از ویژگی‌های قابل‌توجه دادوستدهای دیروز، رشد چشمگیر ارزش معاملات خرد نسبت به متوسط یک ماه اخیر بود. فعالان بورسی در یک ماه منتهی به معاملات دیروز به‌طور متوسط روزانه حدود ۳۷۰ میلیارد تومان سهم را در میان خود دست‌به‌دست کرده‌اند که این رقم در پایان دادوستدهای روز گذشته به رقم قابل‌ملاحظه ۶۵۰ میلیارد تومان رسید. افزایش همزمان شاخص کل با رشد ۷۵ درصدی جریان نقدینگی در روز گذشته را می‌توان از دو منظر نگریست. در یک‌سو، تقویت روحیه بورس‌بازی با کسب سودهای کوتاه‌مدت و دیگری، بهبود چشم‌انداز بازار با رونمایی از عملکرد بنگاه‌ها در آخرین ماه پاییز.

آنچه در این میان، موجب کم‌اثر شدن نقش اطلاعات عملکرد در معاملات می‌شود، بروز ریسک‌هایی محیطی نظیر تلاطم بازارهای جهانی است که طی دو روز کاری هفته اخیر خود را به سهام وابسته تحمیل کرد. شوک‌های پی‌در‌پی بازار نفت با تداوم افت‌های شدید قیمت و افزایش نااطمینانی در بازارهای جهانی که در حرکت دارایی‌ها به سمت پناهگاه‌های امن نظیر طلا و اوراق‌خزانه تبلور یافته، نگرانی فعالان بازارهای جهانی را به تصویر می‌کشد. همین مساله سبب شده تا نقدینگی با احتیاط بیشتری در سهام کالایی بورس تهران به گردش درآید و موقعیت برای جولان سهام رقیب مهیا شود. کاهش ارزش معاملات در سهام کالایی را از این منظر می‌توان توجیه کرد. از سوی دیگر، افت قیمت سهام در این گروه‌ها و عملکرد بهتر از انتظار بسیاری از شرکت‌های مزبور، کف‌های حمایتی قدرتمندی را به‌وجود آورده و در ارتقای قیمت‌ها موثر افتاده است. حکمفرمایی چنین شرایطی را می‌توان در ردیابی پول‌ها طی دادوستدهای دیروز بازار سهام مشاهده کرد. اگر معاملات دیروز را به دو نیمه تقسیم کنیم، بدون‌شک یکه‌تاز بلامنازع نیمه نخست صنعت بانکی بورس تهران بود. اما در نیمه دوم شرایط تا حدودی تغییر کرد و با رشد عمومی تقاضا و حضور پررنگ بورس‌بازان در سمت خرید، گروه‌هایی نظیر خودرو و پالایشی غالبا با رشد شدید قیمت مواجه شدند.

 

افزایش تب بورس‌بازی

سهام گروه بانکی طی روزهای کاری این هفته حجم کثیری از معاملات را به خود اختصاص دادند و خود را از حیث جذب نقدینگی از سایر گروه‌ها جدا کردند. ناپایداری بازارهای جهانی در فروکاستن تحرک معامله‌گران در بخش عمده‌ای از سهام مرتبط با بازار جهانی نقش بسزایی داشت و به دنبال آن، پول‌های آزاد‌شده از این گروه‌ها به سمت صنعت بانکی و سایر صنایع مستعد برای جذب نقدینگی سرگردان گسیل شد.

چنان‌که گفته شد در معاملات دیروز حدود ۶۵۰ میلیارد تومان سهم بین فعالان بورسی دست‌به‌دست شد که ۲۵۰ میلیارد تومان آن در سهام گروه بانکی به گردش درآمد. به بیان دیگر، ۳۸ درصد از کل جریان نقدینگی در روز گذشته به نمادهای بانکی تعلق گرفت و در این میان، بانک ملت و بانک تجارت در جذب نقدینگی کامیاب‌تر از سایر نمادها بودند. در دیگر روزهای کاری این هفته نیز تقریبا چنین الگویی بر بورس تهران حاکم بود و سهام بانک‌ها با پیشتازی بانک ملت و بانک تجارت دست بالا را در جذب نقدینگی داشتند. سایه ریسک سیستماتیک بر معاملات گروه‌های اصلی را می‌توان یکی از علل گسیل نقدینگی به سهام صنعت بانکی عنوان کرد که در کنار وضعیت نامعلوم بانک‌ها در جهت افزایش سرمایه موجب تحرکات هیجانی سرمایه‌های خرد در این گروه شده است. سهامداران حقیقی طی روز گذشته بیشترین خالص خرید خود را در سهام بانک‌ها به ثبت رساندند. به بیان دیگر، بیشترین ورودی سرمایه‌های خرد در سهام بانک‌ها رقم خورد. البته تب خرید در سهام این گروه تا پایان کار پایدار نماند و با وجود اینکه اغلب نمادهای بانکی معاملات دیروز خود را با صف خرید آغاز کردند، اما پس از عرضه صف خرید در نماد پیشتاز این گروه -بانک ملت- تقاضای جدید وارد سهام این گروه نشد و نمادهای بانکی رفته‌رفته از سقف روزانه فاصله گرفتند. وضعیت به گونه‌ای پیش رفت که در نیمه دوم معاملات قیمت برخی از سهام این گروه -نظیر بانک تجارت- وارد محدوده منفی شد.

تقریبا تمامی اهالی بازار از صورت‌های مالی بانک‌ها و زیان‌های انباشته آنها اطلاع دارند. با وجود این، سهام بانک‌ها دوره‌های متناوب رشد را طی این مدت تجربه کرده است. موج تورمی اخیر و ضرورت تجدید ارزیابی دارایی‌ها یکی از عواملی است که سهام بانک‌ها را به جولانگاه پول‌های سرگردان تبدیل کرده است. موضوع افزایش سرمایه از محل تجدید ارزیابی دارایی‌ها یکی از سنت‌های قدیمی بورس تهران در جهت هیجان‌بخشی به معاملات سهام مرتبط است و حال بانک‌ها در این مسیر قرار گرفته‌اند. این در حالی است که برآوردهای برخی اقتصاددانان از زیان انباشته بانک‌ها اعدادی فراتر از بودجه عمومی دولت را نشان می‌دهد. اما به نظر می‌رسد سودای کسب سودهای موقت فرصت تامل در وضعیت بنیادی بانک‌ها را به برخی از بورس‌بازان نمی‌دهد. نیمه دوم معاملات دیروز را می‌توان نیمه گروه خودرویی نامید. این گروه رتبه دوم جذب نقدینگی را طی معاملات دیروز جذب کرد. فعالان بورسی در آخرین روز کاری هفته ۸۵ میلیارد تومان سهم خودرویی را خریدوفروش کردند و بیشترین بازدهی صنایع را در این گروه رقم زدند. ضعف تقاضا و عقب‌نشینی قیمت سهام بانکی در روز گذشته همزمان شد با جهش قیمت در گروه خودرویی. وضعیت نسبتا مشابه بنگاه‌های این دو گروه از حیث سودآوری بهانه‌های مشترکی برای حرکت‌های صعودی و نزولی سهام این گروه‌ها فراهم کرده است. در حالی که آخرین صورت‌های مالی نمادهای این دو گروه عموما با زیان همراه بوده اما امید به تغییرات از مجرای افزایش سرمایه -در بانک‌ها و خودروسازان بزرگ- و افزایش نرخ‌های فروش خودرو، دوره‌های متناوب صعود و نزولی را در این دو صنعت رقم زده است.

 

ورود پول‌ها از پل عملکرد

با وجود هیجان برای خرید سهام بانکی و خودرویی، سایر گروه‌های اصلی بازار وضعیت متعادل‌تری را تجربه کردند. مواضع احتیاطی بورس‌بازان در سهام بزرگ کالایی را می‌توان به تلاطم بازارهای جهانی نسبت داد که در چند روز اخیر با رونمایی از عملکرد بنگاه‌ها تخفیف یافته و به نظر می‌رسد سهامداران وزن بیشتری به وضعیت عملیاتی شرکت‌ها می‌دهند. چرخش مسیر قیمت سهم‌های این گروه‌ها در روز گذشته را می‌توان از این منظر توضیح داد. در ساعت پایانی معاملات دیروز تقاضا در سهام پالایشی و پتروشیمی افزایش چشمگیری تجربه کرد و بسیاری از نمادهای این گروه‌ها را تا صف خرید پیش برد. علاوه بر افت‌های پردامنه قیمت‌ها در سایه ریزش بهای نفت، به نظر می‌رسد رونمایی از عملکرد‌ بهتر از انتظار برخی شرکت‌های کالایی در بازگشت پرقدرت تقاضا در این گروه‌ها موثر بوده است. آخرین گروهی که در معاملات دیروز با بهبود تقاضا مواجه شد سهام زیرمجموعه گروه پتروشیمی بود. اگرچه قیمت جهانی محصولات پتروشیمی یا فلزات شرایط باثباتی ندارد اما انتشار گزارش‌های ماهانه و عملکرد قابل‌قبول و فراتر از انتظار برخی از شرکت‌های برجسته این صنایع در رشد عمومی تقاضا تاثیر شایانی بر جای گذاشت.