مسوولیت پولادین
نگاهی به مفهوم مسوولیت اجتماعی در ساختار شرکت «فولاد مبارکه اصفهان»
توسعه پایدار مفهوم نو ولی وسیع و پردامنه‌ای است. تخریب طبیعت، بروز تنش‌های اجتماعی و توزیع فقر و بروز آسیب‌های اجتماعی سبب شد مفاهیمی مثل توسعه پایدار و در نهایت مفاهیم خردتری مثل مسوولیت اجتماعی به عنوان یک ارزش افزوده به فرآیند فکری مدیریت اقتصادی درآید. مفهوم مسوولیت اجتماعی حالا بعد از سال‌ها مقاومت از سوی برخی تئوریسین‌ها و مدیران اقتصادی به پارادایمی غالب و مسلط در حوزه اداره شرکت‌ها تبدیل شده است. شرکت‌های بزرگ و معتبر جهانی مسوولیت در برابر اجتماع و محیط اجتماعی را جزئی از استراتژی شرکتی خود می‌بینند. این مفهوم، موضوعی است که هم‌اکنون در کشورهای توسعه‌یافته و کشورهایی با اقتصاد باز به شدت از سوی حکومت‌ها، شرکت‌ها، جامعه مدنی، سازمان‌های بین‌المللی و مراکز علمی دنیا دنبال می‌شود.
شصت سال بعد از آغاز جنبش اجتماعی
شاید اکنون بیش از ۶۰ سال از ورود مفهوم مسوولیت اجتماعی شرکت‌ها به ادبیات مدیریت کسب‌وکارهای خرد و درشت می‌گذرد اما هنوز این مفهوم در فضای کسب‌وکار ایران جایگاه شایسته‌ای پیدا نکرده است. با این حال وقتی مروری به ساختار نهادهای اقتصادی و شرکت‌ها و کارخانه‌ها در ایران می‌اندازیم، نام «شرکت فولاد مبارکه اصفهان» را می‌توان دید که با دقت به مساله مسوولیت اجتماعی اشراف دارد.
علاوه بر استراتژی برای افزایش راندمان تولید و اشتغال‌زایی به مفهوم مشارکت اجتماعی و مسوولیت هدفمند اجتماعی به عنوان استراتژی پایه پایبند بوده است. آن‌طور که در توضیحات مدیران این مجموعه می‌توان دید، مسوولیت اجتماعی تعریف روشنی در شرایط رو به تخریب محیط زیست، فقر، آسیب‌های اجتماعی و... در ذهن مدیریت کلان و استراتژی مدیریت این مجموعه دارد. شرکت فولاد مبارکه اصفهان به عنوان شهروند مسوول، در برابر کارکنان، مشتریان و تامین‌کنندگان و همچنین جامعه خود را مسوول و پاسخگو می‌داند و به همین منظور مسوولیت‌های اجتماعی را سرلوحه تمام فعالیت‌ها و اقدامات خود قرار داده و اهدافی را برای تحقق این امر در نظر گرفته است.
ارتباطات و مسوولیت اجتماعی
شکل‌گیری کمیته «ارتباطات» با ماهیت و ارتقای مفهوم مسوولیت اجتماعی جزو اولین گام‌های این شرکت در دوران بهره‌برداری است؛ اتفاقی که نشان می‌دهد سنگ بنای فولاد مبارکه علاوه بر رعایت اصول و استانداردهایی، ورای تولید و اشتغال و کسب درآمد و کنش‌های اقتصادی استوار است بلکه قرار است این شرکت به کلیت اجتماع ایرانی علاوه بر رونق اقتصادی، انسجام اجتماعی نیز ببخشد و در محدوده فیزیکی و توان اجرایی خود نهادها و ساخت‌های اجتماعی را حمایت کند.
بنا به اعلام این مجموعه در حال حاضر شرکت اهداف و برنامه‌های خود را بر اساس الگوی تعالی EFQM تعیین، تنظیم و اعلام می‌کند که در آن مسوولیت‌های اجتماعی سازمان یکی از محورهای اصلی به شمار می‌رود.
شرکت فولاد مبارکه در دوران بهره‌برداری با کمک مشاوران خبره اقدام به راه‌اندازی کمیته‌های چندگانه تحول کرد که یکی از آنها کمیته‌ای به نام «ارتباطات» بود که ماهیت آن در هماهنگی با مفهوم مسوولیت اجتماعی شرکت قرار داشت. پس از به‌روزآوری‌های انجام‌شده در ساختار سازمانی شرکت، کمیته «ارتباطات، فرهنگ و مسوولیت‌های اجتماعی» فعالیت‌های اصلی در راستای مسوولیت‌های اجتماعی شرکت را ادامه داده و می‌دهد.
به نظر می‌رسد از نظر پژوهشگران طرح و توسعه مفهوم مسوولیت اجتماعی در شرایط بحران فعلی اقتصاد ایران می‌تواند راهگشا باشد و علاوه بر حل مشکلات اقتصادی، می‌تواند پدیده‌های اجتماعی جامعه، خصوصاً در حوزه اشتغال و بهره‌وری نیروی کار را شامل شود و برای مرتفع کردن آنها گام‌های اساسی بردارد.
رسالت اخلاقی
شرکت فولاد مبارکه در طراحی ساختاری به مفهوم مسوولیت اجتماعی با دقت پرداخته است. در توضیح این رسالت اجتماعی که البته وظیفه‌ای اخلاقی به حساب می‌آید، می‌توان گفت این شرکت از موفق‌ترین‌ها در ایران محسوب می‌شود. چنانچه امروزه و پس از تغییر و تحول ساختاری در شرکت و استفاده از الگوی نوین در تنظیم اهداف شرکت بر اساس رویکرد کارت امتیازی متوازن، مسوولیت‌های اجتماعی اهمیت بیشتری پیدا کرده و جایگاه ویژه‌ای برای آن در نظر گرفته شده است. علاوه بر این، با توجه به برنامه‌های سازمان در سال‌های آتی و اجرای طرح‌های توسعه و به موازات آن جهت‌گیری‌های نوین سازمان و همچنین تاثیرگذاری استراتژی هلدینگ در آنها، موقعیت مسوولیت‌های اجتماعی ارتقا‌یافته و جایگاه آن به‌روزرسانی خواهد شد.
مسوولیت اجتماعی شرکت مفهومی است که در اواسط قرن بیستم در آمریکا مطرح شد و توجه بسیاری را در محافل اقتصادی، علمی و سیاسی جهان به خود جلب کرد. ظهور مسوولیت اجتماعی شرکت در سال‌های اخیر ریشه در دادوستدهای جهانی، پیچیده‌تر شدن فضای کسب‌وکار، تقاضا برای شفافیت در کسب‌وکار و پاسخی به تحولات و چالش‌های جهانی شدن بوده است.
مدل‌های اولیه مسوولیت اجتماعی شرکت در دهه ۱۹۶۰ ظاهر شد که جنبه اجتماعی مسوولیت اجتماعی شرکت‌ها را به طور مستقیم به مسوولیت‌هایی بالاتر و ورای مسوولیت‌های اقتصادی و قانونی ربط می‌داد.
نگاهی به آیندگان
آن‌طور که در گزارش شرکت فولاد مبارکه اصفهان آمده است، امروزه شرکت‌ها تنها از طریق برتری عملیاتی یا مالی نمی‌توانند در عرصه رقابت پیروز باشند و مشتریان را با خود همراه سازند. در دنیای امروز چیزی بیش از اینها نیاز است تا شرکت را به مزیت رقابتی برساند.
عصر حاضر زمانی است که مشتریان و افراد جامعه از شرکت‌ها و سازمان‌ها انتظار دارند مسوولیت‌پذیر باشند و در فعالیت‌ها و عملیات خود نسل‌های آینده را نیز در نظر داشته باشند. اهمیت دادن سازمان‌ها به نسل‌های آینده در انجام فعالیت‌های خود و نیز مصرف منابع، گامی مثبت در جهت رسیدن به توسعه پایدار بوده و نشانگر تعهد سازمان به اقتصاد جهانی پایدار است.
افراد جامعه همچنین از سازمان‌ها انتظار دارند اثرات فعالیت‌های خود را بر جامعه در جنبه‌های مختلف اقتصادی، اجتماعی و زیست‌محیطی به طور شفاف بیان کنند. یکی از راه‌های بیان فعالیت‌ها و اثرات سازمان می‌تواند ارائه گزارش پایداری یا گزارش مسوولیت اجتماعی شرکت (CSR Report) باشد. امروزه شرکت‌های مطرح در سطح جهانی هر سال چنین گزارش‌هایی را ارائه می‌دهند که در آنها به بیان فعالیت‌ها و اثرات خود بر جامعه در راستای مسوولیت اجتماعی سازمانی می‌پردازند. یکی از استانداردهایی که به کمک سازمان‌ها به منظور تهیه گزارش پایداری آمده است، مجموعه استانداردهای (Global Reporting Initiative) GRI است.
تاکید بر رسالت اخلاقی و مسوولیت اجتماعی بیش از هر چیز حساسیت یک شرکت و یک تولیدکننده به پیرامون خود را نشان می‌دهد. شرکت فولاد مبارکه در این وادی به خوبی توانسته نقش یک کنشگر اجتماعی را بازی کند و در قبال مسائل و مشکلات اصفهان و حتی برخی گرفتاری‌های ملی مثل وقوع زلزله در برخی از مناطق به این رسالت جامه عمل بپوشاند.
تدوین استراتژی مسوولیت اجتماعی در فولاد مبارکه نشان‌دهنده جدیت این شرکت در بهبود شرایط زیستی و مرتفع ساختن مسائل زیست‌محیطی و اجتماعی است. استراتژی‌های تدوین‌شده در حوزه مسوولیت اجتماعی شرکت فولاد مبارکه اصفهان عبارتند از: بهبود عملکرد زیست‌محیطی، ارتقای ایمنی و سلامت کارکنان، خلق ارزش مشترک و ارتقای تصویر.
خلق ارزش مشترک
شرکت فولاد مبارکه هم در راستای تحقق اهداف آتی خود در زمینه مسوولیت‌های اجتماعی در‌صدد به‌کارگیری این رویکرد خلق ارزش مشترک در کلیه فرآیندهای سازمانی خود به منظور سودرسانی و ایجاد ارزش هر چه بیشتر برای ذی‌نفعان خود است. لذا در این راستا پروژه‌های اجتماعی متعددی را به صورت کلان در سطح استان و منطقه تعریف و عملیاتی کرده است که علاوه بر تحقق اهداف توسعه پایدار، منافع سازمان نیز لحاظ شده است.
مسوولیت اجتماعی شرکت‌ها یعنی مسوولیت شرکت در پاسخگویی به پیامدهای فعالیت‌هایی که جامعه را تحت تاثیر خود قرار می‌دهد. منظور از جامعه، همه ذی‌نفعان شرکت است. مهم‌ترین ذی‌نفعان شرکت که در موقعیت شرکت به صورت مستقیم و غیرمستقیم موثر هستند عبارتند از: مصرف‌کنندگان، کارکنان، مالکان یا سهامداران و جامعه. این موضوع باید به یک فرهنگ سازمانی تبدیل شود تا با رفتن یک فرد از بین نرود و همه اعضای سازمان بدانند با رفتن آن مدیر هم باید به همین روش عمل کنند. به عبارت دیگر مسوولیت اجتماعی شرکتی یک باور سازمانی است که به دنبال خلق ارزش مشترک بین ذی‌نفعان شرکت است و یک پروژه نیست که آغاز و پایانی داشته باشد. نباید برنامه‌های مسوولیت‌پذیری اجتماعی فعالیتی جداگانه از فعالیت‌های روزانه کسب‌وکار شرکت باشد.
بنابراین موضوعات کلیدی که مسوولیت اجتماعی را پوشش می‌دهد عبارتند از: رهبری سازمانی، توسعه و درگیر کردن جامعه، حقوق بشر، حقوق نیروی کار، محیط زیست، اقدامات عملیاتی منصفانه و رضایت مشتری! به نظر می‌رسد دقت به مفاهیمی مثل مسوولیت اجتماعی نشان‌دهنده بلوغ فکری مدیریت و همچنین جامعه هدف است که فولاد مبارکه به عنوان یک شرکت موفق اقتصادی توانسته به چنین رسالتی دست یابد و در این زمینه تلاش‌های موفقی را به ثمر بنشاند.
ارسال نظر