معاملات سهام فرابورسی در روزهای اخیر زیر فشار عرضه‌ها قرار دارد. افزایش عرضه‌ها از عواملی چون نیاز سرمایه‌گذاران به نقدینگی در روزهای پایانی سال برای مطالبات جاری این دوره زمانی ناشی می‌شود. از سوی دیگر، تسویه اعتباری بخشی از کارگزاری‌‌ها(سال مالی یک‌سوم کارگزاری‌ها ۲۹ اسفند است) نیز به‌طور بالقوه افزایش عرضه سهام را شدت می‌بخشد. افزون بر این دو عامل، مولفه دیگری که در این بازه زمانی به شدت عرضه‌ در بازار اوراق بهادار افزوده است افزایش نرخ سود بانکی از رهگذر ارائه گواهی سپرده‌های بانکی است. به نظر می‌رسد این سه عامل از جمله عواملی هستند که در روزهای اخیر افت ارزش سهام را به دنبال داشته‌اند. ضمن اینکه ریسک‌های بیرونی بازار از جمله نااطمینانی‌ها نسبت به نرخ ارز، قیمت مواد خام و همچنین سرنوشت نامعلوم برجام نیز کماکان بر معاملات سهام سنگینی می‌کند. در چنین فضایی سهامداران بازارهای اول و دوم در معاملات دیروز تنها ۱۷ میلیارد تومان سهم را بین خود دست‌به‌دست کردند. برای چهارمین روز متوالی است که ارزش دادوستدهای خرد سهام این دو بازار در سطوحی کمتر از ۲۰‌میلیارد تومان نوسان دارد.

همگام با صنایع

رکود کنونی معاملات در مقیاس صنایع هم انعکاس یافته است. طی روز گذشته شاخص ۱۴ صنعت فرابورسی کاهش یافت که گروه‌های بزرگی چون پتروشیمی و گروه پالایشی نیز در بین آنها به چشم می‌خورد. بیشترین افت شاخص صنایع در پایان معاملات دیروز در گروه پیمانکاری صنعتی، هتل و رستوران و گروه قند و شکر رقم خورد که هر کدام به ترتیب ۴/ ۴، ۱/ ۳ و ۳ درصد کاهش یافتند. گروه خودرو نیز پس از دو روز رشد پیاپی در معاملات دیروز حدود ۳/ ۱ درصد افت کرد و رتبه ششم جدول صنایع با بیشترین زیان روزانه را به نام خود ثبت کرد. همچنین، گروه‌های پالایشی و پتروشیمی نیز افت ملایم زیر یک‌درصد را تجربه کردند. در آن سوی معاملات، گروه عرضه برق،گاز و رایانه به ترتیب با رشد ۱/ ۲ و ۸/ ۱ درصد، بیشترین رشد روزانه صنایع فرابورسی را ثبت کردند. دیروز حدود ۱۶ درصد از ارزش معاملات خرد به گروه فلزات اساسی(پرمعامله‌ترین گروه فرابورسی) تعلق گرفت. افزون بر این، صنایع پتروشیمی، سرمایه‌گذاری و محصولات غذایی نیز در رتبه‌های بعدی جدول صنایع با بیشترین ارزش معاملات قرار گرفتند. به این ترتیب، حدود ۴۷ درصد از نقدینگی این دو بازار در گروه‌های مزبور به گردش درآمد.

تداوم خرید بیشتر حقوقی‌ها

از رویدادهای دیگر در بازارهای اول و دوم، تغییر خالص مالکیت سهام به نفع فعالان حقوقی برای چهارمین روز متوالی بود. به عبارت دیگر، سهامداران حقوقی در معاملات دیروز بیشتر خریدار سهام بوده‌اند تا فروشنده. حاصل این خرید و فروش‌ها نیز جابه‌جایی حدود یک میلیارد و ۱۰۰ میلیون تومان از سبد دارایی سهامداران حقیقی بازارهای اول و دوم به سبد سهام فعالان حقوقی این دو بازار بود.  مروری بر جریان تغییر مالکیت‌های دیروز نشان می‌دهد سهامداران حقوقی در سهام ۴۲ بنگاه بیشتر خریدار بوده‌اند تا فروشنده. بیشترین خالص خرید فعالان حقوقی در نماد شرکت‌های تولید و صادرات ریشمک، هلدینگ صنایع معدنی خاورمیانه و پالایش نفت لاوان به ثبت رسید. در مقابل، سهامداران حقیقی در سهام ۲۳ بنگاه بیشتر خریدار بودند. بیشترین خالص خرید اشخاص حقیقی نیز در سهام شرکت‌های بیمه سامان، پتروشیمی زاگرس و توسعه حمل و نقل ریلی پارسیان رقم خورد. افزون بر این، در سهام ۱۹ بنگاه فرابورسی تغییر آرایشی در مالکیت سهام رخ نداد.

بازار بدهی در انتظار «اخزا»های جدید

ارزش معاملات اوراق با درآمد ثابت با وجود کاهش ارزش کل معاملات فرابورس همچنان در سطح مناسبی قرار دارد. جریان نقدینگی در بازار اوراق با درآمد ثابت طی روز گذشته افت ملایمی را ثبت کرد با این حال حدود ۶۰‌درصد از کل جریان نقدینگی در روز گذشته به اوراق این بازار اختصاص داشت. در این میان، ۴۰ درصد از کل نقدینگی نیز به معاملات اوراق خزانه تعلق گرفت. نرخ سود موثر که سنجه‌ای برای ارزشیابی اوراق خزانه است در روزهای اخیر کمی بالاتر از مرز ۲۰ درصد تثبیت شده است. نرخ بازده اوراق خزانه تا پیش از ارائه بسته سیاستی بانک مرکزی در محدوده ۱۷ درصد نوسان داشت. اما از ابتدای هفته گذشته این رقم فراتر از مرز ۲۰ درصد رسید و طی هفت روز معاملاتی اخیر این روند تثبیت شده است. میانگین نرخ سود موثر ۱۴ مرحله از اوراق خزانه که در روز گذشته بین فعالان مبادله شدند ۷/ ۲۰ درصد به ثبت رسید. با وجود این، تحولات بازار پول و کاهش احتمالی نرخ سود بانکی مهم‌ترین عاملی است که می‌تواند به ارتقای قیمت اوراق خزانه و در نتیجه کاهش نرخ سود موثر این اوراق بینجامد. در صورت بازگشت نرخ سود بانکی به سطح قبلی، بازدهی اوراق خزانه نیز به احتمال زیاد وارد مدار نزولی خواهد شد و در همان روند قبلی نوسان خواهد کرد. دلیل آن نیز همبستگی بالای قیمت و بازده اوراق به نرخ سود بانکی و ذات همگرای نرخ سود بدون ریسک در دو بازار پول و بدهی است.

افزون بر این، ارزش معاملات تسهیلات مسکن طی روز گذشته نسبت به روز یکشنبه حدود ۶ درصد کاهش یافت. به این ترتیب، در پایان معاملات دیروز بیش از ۶ میلیارد تومان اوراق تسهیلات مسکن بین فعالان فرابورس جابه‌جا شد. ضمن اینکه ۱۶ میلیارد تومان نیز در بازارهای پایه فرابورس به گردش درآمد.

بورس