تغییرات صنعت غذا تا 2030

در بین مناطق مختلف جهان، آسیا و اقیانوسیه بیشترین مصرف را طی سال‌های آینده خواهد داشت. بر‌اساس گزارشی که از سوی معاونت بررسی‌های اقتصادی اتاق بازرگانی تهران به نقل از یورومانیتور تهیه شده، پیش‌بینی می‌شود جمعیت جهان تا سال ۲۰۳۰ به حدود ۴/ ۸ میلیارد نفر افزایش یابد. انتظار می‌رود به دلیل رشد جمعیتی تقاضا برای مواد غذایی بسته‌بندی شده و نوشیدنی‌ها تا سال ۲۰۳۰ افزایش یابد. علاوه بر این، پیش‌بینی می‌شود جمعیت شهری بین سال‌های ۲۰۱۸ تا ۲۰۲۳ میانگین نرخ رشد سالانه ۷/ ۱درصدی را تجربه کند که از نرخ رشد یک درصدی جمعیت کل در دوره مشابه بیشتر است.

این رشد جمعیتی بیش از هر چیز، تقاضا برای مواد غذایی و آشامیدنی بسته‌بندی شده را افزایش می‌دهد. به علاوه، باتوجه به اینکه رشد تولید ناخالص داخلی بیشتر از رشد جمعیت کل بوده است (با میانگین نرخ رشد سالانه ۸/ ۲درصدی بین سال‌های ۲۰۱۸ تا ۲۰۲۳)، پیش‌بینی می‌شود مخارج کل مصرف‌کننده برای غذا و آشامیدنی از ۵/ ۸ درصد به ۹/ ۸درصد تولید ناخالص داخلی در سال ۲۰۳۰ برسد؛ این اتفاق با افزایش گرایش افراد به سمت سبک زندگی راحت همراه بوده است. در عین حال، تغییر بی‌سابقه از زندگی روستایی به شهری، بزرگ‌ترین‌ تغییر جمعیتی در جهان بوده که رفتارهای مصرفی جهان را تحت تاثیر قرار داده است. به نظر می‌رسد عمده مصرف‌کنندگان آینده، افرادی جوان، شهرنشین و ساکن مناطق جنوب صحرای آفریقا، آسیا و اقیانوسیه یا آمریکای لاتین باشند. این گروه جمعیتی با توجه به افزایش قدرت خرید و تمایل به سمت سبک غذا و آشامیدنی غربی، راحت و با تهیه آسان، سریع‌ترین رشد مصرف را تجربه خواهند کرد و بیشترین سهم از رشد ارزش فروش غذا و آشامیدنی را به خود نسبت خواهند داد.

از سوی دیگر، با افزایش درآمد به خصوص در کشورهای نوظهور مانند چین، مصرف‌کنندگان طبقه متوسط که رو به رشد نیز هستند، با تحریک تقاضا برای مواد غذایی بسته‌بندی‌شده با کیفیت بالا که شامل محصولات تولیدی محلی و ارگانیک است، موجب ایجاد تغییرات در روند مصرف خود شده‌اند. ارزیابی‌های این گزارش نشان می‌دهد آسیا و اقیانوسیه تا سال ۲۰۳۰ بزرگ‌ترین‌ مصرف‌کننده جهان خواهند بود. بازارهای مواد غذایی و آشامیدنی بسته‌بندی شده، شاهد تغییراتی در الگوی مصرف، از سوی مناطق توسعه‌یافته به سمت مناطق در حال توسعه بوده است. با افزایش درآمد قابل تصرف و تغییر ترجیحات مصرف‌کنندگان در بازارهای در حال توسعه، فعالان بخش صنعت توجه خود را به این سمت معطوف کرده‌اند. اگرچه آسیا و اقیانوسیه پایه مصرف‌کننده قابل توجه و رشد مصرف چشمگیری دارد، اما در منطقه خاورمیانه و شمال آفریقا با توجه به سطح پتانسیل بالاتر، توزیع بیشتر ثروت و سرعت بالاتر زیرساخت‌های در حال توسعه، مصرف‌کننده‌ها دسترسی بیشتری به انواع مختلف مواد غذایی و آشامیدنی دارند.

ارزیابی‌ها در مورد اروپا نیز نشان می‌دهد که این قاره سهم قابل توجهی از بازارهای مواد غذایی و آشامیدنی بسته‌بندی شده در جهان را تشکیل می‌دهد که البته این امر با مصرف سرانه بالا در بازارهای آلمان، فرانسه و انگلستان تقویت می‌شود. با وجود چنین پایه مصرف‌کننده‌ای در اروپا و بازار اشباع‌نشده منطقه خاورمیانه و شمال آفریقا، همچنان آسیا و اقیانوسیه منطقه پیشرو در مصرف مواد غذایی و آشامیدنی بسته‌بندی شده در آینده خواهد بود. کشورهایی مانند چین و هند، با توجه به رشد سریع شهرنشینی، توسعه سبک زندگی و افزایش تعداد کارکنان زن در آنها، انتظار می‌رود تقاضای بیشتر و رشد مطلوبی داشته باشند که این امر نقش مهمی را در وضعیت تقاضا و مصرف مواد غذایی و آشامیدنی بسته‌بندی شده در این کشورها خواهد داشت. قیمت ارزان این اقلام در بازارهای آسیا و اقیانوسیه نیز دسترسی به مواد غذایی بسته‌بندی شده را در مناطق روستایی بیشتر کرده و منجر به افزایش پتانسیل‌های رشد مصرف شده است. در مورد آمریکای لاتین، پیش‌بینی می‌شود بازار مصرف مواد غذایی بسته‌بندی شده با میانگین نرخ رشد سالانه ۶/ ۲درصدی طی سال‌های ۲۰۱۸ تا ۲۰۲۳ توسعه یابد. انتظار می‌رود برزیل با توجه به بهبود وضعیت اقتصادی و رشد بالای صنعت مواد غذایی و آشامیدنی در لبنیات و روغن‌های خوراکی، تا سال ۲۰۲۳ حدود ۳۱میلیون دلار به ارزش بازار کل بیفزاید.

اسنک‌ها در تمامی موادهای غذایی بسته‌بندی شده، نه تنها در اسنک‌های سنتی مانند شیرینی و چیپس، بلکه در زیرگروه‌های لبنیاتی مانند پنیر و ماست نیز نفوذ کرده‌اند. با توجه به کاهش چشم‌انداز مصرف شیرینی‌ها به علت ضررهای شکر، به نظر می‌رسد اسنک از این روند در امان بماند. با اینکه خرده‌فروشان خوار‌بار‌فروشی‌های سنتی کنار خیابان مواد غذایی همچنان فروش مواد غذایی بسته‌بندی شده را دارند، اما اخیرا کسب و کارهای اینترنتی نیز به‌طور مشهودی به این صنعت نفوذ پیدا کرده‌اند. گزارش یورومانیتور همچنین حاکی از این است که بازارهای نوظهور رشد قابل ملاحظه‌ای برای محصولات با برچسب اخلاقی (مانند رعایت موازین زیست محیطی) داشته‌اند و انتظار می‌رود این روند رو به رشد ادامه یابد. هرچند بازارهای موجود برچسب اخلاقی به رشد خود ادامه می‌دهند، اما این رشد پویا نیست و انتظار می‌رود ایالات متحده آمریکا، ژاپن و انگلیس تا سال ۲۰۲۱، میانگین نرخ‌های رشد سالانه زیر ۵درصد را تجربه کنند. از سوی دیگر، برای چین، برزیل و اندونزی میانگین نرخ‌های رشد سالانه بالای ۵درصد پیش‌بینی می‌شود. بازارهای در حال توسعه و نوظهور، بازارهای بالقوه برای تولید آینده محصولات با برچسب اخلاقی هستند. مشابه برچسب‌های اخلاقی، اکثریت بازارهای تاسیس شده برای محصولات غذایی بسته‌بندی شده بهداشتی و رفاهی در مناطق توسعه‌یافته (آمریکای شمالی، اروپا و بخش‌هایی از آسیا و اقیانوسیه) قرار دارند.

وضعیت صنعت غذا در آینده حاکی از این است که مواد غذایی طبیعی، کاهش شکر و برچسب‌های Free-From (به مواد غذایی یا آشامیدنی اشاره دارد که فاقد برخی مواد غذایی است که برخی مصرف‌کنندگان به آنها آلرژی داشته و بدن آنها تحمل این ماده‌های غذایی را ندارد)، اولویت‌های اصلی صنعت مواد غذایی یا آشامیدنی هستند. افزایش آگاهی‌های بهداشت و سلامت روند جدیدی نیست، اما از آنجا که این موضوع ترجیحات مصرف‌کننده را به سمت ارزش غذایی بالاتر سوق داده و مصرف تنوع‌های غذایی سالم‌تر از جمله محصولات غذایی کم‌چرب را بالاتر برده، اثر آن همچنان بیشتر مشاهده خواهد شد. صنعت مواد غذایی بسته‌بندی شده شاهد رشد قابل ملاحظه‌ای در محصولات Free-From و ارگانیک بوده است. انتظار می‌رود در آینده، نوآوری مجددی در زمینه سلامت و استراتژی‌های بازاریابی، با انتقال تمرکز بر کارآمدبودن و موارد مشابه به سمت مواد اولیه پاک، بسته‌بندی شفاف و برچسب‌های پاک صورت گیرد.

جمع‌بندی این گزارش حاکی از این است که مواد اولیه و ویژگی‌های با ارزش افزوده تغییراتی را در چشم‌انداز مصرف جهانی ایجاد کرده‌اند؛ این در حالی است که رفاه و راحتی روش جدیدی را برای خرید مواد غذایی و آشامیدنی مصرف‌کننده‌ها دیکته می‌کند. تغییر ترجیحات مصرف‌کننده برای تقاضای مواد غذایی و آشامیدنی، فرصت‌های بیشتری را برای نوآوری در صنعت فراهم می‌کند که بر جذب مصرف‌کننده و مواد اولیه یا ویژگی‌هایی که ارزش افزوده ایجاد می‌کنند، تمرکز دارد. مشابه افزایش آگاهی در زمینه بهداشت و سلامت، حق بیمه نیز روند جدیدی نیست، اما به‌طور فزاینده‌ای مشمول پایه مصرف‌کننده بزرگ‌تر شده که این امر نیز ناشی از گسترش طبقه متوسط جامعه با درآمدهای قابل تصرف بالاتر و اشتیاق بیشتر برای کیفیت و مزه‌های خاص است. برای فعالان مواد غذایی و آشامیدنی بسته‌بندی شده، سرمایه‌گذاری در محصولات نوآورانه منجر به بهبود چشم‌انداز سودآوری شده و مصرف‌کنندگان اشتیاق بیشتری برای پرداخت قیمت‌های بالاتر برای محصولاتی که با ارزش‌های آنها تناسب دارد، نشان می‌دهند. علاوه بر این، جست‌وجوی مصرف‌کنندگان برای اجزای ارزش افزوده نه تنها خریدهای آنها، بلکه روش خرید آنها را نیز تحت تاثیر قرار می‌دهد. از سوی دیگر، تجارت الکترونیک در حال حاضر چشم‌انداز خرید را مختل کرده؛ به‌طوری‌که به تدریج جای فروش سوپرمارکت‌ها، فروشگاه‌های بزرگ و سایر فروش‌های کنار خیابان را گرفته است.