معرفی فرهنگ خلاق خوراکی‌های بوم‌آورد گیلان

طی قرون مختلف و با گذر زمان و تغییر در سبک زندگی مردم و بهبود ادوات و ابزار پخت و پز و آشپزی به مرور تجربیات ارزنده‌ای برای بهبود طعم و مزه خوراکی‌ها و غذاها ایجاد شد و انسان‌ها برای تنوع بخشیدن با استفاده از خلاقیت و ابتکار و بهره‌گیری از آنچه از مواد اولیه در محیط طبیعی اطراف محل زندگی آنها موجود بود به مرور نسخه‌های مختلفی از روش‌های طبخ و تهیه خوراکی‌ها و همچنین تغییرات و تحولاتی در زمینه تامینی مواد اولیه و روش‌های ترکیب آنها برای پدید آوردن طعم‌ها و مزه‌های خاص و جدید برای خوراکی‌ها به‌وجود آورده‌اند. استان گیلان با داشتن جاذبه‌های گوناگون طبیعی، فرهنگی، تاریخی و میراث معنوی و تاریخ چندصدساله در فرهنگ و مردمانی هنرمند که با دستان توانمند و خلاق خود با ابزار ساده و دست‌ساز و مواد اولیه طبیعی و خودرو پیرامون محل زندگی شان، نیازهای اولیه خود اعم از غذا و وسایل و ادوات پخت آن را فراهم می آورند و این هنر و حرفه‌ها را نسل به نسل حفظ کرده و به آنها روح بخشیده و تبدیل به سنت و آیین و فرهنگ منطقه خود کردند. امروزه این غذاها و وسایل بومی به علل مختلف اعم از پیشرفت تکنولوژی و تغییر در سطح زندگی مردم و ذائقه شان و همچنین ماشینی شدن وسایل زندگی و محدودیت زمانی و ... مورد بی توجهی و فراموشی مردم و از بین رفتن انگیزه تولید این گونه غذاهای بومی شده است.

با توجه به اینکه گیلان به دلیل اقلیم و آب و هوای مساعد رویشگاه گونه‌های مختلف گیاهان و سبزیجات است، همچنین وجود انواع ماکیان و ماهیان و مهم‌تر از همه حسن سلیقه و خلاقیت کدبانوی گیلانی باعث شده که گیلان سرآمد همه استان‌های ایران در خصوص تنوع خوراکی شناخته شود و در نقاط مختلف جلگه، کوهپایه و کوهستان همین مواد اولیه می‌تواند طعم، مزه و ترکیب خوراکی‌ها را تغییر دهد و نسخه جدیدی را به‌وجود آورد.‌ خاستگاه اصلی این خوراکی‌ها ،جوامع بومی، محلی روستاها و عشایر گیلان است که به شهرها رسیده و ویژگی اصلی آنها بوم آورد بودنشان است که امروزه در شهرها نیز مورد استفاده قرار می‌گیرد و با توجه به ذائقه و خلاقیت جامعه بومی گیلان دارای تنوع بیشتری شده است. از این رو استان گیلان را به جرات می توان سرآمد در زمینه فرهنگ خلاق خوراکی‌های بوم‌آورد دانست. به همین علت فرهنگ خوراکی‌های خلاق گیلان دارای ارزش‌های معنوی خاص برای تفسیرنگاری است تا به موضوع و انگیزه سفر و توسعه گردشگری ژئوتوریسم و خوراکی‌ها بیانجامد و از این طریق امکان توانمندسازی جوامع محلی و بومی با ایده توسعه کلنی‌های خوراکی‌های خلاق و توسعه گردشگری خوراکی‌های بوم آورد گیلان تحقق پیدا کند و شرایط برای ثبت ژئوسایت‌های با ارزش زمین منظرگردی به شکل ژئوپارک‌ها فراهم آید.

گردشگری خوراکی‌ها، یکی از فعالیت‌های نوین درصنعت گردشگری است که بیشتر در روستاها و بافت‌های بومی و محلی و حتی عشایری گیلان مورد توجه گردشگران قرارگرفته است. برگزاری جشنواره‌ها و فستیوال‌های خوراکی در محیط‌های روستایی، برگزاری تورهای غذا برای آموزش پختن غذاهای محلی و تهیه خوراکی‌های متنوع از طعم‌ها و مزه‌ها تا نوشیدنی‌ها و نان‌ها و حتی شیرینی‌ها با روش و نحوه محلی و سنتی منجر به افزایش گردشگرانی که به دنبال تنوع غذایی در محیط‌های کاملا سنتی هستند شده است .همچنین آیین تهیه و پخت خوراکی‌های محلی و سنتی ، روش و مراحل تولید و حکایات و قصه‌ها و ضرب المثل‌های مربوط به آنها به عنوان جاذبه‌های فرهنگی غیر ملموس شناخته می‌شود. در قدیم مردم با استفاده از مواد اولیه محدود و محصولات خودرو محل زندگی شان و تولیدات و محصولات دست کاشت پیرامون خود و همچنین گیاهان و با ظروف دست ساز و سازگار با محیط اطراف شان و همچنین ترکیب مواد از لحاظ مزاجی و گرمی و سردی، از روی تجربه با شناخت ارزش و خواص مواد غذایی به تهیه غذاهای سالم و مفید می‌پرداختند که امروزه با توجه به علم خواص خوراکی‌ها و طب سنتی ترکیبات غذاها و سازگاری با بدن انسان و تناسب با محل زندگی و سکونت مانند مکان‌های مرطوب و خشک و ... به اثبات رسیده که به چه علت جوامع بومی و محلی در گذشته هر خوراکی را همراه با یک چاشنی وادویه خاصی مصرف می‌کردند و در نتیجه معرفی غذاهای محلی و وسایل استفاده برای طبخ آن، آشنایی با تنوع غذاهای ساده وسالم با گیاهان و میوه‌های جنگلی، به حفظ میراث گرانبهای گیلانیان وآداب ورسوم و آیین‌شان و نیز جذب گردشگران به روستاها و رونق منطقه و جلوگیری از کوچ شان به شهرها می‌انجامد.

با برنامه‌ریزی صحیح و مناسب و شناخت فرهنگ خلاق خوراکی‌های بوم آورد گیلان و ایجاد کلونی و خانه‌های روستایی و با استفاده از توانایی‌ها جوامع محلی و جاذبه‌های پیرامون آنها، می‌توان به توسعه گردشگری خوراکی‌ها با برنامه‌ریزی برای سرمایه‌گذاری و جذب توریسم و جلب گردشگران علاقمند به کسب تجربه و فراگیری نحوه طبخ و فرآوری خوراکی‌ها همچنین توانمند سازی جوامع محلی در استان کمک کرد. این مطالعات و مستند نگاری با همکاری مردم بومی و جوامع محلی در تمامی مناطق هفتگا نه مطالعاتی گیلان همچنان ادامه دارد که به طور قطع افزایش تعداد وتکمیل این لیست خواهد انجامید و گیلان آنطور که شایسته است به‌عنوان استان با فرهنگ خلاق خوراکی‌های بوم آورد به جهانیان معرفی خواهد شد.