نگاهی به آثار تازه راه یافته به بازار کتاب
شرافت انسانی در محک موقعیت
هجوم سرمایه‌داری به فرهنگ
پس از از میان رفتن حکومت کمونیستی در روسیه که با نفی مالکیت خصوصی همراه بود، به جای اینکه آزادی جای استبداد سرخ را بگیرد گویی به دلیل نوعی خلأ فکری، جامعه به یکباره رنگ عوض کرد و جاماندگان از قافله سرمایه‌داری در رقابتی تنگاتنگ در پی مال‌اندوزی برآمدند؛ آنچنان که در مواقعی حتی نمادهای فرهنگی نیز نادیده انگاشته شد. درونمایه «رمانی با یک طوطی» اثر آندری ولوس، نویسنده معاصر روس چنین موضوعی است. در این رمان او با روایت ماجراهایی که در یک کتابخانه عمومی در مسکو می‌گذرد به مساله غلبه نگرش تجاری و سرمایه‌داری بر دانش و فرهنگ می‌پردازد؛ مشکلی که ظاهرا ابعادی جهانی و فراگیر یافته است. کالاباروف شخصیت اصلی رمان یک روزدرمیان راهی دادگاه می‌شود، چون پیوسته به کتابخانه سوءقصد می‌کنند؛ گاهی به ساختمان و گاهی هم زمینش. گاهی شرکت نفت می‌خواهد در آن ساکن شود و گاهی شرکت گاز می‌خواهد جایگاه سوختگیری با فناوری نانو درست کند و گاهی گروهی دیگر پارک آبی. این کتاب غیر از این، به موضوعات دیگری نیز پرداخته است. نقش و جایگاه شعر و شاعری در جامعه امروز روسیه از جمله مسائلی است که در رمان پیوسته درباره‌اش صحبت می‌شود. همچنین به خوبی نشان داده می‌شود مسوولان و کارمندان سابق نهادهای دولتی و امنیتی امروز چگونه با چهره‌ای به‌ظاهر موجه در جامعه خودی نشان می‌دهند و همچنان اهرم‌های زندگی مملکت را در دست دارند. «رمانی با یک طوطی» با ترجمه «آبتین گلکار» از سوی نشر ماهی در ۱۶۸ صفحه به قیمت ۱۵ هزار تومان به چاپ رسیده است.
استبداد زیر پرچم دموکراسی
استبداد منحصر به حکومت‌های پادشاهی یا ایدئولوژیک نیست و هر جای جهان می‌تواند اتفاق بیفتد؛ حتی کشوری که همواره به دموکراسی خود نازیده است. همان‌طور که تیموتی اسنایدر در کتاب «در برابر استبداد» در واکنش به انتخاب ترامپ و بیم و هراس‌ها از تبدیل شدن حکومت آمریکا به حکومتی استبدادی هشدار داده است. اسنایدر، استاد تاریخ دانشگاه ییل و یکی از مشهورترین مورخان زنده جهان در مقدمه این کتاب که پیش‌درآمدی است بر یک مطالعه وسیع‌تر درباره ریشه‌های تاریخی معضلات و مشکلات امروز دموکراسی، آورده: «تاریخ قرن بیستم اروپا به ما می‌آموزد که چطور ممکن است جوامع درهم‌بشکنند، دموکراسی‌ها سقوط کنند، اخلاقیات فروبپاشد و مردمان عادی به‌یک‌باره خودشان را اسلحه‌به‌دست بالای سر گورهای دسته‌جمعی بیابند. درک دلایل به‌وجود آمدن این شرایط برای امروز ما بسیار مفید خواهد بود.» اسنایدر با این مقدمه و با نگاه یک مورخ به بررسی مسائل امروز جامعه آمریکا و غرب پرداخته و از این منظر بیست درس از دل تاریخ قرن بیستم و سازوکار حاکمان جبار فاشیست، نازیست و کمونیست بیرون کشیده است، تا به کمک آنها درک وضعیت امروز غرب را آسان‌تر سازد.
درس‌هایی مثل «در اطاعت پیشدستی نکنید»، یا در دنیای مرگ حقیقت «حقیقت را باور داشته باشید»، یا حتی چند دقیقه‌ای در روز اینترنت را کنار بگذارید و به جایش کتاب بخوانید. اسنایدر معتقد است که مردم امروز آمریکا و غرب باهوش‌تر از اروپایی‌هایی نیستند که در قرن بیستم در دام فاشیسم و نازیسم و کمونیسم گرفتار شدند و مردم امروز هیچ کجای جهان مصون از تکرار اشتباهات گذشته نیستند. ولی ما مردم امروز جهان این فرصت و موهبت را داریم که می‌توانیم در احوال گذشتگان مطالعه کنیم و از اشتباهات آنها درس بگیریم؛ درس‌هایی مثل بیست درس این کتاب که می‌شود در مدتی کوتاه آنها را خواند و در هر برهه‌ای از زندگی پس ذهن داشت‌شان.»
اسنایدر پیش از این کتاب با کتاب «سرزمین خونین» خود جوایز زیادی مثل جایزه اندیشه سیاسی هانا آرنت، جایزه نگاه اروپایی لایبزیک، جایزه علوم انسانی امرسون و جایزه ادبی آکادمی هنر و ادبیات آمریکا را برده بود و کتاب‌هایش تاکنون به بیش از ۳۰ زبان دنیا ترجمه شده‌اند. این کتاب او هم در مدتی کوتاه به کتابی پرفروش و جنجالی تبدیل شده است، و سوتلانا الکسیویچ، برنده جایزه نوبل ادبیات، درباره این کتاب گفته است: «ما داریم به سرعت به سمت فاشیسم گام برمی‌داریم. این نویسنده آمریکایی جای هیچ توهم و خواب‌وخیالی برای‌مان باقی نگذاشته است.» نشر گمان این کتاب را با عنوان «در برابر استبداد؛ بیست درس از قرن بیستم» و با ترجمه بابک واحدی، طرح‌هایی از حسن کریم‌زاده، نمایه اشخاص و آثار و مقدمه‌ای کوتاه از مترجم در ۱۲۸ صفحه منتشر کرده است.
ارسال نظر