لیبرالیسم

میرزا ملکم‌خان که اولین نواندیش سنت لیبرالیسم ایرانی است، طرح خود را از لیبرالیسم ایرانی با این مطلع آغاز می‌کند. او در تشریح طرح خود از ساختار سیاسی دولت‌ها در دفتر تنظیمات با تشریح انواع حکومت‌ها آغاز می‌کند و با تقسیم انواع حکومت‌ها به جمهوری و سلطنتی از دو نوع حکومت سلطنتی مطلقه و معتدله سخن می‌گوید. او در ادامه این توصیفات نظام مطلوب موردنظر خویش را برای ایران سلطنت مطلقه منظم می‌داند. او در تعریف نظام سیاسی مطلوب خود می‌نویسد:

برخی معتقدند که حکمرانی اقتصادی کشور درحال‌حاضر و در طول دهه‌های گذشته بر ستون لیبرالیسم و نئولیبرالیسم بنا شده است. این گروه که عمدتا، اقتصاددانان نهادگرا هستند، مسوول سیاست‌گذاری‌های کشور در طول سه دهه را نئولیبرال‌ها معرفی می‌کنند و نابرابری‌های موجود را محصول تفکر نئولیبرالی می‌دانند. علی میرزاخانی، سردبیر ارشد گروه رسانه‌ای «دنیای اقتصاد» در گفت‌وگویی با سایت «جماران» صحت این ادعا را سنجید.

عمده‌ترین وجه مشخصه مشروطیت اروپایی، لیبرالیسم و اعتقاد به برابری انسان‌ها در مقابل قانون بود. انقلاب فرانسه با شعار برابری، برادری و آزادی توانست نظریه تفکیک قوا، اعلامیه حقوق بشر را که در آن به آزادی جان، مال و شغل، پارلمانتاریسم و برابری انسان‌ها در برابر قانون اشاره شده بود، به یک معنا به‌وجود آورد. مشروطیت ایران در یک بستر نسبتا مناسب از لحاظ اجتماعی و سیاسی، محصول ورود تفکرات غربی به ایران یا واکنش دیدگاه‌های سنتی و دینی نسبت‌به آنها بود. در واقع مشروطیت را در ایران می‌توان محصول بیداری…

دنیای‌اقتصاد: لیبرال‌ها در کانادا، به رهبری جاستین ترودو، نخست‌وزیر این کشور پهناور، اکثریت را از دست دادند اما کرسی‌های آنها در پارلمان به‌اندازه‌ای هست که بتواننند دولت تشکیل دهند. به گزارش روزنامه نیویورک‌تایمز، جاستین ترودو، نخست‌وزیر کانادا روز دوشنبه پس از تحمل یک دوره کارزار زشت، انتخاباتی را پیروز شد که به یک همه‌پرسی درباره وی تبدیل شده بود. این انتخابات در کانادا به منزله نجات یا مرگ لیبرالیسم بود. پیروزی جاستین ترودو در شرایطی رقم خورده که وی نتوانسته اکثریت قابل‌توجهی به‌دست بیاورد اما به…

دنیای‌اقتصاد: روز سرنوشت جاستین ترودو فرا رسید و مردم کانادا روز دوشنبه پای صندوق‌های رای رفتند تا مشخص کنند که جاستین ترودو پس از دوره‌ای چهار ساله و دو رسوایی بزرگ، بار دیگر قدرت را در پارلمان این کشور در اختیار می‌گیرد یا خیر. به گزارش رویترز، جاستین ترودو، نخست‌وزیر کانادا و رهبر حزب لیبرال یکی از آخرین بازماندگان از جمع رهبران لیبرال در میان دموکراسی‌های بزرگ جهان است. او اما طی کمپین خود با یک رسوایی و انتقاداتی درباره مدیریت یک پرونده فساد روبه‌رو بوده که یک شرکت عمرانی کانادایی بزرگ در آن دخیل بود.…

دنیای اقتصاد: بسط و گسترش مشروطه و نگاه مشروطه‌گری را می‌توان به چند برداشت عمده تقسیم کرد؛ جریانی که متاثر از فلسفه سیاسی لیبرالیسم و دموکراسی غرب بود. جریان دیگر نیز بیشتر به آن بخش از فلسفه و نگرش سیاسی که اصطلاحا آن را « چپ »، «رادیکال» یا سوسیالیستی نامیده‌اند باز می‌گشت. با این حال یکی از برداشت‌هایی که از مشروطه صورت گرفته است، نسبت آن با شریعت است. به تعبیر دیگر آرا و اندیشه‌هایی که از زبان شریعتمداران، اعم از علما و روحانیون یا افراد غیر روحانی بیان شده‌اند. «دنیای‌اقتصاد» در گفت‌وگو با علیرضا…

خبر آنلاین: حساب کاربری سایت رهبر معظم انقلاب در توییتر با انتشار توییتی به رفتار سازمان ملل در قبال جنایت در یمن واکنش نشان داد.

ملکم خان در رساله «ندای عدالت» در توضیح مفهوم آزادی این‌چنین می‌نویسد: «برای توضیح معنی آزادی، اول باید این معنی را فهمید که در عالم هیچ حق و تکلیفی نیست که حد معینی نداشته باشد و حد آزادی این است که آزادی هیچ‌کس به حق هیچ‌کس خللی وارد نیاورد. بعد از آنکه حقوق و تکالیف عامه به حکم قوانین مقرر شد و به اقتضای اساس قانونی دیوانخانه‌های عدلیه برپا شدند، دیگر کیست که بتواند بدون جزا در حق دیگری حرف ناحق بزند» (ناظم‌الدوله، ۱۳۸۱: ۱۴۵-۱۴۶).

براساس نظریات و عقاید اندیشمندان لیبرالیسم اقتصادی قرن نوزدهم به‌ویژه آدام اسمیت، تولید ثروت بر سه پایه قرار داشت: نیروی کار انسان، منابع و مواهب طبیعی و سرمایه. اما اندیشمندان دیگر چون دیوید ریکاردو بر عامل انسانی بیشتر تاکید می‌کند و آلفرد مارشال نیز فقط نیروی کار انسان و منابع طبیعی را دو عامل اصلی تولید کالا می‌داند و سرمایه را جزء عوامل ثروت قرار نمی‌دهد بلکه سرمایه را نتیجه و حاصل تلاش و کوشش انسان بر روی منابع طبیعی می‌داند. ملکم نیز تحت‌تاثیر اندیشه غالب عصر یعنی «آدام اسمیت» تولید…

گئورگ ویلهلم فردریش هگل، فیلسوف بزرگ آلمانی در عصری از اروپا زندگی می‌کرد که از جهات بسیاری عصری مهم و تعیین‌کننده به‌حساب می‌آمد. دوره‌ای از شتاب فزاینده با مردمی آزمند چیزهای تازه که از نظر اقتصادی توسعه عظیم تجاری را موجب شد و از منظر سیاسی، به‌شدت زیر تاثیر انقلاب ۱۷۸۹ فرانسه قرار داشت.

اگرچه قرابت‌های بسیار این نواندیشان ایرانی با اندیشه لیبرالیسم، امکان دسته‌بندی آنها را در زمره نواندیشان لیبرال فراهم می‌کند، اما نباید فراموش کرد که از اندیشه این عده به هیچ روی فردگرایی لیبرالیستی به مفهوم کامل آن به دست نمی‌آید. میرزا ملکم‌خان در بازسازی مفهوم آزادی جملات پرشوری در اهمیت و جایگاه آزادی سر می‌دهد؛ اما مخاطب او پیوسته توده و خواسته‌های توده است.

دنیای اقتصاد: ولادیمیر پوتین، رئیس‌جمهور روسیه اخیرا مدعی شده مکتب لیبرال دیگر منسوخ شده است. اما او هدفی اشتباه را برای ادعای خود برگزیده است. براساس شواهد، آن مکتبی که بیش از همه در غرب با تهدید مواجه است، «محافظه‌کاری» است نه لیبرالیسم. شاید به‌دلیل همین بحران نیز باشد که راست‌گرایان در آمریکا و بریتانیا به‌واسطه عبور از همین ارزش‌های محافظه‌کارانه توانسته‌اند قدرت را ازآن خود کنند. راست‌گرایان جدید ترجیح داده‌اند پوپولیسم را به ابزاری برای کسب و حفظ قدرت تبدیل کنند. این مساله حتی به کشورهایی نظیر فرانسه…

ملکم‌خان در رساله ندای عدالت در توضیح مفهوم آزادی این چنین می‌نویسد:

میرزا ملکم‌خان که اولین نواندیش سنت لیبرالیسم ایرانی محسوب می‌شود، در تشریح طرح خود از ساختار سیاسی دولت‌ها در دفتر تنظیمات آن را با تشریح انواع حکومت‌ها آغاز می‌کند و با تقسیم انواع حکومت‌ها به جمهوری و سلطنتی از دو نوع حکومت سلطنتی مطلقه و معتدله سخن می‌گوید. او در ادامه این توصیفات نظام مطلوب مورد نظر خویش را برای ایران سلطنت مطلقه منظم می‌داند (ناظم‌الدوله،۱۳۸۱،ص۳۱). او در تعریف نظام سیاسی مطلوب خود می‌نویسد: «در یک ملک چنان دستگاهی مقرر شود که هیچ امیر، هیچ وزیر، هیچ پادشاه و هیچ…

عده‌ای مشکلات اقتصادی سال‌های اخیر را ناشی از سیاست‌های لیبرالی و نئولیبرالی می‌دانند. هر چند واژه‌های لیبرال و نئولیبرال در حوزه‌های مختلف، معانی یکسانی ندارند، اما به نظر، مراد این گروه، نقد «اقتصاد آزاد و رقابتی» است. «دنیای‌اقتصاد» ادعاهای این گروه در سه حوزه سیاست‌های کلان، قیمتی و ارزی را سنجیده است. بررسی‌ها خلاف نظر منتقدان است. به‌عنوان مثال در حوزه قیمتی، مبانی اقتصاد آزاد، رقابتی کردن قیمت‌ها و پرهیز از برهم‌زدن موازنه قیمت‌های نسبی را توصیه می‌کند و راهکاری جز این را فراخ کردن بستر…

برداشت اصلی موردنظر متفکران لیبرال قرن ۱۸ از لیبرالیسم، «آزادی منفی» بود، یعنی آنچه انسان‌ها در یک جامعه اجازه‌ انجام آن را ندارند. به عبارت دیگر آزادی در نبود اجبار تعریف می‌شود. جنبه‌ دیگر این توصیف در راهنما بودن این برداشت از آزادی است همانطور که ستاره قطبی راهنمایی است برای دریانوردان. از نتایج چنین برداشتی از آزادی می‌توان به حق تعیین سرنوشت، حق مالکیت و حق آزادی تفکر اشاره کرد. برای هرکدام از این حقوق، نویسندگان دیگری نوشتارهایی در قالب کتاب و رساله نوشته‌اند که به‌طور مفصل در کتاب به…

اتحادیه اروپا و منطقه یورو در وضعیتی دشوار قرار گرفته‌اند زیرا از یکسو وضعیت اقتصادی و سیاسی این اتحادیه و منطقه خوب نیست و از سوی دیگر دولت آمریکا در آینده نزدیک فشارهای تعرفه‌ای بر کشورهای اروپایی وارد خواهد کرد. سال‌هاست بانک مرکزی اروپا در حال حمایت از شرکت‌ها و اقتصاد این قاره است، اما به دلایل مختلف شاخص‌های اقتصادی در وضعیت نگران‌کننده‌ای قرار دارند. از سوی دیگر عملکرد منفی اقتصادی و نابرابری‌های درآمدی مردم را از احزاب حاکم بر کشورشان و سیاست‌های ریاضت‌جویانه اتحادیه اروپا ناراضی کرده…

ترامپ رئیس‌جمهوری آمریکا در ۲ سال اخیر به رویه‌های تجاری چین حمله کرده و در نیمه دوم سال گذشته میلادی، اقدامات عملی برای وادار کردن این کشور به تغییر آن رویه‌ها انجام داده است. این اقدامات به زیان اقتصاد جهان بوده و تنش‌هایی را در بازارهای مختلف به وجود آورده است. همچنین رسانه‌ها توجهی خاص به اخبار جنگ تعرفه‌ای دو کشور داشتند، اما دعوای اصلی حاصل دو شیوه مدیریت اقتصاد یعنی لیبرال دموکراسی و کاپیتالیسم دولتی است.

ايسنا: رئیس قوه قضائیه با تاکید بر پاسداری از استقلال قضات و دستگاه قضائی طی حدود ۱۰ سال گذشته، تاکید کرد: در طول این سال‌ها در برابر فشارها و توصیه‌ها از استقلال قوه قضائیه عقب‌نشینی نکرده‌ام و از سوی دیگر نظر و استدلال شخصی خود را نیز به هیچ‌یک از قضات در صدور رأی تحمیل نکرده‌ام.

فارس نوشت: دستیار و مشاور عالی فرماندهی معظم کل قوا با بیان اینکه فرهنگ لیبرالیسم دیگر برای بشیریت الهام بخش نیست و در حال تمام شدن است، گفت: بروز و ظهور یک قطب قدرت جدید به عنوان قدرت جهان اسلام در قرن حاضر و مبتنی بر فرهنگ و تمدن نوین اسلامی با محوریت اسلام نابی که انقلاب اسلامی آن را ترویج می کند در حال شکل گیری است.

«تمامش به این بستگی دارد که سوسیالیسم را چگونه تعریف کنید. بعید می‌دانم مالکیت ابزار تولید کارآمد باشد؛ اما اگر آن را برنامه بازتوزیعی بدانید که شکاف میان درآمد کارگران و ثروتمندان را جبران کند، نه تنها قابلیت ظهور مجدد دارد، بلکه اجبارا باید بازگردانده شود.» این شاه بیت اظهارات جدید «فرانسیس فوکویاما» نظریه‌پرداز پایان تاریخ و آخرین انسان است که اواسط سال ۲۰۱۸ در گفت وگو با «جرج ایتون» دبیر سیاسی «نیواستیتس من» منتشر شد و به سرعت مورد تحلیل و تفسیر قرار گرفت. از همین زاویه بود که برخی آن را…

هرچند در نگاه نخست ممکن است این موضوع بر بسیاری پوشیده باشد؛ اما دنیای مدرنی که امروز در آن زندگی می‌کنیم از جهات متعددی محصول لیبرالیسم است. استیون پینکر، روانشناس و استاد دانشگاه هاروارد در کتاب مفصل بیش از ۵۰۰ صفحه‌ای اخیرش «روشنگری، اکنون » ترجیح می‌دهد از تعبیر روشنگری به عوض لیبرالیسم استفاده کند و با انبوهی از آمار و جداول به توضیح چیستی و نتایج آن بپردازد. باکی نیست، اسمش را هرچه بگذاریم، روشنگری، لیبرالیسم یا تعبیری که نگارنده به آن اقبال بیشتری دارد، یعنی آزادی‌خواهی، ویژگی‌های…

رهبران حزب کمونیست چین چند روز پیش توسعه لیبرالیسم اقتصادی در این کشور را جشن گرفتند و از فردی مثل کلاوس شاوب آلمانی، مبتکر و مؤسس همایش اقتصادی داووس که آن را نماد سرمایه‌داری می‌دانند و شماری از میلیاردرهای چینی تقدیر کردند.

در ادامه حضور خیابانی جلیقه‌زردها در اعتراض به سیاست‌های اقتصادی دولت فرانسه، این هفته اما حضور معترضین در خیابان‌ها با واکنش‌های تندی از سوی نیروهای پلیس ضد شورش مواجه شد و دامنه اعتراضات به قدری بالا گرفت که شاید تنها برکناری امانوئل مکرون رئیس‌جمهور فرانسه بتواند آتش خشم معترضان را خاموش کند. هشتگ‌های #پاریس، #جلیقه_زردها و #دموکراسی که مدت‌ها قبل همزمان با شروع اعتراضات در فرانسه در فضای مجازی داغ شده بود، این هفته با اضافه شدن دو هشتگ # لیبرالیسم و #استعفای_مکرون دوباره فعال شد.

ايسنا: رئیس مؤسسه آموزشی و پژوهشی امام خمینی(ره) گفت: ته دل برخی از مسئولان این است که در سال ۵۷ جوّی پیش آمد که امام (ره) توانست حکومت را به دست بگیرد؛ وگرنه قرار نبود حکومت آخوندی درست شود!

محمد‌علی فروغی برای توجیه و توضیح دیدگاه‌های لیبرالی‌اش، اشکال گوناگون آزادی از قبیل آزادی اندیشه (اختیار عقاید)، آزادی انتشارات (اختیار طبع)، آزادی مالکیت (اختیار مال) و آزادی اجتماعات (اختیار تشکل انجمن) را به تفصیل و تشریح بیان می‌کند.

دنیای اقتصاد: حدود یک ماه پیش بود که «فوکویاما» فیلسوف آمریکایی، در گفت‌وگو با نشریه «نیواستیتس من» با بازنگری در فرضیه «پایان تاریخ با نظام لیبرال دموکراتیک» ادعا کرد به واسطه برخی از ضعف‌های این نظام چون ضعف در ایجاد هویت مشترک، ظهور نشانه‌های مازاد تولید و ایجاد شکاف طبقاتی چشمگیر، اقتصاد جهان نیازمند بازگشت سوسیالیسم است. «دنیای اقتصاد» در تحلیلی از سخنان فوکویاما رمزگشایی کرده است. به‌نظر می‌رسد سوسیالیسم مدنظر او بیشتر توصیف‌کننده «سرمایه‌داری دولتی» پیاده شده در چین باشد.

۲۸ اکتبر ۱۷۰۴ «جان لاک» فیلسوف تجربه گرای انگلیسی درگذشت. وی در ۲۹ آگوست ۱۶۳۲ به دنیا آمده بود. اندیشه‌های «لاک» بسیار غنی و عمیق است و باید وی را از جمله پیشگامان تفکر مدرن به‌ حساب آورد. کسی که انقلاب ۱۶۸۸ انگلستان و محدود کردن قدرت شاهنشاهی را به اندیشه‌های او نسبت می‌دهند حتی اعلامیه استقلال ایالات‌متحده آمریکا از اندیشه‌های او نشات گرفته است.

روزنامه جوان نوشت:اخیراً عبدالعلی علی عسگری رئیس صداوسیما از آنچه وی از آن به عنوان مروجان سیاه‌نمایی در رسانه ملی یاد کرد انتقاد کرد، اما به نظر می‌رسد صداوسیمای ملی بیش از آنکه با مسئله سیاه‌نمایی دست به گریبان باشد با فقر ایده و محتوا و مسئله‌ای به نام سکولاریسم و لیبرالیسم پنهان و البته پیدا مواجه است.

دنیای اقتصاد: نشریه اکونومیست برای شماره این هفته خود دو سرمقاله درنظر گرفته است. یکی از این سرمقاله‌ها به جنبش زنان در آمریکا علیه سوء‌‌استفاده‌های جنسی به‌ویژه توسط مقامات بلندپایه اختصاص دارد که این روزها به‌خاطر حق‌السکوت‌های پرداخت‌شده در این زمینه بسیار جنجال‌آفرین شده است.