تجربه کشورهای آمریکای لاتین در حفظ رقابت پایدار
شهر هوشمند؛ راهکاری برای توسعه شهری
منافع اقتصادی بهرهبرداری از طرح‌های مدیریت هوشمند شهری بر همگان روشن است. براساس آمارهای ارائه شده از سوی موسسه مککینزی، توسعه شهرهای هوشمند سراسر جهان از پتانسیل خلق ارزش ۶/ ۱ تریلیون دلاری تا سال ۲۰۲۵ میلادی برخوردار هستند. در شهرهای کشور برزیل، حمل‌ونقل شهری هوشمند در همین بازه زمانی ارزشی برابر با ۱۴ میلیارد دلار ایجاد خواهد کرد. بهرهبرداری از ارزشها و منافع شهرهای هوشمند در گام نخست به آشنایی با تجربیات و نیازهای شهروندان نیاز خواهد داشت.
نقش شهروندان در توسعه شهری
کاهش رشد جمعیت، روند توسعه در کشورهای آمریکای لاتین را تهدید می‌کند. جمعیتی رو به رشد که محرک ۸۰ درصد از تولید ناخالص داخلی در طول ۱۵ سال گذشته بودهاند. از سال۲۰۰۰ تا ۲۰۱۵ میلادی اشتغال با نرخ ۳/ ۲ درصدی افزایش یافته است اما انتظار میرود این نرخ بین سالهای ۲۰۱۵ تا ۲۰۳۰ میلادی به میزان کمتر از نصف و به رقم ۱/ ۱ درصد در سال برسد.این تغییرات رادیکال معادلات بسیاری از مدیران شهری در آمریکای لاتین را که به‌عنوان رگ حیاتی اقتصاد این منطقه به‌شمار می‌روند، تغییر داده است: ۱۹۸ شهر بزرگ این منطقه مسوول ۶۵درصد از تولید ناخالص داخلی در سال ۲۰۲۵ در نظر گرفته شدهاند. شهرهای آمریکای لاتین به‌طور روزافزون نیاز مبرمی به جلب رضایت شهروندان خود دارند. این روزها مهاجرت از مناطق روستایی به مناطق شهری در حال کاهش است اما مهاجرت میان مناطق شهری همچنان ادامه دارد.
عصر دیجیتال مدرن به شهروندان این قدرت را میدهد تا محل زندگی خود را انتخاب کنند. درحالی‌که در گذشته آنان در جست و جوی فرصتهای شغلی بودند اکنون این فرصتهای شغلی هستند که به دنبال نیروی انسانی می‌روند. مشاغل موجود در بخش تولید هم‌اکنون یک دهم مشاغل در مناطق توسعه را تشکیل میدهد. بسیاری از مشاغل خرده‌فروشی و خدماتی به‌عنوان بزرگ‌ترین طبقه شغلی با سریعترین نرخ رشد، هم‌اکنون با کمبود نیروی انسانی روبه‌روست. شمار فزایندهای از مشاغل دیجیتال فراهم هستند و کارکنان با تجربه و قدیمی از امکان انتخاب برنامه کاری انعطافپذیری برخوردارند. پلتفورمهای دیجیتال افراد را قادر میسازد تا در هر جایی با مشاغل موجود انطباق پیدا کنند.
شهرهایی که جمعیت خود را حفظ کردهاند و تازه واردانی را جذب می‌کنند، رشد خواهند کرد. شهرهایی که توان حفظ شهروندان خود و جذب نیروی کار جدید را ندارند از این نبرد رقابتی باز خواهند ماند. درگذشته استراتژی اقتصادی شهرها به میزان جذابیت مشاغل آن منوط بود، این موضوع هم‌اکنون به خدماتی که برای شهروندان در نظر گرفته شده و البته مهارت‌های نیروی انسانی حاضر در منطقه بستگی دارد. اگر زیرساختهای شهری فراهم شوند، کسبوکارها علاقهمند فعالیت در آن خواهند بود.
کسب موفقیت در زمینه مدیریت شهری بر گسترش تمرکز مدیران شهری از توسعه جغرافیایی به سمت توسعه اقتصادی واقعی بستگی دارد. شهرهای بزرگ آمریکای لاتین، از بسیاری جهات در پیاده سازی این استراتژی ناموفق بودهاند، چرا که مسکن در این شهرها بیش از اندازه کم است، زیرساختهای شهری به شدت نامناسب و ناکافی هستند، امنیت عمومی با مشکلات جدی روبه‌رو است و خدمات عمومی از جمله آموزش عمومی ضعیف است. نتیجه این کاستیها گسترش زاغه نشینی، راهبندانهای سنگین و عمیقترشدن عدم رضایت شهروندان است. اختصاص بودجههای کلان هم لزوما در حل مشکلات با ریشههایی چنین عمیق راه به جایی نخواهد برد. در برزیل، هزینههای عمومی فدرال بین سالهای ۲۰۰۷ تا ۲۰۱۵ میلادی با نرخ ۱۵۶درصدی افزایش یافته است. این در حالی است که رضایت شهروندان از خدمات عمومی از قبیل آموزش، حمل‌ونقل شهری، زیرساختهای حمل‌ونقل و بهداشت و درمان به‌طور مداوم رو به کاهش بوده است.البته باید اشاره کرد که انتظارات شهروندان اکنون فراتر از سطحی است که مدیران شهری و دولتها با وجود بودجه محدود توان برآورده ساختن آنها را داشته باشند. اما شاید این موضوع نشان‌دهنده این حقیقت باشد که دانش مدیریت شهری امروز شهروندان را به عنوان مهم‌ترین و با اولویت‌ترین مولفه توسعه می‌داند.
درک دیدگاه «شهر هوشمند»
ارزش‌های توسعه هوشمند شهری تنها زمانی قابل درک خواهند بود که شهروندان به‌عنوان هسته استراتژی در نظر گرفته شوند و این یعنی درک نیازهای شهروندان: اینکه آنها چه کسانی هستند، روز خود را چگونه سپری می‌کنند، با خدمات شهری چگونه تعامل می‌کنند و در نهایت طراحی سیاست‌های مرتبط. دولت‌های شهروندمحور از بسیاری جهات در شناسایی شهروندان خود رفتاری مشابه کسب‌وکارهایی دارند که برای خدمات‌رسانی به مشتریانشان آماده می‌شوند. مادر شاغلی با سه فرزند که در منطقه‌ای مسکونی زندگی می‌کند نیازهای متفاوتی با زنی ۷۲ ساله خواهد داشت که در موسسه نگهداری از بازنشستگان زندگی می‌کند. این دو شخص در تعامل با خدمات شهری رفتار بسیار متفاوتی هم خواهند داشت. هر چه آشنایی با نیازهای شهروندان عمیقتر باشد به همان اندازه سیاست‌های عملی بهتری در نظر گرفته خواهند شد. تعاملات مختلف شهروندان شامل چندین نقطه ارتباطی با خدمات عمومی شهری است. اینکه آیا آنها از وسایل حمل‌ونقل عمومی استفاده می‌کنند یا پیاده به مقصد مورد نظر خود می‌روند؟ چه میزان زمان و هزینه صرف می‌کنند؟ چند بار به مراکز بهداشتی و درمانی مراجعه می‌کنند و به چه دلیل؟ چه شغلی دارند؟ آیا شغل آنها دولتی یا غیردولتی است؟ بدون شک، گردآوری چنین اطلاعاتی نقش قابل توجهی در ارائه خدمات عمومی هدفمند و موثر خواهد داشت. با معرفی صدای شهر
(City Voices)، ابزار طراحی شده توسط موسسه مک کینزی برای جمع‌آوری و تحلیل احساسات شهروندان نسبت به جنبه‌های کلیدی زندگی شهری و کمک به مدیران شهری برای درک هر چه بهتر نیازهای شهروندان، موضوع توسعه هوشمند داده محور مطرح شد. این ابزار برای مثال نظرات شهروندان در سطح محلی و در میان گروه‌های جمعیتی مختلف از آنان را در خصوص کیفیت خطوط اتوبوس یک منطقه خاص شهری گردآوری می‌کند. ایده صدای شهر (City Voices) در قالب مجموعهای از پروژههای برنامهریزی شهری موسسه مککینزی در برزیل به‌وجود آمد. فناوری رسانههای اجتماعی و تجزیهوتحلیل اطلاعات در آن زمان در حال گسترش بودند و مک کینزی از یک پلت‌فرم ساده استفاده کرد تا از شهروندان در مورد امیدها و ناامیدیهای روزانه سوال کند و در عین حال از نظرات آنان در خصوص برخی ایدههای مختلف مرتبط با برنامهریزی شهری مطلع شود. این اطلاعات بسیار ارزشمند بود و مک کینزی به دنبال راههایی برای توسعه این پلت‌فرم در قالب یک راه حل جامع بود تا بتوان در مقیاسی گستردهتر از آن استفاده کرد. مطالعه کاملی پیرامون شهروندان مختلف و تجارب آنان انجام شد، لیستی شامل بیش از ۱۵۰ معیار مختلف شناسایی و در ادامه در قالب۳۰ مولفه کلیدی خلاصه شد. سپس از الگوریتمهای تجزیهوتحلیل احساسات به‌منظور استفاده از دیدگاههای شهروندان برای پایهریزی سیاست‌های عمومی استفاده شد. در سال ۲۰۱۶ میلادی، City Voices به‌عنوان نتیجه نهایی معرفی شد و توانست جایزه McKinsey’s New Ventures Competition را دریافت کند.صدای شهر هم‌اکنون در بسیاری از شهرهای منطقه و سراسر جهان مورد بهرهبرداری قرار می‌گیرد. امروز، صدای شهر ثابت کرده است که شهرهای آمریکای لاتین در تمام تجارب شهروندی که تاکنون بررسی شده اند، به‌ویژه در بخش حمل‌ونقل و امنیت، عملکرد ضعیفی دارند. با این حال، بسیاری از شهرهای آمریکای لاتین به ضرورت واکنش به مقوله توسعه پایدار شهری پرداخته‌اند. در برزیل، تلاش برای ساخت اولین شهر هوشمند جدید آغاز شده است.
شهر مورد نظر ۳۳۰ هکتار را پوشش خواهد داد و ظرفیت سکونت ۲۱ هزار نفر را خواهد داشت. تمرکز اصلی بر نیازهای شهروندان است از مسکن با کیفیت و مناسب برای افرادی کم درآمد تا سیستمهای فناوری اطلاعات محلی، مدارس، کتابخانهها، سیستمهای حمل‌ونقل، بیمارستانها، نیروگاهها، شبکههای آبرسانی، سیستمهای مدیریت پسماند، سیستمهای اجرای قانون و سایر خدمات اجتماعی. کلمبیا بیش از صد میلیون دلار در زمینه طرح‌های شهر هوشمند سرمایهگذاری کرده است و به سوی شهرهای دیجیتال حرکت می‌کند. شهر مدالین اکنون از یک سیستم مبتنی بر اینترنت اشیا با هدف کاهش ترافیک، تصادفات و بهبود زمان واکنش به بحران استفاده می‌کند. شناسایی مشکلات، تنها یک نقطه شروع است: طراحی و پیادهسازی سیاست‌های مناسب به‌عنوان گام اصلی در راستای حل این مشکلات به‌شمار میرود. اما مسیر روشن است، سیاست‌هایی که به دانش عمیق از شهروندان و نیازهای آنها متکی است راهکاری برای شنیدن داستان موفقیت ایده شهر هوشمند است.
ارسال نظر