سند چشم انداز

در دهه ۸۰، سند چشم‌‌‌انداز ۲۰ساله ایران با هدف تبدیل کشور به «قدرت برتر منطقه» تا سال ۱۴۰۴ تدوین شد. این سند به‌عنوان راهنمایی برای توسعه اقتصادی، علمی، فناوری، اجتماعی و فرهنگی ایران در نظر گرفته شد و اهدافی همچون دستیابی به رشد اقتصادی پایدار، کاهش وابستگی به نفت، ارتقای علم و فناوری و بهبود جایگاه ایران در منطقه و جهان را دنبال می‌‌‌کرد. اما با نزدیک‌‌‌شدن به پایان دوره چشم‌‌‌انداز، بررسی‌‌‌ها نشان می‌دهد که دستیابی به این اهداف دور از انتظار بوده است. در این مقاله، دلایل اصلی عدم‌تحقق این…

«چشم‌‌‌انداز»، نقشه راه آینده است. نه‌تنها درباره‌‌ توسعه و اقتصاد، بلکه در تمام عرصه‌‌‌های حکمرانی، ترسیم شرایط «آینده»، بدون ارزیابی دقیق «گذشته» و «اکنون» و لحاظ کردن «قواعد بازی»، دشوار و دور از ذهن است. ایده‌‌‌پردازان یا احزاب و جریان‌های سیاسی، در شرایطی به فکر تدوین سند چشم‌‌‌انداز و تعیین اهداف طولانی‌مدت می‌‌‌افتند که از طرفی وضعیت کنونی را مطلوب نمی‌‌‌دانند و از دیگر سو، تصور می‌کنند که براساس منابع، ظرفیت‌‌‌ها و ابزارهایی که در اختیار کشور است، با خروج از وضعیت کنونی، به منزلگه…

۲۱سال پیش در همین روزها، در ایران از سندی رونمایی شد که قرار بود فاصله میان ما و آرزوهای دیرین ایرانیان را به حداقل برساند. به واقع سندی که از سوی بالاترین مقام کشور به دولت برای اجرا ابلاغ شد، پلی بود به آینده که در انتهای آن ایران برترین جایگاه را در بین همه کشورهای مسلمان و همه کشورهای منطقه داشته باشد. پس از گذشته بیش از دودهه، ایران اما از تحقق این اهداف بازمانده است. امروز، بازگشت به این سند و طرح بحث پیرامون این موضوع یکی از ‌‌اقدامات ضروری است، چرا که هر نوع حرکت رو به جلو، منوط به…

۱- رئیس‌جمهور محترم همواره در زمان رقابت در انتخابات و پس از آن ضمن تاکید بر در دستور کار قرارگرفتن برنامه هفتم توسعه و سند چشم‌انداز اعلام کردند که فعالیت خود و دولت چهاردهم را بر همین مبانی قرار خواهند داد. این سخن احترام و تاکید قابل قبولی برای پذیرش اصالت و احترام به سند چشم‌انداز و راهبردهای اصلی توسعه کشور، برنامه‌ها و اسناد میان‌مدت آن از یکسو و از سوی دیگر عدم مبالغه و پرهیز ازنمایش‌های تبلیغاتی و عامیانه بوده است.

رئیس‌جمهور در تمامی سخنرانی‌ها و مناظرات بر اجرای سیاست‌های کلی نظام، قانون برنامه هفتم و استفاده از نظر کارشناسان و متخصصان تاکید داشت و حتی پس از مراسم تنفیذ در حکم معاون اولی دکتر عارف، میثاق مشترک را سند چشم‌انداز، سیاست‌های کلی نظام و برنامه هفتم نام برد و تمام صحبت‌های ایشان حول این محور می‌چرخید. این موضوع تا جایی مورد توجه واقع شد که در بین اهل رسانه و کارشناسان چنین گفته می‌شود که دکتر پزشکیان اولین رئیس‌جمهوری ‌خواهد بود که هیچ قول و وعده و برنامه‌ای نداده است. درست هم می‌گفتند؛ چون…

رئیس سازمان برنامه و بودجه از رشد ۷.۵درصدی اقتصاد ایران در ۶ماه اول سال جاری خبر داد. همان‌گونه که در قانون برنامه ششم و در سند چشم‌انداز ۱۴۰۴ آمده است، رشد اقتصادی سالانه کشور باید ۸درصد باشد تا بتوان به اقتصاد اول منطقه دست پیدا کرد. در این مورد داود منظور روزگذشته اعلام کرد: تولید ناخالص داخلی کشور در ۳ماه تابستان امسال از رشدی معادل ۷.۲درصد نسبت به مدت مشابه سال قبل برخوردار بوده است.

لیلی زواره‌ای: در برنامه ششم توسعه، دولت موظف شد برای تأمین امنیت غذایی و خودکفایی در محصولات اساسی زراعی، دامی و آبزی به تولید ۹۵ درصدی در پایان اجرای قانون برنامه ششم توسعه برسد. همچنین طبق سند چشم‌انداز و بالادستی کشور باید در افق ۱۴۰۴ خوداتکایی ۷۰ درصدی در تولید روغن موردنیاز ایران به سرانجام برسد اما آمارها نشان می‌دهد تولید دانه‌های روغنی تا تحقق این آرمان اختلاف معناداری دارد.

دنیای اقتصاد- رضا دهقان: طبق ماده ۲۴ برنامه ششم توسعه، حمل‌ونقل ریلی باید اولویت توسعه کشور باشد، اما در حدود ۲۰ سال گذشته این حوزه اولویت نبوده است. طبق سند چشم‌‌‌انداز، بخش حمل‌‌‌ونقل ریلی باید تا سال ۱۴۰۴ به سهم جابه‌جایی ۲۰‌درصد مسافر کشور و ۳۰‌درصد بار برسد. در حال حاضر حدود ۹۰‌درصد جابه‌‌‌جایی‌‌‌ها توسط حمل‌‌‌ونقل جاده‌‌‌ای، ۷‌درصد توسط حمل‌‌‌ونقل ریلی و ۳‌درصد توسط حمل‌‌‌ونقل هوایی انجام می‌شود.

دنیای‌اقتصاد، رضا دهقان: با وجود تاکید اسناد بالادستی شامل سند چشم‌انداز ۱۴۰۴ و برنامه‌های توسعه‌ای مبنی بر افزایش سهم ریلی در جابه‌جایی بار و مسافر، اما عملکرد حمل بار توسط حمل‌ونقل ریلی در سال‌های اخیر روند کاهشی داشته است. بر اساس آمارهای منتشر شده توسط راه‌آهن جمهوری اسلامی، مجموع تناژ بارگیری شده توسط بخش ریلی در ۴ ماه ابتدای سال‌جاری به میزان ۱۵ میلیون و ۱۴‌هزار و ۴۲۷ تن بوده که به ترتیب نسبت به سال ۱۴۰۱ به میزان ۶/ ۱ درصد، نسبت به سال ۱۴۰۰ به میزان ۳/ ۸درصد و نسبت به سال ۱۳۹۹ به میزان ۳/ ۱۱‌درصد کاهش را نشان می‌…

طرح‌های بلندپروازانه عربستان‌سعودی در قالب سند چشم‌انداز ۲۰۳۰ به‌عنوان نقشه راه توسعه اقتصادی این کشور برای‌ گذار به عصر پسانفت، این پادشاهی را در راس اخبار و گزارش‌های رسانه‌ای و بحث و انتقاد محافل فکری و تصمیم‌گیری عمدتا غربی قرار داده است؛ چشم‌اندازی که سال ۲۰۱۷ از سوی ولیعهد عربستان هدف‌گذاری و در طول شش‌سال گذشته بخش‌های بیشتری از آن رونمایی شده است.

در شرایطی که برنامه‌ریزی برای ۳۰روز آینده بسیار سخت و غیرممکن به نظر می‌رسد، شاید صحبت از برنامه‌ریزی برای ۳۰سال آینده کشور امری خیالی باشد و بیشتر یک شوخی برداشت شود. ولی اتفاقا زمانی‌که با چالش‌های متعدد اقتصادی، سیاسی، امنیتی، تجاری و اجتماعی روبه‌رو هستیم، تعیین کلان‌ایده‌ها و اولویت‌های اصلی، مهم‌ترین وظیفه‌ رهبران ارشد کشور است. ما عادت‌ کرده‌ایم که به جای تعیین اولویت‌ها و تعیین مسیر رسیدن به آنها،«مجموعه‌ای از آرزوهایمان» را تدوین کنیم. سند چشم‌انداز بیست‌‌ساله۱۴۰۴ بزرگ‌ترین و…

دنیای اقتصاد: طرح جامع منطقه ویژه اقتصادی لامرد به تصویب کارگروه تخصصی شورای عالی مناطق آزاد و ویژه اقتصادی رسید.

دنیای‌اقتصاد: برنامه هفتم تنها فرصت جبران عقب ماندگی در مدیریت انرژی کشور است تا نگذاریم تاسیسات انرژی ما متروکه و اقتصاد و زندگی مردم دچار چالش شود. به گزارش «ایسنا» نماینده مردم تهران در مجلس شورای اسلامی با بیان مطلب فوق در نطق میان دستور خود در جلسه علنی ۲۹ خرداد مجلس شورای اسلامی ضمن اشاره به تقدیم لایحه برنامه هفتم توسط رئیس‌جمهور به ارائه نکاتی در این رابطه پرداخت و گفت: تاکنون دو بار برنامه ششم تمدید شده و همین الان نیز یک سال و نیم از زمان‌بندی عقب مانده‌ایم. مقطع مهم سند چشم‌انداز ۱۴۰۴، در زمان…

به‌تازگی «چهارمین برش از سند چشم‌‌‌انداز ۲۰ساله کشور»، تحت عنوان «لایحه برنامه هفتم توسعه» برای سال‌های ۱۴۰۲ تا ۱۴۰۶ توسط سازمان برنامه و بودجه کشور تدوین شده و قرار است به‌‌‌زودی تحویل مجلس شود. «لایحه برنامه هفتم توسعه» به روال سال‌های پیشین، همچنان حاوی چند قاعده تکراری و شکست‌‌‌خورده در رویکرد خط‌‌‌مشی‌‌‌نویسی جمهوری اسلامی است و ناکامی آن در عرصه‌‌‌های گوناگون، به‌ویژه در محیط‌زیست، مبرهن و قابل پیش‌بینی است. در اینجا به شش مورد از آنها اشاره می‌‌‌کنیم.

دنیای‌اقتصاد: روز گذشته متن لایحه برنامه توسعه هفتم منتشر شد. این برنامه اهدافی مانند رشد اقتصادی ۸درصدی، تورم تک‌رقمی در پایان سال۱۴۰۶، کاهش رشد نقدینگی در دوره پنج‌ساله برنامه و رشد اشتغال در این دوره را محور قرار داده است. این درحالی است که بسیاری از اهداف برنامه توسعه قبلی هنوز تحقق نیافته است و تحقق اهداف برنامه جدید در آینده با حفظ شرایط موجود، کار سختی به‌نظر می‌رسد.

دنیای‌اقتصاد: مدت زیادی به پایان سررسید سند چشم‌‌‌انداز بیست‌ساله کشور که شامل چهاربرنامه توسعه پنج‌ساله می‌‌‌شد نمانده است. آخرین سال اجرای این سند سال ۱۴۰۴ خواهد بود. تمامی کشورهای در حال توسعه در تدوین برنامه‌‌‌های راهبردی خود در مسیر توسعه با مشکلات عدیده‌‌‌ای دست‌وپنجه نرم می‌کنند.

۱. این روزها روابط کشورمان با کشورهای اروپایی و سایر کشورهای صنعتی صاحب تکنولوژی، بیش از هر زمان دیگری تیره‌وتار و راهبرد اقتصاد سیاسی کشور معطوف به همکاری و نزدیکی با کشورهای همسایه و قدرت‌‌‌های درجه‌دوم و سوم به لحاظ اقتصادی و صنعتی شده است. این در حالی است که طبق سند چشم‌‌‌انداز، ایران باید تا سال ۱۴۰۴ به کشوری «توسعه‌‌‌یافته با جایگاه اول اقتصادی، علمی و فناوری در سطح منطقه» تبدیل شود.

از ابتدای دهه ۸۰ و مطرح شدن اولین طرح جامع ICT کشور تحت عنوان تکفا، حدود دو دهه می‌‌‌گذرد و شاید بتوان گفت عمر تحول دیجیتال در ایران به قد عمر سند چشم‌‌‌انداز ۲۰ساله کشور است، ‌‌‌ هم‌‌‌سن و مع‌‌‌الاسف هم‌‌‌سرنوشت! توسعه ارتباطات و دولت الکترونیک و خدمات غیرحضوری حاکمیتی در دولت‌‌‌های مختلف مطرح می‌‌‌شده و هر یک دستاوردهایی را نیز بر آن می‌‌‌شمردند. حقیقتا هم در برخی موارد پیشرفت‌‌‌ها و دستاوردهای خوبی حاصل شده، اما آیا توفیقات مطابق با یک برنامه از پیش تعیین شده بوده‌‌‌اند؟ آیا نظام اجرایی…

دنیای‌اقتصاد - مهرداد جمشیدیان: بانک پارسیان به استناد مواد قانونی از جمله ماده ۹۸ قانون برنامه سوم توسعه کشور، در سال ۱۳۸۰ با تاسیس ۴ شعبه و با سرمایه‌‌‌۳۱۰ میلیارد ریال، ارائه خدمات بانکی‌‌‌‌‌‌ خود را آغاز کرد و هم‌اکنون پس از ۲۰ سال فعالیت، با تعداد ۳۵۱ شعبه و بیش از ۱۵۶هزار میلیارد ریال سرمایه در حال خدمت‌رسانی به آحاد جامعه در سراسر کشور هست و در سند چشم‌انداز خود بر توانمندی و تعهد برای ایجاد رضایت حداکثری برای تمامی ذی‌نفعان تاکید کرده است.

نشست «آینده گل‌‌گهر از دیدگاه استراتژیک» با حضور مدیرعامل، معاونان و مدیران شرکت گل‌‌گهر، مدیران عامل شرکت‌‌های منطقه گل گهر و مدیران ارشد شهرستان سیرجان در سالن پردیس مجتمع گل گهر برگزار شد.

در انتهای سال ۱۴۰۱، دوره پنج‌ساله اجرای برنامه ششم توسعه به پایان خواهد رسید و از سال ۱۴۰۲ باید برنامه هفتم توسعه به اجرا درآید. سال سوم اجرای برنامه هفتم توسعه (در صورت تدوین و تصویب این برنامه تا پایان سال ۱۴۰۱)، با سال پایانی دوره بیست‌ساله سند چشم‌انداز ۱۴۰۴ کشور مصادف خواهد بود و اگر برنامه‌های پنج‌ساله با تاخیر، تدوین و تصویب نمی‌شدند، سال پایانی برنامه هفتم، بر زمان پایان سند چشم‌انداز جمهوری اسلامی منطبق می‌شد. در این صورت، دوره بیست‌ساله برنامه بلندمدت توسعه کشور، از طریق چهار برنامه…

رويداد امروز: بهرام سبحانی، رئیس انجمن تولیدکنندگان فولاد ایران با اشاره به اهمیت سرمایه‌‌گذاری در بخش زیرساخت‌‌ها گفت: صنایع مادر به ویژه صنایع فولادی با جانمایی در مناطق کمتر توسعه‌‌یافته به رشد و ارتقای منطقه یاری می‌‌رسانند. سرمایه‌‌گذاری در نوسازی و بازسازی زیرساخت‌های جاده‌‌ای و ریلی و تجهیز شبکه‌های حمل و نقل امکان بهره‌‌‎وری از صنایع فولاد در مسیر توسعه پایدار کشور و تحقق سند چشم‌‌انداز ۱۴۰۴ را افزایش می‌دهد.

دنیای‌اقتصاد: آینده صنعت فولاد مبهم است و این موضوع ۶ دلیل عمده دارد. این ۶ دلیل، ایران را از هدف‌‌‌گذاری تولید ۵۵تنی صنعت فولاد که در سند چشم‌‌‌انداز سال ۱۴۰۴ مورد تاکید قرار گرفته، دور کرده است؛ موضوعی که در کنار عدم‌تحقق اهداف صنعتی کشور، موجب عقب‌ماندن از رقبای استراتژیک نظیر ترکیه شده است.

رضا دهقان: طبق سند چشم‌انداز، بخش حمل و نقل ریلی باید تا سال ۱۴۰۴ به سهم جابه‌جایی ۲۰ درصد مسافر‌ی و ۳۰ درصد باری برسد. در حال حاضر حدود ۹۰ درصد جابه‌جایی‌‌ها توسط حمل و نقل جاده‌‌ای، ۷ درصد توسط حمل و نقل ریلی و ۳ درصد توسط حمل و نقل هوایی انجام می‌شود. این در حالی است که برای تحقق سند چشم‌انداز۱۴۰۴، باید سهم ناوگان ریلی افزایش و ارتقا یابد.

رضا دهقان: یکی از مشکلات این روزهای ناوگان ریلی کشور کمبود لکوموتیو است. طبق سند چشم‌انداز، بخش حمل‌ونقل ریلی باید تا سال ۱۴۰۴ به سهم جابه جایی ۲۰ درصد مسافر کشور و ۳۰ درصد بار برسد. در حال حاضر حدود ۹۰ درصد جابه‌جایی‌ها توسط حمل‌ونقل جاده‌ای، ۷ درصد توسط حمل‌ونقل ریلی و ۳ درصد توسط حمل‌ونقل هوایی انجام می‌شود. این در حالی است که برای تحقق این هدف باید ناوگان ریلی افزایش و ارتقا یابد و یکی از موضوعات اساسی در توسعه ناوگان، افزایش لکوموتیو و ناوگان کشش است که این روزها راه‌آهن با این مشکل دست و پنجه نرم می…

در تدوین سند چشم‌انداز بیست ساله ایران در سال۱۳۸۳ برای بخش‌های مختلف اقتصادی، اجتماعی، فرهنگی و غیره اهدافی در نظر گرفته شد. از جمله در صنعت فولاد ظرفیت ۵۵ میلیون تن در پایان برنامه (۱۴۰۴) پیش‌بینی شده بود. پس از طی ۱۰سال از برنامه زنجیره صنعت فولاد از معدن تا محصول در ضمن پیشرفت بخش‌های مختلف در وضعیت نامتوازنی قرار گرفت به‌نحوی‌که برخی از حلقه‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌های زنجیره پاسخگوی ظرفیت فولاد نبوده و احیای واردات در دستور کار بود.

دنیای‌اقتصاد: برای دستیابی به ۵۵ میلیون تن فولاد بر اساس سند چشم‌انداز ۱۴۰۴، دولت باید تمهیدات لازم را برای برون‌رفت از چالش‌های کمبود انرژی و ریل اتخاذ کند. مدیرعامل فولادسنگان با بیان اینکه رسالت اصلی این شرکت تامین مواد اولیه برای فولاد مبارکه است، گفت: طی ۸ ماه امسال به اندازه کل سال ۹۹ تولید داشتیم.

ايسنا: وزیر آموزش و پرورش گفت: جلسه امروز بین مجلس و دولت نشست مشترک بسیار خوبی بود و امیدواریم با تداوم این تعامل به اهداف ترسیم شده که هدف نخست دست یابی به اهداف سند چشم انداز توسعه و ذیل آن اهداف برنامه‌های توسعه است، دست یابیم.

دنیای‌اقتصاد: براساس سند چشم‌انداز افق ۱۴۰۴ ایران کشوری است توسعه‌یافته با جایگاه اول اقتصادی، علمی‌ و فناوری در سطح منطقه‌ با هویت اسلامی ‌و انقلابی و الهام‌بخش در جهان اسلام و با تعامل سازنده و موثر در روابط بین‌الملل؛ جامعه ایرانی در این افق به گونه‌ای مشخص شده ‌است که فعال، مسوولیت‌پذیر، دارای انضباط و روحیه تعاون باشد؛ علاوه بر این عدالت اجتماعی، فرصت‌های برابر و توزیع مناسب درآمد از ویژگی‌های دیگر مرتبط با بخش تعاون است که در سند چشم‌انداز مورد توجه قرار گرفته است.

حضور صنعت کاشی و سرامیک در میان هفت صنعت دارای اولویت در سند چشم‌انداز برنامه راهبردی ۱۴۰۴ در کنار صنایعی از جمله فولاد و خودروسازی، نشان از پتانسیل بالا و اهمیت این صنعت برای کشور دارد. کسب جایگاه چهارم در جهان با ظرفیت تولید سالانه ۷۰۰‌میلیون مترمربع و ۲‌میلیارد دلار صادرات، برنامه در نظر گرفته شده برای این بخش تا سال ۱۴۰۴ است. طبق آخرین آمار انجمن صنفی تولیدکنندگان کاشی و سرامیک، ایران در سال ۲۰۱۹ رتبه هفتم دنیا را در تولید این محصولات (به مقدار ۳‌درصد از تولید جهانی) داشته است.