باید در ارائه مجوزهای غیرقابل کنترل بازنگری شود
تحلیل پنجگانه استادان ارتباطات از مجوز ترافیکی خبرنگاران
دکتر محمدمهدی سمتی
استاد ارتباطات دانشگاه ایلینوی شمالی
چیزی مشابه آنچه در ایران مجوز طرح ترافیک نامیده می‌شود را در دیگر کشورها سراغ ندارم، اما واقعیت آن است که مجوز طرح ترافیک به خبرنگاران حتی اگر رانت هم در نظر گرفته شود در ماهیت خود امری مهم و ضروری است. به این معنا که هرچیزی که به تحرک و دسترسی خبرنگاران کمک کند خوب است و البته بهتر است بگویم واجب است. اصولا در کشورهای توسعه‌یافته هم پویایی خبرنگاران و حضور رسانه‌ها در همه امور اجتماعی، سیاسی، فرهنگی و... رکن مهم و حذف ناشدنی است. البته این موضوع در ایران هم مورد توجه قرار گرفته و هرگاه کسی از مسوولان سفر یا ماموریتی می‌رود تیم خبری را نیز همراه خود می‌برد با وجود این هنوز گویا در بعضی از حوزه‌ها فرهنگ سیاسی توسعه نیافته است و اهمیت حضور خبرنگاران و رسانه‌ها و تحرک و پویایی آنان برایشان تبیین نشده است.
یادم است یک بار در آمریکا دونالد ترامپ بدون اطلاع رسانه‌ها به رستوران رفته بود تا شام بخورد، اطلاع ندادن به رسانه‌ها برای همین موضوع انتقادهای شدیدی را علیه او ایجاد کرد. بسیاری نوشتند که اگر ترامپ در رستوران می‌مرد چه کسی باید پوشش خبری می‌داد؟ آنچه من بر آن تاکید دارم درک اهمیت حضور رسانه در فرهنگ و بینش سیاسی است. مکانیزم حضور خبرنگاران را در مناطقی که محدودیت ترافیکی دارند باید به شگردهایی استاندارد تبیین کرد اما اینکه قانون از حضور خبرنگاران حمایت کند و دسترسی را به ساده‌ترین شکل ممکن ایجاد کند، یک ضرورت است. آلودگی هوا و نیاز به کنترل عبور و مرور قابل فهم و مهم است. اما به نظرم نباید یک دوگانه شکل بگیرد که یا هوا آلوده شود یا خبرنگاران دسترسی نداشته باشند و محدود شوند. نباید یکی را قربانی دیگری کرد. خبرنگار باید پویایی داشته باشد و تا فرهنگ سیاسی پویا نشود،این اتفاق نخواهد افتاد.
دکتر علیرضا حسینی پاکدهی
استاد ارتباطات دانشگاه علامه طباطبایی
واقعیت این است که ایجاد محدودیت ترافیکی در مناطق مرکزی شهر باتوجه به تراکم بالای جمعیتی و نیاز به کنترل آلودگی هوا یک تصمیم مهم و ضروری بود اما اتفاقاتی که پس از آن رخ داد، هدف غایی این تصمیم را مخدوش کرد. خرید و فروش طرح ترافیک برای عبور و مرور خودروها، اتفاقی بود که به‌صورتی پرشمار و روزافزون رخ داد و هدف موردنظر از ایجاد محدودیت ترافیکی را دور از دسترس کرد. با وجود این معتقدم که صادر کردن مجوز ورود به طرح ترافیک برای برخی موقعیت‌های خاص نیز ضروری است. طبیعتا خبرنگاران، رانندگان برخی خودروهای خاص مانند آمبولانس‌ها و تاکسی‌ها و... باید از خدماتی مانند اجازه ورود به طرح ترافیک برخوردار باشند مشروط به اینکه ورود آنها به مرکز شهر و محدوده طرح ترافیک کنترل شده و الزاما در زمان انجام ماموریت باشد؛ به این معنی که این مجوز قائم به شغل یا شخص نباشد و تنها به ضرورت ماموریت و در زمان انجام ماموریت خاص این مجوز کارآیی داشته باشد.
شهرداری به‌عنوان ارگانی که مسوولیت این موضوع را برعهده دارد باید تدابیری اتخاذ کند که بر اساس آن بتواند ورود و خروج از طرح ترافیکی را کنترل کند. در غیر این‌صورت هر تصمیمی ممکن است به ایجاد رانتی جدید منجر شود.در چند سال اخیر که مجوزهای طرح ترافیکی به برخی از مشاغل داده می‌شد، امکان استفاده از آن قید زمانی نداشت، بنابراین خبرنگاری که مجوز ورود به طرح ترافیک را داشت هر زمان که دلش می‌خواست می‌توانست وارد محدوده شود. یا آمبولانسی که مجوز داشت در زمانی که موقعیتی اورژانسی هم وجود نداشت و اصولا مشغول انجام ماموریت نبود وارد طرح می‌شد؛ این اتفاق‌ها هدف اصلی ایجاد محدودیت ترافیکی را دور و دورتر از دسترس می‌کرد و در واقع آلودگی هوا بهانه‌ای برای درآمدزایی و رانت و... می‌شد. تا زمانی که این کنترل وجود نداشته باشد نمی‌توان تحلیل درستی از شرایط ارائه داد و قانون جامعی تصویب کرد.
دکتر محمدمهدی فرقانی
رئیس دانشکده ارتباطات دانشگاه علامه طباطبایی
واقعیت این است که برای هرکسی که به‌طور قطعی نیازمند تردد در نقاط مختلف سطح شهر است، باید مجوزی برای ورود به محدوده طرح ترافیک وجود داشته باشد. اما متاسفانه آنچه در عمل اتفاق افتاده شگفت‌انگیز و ناامید‌کننده است. متاسفانه هرکسی که به رسانه‌ای دسترسی داشته با استفاده از روابط دوستانه و زد و بند یک نامه به‌عنوان خبرنگار گرفته و مجوز خبرنگاری گرفته است. طبیعی است که نهادهای مسوول هم بنا به مقرراتی که دارند، موظف بوده‌اند برای این افراد مجوز صادر کنند. شمار کسانی که به‌عنوان خبرنگار مجوز طرح ترافیک گرفته‌اند آنقدر زیاد است که شگفتی همه کارشناسان حوزه را برانگیخته است. ما واقعا این اندازه خبرنگار داریم؟ یا به این تعداد ماموریت خبری در سطح شهر داشته‌ایم؟ قطعا خیر! تخلف از قوانین موجود کار را به جایی رسانده که همه معترض شده‌اند.
نظم بخشیدن به این موضوع مهم نباید کار چندان پیچیده‌ای باشد. بهتر است موضوع با حضور کارشناسانی که وجاهت دارند بررسی شود و یک راهکار عملیاتی و کنترل شدنی در نظر گرفته شود. چیزی که هم اکنون به ذهن من می‌رسد ایجاد یک سهمیه شناور برای رسانه‌هایی است که خبرنگارانشان نیاز دارند وارد طرح ترافیک شوند. به این اعتبار هر رسانه با توجه به اهمیت و اعتباری که دارد می‌تواند چند سهمیه یا مجوز بگیرد که در موقعیت ضرورت و عنداللزوم به خبرنگارش بدهد تا ماموریتش را به انجام برساند. چیزی که تا امروز بوده واقعا قابل کنترل نبود و فساد ایجاد می‌کرد. اینکه هر کارمند اداری در موسسه‌های مطبوعاتی یا رسانه‌ای نامه بگیرد و وارد طرح ترافیک شود، جز فساد چیزی نیست و البته حس تبعیض ایجاد می‌کند. به هر حال خبرنگاران نیاز دارند که با حوزه‌های خبری‌شان ارتباط حضوری داشته باشند، سرکشی کنند، خبر بگیرند و مشاهده گر باشند. راه‌حلی که من درباره سهمیه شناور گفتم یا چیزی شبیه به آن می‌تواند دامنه تخلفات را محدود کند. امیدوارم هرچه زودتر تصمیمی اتخاذ شود که ضمن حفظ احترام، مسوولیت و آزادی خبرنگاران، از هرگونه امکان تخلف پیشگیری کند.
دکتر مسعود کوثری
استاد ارتباطات دانشگاه تهران
هوای تهران در مرز نابودی است. نظم دادن به شهری با این جمعیت زیاد که در آن زندگی می‌کنند، کار آسانی نیست. باید بپذیریم که در شرایطی اضطراری قرار داریم و حفظ جان شهروندان در اولویت است. بنابراین همه گروه‌ها باید از حق خود بزنند. خبرنگاران هم باید به این وظیفه عمومی خود عمل کنند. ضمن اینکه نداشتن طرح ترافیک اصلا چیز عجیبی نیست. استفاده از سیستم حمل و نقل عمومی دست کم برای یک دوره زمانی مشخص که آلودگی هوا کنترل شود، زحمت زیادی نیست. متاسفانه در سال‌های گذشته که خبرنگاران مجوز داشتند و البته در کنار خبرنگاران صنف‌های دیگری هم بودند که مجوز می‌گرفتند، هرج و مرج وجود داشت.
کنترلی روی صدور مجوزها وجود نداشت و بسیاری از افراد غیر به نام خبرنگار یا... مجوز می‌گرفتند. این آشفتگی به ضرر همه افراد جامعه بود. من فکر می‌کنم همه‌مان باید حوصله‌مان را بالا ببریم. متاسفانه تقریبا هیچ یک از ما صبر نداریم. حوصله نمی‌کنیم که با آرامش مسائل را ببینیم. نه سیاست‌مداران نه استادان دانشگاه نه خبرنگاران و نه مردم دیگر. استفاده از سیستم حمل و نقل عمومی واقعا جایگزین بهتری است. خطر آلودگی هوا جدی است. سالانه تعداد زیادی از شهروندان تهرانی از آلودگی هوا جانشان را از دست می‌دهند. آیا این موضوع برای کسی مهم نیست؟ کسی حاضر نیست از حق خودش بگذرد. این موضوع را نباید گرفتار منافع صنفی کنیم. باید تمرین کنیم که حوصله داشته باشیم، از حق خود و منافع خود برای دست پیدا کردن به منافع عمومی بزرگتر بگذریم. پیشنهاد من این است که استفاده خبرنگاران از سیستم حمل و نقل عمومی را تسهیل کنند. خبرنگاران رایگان یا با هزینه کمتر از این وسایل استفاده کنند.
دکتر حسین افخمی
مدیر گروه روابط‌عمومی دانشگاه علامه طباطبایی
خبرنگار نباید محدودیت داشته باشد. هر نوع محدودیتی در حوزه‌های خبری خبرنگار یک نوع کنترل اطلاعات به‌شمار می‌آید. اصولا غیر از مواردی مانند زمان جنگ یا موقعیت‌هایی خاص که ملاحظات امنیتی یا نظامی وجود دارد، نمی‌توان خبرنگار را محدود کرد. همانطور که خبرنگار برای ورود به مناطق جنگی مجوز یا پاس می گیرد ،برای ورود به دیگر حوزه‌های خبری نیز باید مجوز داشته باشد. خبرنگاران که نمی‌توانند هر روز تاکسی بگیرند یا منتظر اتوبوس باشند. زیرساخت‌های حمل و نقل عمومی ما آنطور که باید و شاید مناسب نیست. خبرنگار اگر چندبار در رسیدن به حوزه خبری‌اش تاخیر کند، موقعیت شغلی‌اش را از دست می‌دهد. در مورد مجوز طرح ترافیک، طبیعتا بهتر است که چنین تسهیلاتی برای خبرنگاران وجود داشته باشد اما ضروری است که سازوکار آن کنترل شده و قابل نظارت باشد تا تخلفی صورت نگیرد. پیشنهاد من این است که طرح ترافیک برای همه هزینه‌بردار باشد و کسی که قرار است به این محدوده ورود کند، لازم باشد که مجوز بخرد.
اما هزینه طرح ترافیک خبرنگاران بهتر است از سوی رسانه‌هایشان پرداخت شود. همانطور که می‌دانیم بخش عمده‌ای از هزینه‌های مطبوعات و رسانه‌های ما از طریق یارانه‌های فرهنگی دولت تامین می‌شود. اگر چنین چیزی وجود دارد که البته وجود دارد، معنی‌دار نیست که از طرف دیگر هم برای رسانه‌ها یک نوع یارانه از نوع مجوز طرح ترافیک داده شود. رسانه‌ها که یارانه می‌گیرند، هزینه ورود به طرح ترافیک را هم بپردازند. اما باید تاکید کنم در کنار خبرنگاران، به کارشناسان و مدیران روابط عمومی‌ها هم باید توجه کرد. کار آنان نیز مشابه کار خبرنگاران است و نیازمند سرکشی و حضور در نهادهای مختلف. باید برای روابط‌عمومی‌ها هم تسهیلاتی در نظر گرفت. در چند سال گذشته همواره تخلف‌های عجیب و غریبی درباره کارت خبرنگاری صورت گرفته و نه‌تنها در موضوع طرح ترافیک بلکه در همه موقعیت‌هایی که تسهیلاتی برای خبرنگاران در نظر گرفته شده، تخلفاتی وجود داشته و افرادی به نام خبرنگار از این تسهیلات استفاده کرده‌اند. باید از این اتفاق‌ها پیشگیری کرد.
ارسال نظر