اقتصاد ایران

پرهام پهلوان: بیش از چهار دهه است که مردم ایران با سخت‌‌‌ترین تحریم‌‌‌های اقتصادی دست و پنجه نرم می‌کنند. تحریم‌‌‌های اقتصادی، معیشت مردم را به خطر انداخته‌‌‌ و آینده سرمایه‌گذاری، کسب‌وکارها و تولید را در هاله‌‌‌ای از ابهام قرار داده‌اند. همیشه این شک وجود داشته است که آیا این تحریم‌‌‌ها، توانسته‌‌‌اند به طور موثر بر دولت‌ها در ایران فشار بیاورند یا بار بیشتری بر مردم تحمیل کرده‌‌‌اند؟ نرگس باجغلی، ولی نصر، جواد صالحی‌‌‌اصفهانی و علی‌واعظ، به‌تازگی با انتشار کتاب «تحریم‌‌‌ها چگونه کار می‌کنند؟» و تقدیم آن…

تحریم‌هایی که در اوایل سال ۲۰۱۲ علیه ایران اعمال شدند، همزمان دسترسی کشور به سیستم مالی بین‌المللی را به‌شدت محدود کردند. تحریم شدیدی علیه صادرات نفت و پتروشیمی وضع شد و واردات کالاهای واسطه‌ای به کشور محدود شد. این مقاله با استفاده از مدل‌های اقتصاد‌سنجی اثرات کلان و ناهمگون این تحریم‌ها بر اقتصاد ایران و معیشت خانوار ایرانی را مطالعه می‌کند. در این مقاله با استفاده از روش کنترل مصنوعی، نشان داده شده است که تحریم‌ها اثرات ماندگار و قابل‌توجهی بر اقتصاد ایران داشته‌اند. هزینه تحریم‌های…

تحریم‌ها در دنیای جدید از ابزارهای اصلی سیاست خارجی هستند. در سال‌های اخیر علاوه بر شدت گرفتن استفاده از تحریم، بر پیچیدگی آنها هم افزوده شده است. در گذشته، ممکن بود تحریم‌ها تنها نوع خاصی از فعالیت یا صنعت مشخصی از یک کشور را هدف قرار دهند؛ اما امروزه تحریم‌های ثانویه، چندلایه و بعضا غیرشفاف می‌توانند گستره‌ای از اقدامات، از مسدود کردن دارایی‌ها، محدودیت‌های تجاری و هدف قرار دادن بخش‌های کلیدی تا محدود کردن فعالیت‌های بانکی و افراد و کسب‌وکارهای بانفوذ را در بر بگیرند، به گونه‌ای که دیگر…

درحالی‌که ایران پنجمین دهه متوالی از تورم مزمن را پشت سر می‌گذارد، سایر کشورهای جهان موفقیت خود در مهار تورم پساکرونایی را تجربه می‌کنند. سوال مهمی که درباره اقتصاد ایران وجود دارد این است که ابزارهای مهار تورم در سایر کشورها چه تفاوتی با ایران دارد و آیا ما می‌توانیم در مهار تورم از این ابزارها بهره ببریم؟ به نظر می‌رسد که اگر اهدافی مغایر با ظرفیت‌های ابزار پولی از سوی نهادهای فراتر از بانک مرکزی تحمیل نشود، ابزارهای متعارف سیاست پولی در ایران نیز بتواند با وجود ناترازی در سیستم بانکی، نرخ…

در این مطلب سعی شده است رابطه میان تورم، رشد نرخ ارز و متغیرهای اسمی اقتصاد بر اساس تفکیک افق زمانی کوتاه‌مدت و بلندمدت بررسی شود. با توجه به رفتار و اثرات بازخوردی متفاوت این متغیرها در مقیاس‌های زمانی متفاوت، نمی‌توان از یک قاعده کلی برای رابطه علّی میان آنها استفاده کرد. در نظر گرفتن علّیت‌های یک‌طرفه (براساس تئوری‌های کلاسیک اقتصاد کلان) بین این متغیرها بدون در نظر گرفتن پویایی کوتاه‌مدت آنها می‌تواند سیاستگذاری اقتصادی را با چالش مواجه کند.

سرمقاله دیروز دکتر موسی غنی‌نژاد درخصوص «بن‌بست خصوصی‌سازی» از اهمیت ویژه‌ای برخوردار است. آقای دکتر غنی‌نژاد سال‌های سال است که نسبت به موضوع خصوصی‌سازی و اهمیت آن در اقتصاد ایران قلم می‌زند و سخنرانی می‌کند. امیدواریم نظرات آقای دکتر غنی‌نژاد مانند نظرات اصلاحی دیگر اقتصاددانان که در همایش دو روزه «دنیای‌اقتصاد» مطرح شد به سمع و نظر سیاستمداران، سیاستگذاران و مجریان برسد و درباره چالش‌های اقتصاد ایران تمهیداتی بیندیشند.

دنیای‌اقتصاد: رئیس کمیسیون صنعت و معدن اتاق بازرگانی تهران در دیدار با رئیس اتاق بازرگانی بارسلونا ضمن تاکید بر توانمندی‌های اقتصادی و صنعتی جمهوری‌اسلامی ایران بر توسعه مناسبات دو طرفه تاکید کرد و افزود: حوزه‌های مختلف اقتصادی و همچنین فرصت‌های تجاری ایران، بستری مناسب برای سرمایه‌گذاری شرکت‌های اسپانیایی است.

الگوی تامین مالی در اقتصاد ایران دچار مشکل است و از همین ناحیه، اثرات جانبی بسیاری به اقتصاد تحمیل می‌شود. نگاه دولت به‌عنوان مالک و صاحب اقتصاد در نخستین گام موجب شده است تا بخش عظیمی از منابع بانکی به سمت واحدهایی هدایت شود که تحت عنوان هدایت اعتبار، عایدی چندانی نداشته است. در نتیجه، پافشاری بر این رویکرد برخلاف ادعای بانیان این الگوی اعتباری، نه‌تنها به ارتقای بخش صنعت منتج نشده، بلکه فضا را برای دسترسی بنگاه‌‌‌های صادرات‌‌‌محور و بهره‌‌‌ور سخت کرده و در عین حال شرایط را برای تخصیص منابع…

باتوجه به افزایش نرخ سود در بازار پول که به علت اجازه‌ی انتشار گواهی‌های سپرده، اتفاق افتاد، نرخ تامین مالی به شدت افزایش یافته و دچار نوسان شده‌است.

تحریم (لااقل دیگر امروز) تعبیر مناسبی برای توصیف آنچه ملاحظات اقتصاد سیاسی در عرصه بین‌الملل بر سر تولید و تجارت ایران آورده است، نیست. تحریم منع یا محدودیتی است که با اتکا به وضع مجازات از سوی نهادها و ساختارهایی به مبادله میان کشور و طرف‌های تجاری بین‌المللی آن اعمال می‌شود. آنچه این روزها زنجیره ارزش تولید و تجارت ایران در مواجهه با فرصت‌های بین‌المللی تجربه می‌کند، باید با تعابیری همچون «نادیده‌انگاری بین‌المللی» در چارچوب ریسک‌پرهیزی بازیگران این عرصه فهمید و توصیف کرد.

اقتصاد ایران پس از انقلاب دو دهه از دست رفته داشته است؛ دهه شصت به خاطر حمله نظامی عراق به کشور و دهه نود به خاطر جنگ اقتصادی آمریکا. در مقابل در دو دهه هفتاد و هشتاد، با وجود تمام مشکلات و ناکارآمدی‌ها، عملکرد اقتصادی کشور با متوسط رشد اقتصادی در حدود ۵ درصد از متوسط جهانی بالاتر بود‌(متوسط رشد اقتصادی کشورهای در حال توسعه در همین دوره ۴.۱ و کشورهای پیشرفته ۱.۶ درصد بود)‌. در این دو دهه صادرات غیرنفتی کشور از کمتر از ۵۰۰ میلیون دلار در سال ۱۳۷۰ به بیش از ۳۰ میلیارد دلار در سال ۱۳۹۰ رسید و…

دنیای اقتصاد -گروه بازرگانی: تحریم‌های اقتصادی علیه ایران، تجارت را با پیچیدگی مواجه کرده‌است، با این‌حال ایران فرصتی دارد که بسیاری از کشورها از آن برخوردار نیستند؛ داشتن ۱۵ همسایه به ایران کمک می‌کند تا حدی آثار تحریم‌ها بر اقتصاد کشور کاهش یابد. ایران با بیشتر همسایگان خود پیشینه تاریخی و فرهنگی مشترک دارد و همین مساله می‌تواند فرآیند تجارت را تسهیل کند. البته طبیعی است که بدون داشتن یک استراتژی مشخص نمی‌توان از این فرصت ژئوپلیتیکی بهره‌برداری کرد. به‌طور کلی ایران برای تجارت با همسایگان با دو دسته مشکل مواجه است.

حداقل یک دهه ‌است که تمامی سران کشور بر این اصل تاکید دارند که اداره امور اقتصادی کشور باید به بخش ‌‌‌‌‌خصوصی واگذار شود و دولت در جایگاه نظارت بنشیند.

دنیای‌اقتصاد: در دی‌ماه سال ۱۴۰۲، شاخص تولید شرکت‌های صنعتی بورسی نسبت به ماه مشابه سال قبل افزایش ۱.۹درصدی و شاخص فروش کاهش ۱.۷درصدی را تجربه کرده است. همچنین نسبت به ماه قبل شاخص تولید و فروش افزایش ۴.۵درصدی و یک‌درصدی داشته است.به گزارش مرکز پژوهش‌‌‌های مجلس، در دی‌ماه سال ۱۴۰۲ نسبت به ماه مشابه سال قبل شاخص تولید و فروش رشته فعالیت خودرو و قطعات کاهش ۶.۴درصدی و ۸.۵درصدی و نسبت به ماه قبل افزایش ۴.۸درصدی و ۳.۱درصدی داشته است. همچنین، شاخص تولید رشته فعالیت شیمیایی به‌جز دارو افزایش ۶.۱درصدی…

دنیای اقتصاد -گروه سیاستگذاری: روز گذشته داود منظور، رئیس سازمان برنامه و بودجه به استناد یک آمار بین‌المللی تاکید کرد که اقتصاد ایران در رتبه۱۹ قرار دارد. این آمار ارائه‌شده با واکنش بسیاری از مخاطبان روبه‌رو شد و حتی برخی این آمار را غیرواقعی تلقی کردند. بررسی‌ها نشان می‌دهد که در این مقایسه از برابری قدرت خرید استفاده شده و رتبه‌بندی با این آمار می‌تواند صحیح باشد؛ اما لزوما این آمار منعکس‌کننده رفاه شهروندان آن کشور نخواهد بود. «دنیای‌اقتصاد» با ارائه برخی زوایای موجود در ارائه گزارش‌های این‌چنینی توضیح می‌دهد که چرا…

تنش‌زدایی در روابط داخلی و خارجی به دلایل متعددی بسیار مهم و شرط لازم برای توسعه و پیشرفت است. این یادداشت به نفت و اثر تنش‌زدایی بر سیاستگذاری در خصوص آن پرداخته است.

گروه محتوا: جلو بودن استهلاک از سرمایه‌گذاری، ناگزیر تبعاتی مانند کاهش تولید، نزول درآمد سرانه واقعی، کاهش رفاه، کاهش پس‌انداز ملی، کاهش درآمدهای دولت و در نهایت واگرایی اقتصاد ایران نسبت به اقتصاد جهان را به دنبال دارد. از سوی دیگر یکی از اهداف برنامه هفتم توسعه دستیابی به رشد ۸ درصدی اقتصاد در کشور است که برای دستیابی به آن ابزار مختلفی مورد نیاز است.

دنیای‌اقتصاد: در بسیاری از کشورهای توسعه‌یافته، حوزه فعالیت اقتصاد بخش خصوصی و بخش دولتی مشخص است. وقتی زمین مساعد برای حضور بخش خصوصی فراهم باشد، بخش دولتی عموما شرایط را برای فعالیت بخش خصوصی مهیا می‌کند تا اهداف خود را دنبال کند؛ اما اگر زمین برای حضور بخش خصوصی فعال نباشد، خود شرکت‌های دولتی و شبه‌دولتی وارد بازی می‌شوند و به رقیبی برای شرکت‌های خصوصی تبدیل می‌شوند. اما چه عواملی باعث شده است که زمین بازی برای بنگاه‌های خصوصی آماده نباشد؟ می‌توان از چند عامل بنیادی نام برد که به مثابه پابند عمل می‌کنند…

مهر: رئیس شورای اطلاع رسانی دولت گفت: هدف دشمن اقتصاد ایران بوده و بار انبوهی از مشکلات بر دوش دولت است و باید پروژه به پروژه به سمت جلو حرکت و مشکلات حل شود.

دنیای اقتصاد-گروه سیاستگذاری: در دهه‌های اخیر، حمایت از تولید، یکی از دغدغه‌های سیاستگذاران بوده است. اما این نیت خیر، همیشه با سیاست مناسب همراه نبوده و در برخی مواقع سیاست‌ها با عنوان حمایت از تولید، خود به یکی از موارد ضد تولید تبدیل شده‌اند. اعطای نهاده‌های ارزان بدون هدف‌گذاری مشخص، سیاست‌های سلیقه‌ای در واردات و صادرات کالاها، نبود ثبات اقتصادی و عدم پیش‌بینی‌پذیری برای فعالان اقتصادی در کنار محدود شدن تعاملات با اقتصادهای جهان باعث اختلال در مسیر تولید شده است. در نتیجه این موارد، به جای رشد اقتصادی مداوم ناشی از…

در بحران مالی جهانی، به دلیل سیاست‌‌‌های پولی انقباضی اتخاذ شده، بازارهای تامین مالی دلاری دچار کمبود نقدینگی شدند. این کمبود، به حدی بود که در اواخر سال ۲۰۰۸، بانک‌های مرکزی بازارهای نوظهور حتی قادر به تامین مالی دلاری بانک‌های داخلی خود نبودند. این بحران، اختلالی جدی در مبادلات ارزی خارجی ایجاد کرد و خطرات ناشی از اتکای بیش از حد به یک ارز ذخیره (دلار) را برجسته کرد. مجموعه این شرایط موجب افزایش استفاده از ارزهای بازارهای نوظهور در تجارت و پرداخت‌‌‌های بین‌المللی و تقویت به‌کارگیری ارزهای…

آیا گسترش تسهیلات برای کسب‌وکار یک بنگاه باعث بهبود کسب‌وکار آن می‌شود؟ بدون تردید. آیا گسترش تسهیلات برای کسب‌وکارها باعث بهبود رونق کسب‌وکار و رشد اقتصادی می‌شود؟ مطلقا خیر.

دنیای اقتصاد-ترجمه: برزین جعفرتاش: یکی از مهم‌ترین مشکلات اقتصادهای در حال توسعه، نبود کارخانه‌‌‌های بزرگ مقیاس است. بدون وجود کارخانه‌‌‌های بزرگ امکان بهره‌‌‌گیری از اقتصاد مقیاس، سرمایه‌گذاری در تحقیق و توسعه و بازاریابی خارجی نیست. اقتصاد ایران هم از نبود بنگاه‌‌‌های بزرگ و رقابت‌‌‌پذیر رنج می‌‌‌برد و در عمده صنایع شاهد رقابت تعداد بسیار زیادی بنگاه کوچک و متوسط غیررقابتی هستیم. به‌ویژه با تشدید تحریم‌‌‌ها و محدودیت ارتباط تولیدکنندگان داخل با بازارهای جهانی، مشکل مقیاس دوچندان شد. به این معنی که بنگاه‌‌‌های داخلی حالا صرفا…

دنیای اقتصاد -گروه بازرگانی: هفته گذشته رئیس‌جمهور در صدر هیاتی به ترکیه سفر کرد. در این سفر رئیس اتاق ایران تنها چند روز پس از پیروزی در انتخابات اتاق در اولین اقدام خود رئیس‌جمهور را همراهی کرد. فراهم‌کردن بسترها برای افزایش حجم تجارت میان دو کشور از مهم‌ترین اهداف سفر هیات ایرانی است. روابط اقتصادی با ترکیه همواره برای ایران اهمیت بالایی داشته‌است. در سال‌های اخیر و پس از اعمال تحریم‌ها علیه ایران این کشور نقش پررنگ‌تری در اقتصاد ایران ایفا کرده‌است. حجم مبادلات تجاری ایران و ترکیه از سال‌۹۱ همواره در حال افزایش بوده و…

دنیای اقتصاد-گروه صنعت و معدن: اقتصاد ایران همچنان نفتی است. نگاهی به فهرست شرکت‌های برگزیده کشور که در همایش ۵۰۰شرکت برتر ایران معرفی شدند، نشان می‌دهد که پنج‌شرکت از ۱۰شرکت برتر ایران، ۱۹شرکت از ۵۰شرکت برتر ایران و ۳۰شرکت از ۱۰۰شرکت اول فهرست IMI۵۰۰ در زمره صنایعی هستند که در بخش‌‌‌های نفت، فرآورده‌‌‌های نفتی و پتروشیمی به فعالیت مشغولند؛ موضوعی که در جریان برگزاری بیست‌وششمین دوره انتخاب شرکت‌های برتر سال به پرسش اصلی همایش بدل شد و پاسخ‌‌‌های جالبی هم از سوی وزیران اقتصاد و صمت به آنها داده شد. جالب‌‌‌ترین پاسخ را عباس…