مزیت پنهان برقراری «شارژ شهری»

محمد آیینی، صاحب‌نظر حوزه برنامه‌ریزی شهری در این باره معتقد است: برقراری نظام عدالت محور برای دریافت عوارض سکونت در شهر از شهروندان اگرچه ممکن است منجر به افزایش هزینه‌های ناشی از پرداخت عوارض نوسازی، استفاده از خدمات شهری، نگهداری واحدهای مسکونی و... شود اما با حذف اتکای درآمد شهر به درآمدهای ناشی از ساخت‌وساز و کاهش هزینه تمام شده ساخت مسکن، قیمت واحدهای مسکونی نیز در طول زمان تعدیل می‌شود. به گفته وی هم‌اکنون سازندگان مسکن تمام هزینه‌های ناشی از پرداخت عوارض ساخت‌وساز، تغییر کاربری، خرید تراکم و حل‌وفصل سایر تخلفات ساختمانی را بر قیمت تمام شده ساختمان‌های احداثی می‌افزایند و همین موضوع موجب می‌شود در نهایت شهروندان مسکنی گران‌تر از آنچه در صورت عدم اتکای شهر به درآمدهای ناشی از ساخت‌وساز، امکان تملک داشتند، خریداری ‌کنند.

آیینی می‌گوید مطابق با رویه همه کشورهای پیشرفته دنیا به منظور دستیابی به نظام پایدار مالی و سیستم مالی سلامت در شهرها به خصوص کلان‌شهری مانند تهران،لازم است شهروندان به همان میزان که از خدمات شهر استفاده می‌کنند شارژ شهری یا عوارض سکونت در شهر بپردازند. به اعتقاد وی، محاسبه عوارض شهری به‌صورت عدالت محور و بر مبنای میزان درآمد افراد، سطح اقتصادی آنها و سایر شرایط مالی و معیشتی شهروندان با استفاده از فرمول‌هایی سازگار با مکانیزم بودجه‌ریزی عملیاتی شهرداری، قابل انجام است؛ با این سازوکار که شهرداری قیمت تمام شده ارائه خدمات در شهر را در یک بازه زمانی یکساله استخراج و سهم هر کدام از شهروندان از این هزینه‌ها را محاسبه و در قالب عوارض شهری دریافت کند. آیینی توضیح داد: البته دریافت عوارض استفاده از خدمات شهر به‌صورت یکسان از همه شهروندان با توجه به سطح اقتصادی، درآمدی و معیشتی آنان،ممکن است با عدالت‌محوری در تعارض قرار بگیرد که می‌توان این موضوع را با اعمال «مکانیزم‌های جبرانی یا تامینی» برای خانوارهایی که به لحاظ اقتصادی و درآمدی در سطوح پایین‌تر قرار دارند، اجرایی کرد.

وی با بیان اینکه می‌توان با استفاده از یارانه‌های مختلف، شارژ یا عوارض سکونت در شهر برای افراد فقیر و غنی را متناسب با سطح درآمد و وضعیت معیشتی آنان،به‌طور متفاوت تعریف کرد، یکی از منابع جبرانی به منظور کمک به افراد فقیر برای پرداخت عوارض شهری را بخشی از سهم شهرداری از درآمد ناشی از مالیات‌های ارزش افزوده اعلام کرد. به گفته این صاحب‌نظر حوزه برنامه‌ریزی شهری، یارانه‌های پرداختی از سوی دولت به شهرداری که بخشی از آن از محل درآمد حاصل از دریافت مالیات بر ارزش افزوده تامین می‌شود می‌تواند برای کمک به ضعف مالی خانوارهای کم‌درآمد برای پرداخت شارژ شهری به کمک بیاید؛ این کمک‌ها می‌تواند تا زمان توانمندشدن این گروه‌از خانوارها ادامه یابد.

از سوی دیگر، دریافت عوارض بیشتر از ثروتمندان شهری به ازای حجم و ارزش املاک و دارایی‌های آنها، میزان اشغال شهر از سوی این املاک یا دارایی‌ها و همچنین میزان و نحوه استفاده آنها از خدمات شهری (همچون بزرگراه‌ها، معابر و....) در برابر دریافت عوارض کمتر از خانوارهای با سطح درآمدی و اقتصادی ضعیف‌تر نیز روش مناسبی برای برقراری نظام عدالت‌محور دریافت شارژ شهری از شهروندان است. چراکه اساسا افراد با دارایی،املاک ودرآمد‌ بیشتر در مقایسه با خانوارهای فقیر یا با سطح درآمدی متوسط، از فضا و خدمات شهری استفاده و بهره بیشتری می‌برند. آیینی معتقد است دریافت عوارض سکونت در شهر پایه درآمدی شهر تهران را به جای درآمدزایی شهر از تولید و تخلفات ساختمانی، بر مصرف یا استفاده از خدمات قرار می‌دهد و نوعی نظام پایدار درآمدی به‌دور از انجام تخلفات ساختمانی را برای شهر به ارمغان خواهد آورد.