امید در گردونه معادن
مهدی کرباسیان: خبرهای خوش تحول بخش معدن و صنایع معدنی در راه هستند
نمایشگاه ایران کانمین به عنوان یک رویداد مهم در حوزه معدن و صنایع معدنی به شمار می‌آید با توجه به این امر به نظر شما نمایشگاه امسال نسبت به سال‌های قبل از چه ویژگی‌هایی برخوردار است؟
گزارش‌هایی که تا به حال از این حوزه به دست آمده، نشانگر آن است که خوشبختانه این نمایشگاه نسبت به سال‌های گذشته، به لحاظ کیفیت، بهتر برگزار خواهد شد که امیدواریم بتواند تحولی را در این زمینه ایجاد کند.
برگزاری این گونه نمایشگاه‌ها چقدر می‌تواند مهم باشدو اینکه سطح برگزاری این نمایشگاه‌ها باید به چه شکل باشد تا بتوان در سطح معرفی تکنولوژی‌های روز دنیا در حوزه توسعه صنایع معدنی به فعالان این حوزه کمک کند؟
یکی از مشکلاتی که هم‌اکنون کشور در حوزه معدن و صنایع معدنی دارد، عقب‌ماندگی از حوزه تکنولوژی روز دنیا است؛ به این معنا که در معادن ذغال سنگ بیشتر و در معادن دیگر نیز کم و بیش، کشور از این گونه تکنولوژی‌ها و فناوری‌های روز دنیا تا حدود زیادی عقب مانده و متاسفانه باید گفت که در حوزه مهندسان، مشاوران و پیمانکاران، این عقب ماندگی به خوبی مشهود بوده و نیاز است که تحول جدی در این حوزه‌ها ایجاد شود. به این معنا که ماشین‌آلات جدیدی که در دنیا در حال استفاده است و استفاده از آنها به دلیل سرمایه‌گذاری کمی که در این حوزه شده، در ایران به چشم نمی‌خورد، وارد کشور شده و به خصوص با حضور تکنولوژی‌های نوین در بعد زیرساختی از جمله حوزه صرفه‌جویی در مصرف انرژی و آب، صنعت را به سمت استفاده بهینه از منابع پیش برد. در کل می‌توان گفت که این موضوع، یکی از حوزه‌های اساسی است که به عنوان چالش در حوزه معدن و صنایع معدنی وجود دارد.
در کنار آن، بحث شناسایی ظرفیت‌های معدنی ایران و امکاناتی که در این حوزه وجود دارد نیز مهم به شمار می‌رود؛ به این معنا که باید سرمایه‌گذاری‌های لازم در آنها صورت گرفته و طرح‌های توسعه‌ای آنها نیز در دستور کار قرار گیرد. در این میان نکته مهم دیگر آن است که برگزاری چنین نمایشگاه‌هایی می‌تواند به تولیدکنندگان کمک کرده تا از آخرین ماشین‌آلات و فناوری‌های روز دنیا در این عرصه، آگاهی یابند و البته شرکت‌هایی که در حوزه‌های پژوهشی و دانش بنیان هستند نیز، امکانات خود را عرضه کرده و پیشرفت را به این تولیدکنندگان هدیه دهند. از سوی دیگر، افرادی که در این حوزه فعالیت دارند، می‌توانند در مذاکرات رو در رو با یکدیگر، از امکانات درون کشور آگاهی یافته و از آن در مسیر مناسب استفاده کنند. به خصوص اینکه همکاری با شرکت‌های دانش‌بنیان می‌تواند زمینه‌ساز افزایش کارایی و بهره‌وری موثر بوده و در دستیابی به توسعه سریع‌تر کشور اثرگذار باشد.
چندی پیش اعلام کرده بودید که نقشه راه معدن و صنایع معدنی را آماده کرده‌اید. این نقشه راه چه چالش‌های ساختاری را در حوزه معدن و صنایع معدنی شناسایی کرده و چه استراتژی‌هایی را در این حوزه برای برطرف کردن مشکلات، طراحی کرده است؟
بعد از انتخاب آقای شریعتمداری به عنوان وزیر صنعت، معدن و تجارت، وی از ایمیدرو خواسته بود که نقشه راه چهارساله را در حوزه معدن طراحی کند. یعنی این نقشه راه، بر اساس قانون، امکانات، کمبودها و پیش‌بینی‌ها و اهدافی که در برنامه ششم توسعه دیده شده، طراحی شده و با توجه به در نظر گرفتن سیاست‌های اقتصاد مقاومتی و محوریتی که حوزه معدن و صنایع معدنی در دولت دوازدهم دارد، کار را پیش برده است، به خصوص اینکه بخش معدن و صنایع معدنی در راس سیاست‌های وزارت صنعت، معدن و تجارت، رئیس جمهور و دولت قرار گرفته است. بر این اساس، همکاران من در حوزه معاونت برنامه‌ریزی ایمیدرو، این موارد را جمع و جور کرده و در ۴ محور طبقه‌بندی کرده‌اند. اولین محور آن است که سازمان توسعه و نوسازی معادن و صنایع معدنی باید به عنوان یک سازمان توسعه‌ای، حرکت کرده و باید در این زمینه کمک‌های لازم را به زیربخش‌ها ارایه دهد.
محور دوم، اقداماتی است که در وزارت صنعت، معدن و تجارت، با همکاری معاونت معدنی و شورای عالی معادن باید صورت گرفته و هماهنگی‌های لازم با بقیه معاونت‌ها و واحدهای زیرمجموعه انجام شود. حوزه سوم اختیاراتی که در درون هیات وزیران است و در نهایت حوزه چهارم نیز اقداماتی است که مرتبط با اصلاح قانون یا وضع قوانین جدید در این حوزه شده است. بر این اساس، جلسات درونی با مدیران سازمان توسعه و نوسازی معادن و صنایع معدنی ایران برگزار شده و به طور مفصل، بند به بند، گزارش‌های مرتبط بررسی و اصلاح شده است. بعد از آن در حدی که می‌شد، از دست‌اندرکاران حوزه معدن و صنایع معدنی، انجمن‌های صنفی و پیشکسوتان دعوت شد و در یک جلسه چندساعته، این موضوعات مورد بحث قرار گرفته و نظرات مکتوبی هم در کنار آن جمع‌آوری شده است که در یک جلسه دیگر، نهایی شدند. در مجموع هفتاد و یک مورد پیشنهاد در این چهار طبقه جمع‌بندی و به وزیر صنعت، معدن و تجارت ارسال شده است؛ در نهایت در جلسه‌ای قرار است که این طرح نهایی شود و اگر وزیر مصلحت بداند، خدمت رییس‌جمهوری هم ارائه خواهد شد.
بر این اساس، تلاش ما این است که در مورد آن قسمت که مربوط به درون سازمان توسعه و نوسازی معادن و صنایع معدنی ایران است، کار کاملا در هماهنگی با زیرمجموعه معدنی وزارتخانه به موازات پیش رفته و اقداماتی در این حوزه صورت خواهد گرفت؛ ضمن اینکه پیشرفت‌هایی نیز در این حوزه خواهیم داشت. به هرحال، ما فکر می‌کنیم که یکی از چالش‌های اساسی که در حوزه معدن و صنایع معدنی وجود دارد، در حوزه اکتشاف است که باید کار وسیعی را شروع کرده و بتوانیم به خصوص در معادن به ویژه معادن زیرزمینی، کم‌کم تکنولوژی را وارد کرده و در این حوزه سرمایه‌گذاری خوبی انجام شود؛ زیرا معادن روباز در حال حاضر، با وضعیت مناسبی در حال حرکت هستند؛ اما با کار وسیعی که ایمیدرو، در ۲۵۰ هزارکیلومتر مربع انجام داده است، این گونه نمایان شده که در حوزه معادن روباز، نمیتوان انتظار جهش داشت ولی خوشبختانه ۴۰۰ محدوده امیدبخش شناسایی شده‌اند که می‌توان بر روی آنها کار کرد. در نهایت، پیش‌بینی ما این است که در حوزه معادن زیرزمینی، باید کار بیشتری صورت گیرد؛ ضمن اینکه در حوزه مدیریت منابع آبی نیز باید برای معادن، یک کار وسیع صورت گیرد؛ در عین حال در مورد جایابی پروژه‌های جدید و استفاده از تکنولوژی‌های روز دنیا در حوزه صرفه‌جویی آب، باید دقت عمل صورت گیرد.
در این میان، در حوزه زیرساخت‌ها و بحث راه‌آهن، باید تمرکز بیشتری صورت گیرد؛ زیرا یکی از چالش‌های جدی، قیمت تمام شده است که باید بر روی آن فکری کرد و قیمت تمام‌شده را با روش‌های گوناگون پایین آورد. در حوزه بندری نیز باید اقدامات جدی صورت گیرد تا قیمت تمام‌شده را کاهش داد، زیرا کشتی‌های ۳۰ تا ۴۰ هزار تنی قیمت تمام‌شده را بالا می‌برد و در عین حال ثبات سیاست‌ها هم باید در کنار اینکه قیمت‌ها کاهش می‌یابد، صورت گیرد. بحث حقوق دولتی و ایمنی در معادن نیز باید در کنار توجه به محیط زیست صورت گیرد، ضمن اینکه استانداردها را باید رعایت کرد؛ از طرف دیگر، توسعه معادن باید صورت گیرد و بحث اصلاح و بازسازی صنایع قدیمی‌معدنی نیز صورت گرفته و با تکنولوژی‌های روز دنیا جایگزین می‌شود؛ در کل جذب سرمایه داخلی و خارجی و توجه به صادرات، از جمله موارد مختلفی است که در این نقشه راه پیش‌بینی و زمان‌بندی شده و سازمان مجری نیز در آن طراحی شده است.
به مساله اکتشاف اشاره کردید و جایی هم گفتید که برنامه اکتشافی را تکمیل کرده و در این صورت، ایران جزو ۵ کشور معدنی دنیا می‌شود. دستیابی به این اهداف را در چه بازه‌ای تعریف کرده‌اید؟
همین الان نیز در حقیقت طرح‌هایی را دنبال و کار را در ۲۵۰هزار کیلومتر مربع شروع کرده‌ایم، در عین حال در کنار آن هم، بخش‌خصوصی وارد شده است و نزدیک به ۱۰۰ هزار کیلومتر مربع، کار اکتشافی صورت می‌گیرد و همین الان نیز با همه این اقداماتی که صورت گرفته ۴۰۰ محدوده امیدبخش در حوزه سنگ‌آهن، کرم، طلا، مس و سنگ‌آهن و ذغال سنگ و غیره پیش‌بینی و اکنون نزدیک به ۵۰۰ میلیون تن ذخیره سنگ‌آهن شناسایی شده است، در حدود همین میزان هم ذخیره ذغال سنگ شناسایی شده است. ضمن اینکه به مقداری طلا و موارد دیگر به صورت ذخیره قطعی رسیده‌ایم؛ ولی پیش‌بینی می‌شود تا پایان سال ۹۶ یا نیمه اول سال ۹۷ خبرهای خوشی از این محدوده‌ها داشته باشیم؛ البته همانطور که می‌دانید کار اکتشاف معدن، یک کار یک روزه و یک هفته و یک ماهه نیست؛ بلکه کاری زمان‌بر است و ما الان در مورد ژئوفیزیک هوایی، کار را در خراسان جنوبی انجام داده‌ایم، همچنین در کردستان نیز کار به میزان زیادی انجام شده است.
در عین حال در حوزه بیجار و قروه و سیستان و بلوچستان نیز، کار ژئوفیزیک هوایی انجام شده است. در برخی مناطق هم که کار شناسایی انجام شده است، اکنون در مراحل حفاری به سر می‌بریم و از قبل آن، اخبار خوشی به مردم خواهیم داد. اما باید توجه داشت که در مورد معادن زیرزمینی، هنوز در کشور کاری انجام نشده است و کاری که شرکت تهیه و تولید مواد معدنی در یزد و فلات مرکزی انجام داد، توانست نتایج خوبی داشته باشد؛ همچنین طبق هماهنگی خوبی که از قبل داشتیم، مقدمات اکتشاف یک معدن زیرزمینی نیز فراهم شده و پیش‌بینی ما این است که بیش از دو میلیارد تن سنگ آهن در آنجا وجود داشته باشد؛ البته این کاری است که باید بر روی آن، سه سال برنامه‌ریزی کرد.
در عین حال ایمیدرو همکاری نزدیکی را با سازمان انرژی اتمی دارد که امیدواریم بتوانیم با تشکیل یک کنسرسیوم و مشارکتی که بین شرکت‌های فولادی و سنگ‌آهنی به وجود می‌آید، سرمایه‌گذاری جذب کرده و از تکنولوژی روز دنیا استفاده کنیم تا این معدن را به بهره‌برداری برسانیم. بر این اساس، ذخایر قطعی کشور رو به افزایش است و در نهایت، با توجه به داشتن گاز، باید بحث توسعه فولاد را برای صادرات صورت داده و جایگاه ویژه‌ای را برای ایران به دست آوریم. در مجموع فکر می‌کنیم اگر در معادن زیرزمینی، کار وسیعی را در سطح کشور شروع کنیم، معادن زیادی را کشف خواهیم کرد.
با توجه به مجموعه اهدافی که ایمیدرو در نظر گرفته، چالش‌هایی نیز در حوزه مالی به چشم می‌خورد. برای آن چه فکری کرده‌اید؟
به هر صورت باید پذیرفت که گلوگاه اصلی حوزه معدن و صنایع معدنی، تامین مالی است و همانطور که می‌دانید پیش‌بینی این است که ۵۰ میلیارد دلار در حوزه معدن و صنایع معدنی، نیاز است که سرمایه‌گذاری صورت گیرد؛ در این بین، نزدیک به ۳۰ میلیارد دلار نیاز سرمایه‌گذاری، به فولاد برمی‌گردد؛ پس بدیهی است که در این حوزه، باید جذب سرمایه داشته باشیم و در داخل کشور باید بپذیریم که محدودیت جدی منابع داریم. هنوز درآمد اصلی ما نفت است و با همه مشکلاتی که برای فروش نفت و محدودیت فروش داریم، باید جذب سرمایه‌گذاری خارجی را در اولویت قرار دهیم و به همین دلیل، ایمیدرو تمام تلاش خود را در این رابطه صورت می‌دهد.
خوشبختانه دولت به تازگی موافقت‌نامه‌های خوبی با اتریش، کره جنوبی، چین و ژاپن داشته که امیدوارم عملیاتی شود. البته زمینه انعقاد این تفاهم‌نامه‌های مالی برای همه کشورها وجود دارد و در مورد آلمان، ایتالیا، اتریش، کره جنوبی، چین و ژاپن مزیت‌هایی دارند که می‌توانیم از آنها تامین مالی را صورت داده و همه جا کار را به نحوی پیش بریم که حوزه معدن و صنایع معدنی بتواند جذب منابع کند. در حوزه جذب سرمایه باید به خوبی حرکت کنیم، به خصوص اینکه اگر مسائل جذب سرمایه در این حوزه برطرف شود، جهش در حوزه معدن و صنایع معدنی خواهیم داشت.
در حال حاضر، یکی از دغدغه‌های فعالان اقتصادی در مورد عوارض و حقوق دولتی است. برای آن چه فکری کرده‌اید؟
یکی از نکاتی که ما در همین نقشه راه پیش‌بینی کرده‌ایم، حل همین مشکلات است. در واقع، اعتقاد ما بر این است که حقوق دولتی و حق انتفاع و عوارض بر صادرات، باید در قالب یک برنامه میان‌مدت و بلندمت در جهت حمایت از اکتشاف و تولید مورد توجه قرار گیرند و از تصمیمات عجولانه، هیجانی و احساسی جلوگیری کنیم. به این معنا که باید به فعالان اقتصادی این اطمینان داده شود که این مشکلات وجود نخواهد داشت؛ به نحوی که به معدن‌کاران، صاحبان معادن و سرمایه‌گذاری در این حوزه این اطمینان را بدهیم که از تصمیمات عجولانه جلوگیری خواهیم کرد.
به هر حال باید پذیرفت که در حوزه معدن و صنایع معدنی، باید کسانی که سرمایه‌گذاری می‌کنند، با داشتن ریسک بالا، منفعت خوبی حاصل کنند؛ در این صورت است که پول‌ها، از مسیر تجارت و دلالی، به مسیر سرمایه‌گذاری و تولید خواهند آمد و این هم با تصمیم‌گیری عاقلانه و مدبرانه و با مشورت با انجمن‌ها، حاصل می‌شود و می‌توان تصمیمات خوبی در شورای عالی معادن، وزارت صنعت، معدن و تجارت و در نهایت در دولت، اتخاذ کرد. نکته حائز اهمیت آن است که دولت به این حوزه، اولویت داده و مطمئن هستم که با تسلطی که وزیر صنعت، معدن و تجارت دارد، چالش‌های موجود برطرف خواهد شد و در همکاری نزدیک با ذی‌نفعان، کار را هدایت خواهیم کرد. برای اولین گام هم، ستاد فولاد برای مدیریت زنجیره فولاد تشکیل شده که به زودی جلسه اول آن برگزار خواهد شد. ضمن اینکه ستاد پیگیری پروژه‌های نیمه‌تمام در ایمیدرو تشکیل شده است که پروژه‌های نیمه‌تمام بالای ۲۰ درصد در حوزه فولاد پیگیری می‌شود.
ارسال نظر