دنیای اقتصاد، زهرا رحیمی: بازار سهام در چهارمین روز از هفته جاری، شاهد افزایش شتاب‌ افت قیمت‌ها بود. به نحوی که با افت ۵/ ۰ درصدی میانگین قیمت سهام، شاخص کل به محدوده ۹۸ هزار واحدی برگشت. ضعف قیمت‌ها در بازار جهانی مهم‌ترین‌ دلیل عقب‌نشینی شاخص سهام در جریان معاملات دیروز به شمار می‌رود. با این حال شاخص کل هموزن رشد ۱۲/ ۰ درصدی را به نمایش گذاشت. امری که نشان می‌دهد، در شرایط فعلی، نگاه‌ها به سوی نمادهای کوچک‌تر بازار جلب شده است. توجه به نمادهای کوچک‌تر به‌عنوان یک مقصد جذاب برای کسب بازدهی در کوتاه‌مدت با توجه به اینکه با قدرت نقدینگی راحت‌تر نوسان می‌کنند، در حالی صورت می‌گیرد که کارشناسان معتقدند سهامداران متقاضی این نمادها باید ریسک‌هایی را مد نظر قرار دهند؛ چراکه در صورت وقوع این ریسک‌ها، زیان‌ سنگین‌تری متوجه دارندگان سهام این شرکت‌ها می‌شود.

عرضه بزرگ‌ترها، تقاضای کوچک‌ترها بورس تهران از ابتدای هفته جاری روند کم رمقی را تجربه می‌کند. برخی نگرانی‌ها درخصوص ریسک‌های سیستماتیک و همچنین برخی تغییرات ساختاری در بازار سهام مهم‌ترین دلایل این روند کم‌رمق ارزیابی می‌شود. ضمن اینکه عدم تعدیل انتظارات نسبت به شرایط فعلی نیز در احتیاط و عقب‌نشینی سهامداران اثر داشته است.  پس از تجربه یک دوره رشد عمومی نسبتا ممتد قیمت سهام، از ابتدای هفته جاری فضای انتظار و احتیاط بر بازار سهام غلبه کرد. در این شرایط بر نیاز بازار سهام به یک محرک برای از سر گرفتن مسیر صعودی تاکید می‌شد. علاوه بر این، فضای انتظاری در بازار زمینه را برای اثر‌پذیری از یک سیگنال منفی نیز فراهم کرده بود. امری که با افت قیمت‌ کالاها در بازارهای جهانی در جریان معاملات دیروز، فشار فروش در نمادهای بزرگ بازار را رقم زد تا بازار با افت ۴۸۸ واحدی مواجه شود.

در نتیجه، داد‌و‌ستدهای کم‌رمق سهام را شاهد بودیم که نشانه‌های آن در روزهای اخیر در افت ارزش معاملات نیز مشهود بود. ارزش معاملات خرد سهام در جریان دادوستدهای روز سه‌شنبه به زحمت به ۱۲۵ میلیارد تومان می‌رسید.بر همین اساس نمادهای بزرگ بازار به ویژه نمادهای فلزی – معدنی، پالایشی و پتروشیمی در این روز با تشدید فشار فروش سهامداران در مسیر نزولی قرار گرفتند. کوچک‌تر‌ها اما در مسیر متفاوت حرکت کردند. «دنیای‌اقتصاد» در گزارش‌های پیشین خود، توجه به کوچک‌تر‌ها در صورت تداوم روند کم‌رمق بازار را پیش‌بینی کرده بود. حالا در چهارمین روز از هفته جاری، این پیش‌بینی رنگ و بوی تحقق به خود گرفته است. دلیل این توجهات که پیش‌تر نیز در بازار سهام تجربه شده بود (به‌طور مثال در سال ۹۵)، به این دلیل صورت می‌گیرد که نمادهای کوچک‌تر با قدرت نقدینگی راحت‌تر نوسان می‌یابند. به عبارتی سهامداران به کمک قدرت پول می‌توانند در کوتاه‌مدت بازدهی نسبتا مناسبی از این نمادها کسب کنند.

با این حال ریسک‌های موجود بر سر راه معاملات این نمادها را نباید کم‌اهمیت شمرد. در این باره باید توجه داشت، با اثرگذاری تدریجی قیمت‌های بالای کالاها در بازار جهانی و همچنین نرخ بالای دلار بر صورت‌های مالی شرکت‌های وابسته، بعید است که سهامداران به این گروه‌ها بی‌توجه بمانند.  در سوی دیگر، بخشی از دلایل احتیاط معامله‌گران در روزهای اخیر نگرانی از ریسک‌های سیستماتیک بوده است. اگر سایه این نگرانی‌ها جدی‌تر شوند، نمادهایی که از ارزش ذاتی خود دور شده‌اند، بیشتر مستعد افت قیمت‌ هستند.بر همین اساس افرادی که به سودای کسب بازدهی در کوتاه‌مدت به نمادهای کوچک‌تر وارد می‌شوند، باید ریسک‌های موجود بر سر راه داد و ستد این سهام را بپذیرند.  به هر ترتیب روند افت قیمت‌ها در معاملات روز گذشته، پس از یک دوره صعود قیمت‌ها چندان غیر‌طبیعی نبود و شاید نیاز به یک اصلاح زمانی نیز وجود داشته باشد. با این همه با تداوم دست به دست شدن سهام و پایداری شرایط پیرامون بازار، می‌توان نشانه‌ها و سیگنال‌های مناسبی برای بازار مشاهده کرد. جایی که ثبات نرخ ارز در سطح فعلی و محدوده کنونی قیمت‌ها در بازارهای جهانی همچنان به‌عنوان عوامل بنیادی قدرتمندی مطرح هستند که می‌توانند نماگر بازار را در مسیر صعودی حرکت دهند.

عقب‌نشینی سهامداران در گروه فلزی

همان‌طور که اشاره شد، احتیاط معامله‌گران منجر به فشار فروش در غالب گرو‌های کالایی شد. این فشار فروش به خصوص پس از بازدهی چشمگیر این نمادها در چند ماه اخیر، تحت تاثیر افت قیمت‌های دیروز در بازارهای جهانی شکل گرفت. سهام زیرمجموعه گروه فلزات اساسی، استخراج کانه‌های فلزی، پالایشی و پتروشیمی تحت تاثیر این موضوع افت‌های سنگین قیمتی را تجربه کردند و در صدر نمادهای با بیشترین اثر منفی در محاسبه شاخص کل قرار گرفتند. این موضوع دیروز ناشی از معاملات ضعیف بازارهای جهانی بود. در صحنه این بازارها، قیمت روی و مس حدود یک درصد افت را تجربه کرد. این موضوع نگرانی‌ها را در نمادهای وابسته افزایش داد.

قیمت‌ فلزات پایه در بازارهای جهانی دیروز تحت تاثیر رشد شاخص دلار و همچنین انتظار برای نشست فدرال رزرو رو به نزول گذاشت. بر همین اساس غالب نمادهای زیر‌مجموعه گروه فلزات اساسی دیروز قرمزپوش بودند. بزرگ‌ترین تولید‌کننده فولاد بورسی یعنی فولاد مبارکه اصفهان نیز دیروز با تقابل سنگین عرضه و تقاضای سهامداران حقوقی مواجه شد. این تقابل در نهایت به افت ملایم قیمت پایانی «فولاد» منجر شد. دیگر هم‌گروهی‌های این نماد یعنی «فخوز» و «کاوه» هر چند تا میانه ساعات معاملات با رشد قیمت مواجه شدند اما نتوانستند این روند را حفظ کنند.

دیروز «فملی» ششمین نماد اثر‌گذار بر افت شاخص سهام بود. این نماد در پی افت محسوس قیمت مس در جریان معاملات دیروز و همچنین انتشار گزارش ماه دی این شرکت با افزایش فروش معامله‌گران مواجه شد، هرچند حمایت حقوقی‌ها دامنه نوسان این سهم را تا حدودی کاهش داد. دیگر هم‌گروهی این نماد یعنی «فباهنر» نیز در ابتدا شاهد تقویت تقاضا و رشد اندک قیمت بود اما در نهایت با تشدید فشار فروش در سهام ملی مس ایران، «فباهنر» نیز با افت قیمت به کار خود پایان داد. قیمت مس در بازارهای جهانی در ساعات معاملاتی بازار سهام کشور افت محسوسی را تجربه کرد و در سطح ۷۰۴۶ دلار در هرتن قرار گرفت.  تولید‌کننده‌های روی به‌طور مثال «فاسمین» نیز در مسیر نزول قیمتی حرکت کردند. روی در بازارهای جهانی در ساعات معاملات بورس تهران تا سطح ۳۵۰۰ دلار نیز کاهش یافت. در گروه معدنی «کگل» و «کچاد» با افت ملموس قیمت‌ها مواجه شد. افت قیمت سنگ‌آهن در بازارهای شرق آسیا در کنار عقب‌نشینی قیمت فولاد در روزهای اخیر منجر به تقویت فشار فروش در نمادهای سنگ آهنی شد. این دو نماد مجموعا حدود ۱۱۰ واحد در تنزل شاخص سهام نقش داشتند.

تشدید فشار فروش در گروه پالایشی

عمده نمادهای زیرمجموعه گروه پالایشی، دیروز ریزش قیمت سنگینی را شاهد بودند. دیروز قیمت نفت برنت تحت تاثیر رشد شاخص دلار با افت مواجه شد و در سطح ۶۸ دلار قرار گرفت. این موضوع منجر به افزایش شتاب افت قیمت‌ سهام پالایشی شد. با نزدیک شدن به انتهای بهمن ماه، بازار انتظار گزارش‌های ۹ ماهه شرکت‌های پالایشی را می‌کشد. هرچند سطوح فعلی نرخ دلار و نفت همچنان از رشد سودآوری زیر‌مجموعه این گروه حمایت می‌کند، با این حال ابهامات موجود در کنار جو منفی موجود در بازار مانع از حرکت سهام زیر‌مجموعه در مسیر صعودی شد. در این گروه «شتران»، «شپنا» و «شبندر» رتبه دوم تا پنجم نمادهای با بیشترین تاثیر منفی در محاسبه شاخص کل را به خود اختصاص دادند. شاخص این گروه با افت ۶/ ۱ درصدی مواجه شد و در رتبه سوم صنایع با بیشترین افت روزانه شاخص قرار گرفت.

رصد معاملات گروه پتروشیمی

گروه محصولات شیمیایی نیز هر چند از حمایت معامله‌گران حقوقی برخوردار بودند با این حال با افت قیمت مواجه شدند. «فارس» دیروز با تاثیر منفی حدود ۹۸ واحدی در صدر نمادهای اثر‌گذار بر افت شاخص قرار گرفت. سیاست‌های زیست محیطی چین اثر زیادی در تحولات پیرامون این گروه و نرخ متانول خواهد داشت. در صورت تداوم سیاست‌های این کشور در راستای کاهش آلایندگی، تداوم رشد قیمت‌ متانول دور از انتظار نخواهد بود. اتفاقی که می‌تواند منجر به بهبود وضعیت سهام مربوطه در بورس تهران شود.