تکمیل اتصال ریلی البرز- تهران؛ امکان مسافرت بی‌خودرو برای همه حومه‌نشینان غربی فراهم شد
مهمانان متروی سرریز پایتخت
تیغ دو لبه «متروی هشتگرد» برای ترافیک و آلودگی تهران
به گزارش «دنیای اقتصاد»، خط متروی شهر جدید هشتگرد که به ایستگاه گلشهر واقع در استان البرز در خط۵ شبکه متروی تهران متصل می‌شود، ۲۶ کیلومتر طول دارد و قرار است نه‌تنها ساکنان ۸۰ هزار نفری شهر جدید هشتگرد بلکه ساکنان اطراف این محدوده شامل هشتگرد قدیم، گلزار، نظرآباد، آبیک و شاغلان حداقل ۵۰کارخانه صنعتی بزرگ واقع در غرب استان البرز که جمعیت آنها با احتساب جمعیت هشتگرد ۳۰۰ هزار نفر برآورد می‌شود را نیز بدون نیاز به خودرو به تهران جابه‌جا کند. البته بخشی از این جمعیت نیز ممکن است پیش از رسیدن به تهران در مرکز استان البرز به مقصد برسند و این جابه‌جایی‌ها نیز به این ترتیب پوشش داده خواهد شد. اولین قطعه از خط ۵ متروی تهران سال۷۷ راه‌اندازی شد و اکنون با گذشت ۲۱ سال از آن زمان، اتصال تهران - البرز کامل شد.
زمان سفر کرجی‌ها با خط ۵ متروی تهران در سفر تا ایستگاه صادقیه در صورتی که سوار قطارهای سریع‌السیر این خط شوند ۴۰ دقیقه و در صورت سوار شدن بر تیپ معمولی قطارهای خط، ۶۰ دقیقه است. این زمان برای اهالی هشتگرد و چهار شهر اطراف آن با احتساب زمان ۲۰ دقیقه‌ای سفر تا ایستگاه تبادلی گلشهر در خط ۵ و ادامه مسیر به سمت تهران با قطارهای سریع‌السیر یک ساعت و با قطارهای معمولی یک ساعت و ۲۰ دقیقه خواهد بود. بنابراین زمان سفر به تهران برای اهالی هشتگرد، به مراتب کمتر از زمان سفر با خودروی شخصی است؛ ضمن اینکه در هزینه سوخت آنها صرفه‌جویی قابل توجهی می‌شود و از آثار زیانبار روانی ترافیک سنگین در امان می‌مانند.
اما روز گذشته که متروی شهر جدید هشتگرد در استان البرز با حضور رئیس‌جمهوری افتتاح شد، اغلب مقامات حاضر در این مراسم چه مدیران شهری و چه مقامات ارشد دولتی، با نگاه کاملا خوشبینانه، این افتتاح را هم به نفع ساکنان حومه غربی و هم ساکنان شهر تهران ارزیابی کردند. نفع ساکنان حومه از بابت تسهیل آمدوشد به پایتخت و نفع تهرانی‌ها از بابت کاهش بار ترافیک ورودی از حومه غربی تهران و به دنبال آن کاهش آلودگی هوا مطرح شد اما اگر دقیق‌تر بررسی شود، وضعیت موجود متروی تهران نشان می‌دهد افتتاح خط کامل البرز - تهران یک تیغ دولبه برای پایتخت‌نشینان محسوب می‌شود؛ چراکه هم می‌تواند کاهش‌دهنده و هم افزایش‌دهنده معضل ترافیک و آلودگی هوا باشد. ماجرا از این قرار است که متروی پایتخت همین حالا هم با ازدحام و سرریز مسافر روبه‌روست و با توجه به کیفیت نه چندان مطلوب سفر با مترو به لحاظ سرفاصله نسبتا بالا و زمان انتظار و نیز شلوغی فوق‌العاده قطارها در ساعات پیک و از آنجاکه این وضعیت توسط مسافران خطوط ۲ و ۵ کاملا محسوس و آزاردهنده است، ظرفیتی برای افزایش سفر با ناوگان موجود وجود ندارد. خطوط ۲ و ۵ مسافران ساکن استان البرز و نیز دو منطقه ۵ و ۲۲ تهران را به مرکز و شرق تهران منتقل می‌کند و با توجه به وجود ایستگاه‌های تقاطعی در خط ۲، دسترسی به سایر نقاط شهر به وسیله مترو برای آنها میسر است.
در حال حاضر خط ۲ پرمسافرترین خط مترو است که بیشترین حجم بار تردد را پس از خط یک تحمل می‌کند. در حالی که ۳۱ درصد از سفرهای مترویی شهروندان به وسیله خط یک انجام می‌شود، ۲۶ درصد سفرها به خط ۲ و ۱۰ درصد نیز به خط ۵ تعلق دارد. برابر آخرین گزارش‌های آماری مترو، سالانه ۶۳ میلیون سفر توسط ۳۸ میلیون مسافر در خط ۵ متروی تهران در فاصله استان البرز تا تهران انجام می‌شود. در خط ۲ نیز حداقل ۱۸۰ میلیون سفر سالانه انجام می‌شود. این در حالی است که بر اساس برآورد شرکت عمران شهر جدید هشتگرد با توجه به اینکه تقاضای ۲۵۰ هزار سفر روزانه با این خط پوشش داده می‌شود، انتظار می‌رود آمار سفرهای روزانه با خط ۲ و ۵ با افزایش روبه‌رو شود؛ به این ترتیب که تعداد سفرهای روزانه با خط ۲ پس از افتتاح این خط به ۵۲۰ هزار و تعداد سفرهای روزانه خط ۵ به ۴۰۰ هزار سفر افزایش خواهد یافت. بنابراین با توجه به نسبت ۳ به ۵ تعداد مسافران به تعداد سفرها، می‌توان پیش‌بینی کرد روزانه ۱۲۰ هزار مسافر جدید در استان مجاور غرب تهران به مترو روی خواهند آورد. این مهمانان جدید در شرایطی که متروی تهران با سرریز مسافر روبه‌روست وارد شبکه می‌شوند و این در حالی است که پیش‌تر به واسطه افزایش قیمت بنزین، تقاضای سفر با مترو در تهران در همین وضعیت سرریز ۱۰ درصد افزایش یافته بود. این وضعیت تکلیف مجموعه شهری تهران و دولت را در قبال شبکه مترو سنگین‌تر کرده است و علاوه بر نیاز تهران به حداقل ۲هزار واگن و ۴ خط جدید، باید احداث یکی دیگر از خطوط جدید مترو که از غرب تهران آغاز می‌شود، در اولویت قرار گیرد و کسری واگن خط ۵ و هشتگرد نیز تامین شود.
بخش ناگفته ماجرای متروی هشتگرد در مراسم افتتاح روز گذشته که موجب می‌شود این اتفاق یک «تیغ دولبه» تعبیر شود، این است که دو قطاری که امروز در مسیر خط هشتگرد جابه‌جایی مسافر را آغاز کرده‌اند، حداقل در هفت سال گذشته در خط ۵ سرویس‌دهی داشته‌اند. به این ترتیب از ظرفیت همیشگی خط ۵ کاسته شده است. بنابراین اگر منابع مالی لازم برای خرید واگن به فوریت تامین و نیز یکی از خطوط ۹، ۱۰ و ۱۱ مترو که از غرب تهران به سمت شرق می‌رود، به فوریت ساخته و بهره‌برداری نشود، افزایش تقاضای سفر با مترو از ناحیه هشتگرد‌نشین‌ها نه تنها به شکل کاهش ترافیک و آلودگی بروز نمی‌کند، بلکه وضعیت متروی تهران را بدتر خواهد کرد؛ چراکه بخش عمده مسافران این خط به ایستگاه صادقیه در خط ۲ منتقل شده و از آنجا در تهران با مترو ادامه مسیر می‌دهند و این در حالی است که مترو اکنون برای پاسخگویی به تقاضای موجود نیز ظرفیت کافی ندارد. اگر خط ۱۰ که از وردآورد آغاز می‌شود یا یکی از دو خط ۹ و ۱۱ که از چیتگر آغاز می‌شوند، هر چه زودتر ساخته شوند، بخشی از تقاضای سفر جدید توسط این خطوط پوشش داده خواهد شد و مسافران هشتگرد یا حتی ساکنان دو منطقه پرجمعیت ۵ و ۲۲ تهران می‌توانند از این خطوط نیز برای جابه‌جایی استفاده کنند و وضعیت بحرانی ایستگاه صادقیه بدتر نخواهد شد. شهرداری تهران نیز اعلام کرده که ساخت خط ۱۰ را از میان چهار خط جدید مترو با اولویت دنبال خواهد کرد. اما اگر این اتفاق به فوریت رخ ندهد، ممکن است کیفیت پایین سفر موجب کاهش میل به استفاده از مترو چه از میان ساکنان حومه و چه پایتخت‌نشینان شود و آنها را به استفاده از خودروی شخصی ترغیب کند.
یک داده آماری موثق از درون شهرداری تهران صحت این هشدار را نشان می‌دهد. ماجرا از این قرار است که تعداد سفرهای خط ۵ مترو در فاصله سال‌های ۹۲ تا ۹۶ با کاهش ۱۵ درصدی و در خط ۲ با کاهش ۱۰ درصدی روبه‌رو بوده است و با این همه متروسوارها همچنان از ازدحام در رنج هستند. پیام آمار مذکور این است که افزایش کیفیت سرویس‌دهی به متروسوارها با افتتاح خط جدید هشتگرد اولویت مضاعفی پیدا کرده و آنچه دیروز رخ داد، همه انتظاری که از اتصال ریلی تهران - البرز می‌رود را پوشش نمی‌دهد. به گزارش پایگاه اطلاع‌رسانی ریاست‌جمهوری، حجت‌الاسلام حسن روحانی، رئیس‌جمهوری در مراسم افتتاح متروی هشتگرد خاطرنشان کرد: یکی از تصمیمات مهم دولت یازدهم و دوازدهم توجه ویژه به توسعه خطوط ریلی بوده است، به گونه‌ای که شهرهای جدید بر مبنای ریل برپا شود و در این راستا اقدامات بزرگ و گسترده‌ای انجام شده است.
وی با بیان اینکه طبق گزارش‌ها تا کنون بیش از ۹ میلیارد سفر توسط مترو انجام شده است، گفت: بی‌‌تردید این سفرها تاثیر عمده‌ای در کاهش آلودگی هوا و مصرف سوخت داشته است. روحانی در ادامه به هزینه بالا و سختی‌های تردد بین هشتگرد و تهران و زمان‌بر بودن آن اشاره کرد و گفت: امروز با افتتاح مترو مردم این منطقه می‌توانند با وسیله مطمئن، راحت و ایمن، سالم‌تر و با هزینه‌ای حدود ۱۲۰۰ تومان و در زمان کمتری در این مسیر تردد کنند و این خدمت کوچکی برای ۴۰۰ هزار نفر از ساکنان هشتگرد و شهرهای اطراف و هدیه کوچک دولت برای مردم لایق و فداکار این منطقه است. وی خاطرنشان کرد: ریل، راه‌آهن و مترو یکی از راه‌های امن و راحت برای جابه‌جایی مسافر و بار محسوب می‌شود و برای سلامت مردم بسیار مفید است و می‌تواند اقتصاد را هم متحول کند.
