مسیر بورس در نیمه دوم سال

پس از آن بورس تهران در شرایطی مشابه وارد نیمه دوم سال شد. بر همین اساس عمده فعالان تالار شیشه‌ای در انتظار ادامه رونق تابستان در معاملات پاییز بودند. با این همه معاملات سهام در نخستین ماه پاییز با هیجان‌های ناشی از صحبت‌های ترامپ در مورد پایبندی ایران به برجام در یک فضای احتیاطی قرار گرفت و در نهایت مسیر رشد قیمت‌ها متوقف شد. اما در هفته پایانی مهرماه انتشار گزارش‌های عملکرد شش ماهه شرکت‌ها در گروه فلزی -معدنی خودنمایی کرد و بار دیگر توجه سهامداران به گروه فلزات اساسی جلب شد. از طرفی حمایت دیگر کشورهای اروپایی از برجام به سهامداران جسارت بیشتری داد تا در معاملات سهام شرکت کنند. با این حال باز هم عمده تقاضا در سهام شرکت‌های کالا محور بود، زیرا همچنان عوامل بنیادی تحت تاثیر تداوم رشد قیمت‌ها در بازار‌های جهانی و افزایش نرخ ارز از سهام این شرکت‌ها حمایت می‌کرد. به عبارت دیگر با فروکش کردن هیجانات سیاسی در بورس و انتشار گزارش‌های عملکرد شش ماهه فراتر از حد انتظار کارشناسان در گروه‌های فلزی -معدنی، بار دیگر توجه معامله گران به عوامل بنیادی موجود در بازار جلب شد و قیمت‌ها در مسیر صعودی قرار گرفت.

در شرایط کنونی که فاصله شاخص کل تا قله تاریخی کمتر از ۳۰۰۰ واحد است، به نظر می‌رسد مسیر آتی بورس تهران مهمترین سوال پیش روی سهامداران است. هر چند عوامل بنیادی متعددی از وضعیت سهام شرکت‌های کالایی حمایت می‌کند، با این همه ریسک سیاسی ناشی از تصمیم‌گیری کنگره آمریکا در رد یا تایید برجام همچنان سایه خود را بر سر معاملات سهام انداخته است. بر همین اساس برای بررسی این موضوع باید به بررسی روند آتی عوامل و متغیر‌های اثرگذار پیرامون بازار سهام پرداخت. ریسک‌های سیاسی: ترامپ در شامگاه جمعه ۲۱ مهرماه پایبندی ایران به برجام را رد و تصمیم گیری در مورد آن را به کنگره واگذار کرد.کنگره کمتر از دو ماه دیگر باید موضع خود را نسبت به برجام اعلام کند. برهمین اساس یکی از مهمترین ریسک‌های پیش روی بازار به خصوص در صنایع برجامی‌به این موضوع بر می‌گردد. هر چند حمایت‌های کشورهای اروپایی نشان داد، آمریکا تهدید خاصی برای برجام به شمار نمی‌رود و صرف تصمیم یک کشور نمی‌تواند توافق نامه‌ای که بین ۷ کشور بوده است، را لغو کند، اما تصمیم گیری کنگره و احتمال کارشکنی‌های آمریکا همچنان یک ریسک تلقی می‌شود. امری که به دقت از سوی فعالان تالار شیشه‌ای رصد خواهد شد.

قیمت‌های جهانی: همان‌طور که اشاره شد عمده بازدهی بازار سهام از ابتدای سال درتابستان به واسطه رشد قیمت‌های جهانی شکل گرفته است. بر همین اساس حالا روند قیمت‌های جهانی مهم‌ترین موضوعی است که توسط سهامداران به دقت بررسی می‌شود. برای پیش بینی روند قیمت‌ها در این بازارها باید متغیر‌های متفاوتی را در نظر گرفت. در این باره شاید مهمترین موضوعات اثر گذار بر روند قیمت‌های جهانی، وضعیت چین و شاخص دلار باشد. چین مدت‌هاست در تدارک اجرای برنامه‌های کنترل آلودگی است. برهمین اساس قرار است تولید محصولاتی چون فولاد و آلومینیوم را محدود کند. این موضوع بر سمت عرضه این کالاها فشار می‌آورد و در نتیجه افزایش قیمت آنها را به دنبال دارد. در تازه‌ترین تحولات این کشور در راستای اجرای برنامه‌های کنترل آلودگی، شهرداری تانگشان، فولادسازان این شهر را یک ماه زودتر از موعد قانونی به اجرای برنامه کاهش تولید مدنظر دولت چین ملزم کرد. این امر می‌تواند مطابق آنچه که گفته شد افزایش قیمت فلزات را به دنبال داشته باشد.

علاوه بر این انتشار آمارهای اقتصادی چین همچنان تقاضای بالا برای کاتد مس را نشان می‌دهد، امری که همچنان یک عامل حمایتی از رشد قیمت این فلز و به تبع آن سهام مربوطه در بورس تهران به شمار می‌رود. البته در خصوص تقاضای چین همچنان اما و اگرهای بسیاری وجود دارد و رشدهای پرشتاب سال‌های گذشته اقتصاد چین به خصوص در حوزه مسکن نگرانی را از این غول اقتصادی نگه داشته است. شاخص دلار نیز دیگر عاملی است که تغییرات آن بر وضعیت بازارهای جهانی پر اهمیت ارزیابی می‌شود. احتمال افزایش نرخ بهره آمریکا و همچنین برنامه‌های کاهش مالیات توسط ترامپ از عواملی هستند که حالا احتمال تقویت شاخص دلار را افزایش داده‌اند. تقویت شاخص دلار عامل فشار بر بازارهای جهانی است. بر همین اساس مسیر آتی بورس تهران بستگی زیادی به این موارد دارد.

نرخ ارز: یکی دیگر از مواردی که بر معاملات بورس تهران اثرگذاری زیادی دارد، افزایش نرخ ارز است. تجربه بورس تهران در سال‌های ۹۰ تا ۹۱ مثال خوبی از اثرپذیری نوسانات بورس تهران از نرخ ارز است. هرچند افزایش این نرخ توامان با آثار مثبت و منفی در تعیین روند عمومی‌قیمت‌ها در بورس تهران دارد اما وزن اثر‌پذیری مثبت از افزایش این نرخ در بورس تهران بیشتر است ( در مجموع افزایش نرخ دلار با افزایش مبلغ فروش شرکت‌های صادرات محور به نفع بازار سهام ارزیابی می‌شود). در حالی نرخ هر دلار آمریکا از ۴۰۰۰ تومان عبور کرده است که به نظر می‌رسد در ماه‌های آتی عوامل متعددی از افزایش نرخ این ارز مهم حمایت کنند. افزایش تقاضای ارز مسافرتی و همچنین نزدیک شدن به پایان سال میلادی از نرخ ارز حمایت می‌کنند. با این همه نباید فراموش کرد که سرکوب تقاضا و دستکاری در سمت عرضه برای کنترل این نرخ موضوعی است که مانع از افزایش نرخ آن خواهد شد. در مجموع به نظر می‌رسد اگر سرکوب تقاضا صورت نگیرد و نرخ دلار واقعی متناسب با عرضه و تقاضای واقعی نوسان کند، می‌توان به بهبود عملکرد بخش مهمی‌از شرکت‌های بورسی امیدوار بود.

نرخ سود: یکی دیگر از مواردی که به اعتقاد کارشناسان تقاضای سهام را به دنبال خواهد داشت، کاهش نرخ سود بانکی است. باید توجه داشت نرخ سود در بازار بدهی از پایان سال گذشته تا کنون کاهش بیش از ۱۰ درصدی را تجربه کرده است (در پایان سال ۹۵ نرخ سود در بازار بدهی تا ۲۷ درصد نیز بالا رفته بود، در شرایط کنونی این نرخ به حدود ۱۶ درصد رسیده است). این امر می‌تواند به تقویت ورود پول به معاملات سهام کمک کند. چنانچه روند کاهشی نرخ سود در نرخ سپرده‌های بانکی نیز محقق شود، ورود تدریجی نقدینگی از سمت بانک به بازار سهام دور از انتظار نخواهد بود. این موضوع با توجه به اینکه نسبت P/ E برخی شرکت‌های فعال در بورس در محدوده ۴ قرار دارد، مورد توجه قرار خواهد گرفت.