تقابل زنجیره خودروسازی و بانک مرکزی

ماجرای فشل خواندن صنعت خودرو کشور از آنجا شروع شد که یکی از اعضای هیات نمایندگی اتاق بازرگانی از رئیس کل بانک مرکزی در مورد تعیین تکلیف تسهیلات پرداختی به زنجیره خودروسازی کشور پرسش کرد. وی نیز پاسخ داده با وجود مخالفت با تامین نقدینگی خودروسازان (از مسیر تسهیلات بانکی) برای نشان دادن حسن‌نیت خود مقرر شد بیش از ۸۴۰ میلیون یورو به‌صورت ال‌سی خارجی در اختیار شرکت‌های خودروساز قرار گیرد تا پس از یک سال، این مبلغ یا به‌صورت ارزی یا به‌صورت ریالی پس داده شود. وی تاکید کرده بود که خودروسازان در آن مقطع اعلام کردند حاضر به پذیرفتن این ریسک نیستند و در نهایت اعتباری که برای آنها در بانک کونلون چین در نظر گرفته شده بود، دست نخورده باقی ماند و در ادامه صرف امور دیگری شد.

اما استفاده همتی از لفظ «فشل» در پایان سخنان خود و بیان این عبارت که «تا چه زمانی قرار است حیات این صنعت ادامه یابد؟» فعالان زنجیره خودروسازی را وادار به واکنش کرد. انجمن‌های خودروسازان و قطعه‌سازان در نشست مشترک دوشنبه خود که پیش‌تر برنامه‌ریزی شده بود، به اتهام «فشل بودن» پاسخ دادند. دبیر انجمن خودروسازان در این نشست عنوان کرد که ظاهرا آقای همتی نمی‌داند خودروسازان سرکوب مالی شده‌اند و محصولاتشان را با زیان می‌فروشند. پرسشم از وی این است که اگر خودروسازی را متوقف کنیم، بانک مرکزی می‌تواند سالی ۱۵ میلیارد دلار ارز بابت واردات خودرو تامین کند.

سخنگوی انجمن قطعه‌سازان نیز در واکنش به اظهارات رئیس‌کل بانک مرکزی تاکید کرد: بانک مرکزی از عملکرد خودروسازان انتقاد می‌کند، در صورتی که خود به درستی به وظایفش عمل نکرده است. فرهاد به‌نیا گفت: اگر دولت و بانک مرکزی تمایل ندارند که خودروسازی داشته باشیم، این را اعلام کنند تا ما تکلیف خودمان و سرمایه‌مان را بدانیم. وی با اشاره به فعالیت ۷۰۰ هزار نیروی کار مستقیم و غیرمستقیم در خودروسازی تاکید کرد: به ازای هریک شغل در خودروسازی، ۴۰۰ میلیون تومان سرمایه‌گذاری شده، بنابراین چنین اظهارنظرهایی (فشل خواندن صنعت خودرو) کار درستی نیست.

چگونگی واگذاری سهام خودروسازان

طی هفته جاری رضا رحمانی، وزیر صنعت معدن و تجارت بار دیگر بر واگذاری سهام دولتی دو خودروساز بزرگ کشور تاکید کرد. وی اظهار کرد که برنامه وزارت صمت، واگذاری شرکت‌های خودروساز به بخش خصوصی است، اما این سهام را به شخص نمی‌دهیم. اظهارات رحمانی در شرایطی است که وی پیش از این عنوان کرده تا پایان سال آینده واگذاری سهام انجام خواهد شد. با این حال ظاهرا وزیر صنعت در این راه با موانعی همچون سد شورای نگهبان روبه‌روست. شورای نگهبان در بررسی طرح ساماندهی صنعت خودرو که از سوی نمایندگان مصوب شده، با واگذاری صد در صدی سهام خودروسازی به بخش خصوصی مخالف است.

منتقدان نهضت داخلی‌سازی

سه ماه از آغاز نهضت داخلی‌سازی قطعات توسط وزارت صمت و برای خنثی کردن اثر تحریم‌ها می‌گذرد. در شرایطی که تاکنون دو میز در این ارتباط تشکیل شده و مسوولان وزارت صمت خبر از تشکیل سه میز دیگر تا پایان امسال می‌دهند، دبیر دو انجمن قطعه‌سازان و مجموعه‌های خودرو و انجمن صنایع همگن قطعه‌سازان خودرو انتقاداتی را متوجه نهضت داخلی‌سازی وزارت صمت کرده‌اند. مازیار بیگلو دبیرانجمن قطعه سازان در این زمینه عنوان کرده تا زمانی که دو چالش تامین مواد‌اولیه و همچنین تزریق نقدینگی به زنجیره خودروسازی حل نشود، برگزاری میزهای داخلی‌سازی قطعات نمی‌تواند نتایج مورد‌نظر وزارت صمت را تامین کند. آرش محبی‌نژاد دبیر انجمن همگن قطعه‌سازی نیز با پیش کشیدن بحث تولید اقتصادی در ارتباط با داخلی‌سازی قطعات تاکید کرده که یا باید تیراژ خریداری شده برای قطعات داخلی‌سازی شده اقتصادی باشد یا اینکه شرکت‌های قطعه‌ساز بتوانند میزان سرمایه‌گذاری صورت گرفته در ارتباط با تولید این قطعات را روی تیراژ سرشکن کنند. همراهی ابتدایی دو انجمن با ایده وزارت صمت درباره داخلی‌سازی و تغییر رویه آنها در شرایطی اتفاق افتاده است که بسیاری از کارشناسان با توجه به موانع موجود در این زمینه نسبت به عواقب برگزاری میزهای داخلی‌سازی قطعات هشدار می‌دادند. کارشناسان در آن مقطع معتقد بودند تجربه داخلی‌سازی قطعات در دور اول تحریم‌ها به نوعی گواه بی‌نتیجه بودن این اقدام است.

افت تیراژ تولید در نیمه اول امسال

در حالی وزارت صمت به دلایل نامشخص از ارائه آمار تولید شرکت‌های خودروساز امتناع می‌کند که طی هفته‌ای که گذشت برخی از خبرگزاری‌ها آمارهایی را درباره وضعیت تولید خودروسازان در نیمه اول سال‌جاری منتشر کردند. براساس این آمار تولید انواع خودرو در کشور طی نیمه نخست امسال ۸/ ۳۴ درصد نسبت به مدت مشابه سال قبل کاهش یافت. طی ۶ ماه ابتدایی امسال ۳۷۷ هزار و ۵۱۷ دستگاه انواع خودرو در کشور تولید شد که در مقایسه با مدت مشابه سال قبل ۸/  ۳۴ درصد کاهش داشته است. همچنین در نیمه اول امسال ۳۴۸ هزار و ۲۶۸ دستگاه سواری در کشور به تولید رسید که نسبت به نیمه اول سال ۹۷ افت ۹/ ۳۵ درصدی را تجربه کرده است. طی ۶ ماهه ابتدایی امسال تولید ون ۷/ ۸۵ درصد کاهش داشته و در عین حال تولید مینی‌بوس و میدل‌باس با افت ۹/ ۶۵ درصدی و تولید اتوبوس نیز با افت ۹/ ۶۰ درصدی همراه بوده است.

طی این مدت تولید کامیونت، کامیون و کشنده نیز ۷/  ۷۹ درصد کاهش داشته و فقط در تولید وانت شاهد رشد ۳ درصدی بوده‌ایم. طبق آمار منتشره اما تولید انواع خودرو در شهریور امسال و نسبت به ماه مشابه سال گذشته، ۶/ ۱۱ درصد رشد داشته و به ۶۳ هزار و ۲۱۷ دستگاه رسیده است. اما گروه صنعتی ایران‌خودرو در ۶ ماه نخست امسال ۱۵۹ هزار و ۴۹۷ دستگاه انواع محصول را تولید کرده که در مقایسه با نیمه اول سال گذشته ۷/ ۳۶درصد کاهش را نشان می‌دهد. سایپا نیز با کاهش ۷/ ۲۰ درصدی تولید طی نیمه نخست امسال و در مقایسه با مدت مشابه سال گذشته مواجه شده است.

واکنش فولکس به احداث کارخانه در بالکان

گروه خودروسازی فولکس‌واگن در بیانیه‌ای می‌گوید که هنوز هم در حال بررسی برنامه ساخت کارخانه عظیم خود در ترکیه است و بنا ندارد تا یک کشور دیگر را برای میزبانی از این کارخانه انتخاب کند. پیش‌تر این غول خودروسازی اعلام کرد که ساخت کارخانه در ترکیه را درپی حملات ترکیه به کرد‌ها در خاک سوریه به حالت تعلیق در‌می‌آورد. سخنگوی فولکس گفت: «ما از نزدیک در حال رصد تحولات در ترکیه هستیم و بررسی برنامه‌ها فعلا متوقف شده‌اند اما گزینه دیگری را برای جایگزینی درنظر نداریم.» چند روز پس از آنکه گروه‌ خودروسازی فولکس‌واگن، به دلیل حمله ارتش ترکیه به‌ کردهای سوریه، تصمیمش برای ساخت کارخانه عظیم خود در ترکیه را تعلیق کرد، بین کشورهای حوزه بالکان تکاپویی برای میزبانی این کارخانه به ارزش ۱/  ۳ میلیارد یورو به‌راه افتاد. بلغارستان، ‌رومانی و صربستان از جمله کشورهایی هستند که سخت امیدوارند بتوانند در توافق با غول خودروسازی آلمان، از همسایه‌های خود سبقت بگیرند و میزبان این ابرکارخانه باشند حال آنکه فولکس بنا ندارد کشور دیگری را جایگزین ترکیه کند.