نوزدهمین نمایشگاه بین المللی شیرینی و شکلات در حالی از ۱۲ تا ۱۵ شهریور امسال در محل دائمی نمایشگاههای بین المللی تهران برگزار میشود که شیوع بیماری کرونا همچنان سایه سنگین خود را بر فعالیت بسیاری از صنعتگران و بخشهای مختلف تولیدی و اقتصادی افکنده است. برگزار کنندگان نمایشگاه امسال از حضور بیش از ۱۰۰ شرکت در این دوره خبر داده و گفته اند، میزان مشارکت با وجود مسائل به وجود آمده ناشی از بیماری کرونا بالا است.
دولت برزیل در روزهای اخیر اعلام کرد: تولید شکر برزیل در فصل کشت ۲۱-۲۰۲۰ (آوریل-مارس) رشد ۳۲ درصدی را تجربه میکند و به رکورد ۳۹.۳۳ میلیون تن میرسد، زیرا کارخانهها ماده خام بیشتری به تولید شکر و ماده اولیه کمتری به اتانول اختصاص میدهند.
صنعت شیرینی و شکلات طی دو دهه اخیر از نظر کیفی و کمی رشد مناسبی داشته و از جنبه تولیدی و صادراتی، رتبههای قابل قبولی را بین شاخههای مختلف صنایع غذایی کسب کرده است. با این وجود صنعت شیرینی و شکلات طی ماههای اخیر مانند بسیاری از صنایع از یک سو به دلیل شیوع کرونا و مشکلاتی همچون کاهش مراودات بین المللی با چالشهایی مواجه شد و از سوی دیگر در داخل کشور نیز با توجه به کاهش قدرت خرید مصرف کننده و لوکس بودن بسیاری از محصولات تولیدی این صنعت، میزان حضور این محصولات در سبد مصرفی در مقایسه با گذشته تا حدی کاهش یافت. این دو موضوع سبب شده است تا بر ظرفیتهای خالی تولیدی در این صنعت افزوده شود. جمشیدمغازهای، دبیر انجمن صنایع بیسکویت، شیرینی و شکلات در گفت و گو با «دنیای اقتصاد» با اشاره به آثار سوء بیماری کرونا بر این صنعت همچون سایر صنایع غذایی گفت: با کشف واکسن کرونا و مهار این بیماری میتوان به بازگشت به وضعیت باثبات امیدوار بود. وی افزود: در حال حاضر دو موضوع اساسی، صنایع غذایی و به ویژه صنعت شیرینی و شکلات را تهدید میکند. یکی از این موارد شامل قیمتهای پایه صادراتی بوده که به دلیل غیرواقعی بودن این قیمت ها، مشکلات زیادی برای صادرکنندگان ایجاد شده است و دوم، موضوع بازگشت ارز صادراتی و رفع تعهد ارزی که به تولیدکنندگان و صادرکنندگان تحمیل شده است، درحالی که تا پیش از این صادرکنندگان با این ارز، مواد اولیه وارداتی و ماشین آلات مورد نیاز صنعت خود را وارد میکردند.
آرد، یکی از اجزای مهم در تهیه انواع محصولات غذایی و به ویژه صنعت شیرینی و شکلات محسوب میشود و اهمیت این ماده اولیه سبب شده تا بسیاری از کشورها تولید آرد با واریتههای مختلف را در دستور کار قرار دهند؛ به طوری که در حال حاضر تولید آرد با مشخصات خاص برای صنایع غذایی در دنیا تولید میشود و این امر موجب شده تا تولیدکنندگان محصولات غذایی بتوانند به آرد مورد نیاز با ویژگیهای مورد نیاز دسترسی داشته باشند.
بحرانهایی که صنایع مختلف را تحت تاثیر خود قرار میدهد، تعیین کننده انتظاراتی است که بخش خصوصی از دولت دارد و این موضوع به دلیل آن است که چالشها در تامین برخی مواد اولیه و ملزومات که هنوز به خارج از کشور وابسته است، فراوان و نیازمند حمایتهای دولتی است. با وجود اینکه شرکتهای دانش بنیان داخلی در حوزه فناوری و ماشین آلات توانسته اند قدمهای مهمی بردارند، ولی این حمایتها کافی نیست، زیرا سرعت رشد فناوری در دنیا مافوق این اقدامات است و به همین دلیل صنعت نیازمندیهای خود را در شرایطی متناسب با توسعه شرکتهای همتراز در منطقه و جهان تامین خواهد کرد که بتواند به فناوریهای روز دنیا دسترسی داشته باشد.
مجله فوربس در گزارشی نوشت: سوئیس به دلیل شکلاتهای استثنایی مشهور است. از آن همه میلههای منشوری شکل Toblerone در فروشگاههای فری شاپ فرودگاه در سراسر جهان گرفته تا انواع محلی Cailler و Frey، تعجبآور نیست که مردم سوئیس بیشترین سرانه شکلات را از هر کشور در سراسر جهان مصرف میکنند. هر سال، یک فرد معمولی سوئیسی چیزی کمتر از ۲۰ پوند شکلات میخورد.
میزان مصرف نان حجیم و نیمه حجیم در کشور حدود ۱۰ درصد کل مصرف نان را شامل میشود که این رقم شامل نانهایی است که در واحدهای شهری، فانتزی، کارگاهی و به صورت انبوه نیمه صنعتی و صنعتی تولید میشود. در شرایط کرونا، این رقم افزایش یافته که این افزایش بیش از ۲ تا ۳ درصد نیست؛ بنابراین در حالت خوش بینانه با در نظر گرفتن تولیدات نان لواش در واحدهای انبوه صنعتی، این رقم به ۱۵ درصد از کل نان مصرفی کشور میرسد.
در سالهای اخیر، توسعه رقابت میان شرکتهای پخش سبب شده است که مشتری نقش پراهمیت و فعالتری را نسبت به قبل داشته باشد؛ درنتیجه شرکتها به دنبال ایجاد رضایت و به دنبال آن، وفاداری مشتری هستند.
در گذشته مردم آمریکای میانی یعنی جایی که خط استوا قاره آمریکا را قطع میکند(مکزیکوی جنوبی، و آمریکای مرکزی امروزه) کاکائو را کشف کردند. آنها همچنین از دانههای کاکائو برای درمان و اجرای مراسمهای سنتی خود استفاده میکردند
پیشبینی میشود، بازار جهانی کاکائو و شکلات تا پایان سال ۲۰۲۵ به ۶۷/ ۲۲ میلیارد دلار برسد، در حالی که این میزان در سال ۲۰۱۷ بیش از ۴۳ میلیارد و ۱۳۰ میلیون دلار برآورد شد. با احتساب این رقم، نرخ رشد ترکیبی سالانه ۵/ ۷ درصدی در دوره پیشبینی شده است.
تولید کاکائو در دنیا تقریبا به دلیل شرایط خاص جغرافیایی مورد نیاز این محصول در انحصار کشورهای آفریقایی و آمریکای جنوبی است. تولید این محصول در خط استوا عملی است و به دمای بین ۱۸ تا ۳۳ درجه و رطوبتی بین ۸۰ تا ۱۰۰ درصد نیاز دارد و بارندگی حدود ۲۰۰۰ میلیمتر در سال برای تولید آن مورد نیاز است. به همین دلایل کشور ما در تولید این محصول دارای مزیت نیست و ایران وارد کننده این محصول در صنایع مرتبط با آن است. در این بین برخی معتقدند ایران باید تولید گلخانه ای این محصول را آغاز کند اما این موضوع باید از چند منظر مورد توجه قرارگیرد؛ یکی این که قرار نیست همه کشورها همه محصولات را خود تولید کنند و باید تولید بر مبنای مزیتها مورد توجه کشورها باشد.
صنعت قند و شکر یکی از نهادههای مهم تولید و تهیه شکلات و شیرینی و مکملهای غذایی بهشمار میرود و به باور کارشناسان و فعالان اقتصادی این حوزه یکی از نمونههایی قابل اعتناست که در نگاه خوشبینانه در تله سیاستگذاریهای غیر کارشناسی گرفتار شده و این داستان با روندهای عجیبی نوسازی و تکرار میشود.برخی باور دارند برآیند نتایج سیاستگذاریها درباره این صنعت گونهای است که نباید خوشبینانه به آن نگریست بلکه میتوان با کمی چشمپوشی آن را به کارنابلدی کارشناسان و بازیهای پیچیده واردکنندگان عمده نسبت داد. نکته شگفتانگیز در داستان تراژیک صنعت قند و شکر این است که در فراز و فرودهای پرشمار سنجاق شده به سیاستگذاریهای مرتبط با کلیت این صنعت، سهم صدها هزار نفر از سهامداران و چغندکاران و کارگران فصلی و دایمی فعال در این صنعت، تلخی و رنج و سهم چند نفر واردکننده انگشت شمار، شیرینی و سرمستی بوده است. بهمن دانایی دبیر انجمن صنفی کارخانجات قند و شکر ایران نسبت به شرایط موجود چندان خوشبین نیست و ثبات و پایداری این صنعت را در اتحاد و وفاق دولت با بخش خصوصی بهویژه تولیدکنندگان آن میداند. به اعتقاد او بهرهگیری از نظر کارشناسی تشکلها میتواند به برنامههای دقیقتر منجر شود.
میزان تجارت جهانی زعفران میلیاردها دلار در سال برآورد میشود اما سهم ایران از این میزان درآمد بهرغم مقام اول تولید زعفران در جهان بسیار اندک است. چراکه عمده زعفران ایران بهصورت فله صادر میشود و کشورهای خریدار، زعفران ایران را بستهبندی و در بازار عرضه میکنند. بزرگترین خریداران زعفران ایران، امارات متحده عربی، اسپانیا هستند که بخش عمده خریداریشده از سوی اسپانیا و امارات به نام خود این کشورها در بازارهای جهانی عرضه میشود. علاوه بر این، ایتالیا، آمریکا، هند، فرانسه، سوئد، آرژانتین، عربستان سعودی، هنگکنگ، بریتانیا و سوئیس عمدهترین خریداران زعفران ایران در سالهای گذشته بودند. در این میان به گفته رئیس شورای ملی زعفران ایران بیش از ۹۰ درصد زعفران صادراتی کشور بهصورت خام صادر میشود و هنوز هم طرحهای مسوولان برای جهانیشدن طلای سرخ در وزارتخانهها خاک میخورد. محسن احتشام معتقد است :اگرچه ایران حدود ۹۳ درصد تولید زعفران را در دست دارد اما تاکنون نتوانسته در بخش بازاریابی موفق عمل کند و متأسفانه بهرغم تمامی تلاشهای افغانستان میانبر قاچاقچیان زعفران سرخ ایران است. برای کسب اطلاعات بیشتر از وضعیت تولید ،صادرات و قاچاق زعفران ایران به سراغ محسن احتشام رفتیم.
جوانهای دیروز شاید هنوز در ذهن خود محصولات شیرینی و شکلاتی را به یاد داشته باشند که برای بازکردنشان به زحمت میافتادند و نیمی از محصول له شده را باید به سختی از بسته بندی نه چندان با کیفیت آن جدا میکردند. همان محصولاتی که به دلیل نبود فناوری مناسب و فرمولاسیون قدیمی تاب گرما و تغییرات محیطی را نداشت همان محصولاتی که هنوز هم مزه آن زیر زبانمان خاطرات نوستالوژیک آن زمان را تداعی میکند. اما بر کسی پوشیده نیست که همان صنعت شیرینی و شکلات دهههای ۶۰ و ۷۰ بعد از دو دهه افتخار آمیز و پر زحمت ۷۰ و ۸۰ شمسی حالا یکی از صنایع مدرن ایران به شمار میرود که ید طولایی در صادرات غیرنفتی دارد و طی دهههای ۸۰ و۹۰شمسی در صدر صادرات صنعت غذای کشور خودنمایی میکند.
صنعت شیرینی و شکلات ایران که در دهههای اخیر با اهتمام فعالان بخش خصوصی در حوزه تولید و تجارت شکوفا شده است در یکی دو سال اخیر به دلیل سیاستهای مردان اقتصادی دولت دستخوش آسیب شده و رشد معکوس را طی می کند. درباره مشکلات و چالش های پیش روی صنعت شیرینی و شکلات با محمد امیری سامانی، عضو هیات مدیره انجمن واردکنندگان مواد غذایی و آشامیدنی گفتگو می کنیم. امیری سامانی حدود ۲۳ سال در حوزه تامین مواد اولیه صنایع غذایی فعالیت کردیم. او در این گفتگو از محدویتهای داخلی و خارجی و که تاثیر مستقیمی بر حوزه تولید و بویژه تجارت صنعت شیرینی و شکلات داشته، پرداخته است.
«مینو» شاید آشناترین نام در صنعت شکلات و بیسکویت باشد که چند نسل با آن خاطرات خوشی داشتهاند. همراه ۶۰ ساله ای که نام و مزه محصولات متنوع آن برای سه نسل آشناست. گروه صنعتی مینو در سال ۱۳۳۸ خورشیدی توسط علی خسروشاهی بنیان نهاده شد و در ۱۶ آبان همان سال فعالیت تولیدی خود را با تأسیس شرکت صنعتی پارس مینو آغاز کرد. این شرکت دارای دو سایت تولید مواد غذایی و دارو و لوازم بهداشتی و آرایشی در کیلومتر ۱۰ جاده مخصوص تهران است. مینو برای اولین بار تافی و آبنبات تولید و سپس تولیدات آرایشی، بهداشتی و دارویی را به سبد محصولات خود اضافه کرد. گروه صنعتی مینو در حال حاضر هشت شرکت و کارخانه بزرگ تولیدی، صنعتی پارس مینو، صنعتی مینو، شوکوپارس، مینو شرق، فارس مینو، مینو کاسپین، قند مینو فسا و دارویی و بهداشتی را در شهرهای تهران، خرمدره زنجان، زاهدان و شیراز، بهشهر و فسا دارد.