوس استفاده کند برای او حدود یک دلار و هزینه استهلاک آن برای شهر ۵/ ۱ دلار خواهد بود. اگر فردی تصمیم به استفاده از خودروی خود بگیرد برای شهر با احتساب هزینه‌های پلیس و آمبولانس ۲/ ۹ دلار هزینه درپی خواهد داشت. اما زمانی که شهروندی در خیابان راه می‌رود هزینه‌ آن برای شهر یک پنی خواهد بود. مردم همچنین در شهرهای مناسب پیاده‌روی تمایل بیشتری برای صرف هزینه دارند که این موضوع موجب به جریان افتادن چرخ‌های اقتصاد محلی می‌شود. بر اساس مطالعاتی که در سال ۲۰۰۸ در سان‌فرانسیسکو انجام شد، افرادی که از وسایل حمل‌‌و‌نقل عمومی و پیاده‌روی برای رفتن به مرکز شهر استفاده می‌کنند در هر سفر میزان پول کمتری هزینه‌ می‌کنند، اما از سوی دیگر تعداد سفرهای بیشتری انجام می‌دهند که این مساله نشان از هزینه پول بیشتر توسط این افراد دارد. شهروندانی که از خودرو استفاده می‌کنند در هر سفر پول بیشتری هزینه می‌کنند اما سفرهای کمتری را انجام می‌دهند. خیابان‌هایی که با تکیه بر پیاده‌‌روی مردم بنا می‌شوند نیز می‌توانند به ایمن‌تر شدن عبور و مرور کمک کنند و رونق مراکز خرید، بانک‌ها و رستوران‌ها را نیز افزایش دهند. امروز بسیاری از خیابان‌ها به خصوص در حومه شهر فاقد پیاده‌رو‌ها هستند که بدون استفاده از خودرو پیمودن آنها غیر ممکن است.

اسپک در کتاب خود بر این باور است که افزایش قابلیت پیاده‌روی شهرها می‌تواند موجب رشد عدالت در جامعه شود. به گفته او وجود گزینه‌های بیشتر برای حمل و نقل در شهرها، موجب می‌شود که نابرابری درآمدی کمتر تجلی یابد و علاوه بر آن از هزینه‌های بیش از حد برای اجاره‌ مسکن جلوگیری می‌کند. شهرهای مناسب پیاده‌روی همچنین می‌تواند برای سالخوردگان که همواره در استفاده از خودرو یا وسایل نقلیه عمومی دچار مشکل هستند، بسیار مفید و کارآمد باشد. از سوی دیگر افزایش امکان پیاده‌روی در شهرها می‌تواند در راستای منافع اقشار کم‌درآمد جامعه نیز باشد.

این موضوع همچنین می‌تواند به کاهش ترافیک شهر با تبدیل همه یا بخشی از یک خیابان پرترافیک دوطرفه به پیاده‌رو‌های جذاب کمک کند که شهروندان علاوه بر پیاده‌روی در آن می‌توانند از دوچرخه نیز استفاده کنند. همچنین یکی از دلایلی که بسیاری از شهرها دارای امکان پیاده‌روی محدودی هستند، ایجاد شدن برخی از مناطقی است که نیاز‌های روزمره ساکنان آن را تامین نمی‌کند. از این رو فردی که می‌خواهد برای صرف ناهار به رستوران برود و پس از آن نیز هدیه‌ای بخرد مجبور به انجام سفرهای مختلفی است و این امر تنها با استفاده از خودرو میسر است. راه‌حل این مشکل آن است که نهاد‌های تصمیم‌گیرنده شهری مقرراتی را تصویب کنند تا مناطق تنها به یک نوع از خدمات اختصاص نیابد و بتوان از آن منطقه استفاده چند منظوره کرد. همچنین می‌توان با ساخت مراکز تجاری بزرگی که تا حد زیادی نیاز‌های اصلی روزمره مردم منطقه را تامین می‌کنند فرهنگ پیاده‌روی را نهادینه کرد. ساخت مدارس و پارک‌های محلی نیز می‌تواند به کاهش خروج شهروندان از محله‌های خود با استفاده از خودرو کمک شایانی کند.

اخبار مرتبط