توسعه صنعت تایر امری مهم در رونق اقتصاد کشور

 درباره مجتمع صنایع لاستیک یزد و نوع فعالیت آن توضیح دهید.

مجتمع صنایع لاستیک یزد در سال ۱۳۶۴ تاسیس شد. در ابتدا، این مجتمع به عنوان تولیدکننده تایر و تیوب‌های دوچرخه و موتورسیکلت با ظرفیت سالانه ۱۳ هزار و ۵۰۰ تن از طریق قراردادهای فن‌آوری و خدمات با شرکت IRC ژاپن آغاز به کار کرد. پس از یک دوره کوتاه، برخی انواع تیوب و تایرهای بایاس برای وانت‌های سبک و خودروهای سواری به محصولات افزوده شد. با توجه به تغییر الگوی مصرف در کشور، از جمله بارزترین اقدامات این شرکت، تولید تایرهای سواری رادیال در سال ۱۳۸۶ با اخذ فناوری رسمی از یکی از تایرسازان اروپایی به‌نام «وردشتاین» هلند و استفاده از برند وردشتاین روی تایرهای رادیال بوده است. تمام محصولات مجتمع صنایع لاستیک یزد، تحت نام تجاری یزدتایر(YAZD TIRE)  در بازارهای داخلی و خارجی  عرضه می‌شود.

در مرحله اول توسعه تایرهای رادیال، ۱۵ سایز تایرهای سواری با رینگ‌های ۱۳،۱۴،۱۵،۱۶ و۱۷ تولید شد. این ۱۵ سایز در پنج خانواده از طرح‌های مختلف طبقه‌بندی شده‌اند که همچنان در بازار محبوبیت دارند. در مراحل بعدی توسعه محصول، شرکت بر تنوع سایزهای تولیدی و افزایش ظرفیت تولید جهت رضایت بیشتر مشتریان متمرکز شد و در پاسخ به نیازهای شرکت‌های خودروساز داخلی و بازارهای داخلی و خارجی، انوع جدیدی از تایرهای سواری و وانتی رادیال (PCR,LTR) در خط تولید قرار داده شدند.

در حال حاضر، تعداد خانواده طرح‌های تایر پنج برابر و ظرفیت تولید سالانه سه برابر شده و یزدتایر در حال تبدیل به یک واحد ۵۰ هزار تنی تایر رادیال در سال است و صادرات محصولات این شرکت که از سال ۱۳۷۶ شروع شده بود، در سال‌های بعد رو به افزایش رفت و به ۱۵ کشور در قاره‌های آسیا، آفریقا، اروپا و استرالیا صادرات داشته است .در زمینه صادرات از شروع تولید تا کنون، هشت مرتبه به‌عنوان صادرکننده نمونه کشوری و در سال گذشته به‌عنوان صادرکننده ممتاز برگزیده شده است. روند افزایشی مقدار صادرات و گسترش بازارهای صادراتی تا نیمه اول شهریور سال ۹۷ ادامه داشت به‌طوری‌که در ۶ ماهه نخست سال جاری، صادرات این شرکت نسبت به دوره مشابه در سال قبل ۴۵ درصد افزایش نشان داد اما متاسفانه به‌دلیل بحران ارزی، مسائل اقتصادی و در جهت تنظیم بازار داخلی صادرات لاستیک‌های سبک و سنگین از طرف وزارت صنعت، معدن و تجارت ممنوع اعلام و صادرات تایر متوقف شد.  به طور کلی، پایه و اساس موفقیت یزدتایر توانایی آن در عرضه محصولات با کیفیت، تحویل به موقع و خدمات پس از فروش است.

 صنعت تایر تا چه میزان وابسته به صنعت خودروسازی است و چه تاثیراتی بر یکدیگر دارند؟

تایر یکی از قطعات بسیار مهم مصرفی در هر خودرو به شمار می‌آید و برای یک دوره ۱۰ ساله، حداقل ۲۰ حلقه تایر نو برای یک خودرو با کارکرد متوسط به مصرف می‌رسد. بنابراین، علاوه بر تایرهای OE فروش بعدی تایر در بازار، وابستگی شدیدی به صنعت خودروسازی دارد. بنابراین، صنعت خودروسازی می‌تواند به عنوان عامل محرک و تشویق تایرسازان برای بهبود کیفیت و تنوع محصول عمل کند. هیچ‌کدام از شرکت‌های تایرسازی بدون توجه به برنامه تولید خودرو در کشور، قادر به تدوین صحیح برنامه‌های توسعه راهبردی خود نخواهند بود زیرا اقدام به طراحی و تولید تایر جدید متضمن هزینه‌های بالایی است که نیاز به تضمین خرید از طرف خودروساز یا اطمینان کامل از فروش در بازار یدکی پس از تولید دارد.

ایجاد کارخانه‌های تایرسازی در کشورهای فاقد صنعت خودرو، کار پر مخاطره‌ای است زیرا واردات انواع خاصی از خودرو به آن کشورها ثبات ندارد و فروش تایرهای تولیدی قابل تضمین نیست مگر در مورد تایرسازی‌های بسیار مشهور که بر بازار صادرات جهانی تایر تسلط دارند و می‌توانند بنا به دلایل اقتصادی محصولات خود را در کشور سومی، تولید و با برند خود روانه بازارهای منطقه کنند و از طرفی، برندهای مشهور تایر گرچه بازار صادراتی به وسعت جهان در اختیار دارند، اما به‌طور مستمر با خودروسازان در حال تعامل و همکاری است. بنا بر آنچه گفته شد، شرکت‌های تایرسازی داخلی به‌دلیل محدودیت در صادرات، ناگزیر هستند برای اجرای پروژه‌های توسعه محصول و تنظیم برنامه تولید خود به قراردادهای منعقد شده با خودروسازان داخلی و بازار مصرف کشور متکی بوده و خودروسازی کشور نیز به‌دلیل الزامات ساخت داخل نمی‌تواند چشم روی امکانات تولید داخلی ببندد و از این رو، این دو صنعت لازم و ملزوم یکدیگر خواهند بود.

 چشم انداز صنعت تایر را چگونه ارزیابی می‌کنید؟

تایر یک محصول بسیار مهم و موثر در اقتصاد کشور است به‌ویژه با توجه به مساحت کشور و گستردگی راه‌های ارتباطی زمینی، تایر نقش بی‌بدیل در حمل و نقل کالا و مسافر به‌عهده دارد و هرگونه کمبود در عرضه این محصولات، تبعات اقتصادی، سیاسی و اجتماعی به دنبال خواهد داشت. بیش از نیم قرن از ایجاد اولین خط تولید تایر در ایران می‌گذرد و بعد از آن به مقتضای نیاز کشور کارخانه‌های دیگری ایجاد شدند و هم اکنون شمار آنها به ۱۰ واحد تولیدی می‌رسد و در این کارخانه‌ها از لاستیک دوچرخه بچه‌گانه تا لاستیک تراکتور و لودر تولید می‌شود و به ناوگان حمل و نقل کشور خدمت‌رسانی می‌کنند. وجود این واحدهای تولیدی سبب شده که گروه قابل توجهی از کارگران ماهر، تکنسین‌ها، مهندسان و مدیران زبده صنعت لاستیک در کشور تربیت شوند اما این نکته را هم باید اذعان کرد که صنعت تایر در دنیا از لحاظ طراحی، ساختار، تکنولوژی ساخت و دستیابی به استانداردهای نوین تحول بزرگی را تجربه کرده و هر روز تحقیقات و توسعه در این صنعت برای دستیابی به کیفیت برتر و اهداف ایمنی، راحتی، زیست‌محیطی و اقتصادی در حال انجام است و صنعت تایر در کشور ما برای بقا راهی جز همسو کردن خود با پیشرفت‌های شگرف در این صنعت ندارد.

یک راه میانه برای پرکردن شکاف چندین سال عقب‌ماندگی در تایرسازی، برقراری ارتباط فنی و انتقال تکنولوژی از صاحبان برندهای جهانی است که البته در شرایط فعلی اقتصادی و سیاسی کشورمان مقدور نیست اما برای ادامه حیات و رسیدن به سطح استانداردهای قابل قبول در صنعت تایرسازی چاره‌ای جز اتکا به ظرفیت‌های داخلی و توسعه جدی مراکز تحقیقاتی برای تایرسازان داخلی متصور نیست و تنها راه موفقیت در این مسیر آن‌ است که از رقابت‌های بی جا بپرهیزیم و به‌جای تحقیقات از هم‌گسیخته و جزیره‌ای و بدون نتیجه توسط هر شرکت، همگی به ایجاد یک مرکز علمی و فن‌آوری واحد به‌منظور تحقیقات و توسعه در زمینه لاستیک کمک کنند تا با هم‌افزائی نیروهای علمی، دستیابی به نتایج بهتر در مدت کوتاه‌تر و با هزینه کمتر میسر شود.

ضمنا با توجه به وجود منابع نفتی و گازی در کشور، همچنین صنایع پایین‌دستی پتروشیمی که حدود ۶۰ درصد از مواد اولیه صنعت تایر را تشکیل می‌دهند مانند تولیدات انواع کائوچوی مصرفی، دوده‌های صنعتی، روغن، نخ‌های صنعتی مورد استفاده در صنعت تایر، واحد جدید تولید استیل کورد که در حال راه‌اندازی است و همچنین اکسیدِ‌ روی و برخی دیگر اقلام شیمیایی تولید تایر در کشور را با مزیت نسبی خاصی همراه کرده و موجب تبدیل مواد اولیه خام به کالای با ارزش‌افزوده بسیار بالا می‌شود و در آینده این صنعت، می‌تواند با صادرات این محصول، ارزآوری بسیار خوبی برای کشور به همراه داشته باشد. بنابراین، توسعه این صنعت باید جزو اولویت‌های استراتژی توسعه صنعتی کشور قرار گیرد.

 با توجه به اهمیت کیفیت در تولید، چه استانداردهایی را برای تولید تایر در نظر گرفته‌اید؟

درجه اهمیت کیفیت و ایمنی تایر بر کسی پوشیده نیست زیرا تایر از قطعات بسیار مهم در هر خودرو شناخته می‌شود و از این لحاظ مشمول استاندارد اجباری در سطح ملی و مراقبت‌های دائمی موسسه استاندارد است. علاوه بر این، استانداردهای سختگیرانه‌تری برای صادرات وجود دارد که مهم‌ترین آنها استاندارد اروپائی موسوم به E مارک است که این شرکت برای تعدادی از تایرها گواهینامه مربوطه را در اختیار دارد و برای تعداد دیگری از محصولات جدید نیز، در دست اقدام است. لازمه اخذ گواهینامه اخیر، ارسال نمونه تایرها به یکی از کشورهای اروپائی جهت انجام آزمایش‌های مربوطه و صدور گواهی در صورت گذراندن الزامات آن استاندارد است و به‌علاوه برخی دیگر از گواهینامه‌های بین‌المللی از جمله استاندارد سیستم مدیریت کیفیت خودرو (IATF ۱۶۹۴۹-۲۰۱۶) و مدیریت کیفیت (ISO-۹۰۰۱:۲۰۱۵) و گواهینامه‌های مرتبط با رضایت مشتری، رسیدگی به شکایت مشتریان، مدیریت انرژی، ایمنی، بهداشت و ‌محیط زیست به‌طور مستمر مورد ارزیابی قرار گرفته و به‌روز می‌شوند. ضمن آنکه در سطح ملی و در حوزه‌های دیگر به عنوان صادرکننده ممتازکشوری-کسب تندیس برنزین ۳ ستاره جایزه ملی مدیریت انرژی، کسب تقدیرنامه اشتهار به کیفیت ( ۴ ستاره)، دریافت گواهینامه و تندیس واحد نمونه صنعتی، لوح سپاس و تندیس واحد نمونه تولیدی دریافت گواهینامه و تندیس رعایت حقوق مصرف‌کننده و تندیس سیمین صنعت سبز کشور نائل آمده است.

 تولیدات شرکت شما در در داخل چه سهمی از تقاضا در بازار و نیاز کشور را تامین می‌کند؟

تولیدات شرکت حدود ۱۴ درصد از سهم بازار داخل را تشکیل می‌دهد. شرکت یزد تایر در سال ۱۳۹۷ به‌رغم کمبود مواد اولیه توانسته با همت مضاعف تولید خود را کاهش ندهد به‌طوری‌که در ۹ ماهه نخست سال ۷۴/ ۵ هزار تن انواع تایر وانتی بایاس، ۶۵۳/ ۱۳ هزار تن انواع تایر رادیال خودروهای سواری و حدود ۵۷/ ۸ هزار تن انواع تایر رادیال وانتی تولید کرده است. این رویه به‌گونه‌ای هدف‌گذاری شده که در آینده معادل ۱۵ درصد سهم از بازار، جزو اهداف این مجموعه است. تولیدات تایرهای رادیال شرکت ۲۵ درصد از مصرف کل کشور که ۲۰ میلیون حلقه است را تامین می‌کند.

 واردات تایر چه تاثیری بر بازار تولیدات داخلی گذاشته است؟

واردات تایر برای برخی از انواع تایر که در داخل تولید نمی‌شوند، امری ضروری است. مجموعه تایرسازان کشور هیچ‌گاه با واردات تایر به‌طور مطلق مخالفتی نداشته‌اند و تنها خواهان جلوگیری از آشفتگی در واردات بوده‌اند و همیشه تاکید بر این بوده است که اول واردات لاستیک توسط عوامل شناسنامه‌دار همراه با ارائه خدمات پس از فروش صورت بگیرد و در مرحله بعد از واردات تایرهای بی‌کیفیت و ارزان که فاقد استانداردهای لازم است، جلوگیری شود. چنانچه این دو شرط در واردات تایر رعایت شود تولید داخلی نه تنها از واردات صدمه نمی‌بیند بلکه می‌تواند انگیزه رشد کیفی و تنوع محصولات داخلی را نیز به وجود آورد ضمن آنکه لازم است مانند هر کشور دیگر تعرفه واردات به نفع تولیدات داخلی تنظیم و برقرار شود. چنانچه در موردی تعرفه نزدیک به صفر برای واردات لحاظ شود مانند آن است که تولیدکننده خارجی را مساوی تولیدکننده داخلی به‌حساب بیاورند و این به منزله سپردن بازار مصرف به تولیدکننده خارجی و اختلال در ادامه تولید داخل بوده که به هیچ وجه پسندیده و قابل قبول نیست.

 با توجه به تحریم و شرایط موجود در کشور، صنعت تایر با چه مشکلاتی مواجه است؟

از آنجا ‌که بخشی از مواد اولیه، لوازم یدکی و ماشین‌آلات باید از خارج از کشور تامین شود تحریم‌ها و شرایط اقتصادی موجود در کشور به چالش های اصلی در نگهداری ظرفیت تولید تبدیل شده و محدودیت در منابع تامین، مشکلات بانکی و ارزی به‌طور مستقیم و غیرمستقیم موانعی است که تایرسازان به‌طور روزمره با آن دست به گریبان هستند. علاوه بر این مراحل اداری تدارکات خارجی نیز پیچیده‌تر و زمان‌بر شده است و از طرف دیگر تامین‌کنندگان داخلی نیز که به‌نحوی با این مشکلات روبرو هستند، امکان ارائه برنامه مشخصی برای تامین نیازهای تولید شرکت‌های تایرسازی ندارند. خلاصه آنکه افت نسبی و ناخواسته در تولید، افزایش قیمت‌های داخلی و هزینه‌های مالی زمینه افزایش بهای تمام‌شده و زیان تولیدکنندگان را فراهم کرده است.

 برای برون‌رفت از مشکلات از دولت چه انتظاراتی دارید؟

واقعیت‌های سیاست‌های کلان کشور را می‌‌پذیریم و اعتقاد کامل داریم که دولت پس از خروج آمریکا از برجام و اعمال تحریم‌ها در شرایط سیاسی و اقتصادی به‌وجود آمده از منافع ملی دفاع می‌کند و فعالانه در پی چاره‌اندیشی در محافل بین‌المللی است اما از دولت انتظار داریم با نگاه به داخل، حل مشکلات ایجاد شده برای صنعتگران را نیز مورد توجه قرار دهد و با ایجاد ستادهای بحران و تسریع مراحل اداری ثبت سفارش و تامین ارز از اختلال ناشی از کمبود مواد اولیه و قطعات تولیدی جلوگیری کند و اجازه ندهد هر روز با دستورالعمل‌های تازه و مقررات دست و پاگیر کار برای ادامه فعالیت تولیدکنندگان دشوارتر شود. بسیاری از موانع را می‌شود با همکاری دولتمردان و اعتماد بیشتر به صنعتگران و تولیدکنندگان از میان برداشت.