پیامدهای گره گشایی از صنعت شیرینی و شکلات
همان طورکه اشاره شد، بحران همه گیری کرونا در ماه‌های گذشته بر بسیاری از فعالیت‌های اقتصادی تاثیر سوئی بر جای گذاشته است و همچنان برخی بخش‌ها مانند صنعت نمایشگاهی از این اثرات در حال شناسایی زیان هستند. نمایشگاه شیرینی و شکلات نیز متاثر از این شرایط شده است به شکلی که برگزارکنندگان می‌گویند، هیچ‌گاه در ۱۸ دوره قبلی نمایشگاه تا این اندازه با مشکلات مواجه نبوده اند، اما با وجود همه این مسائل، همچنان وضعیت این نمایشگاه در مقایسه با نمایشگاه‌های مشابه بهتر است.
محور و هدف اصلی برگزاری نمایشگاه شیرینی و شکلات، نمایش توانمندی‌ها و نوآوری‌های فعالان این حوزه در زمینه صادرات است. در واقع نمایشگاه شیرینی و شکلات در سه بخش مختلف مواد اولیه، ماشین آلات و محصولات تولیدی برگزار می‌شود و انجمن صنفی صنایع بیسکویت، شیرینی و شکلات در بخش مواد اولیه با انجمن واردکنندگان مواد اولیه، در بخش ماشین آلات با انجمن ماشین سازان و در دیگر زمینه‌ها با نهادها و‌تشکل‌های مرتبط و فعال صنعت نمایشگاهی تعامل داشته است.
انجمن در خصوص حضور شرکت‌های خارجی در نوزدهمین دوره نمایشگاه شیرینی و شکلات اعلام کرده که حضور خارجی‌ها در این دوره از نمایشگاه به خاطر مشکلات انتقال ارز با مانع روبه رو شده است. به هر دلیل کرونا جزو مسائل حاد اثرگذار بر فعالیت‌های صنعتی است و به مرور زمان و با کشف واکسن موثر می‌توان به محو آثار زیان بار آن امیدوار بود، در حالی که چالش‌های صنعتی همچنان بدون کشف فرمول خاصی همچنان به قوت خود باقی خواهند ماند. بی شک رفع چالش‌های مزمن و کلان صنایع از اهمیت به مراتب بالاتری برخوردار است.
شاید برای بسیاری از مصرف کنندگان این محصولات که هم اکنون در سنین میانسالی و سالخوردگی به سر می‌برند، چند نام و نشان قدیمی این صنعت، بیش از هر چیز یادآور خاطرات دوران کودکی باشد؛ برندهایی که در دوران رشد صنعتی در دهه 1340 شکل گرفتند و تعدادی از آنها همچنان و با گذشت چندین دهه از فعالیت ادامه حیات می‌دهند. اما نباید فراموش کنیم صنعت شیرینی و شکلات در مقایسه با آن دوران با تغییرات بسیاری مواجه شده است، تغییراتی که از پیشرفت فناوری، کیفیت و بسته بندی گرفته تا تغییر نگاه مصرف کننده به این کالاها، دگرگونی‌های زیادی را در پی داشته است. در حال حاضر در گوشه و کنار کشور شاهد فعالیت صدها تولیدکننده این محصولات و کالاهای مشابه هستیم و این موارد نشان می‌دهد که سرمایه‌گذاری‌های زیادی در این بخش‌ها با هدف اشتغالزایی و درآمدزایی به عمل آمده است.
به طور کلی مرور مسائل و چالش‌های صنعت شیرینی و شکلات در ماه‌های اخیر نشان می‌دهد، این بخش که بین زیربخش‌های صنایع غذایی همواره یکی از مهم‌ترین بخش‌های درآمدزا و صادراتی محسوب می‌شود، علاوه بر مشکلات حادی نظیر کرونا، درگیر مشکلات دیگری هم بوده است. افزایش نرخ ارز و مشکلات تامین ماده اولیه، مسائل مربوط به رفع تعهد ارزی که البته بین تمام صادرکنندگان مشترک بوده، چالش‌های تحریم و ظرفیت‌های بدون استفاده از جمله مسائلی است که رفع آنها نیاز به توجه هر چه بیشتر مسوولان و متولیان مربوطه دارد.
چه بسا در همین شرایط تحریمی و به اذعان آمار گمرک، تولیدکنندگان ایرانی در چهار ماه نخست امسال بیش از ۱۵۲ میلیون و ۸۹۲ هزار دلار انواع نان، شیرینی، شکلات و بیسکویت به ۵۶ کشور جهان صادر کرده اند. این مقوله حاکی از آن است که صنعت شیرینی و شکلات که به زعم برخی جزو صنایع لوکس محسوب می‌شود، توانسته در یکی از سخت‌ترین شرایط همچنان بر اهداف و خط مشی خود استوار باقی بماند. به عبارت دیگر، صنعت شیرینی و شکلات به عنوان یک صنعت پیشرو، موفق شده علاوه بر تامین نیازهای بازار داخلی با صادرات چشمگیر محصولات مرغوب به سایر کشورها، ظرفیت بالای خود را نشان بدهد.
همان طور که می‌دانیم، رشد صنعت شیرینی و شکلات بعد از جنگ تحمیلی و همزمان با رشد برخی صنایع غذایی مانند ماکارونی اوج گرفت و بر خلاف برخی از صنایع که به دلیل افت کیفی محصول در آن دوران به سرعت از بازار رقابتی خارج شدند، توانست روز به روز بر رشد تولیدات و صادرات محصولات خود بیفزاید و صاحب برندهای مشهوری در سطح کشور شود. می‌توان گفت، صنعت شیرینی و شکلات از دهه 70 شمسی وارد مرحله جدیدی از فعالیت شد که به پیشرفت در زمینه تولید محصول و استفاده از ماشین‌آلات پیشرفته انجامید. این تحولات باعث شد، شیرینی و شکلات ایران به ۶۶ کشور جهان صادر شود و رقیب قدرتمندی برای بسیاری از کشورها باشد.
به نظر می‌رسد، رها کردن این صنعت با کوله باری از مشکلات چیزی جز از دست دادن بازار صادراتی در پی نداشته باشد. پای صحبت بسیاری از فعالان این صنعت که بنشینیم بی شک با چنین عباراتی مواجه می‌شویم که صنعت شیرینی و شکلات هر چند طی دهه‌های اخیر فراز و نشیب‌های بسیاری را تجربه کرده، اما هم اکنون از نظر کیفیت می‌توان برخی محصولات کارخانه‌های شیرینی و شکلات ایران را با صنایع شکلات‌سازی اروپا مقایسه کرد. صنعت شیرینی و شکلات کشور طی ده‌ها سال به پیشرفت‌های خوبی رسیده و می‌توان گفت به لحاظ کیفیت جایگاه قابل‌توجهی را به خود اختصاص داده است. این صنعت بیشترین میزان ارزآوری را در میان صنایع‌غذایی دارد. اگر تولیدکننده حمایت شود در برخی از صنایع که تمام مواد اولیه داخلی است، اشتغال بسیار خوبی توسط تولیدکنندگان ایجاد خواهد شد و در نتیجه سالانه میلیون‌ها دلار ارز به کشور سرازیر می‌شود. اگر صنایع شیرینی و شکلات حمایت شود می‌توان با قاطعیت اعلام کرد که تا چهار سال آینده صادرات این صنعت به بیش از ۲ میلیارد دلار می‌رسد. بازارهای جذاب آسیای میانه و حاشیه خلیج‌فارس بستر مناسبی برای صادرات است.
مدیران این بخش می‌گویند، ظرفیت اسمی شرکت‌های شیرینی و شکلات ۲میلیون و ۴۰۰ هزار تن در سال است، در حالی مصرف سرانه هر فرد ۲۱ کیلوگرم در سال است. با این وجود، در مجموع صنعت شیرینی و شکلات یک میلیون و ۷۰۰ هزار تن تولید در کشور دارد. پیش‌تر کسری تولید از طریق قاچاق تامین می‌شد، اما با توجه به افزایش نرخ ارز، قاچاق شیرینی و شکلات کمتر شده است. به همین دلیل اگر ما بتوانیم ۲میلیون و ۴۰۰ هزار تن تولید داشته باشیم، نه‌تنها نیاز بازار داخلی را تامین می‌کنیم، بلکه چشم انداز صادراتی روشن‌تری خواهیم داشت.
این موارد نشان می‌دهد که حمایت از این صنعت برای استفاده از ظرفیت حداکثری می‌تواند به علاوه بر حفظ اشتغال به رشد صادرات و درآمدزایی نیز کمک کند، به شرطی که تولیدکنندگان در اندیشه تولید محصولات کیفی و رشد بازارهای صادراتی باشند و مسوولان مربوطه نیز گره‌های موجود در زنجیره تامین مواد اولیه، تولید و صادرات را از پای فعالان صنعتی بگشایند.
