همان‌طور که اشاره شد در روزهای اخیر شاهد ثبت ارزش معاملات خرد در محدوده‌های بالای ۲۰۰ میلیارد تومانی بودیم. این موضوع با رشد شاخص کل به واسطه رشد قیمت نمادهایی از قبیل فلزی – معدنی، پتروشیمی و پالایشی همراه شد. از آنجا که عوامل بنیادی متعددی از معاملات سهام این شرکت‌ها حمایت می‌کرد ( از جمله افزایش قیمت در بازارهای جهانی و صعود نرخ ارز)، دلایل اقبال سهامداران به این گروه‌ها عوامل بنیادی ارزیابی می‌شد. بسیاری از معامله‌گران با نگاه تحلیلی و با توجه به پتانسیل‌های بنیادی شرکت‌های مزبور به خرید و فروش سهام اقدام می‌کردند. این امر سبب شده بود تا روندی منطقی در بازار سهام حاکم شود. اما این روند با توجه به رشدهای اخیر قیمت سهام گروه‌های مزبور و افزایش نسبت ریسک به بازدهی، تا حدودی معامله‌گران را با در خریدهای خود مردد کرد.بر همین اساس  این گروه که از رشد قیمت سهام خود مطمئن نبودند، تصمیم به رعایت احتیاط بیشتر در خرید سهام گرفتند. از سوی دیگر اما افزایش ارزش معاملات مزبور، نقدینگی جدیدی را به بازار وارد کرده بود. این نقدینگی به دیگر صنایع و بعضا با رویکرد سفته‌بازی شیفت پیدا کرد. در چند روز اخیر شاهد انتقال سریع این نقدینگی در گروه‌های مختلف بازار هستیم. این موضوع در جریان معاملات روز دوشنبه با اقبال به سمت گروه خودرویی قابل مشاهده بود. روز گذشته نیز روند مزبور به گروه سیمانی نقل مکان کرد.  

 مروری بر ماهیت سفته‌بازی

معامله‌گران حرفه‌ای بازار و آن دسته از سهامدارانی که استراتژی‌های بلندمدت و بعضا میان‌مدتی را در خرید و فروش‌های خود اتخاذ می‌کنند، با دیدی کلی و بنیادی اقدام به معاملات می‌کنند. معامله‌گران مزبور در‌مدت قابل‌توجهی سهم را تحت نظر قرار می‌دهند و سپس اقدام به ورود آن هم با دید سرمایه‌گذاری بلند‌مدت می‌کنند. در‌واقع این گروه در صورت وقوع یک اتفاق مهم یا خبر تاثیرگذار، اقدام به تغییر پرتفوی خود می‌کنند. این در حالی است که دیدگاه بورس‌بازان کاملا مخالف دیدگاه اول است. در واقع این سرمایه‌گذاران بیشتر برای نوسان‌گیری و سفته‌بازی در بازه‌ای بسیار کوتاه‌مدت خرید و فروش می‌کنند. در چنین شرایطی تحلیل تکنیکال، آن هم در بازه‌های زمانی بسیار کوتاه‌مدت مورد استقبال قرار می‌گیرد. به عبارت دقیق‌تر سفته‌بازها افرادی هستند که بررسی چندانی از نوسانات سهام نداشته و تنها معیار آنها کسب سودهای بالا در کوتاه‌ترین زمان ممکن است. این گروه بعضا به معاملات پرریسکی نیز اقدام می‌کنند و شاید زمان سرمایه‌گذاری آنها حتی به چند ساعت هم نرسد.  استراتژی این گروه نیز به این صورت است که با ورود نقدینگی به گروه‌های مورد نظر، نوسان قیمتی را رقم زده، به سود مورد نظر دست یافته و از سهم خارج می‌شوند. در این میان سفته‌بازان بیشتر به خرید سهام شرکت‌های کوچک‌تر تمایل نشان می‌دهند. چرا که سرمایه‌گذاری در این شرکت‌ها به‌دلیل پتانسیل رشد و ارزش کمتر در مقایسه با سهام شرکت‌های بزرگ، گزینه مناسب‌تری برای کسب سود خواهد بود. در واقع، در شرکت‌های کوچک که تعداد سهام اندکی دارند و حجم مبنای آنها پایین است، راحت‌تر می‌توان عملیات سفته‌بازی انجام داد و با ایجاد نوسانات روزانه، کسب سود کرد. البته دیگر معیار انتخاب سهم مناسب از سوی گروه، نگاه به روند تکنیکال شرکت است. به این ترتیب که اقدام به سرمایه‌گذاری در نمادی دارند که در کف قیمتی خود بوده و سطوح جذاب‌تری برای سرمایه‌گذاری و به عبارت دقیق‌تر رشد قیمت دارند. از سوی دیگر تجربه نشان داده که حاکمیت روند سفته‌بازی در بازار سهام پس از ورود نقدینگی جدید به بازار مشاهده می‌شود. البته این رفتارها در شرایط رونق بازار سرمایه شدت بیشتری یافته و می‌توان گفت که تنها مختص بورس تهران نیست و در تمامی بازارهای مالی دنیا قابل رصد است.  این موضوع سبب می‌شود تا فعالیت گروه‌های کوچک دچار نوسانات هیجانی شود. به عبارت دیگر شاهد شکل‌گیری قیمت‌های حباب گونه‌ای برای این سهم‌ها خواهیم بود. تجربه نشان داده که در این میان پس از گذشت‌مدت زمان کوتاهی، این حباب تخلیه شده و قیمت سهم‌ها افت شدیدی را تجربه کرده است. در این میان، سهامداران تازه وارد و ناآگاه، قربانی‌های این رفتارهای سفته‌بازان قرار می‌گیرند و بعضا زیان‌های سنگینی را نیز متحمل می‌شوند.

 از تحلیل تکنیکال تا شایعات و اخبار

استارت ورود سفته‌بازان به بازار از یک شایعه یا حتی رویداد خبری غیرقطعی خورده می‌شود. بررسی روند فعالیت این گروه طی دو روز اخیر نیز تاییدی بر این موضوع است؛ در جریان معاملات روز دوشنبه شاهد چرخش توجه معامله‌گران به گروه خودرویی بودیم. جدای از بحث‌های تکنیکال اخبار و شایعات دیگری نیز به‌عنوان انگیزه خرید این سهام عنوان شد. بحث معافیت مالیاتی افزایش سرمایه از محل تجدید ارزیابی دارایی‌ها، افزایش تعرفه واردات خودرو و همچنین تامین مالی خودرو از طریق فروش سهام دولت در شرکت‌های خودروساز از جمله مهم‌ترین دلایل خرید سهام خودرویی بود. در گزارش روز دوشنبه روزنامه «دنیای اقتصاد» تحت عنوان «توقف بورس در قله ۹۵» به تفصیل به بررسی چرخش نقدینگی به سمت خودرویی‌ها پرداخته است. روز گذشته این روند با اقبال به نمادهای سیمانی قابل مشاهده بود. در این میان بحث‌های تکنیکال نشان از سطوح جذاب قیمتی در نمادهای این صنعت دارد. در این میان گمانه‌زنی‌هایی نیز درباره همکاری مشترک شرکت‌های سیمانی در زمینه کاهش رقابت منفی و کوتاه‌کردن دست دلال‌ها به گوش می‌رسد تا شاید همان‌گونه که سال گذشته نیز این ائتلاف به افزایش نرخ سیمان منجر شد، امسال نیز تغییراتی در روند قیمتی محصولات رخ دهد. البته باید اذعان داشت که این موضوع درصورت صحت باز هم در زمینه اجرایی با موانع زیادی روبه‌رو‌ خواهد بود. روز گذشته تمام نمادهای سیمانی با نوسان مثبت در محدوده ۵ درصدی همراه شدند و بعضا شاهد تشکیل صف خرید نیز بودند. در این میان صف خرید سیمان تهران از مابقی نمادها بیشتر بود و در میانه معاملات به حدود ۶ میلیون سهم نیز رسید. در مجموع گروه سیمانی بورس روز گذشته را با معامله حدود ۴۰ میلیون سهم به ارزش ۶/ ۴ میلیارد تومان سپری کرد.

 خودرو همچنان در مسیر مثبت

رشد شاخص کل در جریان روز گذشته بیشتر تحت تاثیر دو نماد پالایش نفت تهران و ایران خودرو رقم خورد. در کنار رشد شاخص کل بورس، شاخص هم‌وزن نیز با افزایش ۷۱ واحدی (معادل ۴/ ۰درصدی) را به نمایش گذاشت.  نمادهای خودرویی دیروز همچنان در روند صعودی حرکت کردند. افزایش تقاضا از سوی معامله‌گران، رشد قیمتی را در این نمادها رقم زد. البته در ابتدای ساعات معاملاتی روز گذشته رشد نمادهای این گروه به مراتب سنگین‌تر بود، اما در میانه معاملات از شدت آن کاسته شد. در نهایت این نمادها با روندی متعادل همراه شدند. دراین راستا «خودرو» با تاثیر مثبت ۳۷ واحدی خود بر شاخص کل بورس معاملات پرحجمی را تجربه کرد. ارزش معاملات ایران خودرو به حدود ۱۰ میلیارد و ۵۰۰ میلیون تومان رسید. صنعت خودرو در مجموع روز گذشته مبادلات ۲۴ میلیارد تومانی را به ثبت رساند. هر چند خودرویی‌ها دیروز نیز به‌عنوان یکی از صنایع برتر دیروز شناخته شدند، اما ارزش معاملات این گروه در مقایسه با مبادلات روز دوشنبه با کاهش همراه شد. ارزش معاملات این گروه در مبادلات روز دوشنبه معادل ۶۴ میلیارد تومان بود.

در حالی نمادهای پالایشی فعال در بازار سهام روندی کم‌رمق را در ابتدای معاملات دیروز تجربه کردند، که معاملات این گروه توام با بازگشایی نمادهای پالایش نفت تهران و پالایش نفت تبریزبود. بر این اساس در جریان معاملات روز گذشته نماد «شتران» پس از ارائه پیش‌بینی عملکرد ۶‌ماهه و تعدیل مثبت ۴۴ درصدی سودآوری هر سهم و همچنین شفاف‌سازی از سوی مدیرعامل، با رشد قیمت ۸/ ۳ درصدی بازگشایی شد. به این ترتیب همزمان با بازگشایی «شتران»، ارزش معاملات گروه پالایشی با رشد همراه شد و دیگر نمادهای این گروه نیز در مسیر صعودی قرار گرفتند. در ادامه اما با تشدید فشار فروش، شاهد توقف رشد این نمادها  بودیم.  ابهامات موجود و مدت زمان طولانی انعکاس عوامل بنیادی در عملکرد واقعی شرکت‌های پالایشی، عامل فشار مهمی بر قیمت سهام این گروه محسوب می‌شود که معامله‌گران را به شناسایی سود واداشته است. در مجموع گروه پالایشی به‌عنوان برترین صنعت دیروز شناخته شد. ارزش معاملات سهام پالایشی‌ها به بیش از ۳۳ میلیارد تومان رسید.

 معاملات ناهمگن گروه فلزی‌

دیروز نمادهای فلزی مسیر کم‌نوسانی را در پیش گرفتند. این کم‌نوسانی در نمادهای فولادی کاملا به چشم می‌خورد. البته در این گروه نیز معاملات ناهمگنی مشاهده می‌شود. در حالی برخی نمادهای با اصلاح قیمتی مواجه شدند که در مقابل برخی دیگر رشد قیمت را تجربه کردند. در این میان شرکت ملی مس ایران همچنین تاثیر ۳۰ واحدی بر صعود شاخص بورس را برجای گذاشت. کالسیمین نیز دیگر نماد این گروه بود که با افزایش قیمت سهم روبه‌رو‌ شد. ضمن اینکه دادوستد ۶ میلیون سهم به ارزش ۸/ ۲ میلیارد تومان را به ثبت رساند. نمادهای معدنی نیز با نوسان مثبت اندکی همراه شدند. به‌طوری‌که دو نماد گل‌گهر و چادرملو در مجموع شاهد معامله ۱۸ میلیون سهم به ارزش ۱۰ میلیارد تومان بودند.

بورس