اقتصاد ایران

در سایه پیشرفت‌‌‌های صورت‌گرفته در علم اقتصاد، پدیده نوسان‌‌‌های شدید در متغیرهای اقتصاد کلان، اعم از رشد اقتصادی، تورم و برابری ارزش پول ملی نسبت به ارزهای خارجی، عموما منحصر شده است به شرایط خاص و پیش‌بینی‌نشده مانند آنچه بر فرض در دوره‌های تجاری یا اتفاق‌‌‌های خاص همچون جنگ روی می‌دهد. اما به نظر می‌رسد مورد اقتصاد ایران در بیش از سه‌دهه اخیر استثنایی بر این قاعده است. در این مدت به‌جز دوره‌‌‌ «نه‌چندان طولانی» نیمه نخست دهه ۱۳۸۰ خورشیدی، آن‌هم به طور نسبی، متغیرهای اقتصادی کلیدی رشد تولید…

اقتصاد دیجیتال به‌عنوان یکی از فرصت‌‌‌های بزرگ گسترش بخش خدمات و تحقق رشد اقتصادی پایدار، یکی از مسیرهای سهل‌‌‌الوصول اقتصاد ایران برای رسیدن به اشتغال بالا و خلق ارزش‌افزوده است. قراردادهای دیجیتال به‌عنوان بسترساز شکل جدیدی از همکاری اقتصادی، در حوزه‌‌‌های مختلف می‌‌‌توانند تحولات تازه‌‌‌ای را رقم بزنند.

این روزها که بر اثر تدابیر و تحرکات مثبت دولت فضا و فرصت‌های تازه‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌ای در عرصه تجارت خارجی کشور به‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌دست آمده یکی از اولویت‌های فعالان بخش خصوصی، قطعا، استفاده بهینه از این فرصت‌ها برای تحقق آرمان جهش صادراتی به‌عنوان یکی از کلیدی‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌ترین اهرم‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌های بیرون کشیدن اقتصاد ایران از تله رشد پایین است.

دنیای‌اقتصاد: ایران و محیط همسایگی ایران به‌طور فزاینده تحت‌تاثیر تغییرات اقلیمی قرار می‌گیرد. به دیگر سخن تغییرات اقلیمی یکی از روندهای کلیدی تاثیرگذار بر ایران و محیط همسایگی این کشور محسوب می‌شود.

شاهین چراغی گفت: اگر وضعیت فعلی صنایع پتروشیمی، فرآورده‌‌‌های نفتی، سیمان، فلزات و فولاد را نسبت به قبل از عرضه این محصولات در بورس‌کالا مقایسه کنیم، به‌وضوح مشاهده می‌شود که واقعی‌سازی قیمت‌ها و شفافیت در روند معاملات باعث شده است تا سود حاصل از تولید به خود تولیدکنندگان بازگردد و در مقابل، واسطه‌‌‌گران که سال‌ها از عدم‌شفافیت در اقتصاد ایران سود می‌‌‌بردند، متضرر شوند.

دنیای اقتصاد: رشد تولید در سال جاری به‌عنوان یکی از اولویت‌های اصلی کشور مطرح شده است، اما برخی از سیاستگذاران بهبود رشد اقتصادی را تنها در گرو احداث یا بازگشایی کارخانه‌ها و همچنین تولید محصولات فیزیکی مطرح می‌کنند. البته برنامه‌ریزی برای بهبود کسب‌وکار در جهت جهش تولید صنعتی، یکی از اولویت‌های اقتصادی است؛ اما می‌توان از راه‌های دیگر نیز کیک اقتصاد را بزرگ کرد. در حال حاضر بسیاری از کشورهای توسعه‌یافته به دنبال سرمایه‌گذاری در حوزه‌های متنوع‌تر نظیر خدمات گردشگری، اقتصاد دیجیتال، اقتصاد سلامت و سایر…

اوج‌‌‌گیری مصرف برق در فصل گرما، معضل بزرگ این روزهای اقتصاد ایران است؛ معضلی که هرچند در حوزه خانگی و شهری تا حدی برطرف شده، اما این اقدام به قیمت فشار سنگین بر صنایع کشور بوده است.

دنیای اقتصاد: ایران یکی از اولین کشور‌‌های غرب آسیا است که دارای برنامه‌ریزی توسعه اقتصادی بوده و این برنامه‌‌ها پیش از انقلاب با نام برنامه عمرانی و پس از انقلاب به عنوان برنامه توسعه تدوین شد‌ه‌اند. منشا شکل‌گیری این برنامه‌ها به تاسیس «اداره دفتر کل برنامه» در سال ۱۳۲۷ بازمی‌گردد و اولین برنامه به عنوان مقررات گزارش کمیسیون برنامه مجلس توسط این سازمان تدوین گردید و سپس با تصویب قانون اجرای آن عملا اولین برنامه عمرانی شکل گرفت. بسیاری از برنامه‌‌‌های تدوین شده و سیاست‌‌‌های کشور متناسب با…

در حالی که اقتصاد ایران دوران بی‌‌‌سابقه‌‌‌ای را پشت سر گذاشته و درآمد سرانه و قدرت خرید شهروندان طی یک‌دهه گذشته با کاهش قابل‌توجهی همراه بوده است، به نظر می‌رسد دولت سیزدهم قصد دارد بار سیاست‌‌‌های مالیاتی خود را بر دوش دومین قشر بی‌‌‌صدا از شهروندان بیندازد. این در حالی است که انگیزه‌‌‌ای در دولت دیده نمی‌شود تا تغییری در سازوکارهای خود ایجاد کند و عملکرد کارآتری از خود نشان دهد.

گروه گزارش: اقتصاد ایران در گذار از بحران مجموعه‌ای ۹۰ قسمتی است که در آن صادق الحسینی و علی مروی، از اقتصاددانان ایرانی، به مباحثه درباره اقتصاد ایران می‌پردازند و هر یک از مسائل اقتصاد ایران را در قالب یک داستان به‌صورت لایو در اینستاگرام و سپس به‌صورت پادکست عرضه می‌کنند.

یکی از محوری‌‌‌ترین بخش‌های اقتصاد ایران، بخش انرژی است که به‌واسطه منابع عظیم نفت و گاز به مزیت اقتصاد ایران تبدیل شده است. استفاده کارآمد از این منابع خدادادی می‌‌‌توانست اقتصاد ایران را در مدار توسعه‌یافتگی قرار دهد و آنچه سرنوشت استفاده کارآمد از منابع ارزان انرژی کشور را تعیین می‌کند، سیاستگذاری صحیح در این بخش است.

رشد اقتصادی به‌عنوان مهم‌ترین دستاورد هر نظام سیاسی، در یک‌دهه اخیر در ایران به محاق رفته است. این روند اخیرا و طی دوسال به وضعیت عادی برگشته است. رشدهای ۵درصدی سال‌های ۱۴۰۰ و ۱۴۰۱ با همه انتقاداتی که به آنها وارد است، نکات بسیاری در خود دارد. برای نمونه بسیاری معتقدند که سیاستگذار باید به دور از بزرگ‌نمایی، این رشدها را به سمت پایداری و افزایش بیش از پیش هدایت کند؛ به شکلی که مسیر را برای سرمایه‌گذاری فراگیر در کشور و سپس حرکت در مسیر توسعه صنعتی باز کند. بسیاری نیز با اشاره به ضرورت بازگشت…

«مجازات سیزیف این بود که سنگی را از دامنه کوه تا قله به دوش بکشد و هر بار که به قله می‌رسید، سنگ بزرگ بار دیگر به دامنه می‌غلتید.» داستان این اسطوره یونانی، بی‌شباهت به ماجرای رشد اقتصادی ایران نیست. پس از هر صعود، پیش از اینکه روند پایداری شکل بگیرد، نرخ رشد اقتصادی به نقطه صفر یا حتی زیر صفر برمی‌گردد و بعد حرکت از قله به دره و این ماجرایی است که پس از هر فصل برای رشد اقتصادی تکرار می‌شود. آیا این حرکت زیگزاگی را می‌توان به عنوان چرخه‌های تجاری در نظر گرفت؟

صنعت طیور متفاوت از صنایع دیگر است. اگر در حدود ۵۰ سال گذشته برخی صنایع داخلی پسرفت داشته‌اند، این صنعت پیشرفت داشته است. طیور آمده بود تا گوشت فقط در سفره اغنیا نباشد؛ اما اکنون این صنعت ۱۰ میلیارد دلاری اقتصاد ایران بیمار شده و مرغ هم از سفره مردم پر کشیده است.

دنیا ی‌اقتصاد: مرکز پژوهش‌‌‌های اتاق بازرگانی ایران، در گزارشی با عنوان «الزامات توسعه اقتصادی مردم‌‌‌محور» تلاش کرد نقش بخش خصوصی در فرآیند توسعه را بررسی کند. در این گزارش توسعه، تلاشی آگاهانه و هدفمند برای تلفیق اهداف بازیگران خصوصی با اهداف ملی تعریف شده است. در این گزارش آمده است؛ اقتصاد ایران بیش از ۷۰سال است که در تدوین و اجرای برنامه‌‌‌های توسعه تلاش می‌کند و اکنون در آستانه تصویب برنامه هفتم توسعه قرار دارد.

اخیرا خبری در رسانه‌ها منتشر شد مبنی بر اینکه ایران جایگاه ممتازی در صادرات محصولات لبنی پیدا کرده است. با توجه به اینکه شرکت‌های خصوصی در ایران مشغول به تولید محصولات لبنی هستند، در واقع شرکت‌های خصوصی ایرانی موفق شده‌اند جایگاه ممتازی در صادرات محصولات لبنی در جهان پیدا کنند. انتظار می‌رفت این خبر با تشویق و خوشحالی توده مردم و نخبگان همراه شود؛ اما برخلاف انتظار با موجی از نقدها و واکنش‌های منفی نسبت به این خبر روبه‌رو شد.

فارس: دبیر شورای عالی هماهنگی اقتصادی سران قوا با اشاره به بومی بودن مدل توسعه گفت: ما باید مدل اقتصادی خودمان را پیش ببریم. علم اقتصاد در سراسر جهان یکسان است، اما مدل توسعه هر کشور مختص خود آن کشور است.

اکوایران:

دنیای‌اقتصاد- برزین جعفرتاش: در مطالعات توسعه، به‌ویژه در ایران، توجه به تجارب توسعه کشورهای موفق بسیار مرسوم است. هرچند نمی‌توان منکر فواید آشنایی با تجارب سایر کشورها بود، ولی نباید این سوگیری منجر به غفلت از بازخوانی و درس‌آموزشی از تجارب خودمان شود. در برهه‌های مختلف تاریخی، اقتصاد ایران با شکست‌ها و در برخی موارد با موفقیت‌هایی همراه بوده که توجه به این تجارب و بازخوانی آنها می‌تواند درس‌های ارزشمندی برای اقتصاد امروز ایران داشته باشد. یکی از تجارب نسبتا موفق اقتصاد ایران به مدیریت اقتصادی دهه چهل بازمی‌گردد. دوره‌ای…

دنیای اقتصاد: در هفته‌های اخیر، این موضوع در محافل رسمی و فضای مجازی مطرح شده که رابطه نقدینگی و تورم در اقتصاد ایران به چه شکل است؟ در این بین گروهی معتقدند که نقدینگی در اقتصاد ایران عامل افزایش نرخ تورم نیست و نباید نگران رشد نقدینگی بود. برخی دیگر معتقدند که نقدینگی متغیر مهمی برای مهار تورم است و نمی‌توان در شرایطی که نقدینگی تا سطح ۴۰درصد رشد داشته است، صحبت از مهار تورم کرد. مسعود نیلی در یک گفت‌وگوی تحلیلی، به بررسی رابطه نقدینگی و تورم طی دهه‌های اخیر پرداخته است. نکته کلیدی در صحبت‌های این…

دنیای‌اقتصاد: نیروی انسانی یکی از بزرگ‌ترین دغدغه‌‌‌های تولید در ایران است که کمبود آن و همچنین کهولت سنی در این زمینه، معضل بزرگ رشد تولید کشور شده است. اقتصاد ایران با پتانسیل‌‌ بالای خود، توانایی افزایش تولید برای اضافه کردن بر حجم مبادلات خود با دیگر کشورها را دارد؛ اما تا زمانی که مشکلات کلان و در عین حال ساده‌‌‌ای همچون صندوق‌های بازنشستگی و افزایش رغبت کارفرمایان به بهبود تولید و حفظ نیروی کار متخصص برطرف نشود، ایران به درجا زدن در میزان تولید و تجارت خود ادامه می‌دهد.

شواهد چند سال اخیر نشان داده است که قیمت‌گذاری دستوری محصولات لبنی، همه افراد را در جایگاه متهم قرار می‌دهد و از طرف دیگر همه افراد را مدعی می‌کند و هیچ اثری بر بهبود اقتصاد ایران و بالاخص صنعت لبنیات نداشته است. قیمت‌گذاری دستوری باعث شده است که سیاستگذاران نتوانند اهداف خود را آنچنان که بایسته و شایسته است، به منصه ظهور برسانند. مهم‌ترین مانع پیش ساخته در ارتباط با قیمت‌گذاری دستوری، دخالت دولت برای نهاده‌های ورودی به دلیل قیمت‌های دستوری می‌تواند باشد. به این معنی که دولت به دلیل اینکه برای…

دنياي اقتصاد- میکائیل زین‌الدین: بررسی‌های به‌عمل آمده از سیاست‌های ارزی اتخاذ شده از سوی بازار‌ساز و همچنین میزان حضور این نهاد در بازار ارز خبر از تلاش بیشتر برای کنترل نرخ ارز می‌دهد.

صبا نوبری: تورم به‌عنوان یکی از اصلی‌‌‌ترین معضلات اقتصاد ایران طی دهه‌‌‌های اخیر شناخته می‌شود که همواره رسیدن به بهبود و ثبات اقتصادی در گرو کاهش پایدار آن بوده است. با این حال طی ماه‌‌‌های گذشته، کاهش نرخ رشد نقدینگی به‌عنوان مقدمه‌‌‌ای برای کاهش تورم عنوان شده است. روند کاهشی این متغیر می‌‌‌تواند اتفاقی مثبت برای اقتصاد ایران باشد؛ اما کارشناسان معتقدند کاهش نرخ رشد نقدینگی برای مهار پایدار تورم کافی نیست. بررسی‌‌‌ها نشان می‌دهد که شاید با ادامه سیاست‌‌‌های پولی فعلی، تورم به محدوده ۴۰ تا ۳۵درصد کاهش…

چشم‌‌‌انداز تورم سال ۱۴۰۲ و سال‌های باقی‌‌‌مانده از این دولت چگونه است؟ این سوال موضوع اصلی سخنرانی‌‌‌ها، مقالات و یادداشت‌‌‌های متعددی است. اگر متغیر تورم را معیار بررسی قرار دهیم، چند سال گذشته بدترین سال‌های اقتصاد ایران بوده است. البته وضعیت در مورد سایر متغیرهای کلان اقتصادی (رشد اقتصادی، بیکاری، تراز اقتصادی، کسری بودجه و...) هم چندان مطلوب نیست. در این یادداشت قصد ندارم به بررسی متغیرهای نقدینگی و پایه پولی و تئوری‌‌‌های تورم بپردازم، چه این روزها مباحث داغی بین طرفداران ایده‌‌‌ها و…

دنیای‌اقتصاد: اگر نگاهی گذرا به روند شکل‌‌‌گیری و تشکیل اتاق بازرگانی بیندازیم، می‌‌‌توانیم تکوین آن را متناسب با تکوین دولت در ایران بدانیم. با افزایش پیچیدگی شکل فعالیت دولت به تناسب پیچیدگی فعالیت اقتصادی در جامعه ایران، اتاق بازرگانی نیز از محفلی متشکل از بازرگانان بزرگ تهران، به تشکیلات بوروکراتیک تبدیل شد. از یکسو دولت با تاسیس صنایع ده‌‌‌ها رسته و گروه را در اقتصاد ایران فعال کرد. در همین راستا اتاق بازرگانی که ناگزیر از تعامل با دولت است، درون ساختار خود به جداسازی فعالیت‌‌‌هایش در قالب کمیسیون‌‌‌ها…

دنیای‌اقتصاد - محمد آزاد: یادداشت پیشین به سال ۱۳۴۲ رسید؛ سالی که به شکل نمادین آغاز رویدادهای بعدی سیاست ایران و سرنوشت قطعی آن رویدادها در سال ۱۳۵۷ است. همچنین در یادداشت پیش، بنا بر این قرار گرفت تا نمونه‌‌‌هایی از مشارکت اتاق در پیشبرد برنامه جامع اقتصادی ارائه شود که با تکیه بر صنعت و خدمات سرنوشت ۱۵سال بعدی اقتصاد ایران را رقم بزد. در ۲۲ اسفند همین سال آخرین جلسه اتاق بازرگانی دوره هفتم با حضور عالیخانی برگزار شد. او گفت که اعضای اتاق باید منافع قاطبه بازرگانان و مصالح کشور را هدف قرار دهند.

دنیای‌اقتصاد: کاهش تورم در شرایط فعلی اقتصاد ایران به یک اولویت اقتصادی بدل شده است؛ اما به نظر می‌رسد مسیری که باید برای دستیابی به این هدف طی شود برای سیاستگذار چندان مشخص نیست. طی ماه‌های گذشته اعمال برخی سیاست‌های پولی از جمله تعیین سقف برای رشد ترازنامه بانک‌ها و کاهش قدرت تسهیلات‌دهی شبکه بانکی باعث شده است روند نرخ رشد نقدینگی پس از یک شتاب شدید کاهشی شود و در همین راستا مسوولان اقتصادی این تغییرات را مقدمه‌ای برای کاهش تورم عنوان می‌کنند.

دنیای‌اقتصاد: برنامه‌‌‌های پنج‌ساله یا اصولا هر چشم‌‌‌انداز میان‌‌‌مدت و بلندمدتی که در اقتصاد ایران طراحی و تدوین می‌شود، بدون توجه به نقش و جایگاه بخش خصوصی امکانی برای تحقق اهداف ندارد. در برنامه هفتم توسعه نیز آنچه واضح و مبرهن است اینکه سیاستگذار برای بخش خصوصی چندان جایگاهی قائل نبوده یا اینکه فضایی را طراحی و تدوین کرده است که عرصه را بر بخش خصوصی تنگ می‌کند.

تسنیم: وزیر اقتصاد با بیان اینکه برنامه هفتم کسری ۱۲۰۰هزار میلیارد تومانی دارد، گفت پیشنهاد تاسیس بانک توسعه اقتصادی را داده بود که در این برنامه گنجانده نشد. سیداحسان خاندوزی در نشست بررسی کلیات لایحه برنامه هفتم در کمیسیون تلفیق مجلس افزود که در این لایحه باید برای «پوشاندن کسری هزار و ۲۰۰هزار میلیارد تومانی» محرک‌ها و منابعی پیش‌بینی شود. وزیر امور اقتصادی و دارایی این را هم گفت که «ادامه وضع موجود اقتصاد ایران در سال ۱۴۰۲ نشان می‌دهد امکان تامین مالی ۳هزار و ۵۰۰‌هزار میلیارد تومان سرمایه‌گذاری…