خطر کاهش انگیزه تولیدکنندگان

با نگاهی به وضعیت واحدهای تولیدی مستقر در شهرک‌های صنعتی متوجه مشکلات بخش تولید می‌شویم. باتوجه به مسائل تحریم و بالطبع مشکلات تامین قطعات و تمامی مسائلی که تولید را با مشکل مواجه کرده، می‌توان گفت تولید در کشور برای بسیاری از تولیدکنندگان صرفه اقتصادی ندارد؛ این درحالی است که قبل از بسته شدن فضای جهانی به روی کشور ما، تولید در شرایط بهتری به سر می‌برد.

در سال‌های قبل ما در کارخانه بستنی‌سازی گلبرگ تولیدات گسترده داشتیم و به کشورهایی نظیر عراق محصولاتمان را صادر می‌کردیم، اما درحال‌حاضر صادرات بستنی ما متوقف شده است. بسیاری دیگر از کارخانه‌های تولید بستنی هم به شرایط مشابه کارخانه ما گرفتار شده‌اند و به علت تحریم‌های موجود، نمی‌توانند محصول‌شان را که تا دیروز به راحتی صادر می‌شد، بفروشند. طبیعی است که وقتی در یک کارخانه بستنی‌سازی، محصولی صادر نشود، بالطبع دامدار، تولیدکنندگان علوفه و نهاده‌های دامی، همه و همه که به شکل زنجیره‌وار به یکدیگر متصل شده‌اند، از این توقف فروش لطمه می‌بینند.

وقتی دولت از تولیدکننده‌اش حمایت نمی‌کند، بی‌شک صنعتگر پس از تحمل مشکلات عدیده‌ای که بر سر راه تولید قرار دارد، رمق خود را از دست می‌دهد و به جای تحمل هزار و یک مشکل، تولید در کشور را رها می‌کند و به کشورهای دیگر می‌رود. مشکلی که به زودی گریبانگیر صنعت کشور خواهد شد، خروج تولیدکنندگان از کشور است. تولیدکنندگان باتجربه که ده‌ها سال است در کشور تولید و صادرات می‌کنند، تنها به‌خاطر کمک به چرخیدن چرخ اقتصاد ایران و علاقه به کشور و مردمشان ایستادگی کرده‌اند، اما با توجه به سخت‌تر شدن شرایط و بی‌توجهی‌های دولت انگیزه خود را برای تولید در داخل به کلی از دست داده‌اند.

دولت باید به جای شعار دادن‌ها به فکر عمل باشد. تولیدکننده در مقایسه شرایط خود با تولیدکنندگان خارجی متوجه می‌شود که تولید در خارج از کشور برای او بسیار راحت‌تر است و همین موضوع باعث می‌شود تمایلش برای رفتن و تولید در خارج بیشتر شود.

با بررسی دقیق تاثیر افزایش قیمت‌ها و شرایط اقتصادی حاضر روی صنعتی مانند بستنی‌سازی می‌توان گفت تولیدکننده درحال ضرر کردن است. حدود ۴۰ سال از تاسیس کارخانه بستنی‌سازی گلبرگ می‌گذرد. پیش از این مشکلات برای تولید و صادرات محصول تا این مقدار حاد نبوده است. درست از زمانی که مساله بازگشت ارز و وارد کردن ارز به سامانه نیما به‌وجود آمده مشکلات ما یکی پس از دیگری پدیدار می‌شود. نه تنها شرکت بستنی‌سازی گلبرگ که بسیاری از شرکت‌های دیگر هم احساس خطر کرده‌اند.

کدام تولیدکننده می‌تواند صادرات کند و ارزش افزوده‌اش را به دولت بدهد وقتی با افزایش چشمگیر قیمت دلار ابزار و مواد اولیه تولید افزایش چند برابری پیدا کرده است. مقایسه قیمت نهاده‌های تولید در صنعت بستنی‌سازی نشان از افزایش چشمگیر مواد اولیه و بسته‌بندی در کارخانه‌های صنایع‌غذایی دارد که این مساله بر قیمت این محصولات تاثیرگذار است. به‌طور مثال، شکر که جزو مهم‌ترین نهاده‌های تولید بستنی است با افزایش بیش از سه برابر از ۲هزار تومان در سال قبل امسال به ۷ هزار تومان رسیده، سلفون بسته‌بندی از ۸ هزار تومان به ۴۲ هزار تومان رسیده و چوب بستنی هم که از مواد ضروری تولید این محصول است از یک ریال به ۳۵ تومان رسیده، روغن سه برابر افزایش قیمت پیدا کرده است و شیرخشک به ۲۰ هزار تومان رسیده، با یک محاسبه ساده متوجه می‌شویم که کارخانه‌های تولید بستنی درحال ضرر کردن هستند. کارخانه‌های بستنی‌سازی با توجه به این افزایش چند برابری قیمت مواد اولیه مانند شکر و شیر سهمیه‌ مشخصی برای مقابله با این قیمت‌های چندبرابری ندارند.

مواد بسته‌بندی بستنی یکی از موادی است که افزایش چشمگیری داشته، این مواد در داخل کشور تهیه می‌شود، اما چون پایه پتروشیمی دارد با افزایش قیمت محصولات کارخانه‌های پتروشیمی با افزایش چندین برابری به کارخانه‌های بستنی‌سازی می‌رسد.

به‌طور کلی، در شرایط کنونی تولید صرفه اقتصادی ندارد و به‌علاوه صادرات محصولات نیز کاهش یافته است. از عوامل دخیل در کاهش صادرات می‌توان به پیمان‌سپاری ارزی اشاره کرد که یک معضل بزرگ است. پیمان‌سپاری ارزی ضربه مهلکی به صادرات زده و همین موضوع باعث ورود دلالان به عرصه صادرات شده است. پیمان‌سپاری ارزی باعث شده صادرات از دست صادرکننده واقعی خارج شود و به دست دلالان بیفتد. اگر پیمان‌سپاری وجود نداشت، تولیدکننده می‌توانست محصولش را به راحتی و با آزادی عمل صادر و ارز موردنیاز را تامین کند. در شرایطی که دولت موانع بسیاری را پیش روی صادرات گذاشته است، تولیدکننده را نیز موظف کرده که ارز حاصل از صادراتش را به سامانه نیما وارد کند که این موضوع هم دردسرساز شده است.

با وجود تمامی این مسائل صادرات موادغذایی در این شرایط می‌تواند رونق بگیرد، چراکه کشورهای همسایه ما بازار بسیار خوبی برای کالاهای صادراتی است. اگر دولت از صادرات حمایت کند و تولیدکننده را برای فروش و بازگشت ارز حاصل از صادرات آزاد بگذارد، چرخ تولید و صادرات به حرکت درمی‌آید.

*رئیس هیات‌مدیره شرکت گلبرگ