شاخص سهام ۱۸۳ واحد کاهش یافت
ریسک و فرصت بورس در کوتاه‌مدت
جایی که نگاه عمده سهامداران به اظهارنظر ترامپ در مورد برجام دوخته شده است. ریسک سیستماتیک مزبور در شرایط فعلی چنان بر ریسک و فرصت‌های کوتاه‌مدت موجود در وضعیت صنایع غالب شده که حالا نگاه کمتر سهامداری به سوی رصد این موارد است. «دنیای اقتصاد» در این گزارش به بررسی فرصت‌ها و ریسک‌های مغفول صنایع پیشتاز بورس (گروه‌های کالایی) از ابتدای تابستان پرداخته است. در این میان گزارش‌های ۹ ماهه و گزارش عملکرد اولین ماه زمستان شرکت‌ها به‌عنوان مواردی مطرح می‌شوند که می‌توانند تحرک را به معاملات این صنایع و به تبع آن به بازار سهام بازگردانند. با این حال روند بازارهای جهانی به‌ویژه با پایان تدریجی فصل سرما موضوعی است که باید به دقت از سوی فعالان بازار رصد شود.
ریسکی که قبلا وجود داشت
معاملات بورس تهران در هفته جاری تحت‌تاثیر ریسک سیستماتیک (برجام) دنبال شد. این عامل موجب رکود معاملات شد. ارزش معاملات خرد سهام در جریان دادوستدهای دیروز به زحمت به ۱۰۷ میلیارد تومان می‌رسید. عمده نمادهای فعال در بازار نیز با افت قیمت به کار خود پایان دادند. هر چند در این میان جابه‌جایی نقدینگی در ابتدای هفته نوسانات مثبتی را در برخی گروه‌ها رقم زد اما ناپایداری این امر نشان می‌دهد تردید و احتیاط در بازار جدی است. احتیاطی که ریشه آن را باید در ریسک سیستماتیک جست‌وجو کرد. کارشناسان محتمل‌ترین سناریو در مورد موضع‌گیری آمریکا در قبال برجام را تداوم بازی آمریکا می‌دانند. بر همین اساس نیز بعید نیست این ریسک سیستماتیک بر سر معاملات سهام باقی بماند. اما نکته قابل توجه در این‌باره این است که این ریسک سیستماتیک از ابتدای تابستان یا شاید از ابتدای سال نیز بر سر معاملات وجود داشته است.
نباید فراموش کرد که آغاز رشد قیمت‌ها از ابتدای تابستان در شرایطی رخ داد که این ریسک سیستماتیک تحت‌تاثیر رفتارهای غیرقابل پیش‌بینی رئیس‌جمهوری آمریکا چندان دور از ذهن نبود. با این حال شاخص سهام تحت‌تاثیر اوج‌گیری قیمت‌ها در بازارهای جهانی، پس از مدت‌ها در مسیر صعودی حرکت کرد. در روزهای ابتدایی مهرماه پیش از آنکه ترامپ پایبندی ایران به برجام را رد کند، سهامداران شرایط مشابه با وضعیت فعلی را شاهد بودند. این موضوع هر چند به ایجاد هیجان موقتی در معاملات سهام منجر شد، اما بورس در ادامه تحت‌تاثیر تقویت عوامل بنیادی مسیر صعودی برگزید و در نهایت با رکوردشکنی‌های متعددی مواجه شد.
از این‌رو در شرایط فعلی نیز به‌دلیل پررنگ‌تر شدن این ریسک سیاسی به‌دلیل اینکه قرار است ترامپ بار دیگر در مورد برجام اظهارنظر کند، اصلاح قیمت‌ها به‌ویژه در صنایعی که فرصت شناسایی سود چشمگیری به سهامداران داده است، امری طبیعی است. در این میان اما همان‌طور که گفته شد این ریسک کلی، مانع از خودنمایی بسیاری از فرصت‌ها شده است. البته با کنار زدن این ریسک سیستماتیک ریسک‌های دیگری نیز مشاهده می‌شود که در ادامه گزارش بررسی می‌شوند.
درخشش فلزات اساسی
شاخص گروه فلزات اساسی از ابتدای تابستان تاکنون با ثبت رشد ۸/ ۷۶ درصدی پیشتاز دیگر صنایع بوده است. قیمت روی و مس از ابتدای تابستان تاکنون رشدهای بیش از ۲۵ درصدی را ثبت کرده است. سرب نیز با رشد ۱۸ درصدی مواجه بوده است. قیمت شمش فولادی نیز از ۴۰۰ دلار به نزدیکی ۵۰۰ دلار رسیده است. نرخ دلار در بازار داخل نیز در این بازه زمانی رشد بیش از ۱۷درصدی را تجربه کرد. این عوامل در کنار یکدیگر موجب شدند شاخص گروه فلزات اساسی با رشد همراه شود. در این میان گزارش‌های ماهانه شرکت‌ها، گزارش‌های عملکرد شش‌ماهه شرکت‌های زیر مجموعه بسیاری از سهامداران را غافلگیر کرد. قیمت فلزات در بازارهای جهانی فارغ از نوسان‌های مقطعی به مسیر رشد خود ادامه دادند. تحت‌تاثیر این موضوعات رکوردشکنی‌های متعدد شاخص سهام رقم خورد. با این حال در روزهای اخیر نمادهای زیرمجموعه این گروه تحت‌تاثیر ریسک‌های سیستماتیک با افت قیمت مواجه شدند و در صدر نمادها بر شاخص کل قرار گرفتند.
بیشترین نقش در رشد شاخص گروه فلزات اساسی بر عهده غول فولادی کشور بود. قیمت «فولاد» از ابتدای تابستان تا پایان معاملات روز گذشته حدود ۱۱۰ درصد رشد کرده است. سهام این شرکت و دیگر فولادسازان فعال در بورس تهران در این بازه زمانی رشد چشمگیری را تجربه کردند. الزام واحدهای تولیدکننده چین به کاهش تولید فولاد در راستای قوانین زیست محیطی بر سمت عرضه در بازار جهانی فشار وارد کرد. تلاطم سمت عرضه در بزرگ‌ترین تولیدکننده فولاد جهان به دیگر مناطق نیز کشیده شد. هر چند قیمت این محصول همچنان در سطوح جذابی قرار دارد، با این حال باید توجه داشت اتمام فصل سرما و برداشتن محدودیت عرضه از روی این تولیدکننده‌ها می‌تواند موجب فشار بر فولاد شود. البته عمده رشد قیمتی مقاطع فولادی در داخل کشور به تابستان بازمی‌گردد و در این میان با وجود رشد نسبی قیمت در بازار جهانی و همچنین رشد نرخ دلار محصولات عمدتا سطوح باثبات قیمتی را نسبت به تابستان و اوایل پاییز در پیش گرفته‌اند.
همان‌طور که اشاره شد قیمت روی نیز از ابتدای تابستان با رشد حدود ۲۵ درصدی مواجه شده است. «فاسمین» در این بازه زمانی رشد ۱۰۰ درصدی را در پرونده خود ثبت کرده است. قیمت روی در روزهای اخیر به اوج ۱۰ ساله خود (۳۴۰۰ دلار در هرتن) نزدیک می‌شود. قیمت این کالا به‌دلیل کاهش موجودی انبار‌ها همچنان در مسیر صعودی حرکت می‌کند (موجودی انبار این کالا در معاملات دیروز به کمترین مقدار در ۱۰ سال اخیر رسیده است). هر چند تحت‌تاثیر رشدهای چشمگیر قیمتی در این بازه زمانی احتمال اصلاح قیمت این فلز دور از انتظار نیست با این حال سطوح فعلی روی و حتی اصلاح نه‌چندان قدرتمند این فلز می‌تواند همچنان وضعیت مناسبی پیش پای گروه روی بورس تهران بگذارد.
نمادهای تولیدکننده سرب فعال در بورس تهران در این بازه زمانی (از ابتدای تابستان تاکنون) رشدهای چشمگیری را تجربه کردند. «فسرب» مهمترین تولیدکننده این فلز در بورس تهران در این بازه زمانی حدود ۲۸ درصد رشد کرده است. البته این شرکت با وجود بهبود نسبی روند تولید همچنان با مشکلات تولیدی مواجه است و این موضوع مانع از اثر واقعی قیمت سرب در قیمت سهام شده است. قیمت سرب حالا از سطح ۲۶۰۰ دلار در هرتن عبور کرده است. پیش‌بینی‌ها از روند قیمت این فلز رنگین، تداوم صعود را تداعی می‌کنند با این حال احتمال اصلاح قیمتی این کالا پس از رشدهای چشمگیر اخیر را نباید از نظر پنهان داشت.
شاید در سال‌های نه‌چندان دور و همراه با رکود قابل‌توجه بازار سهام مس ۷۰۰۰ دلاری برای فعالان تالار شیشه‌ای یک رویا بود. قیمت این کالا از سطح ۵۸۰۰ دلاری از ابتدای تابستان، به حدود ۷۱۵۰ دلاری رسید. به تبع رشد قیمت مس نمادهای مربوطه در بورس تهران رشدهای چشمگیری را ثبت کردند. غول مسی بورس تهران در این بازه زمانی رشد ۷۱ درصدی را در کارنامه خود به ثبت رساند. سطوح فعلی مس سهامداران را در انتظار گزارش‌های ۹ ماهه خیره‌کننده‌ای قرار داده است با این همه اصلاح قیمت را نیز نباید از نظر پنهان داشت. در مجموع علاوه بر روند قیمت‌های جهانی که بسته به حرکت در مسیر صعودی یا نزولی می‌تواند ریسک و فرصت معاملات گروه فلزات اساسی به‌شمار رود، نگاه کارشناسان به گزارش‌های عملکرد ۹ ماهانه شرکت‌ها معطوف است. جایی که به اعتقاد این فعالان این گزارش‌ها باز هم پتانسیل غافلگیرکردن فعالان را دارند و می‌توانند جان تازه‌ای به معاملات این گروه‌ها و به تبع آن بورس تهران بدهند.
رونق پالایشی‌ها
گروه فرآورده‌های نفتی از ابتدای تابستان سال‌جاری تا پایان معاملات روز گذشته با ثبت رشد ۶/ ۶۵ درصدی رتبه دوم صنایع با بیشترین بازدهی را به خود اختصاص داد. قیمت نفت از ابتدای تابستان همگام با دیگر کالاها در بازارهای جهانی افزایش پیدا کرد. به تبع آن نیز اقبال برای سهام گروه پالایشی افزایش یافت. نرخ ارز در بازار مبادله‌ای نیز رو به صعود بود. هر چند در آن زمان نگرانی‌هایی نسبت به نرخ‌گذاری دستوری شرکت‌های فعال در این گروه وجود داشت و برخی از تکرار تجربه شبیه به سال ۹۳ برای این شرکت‌ها واهمه داشتند اما عنایت نرخ‌گذار به این گروه باعث شد تقاضا برای گروه‌های مزبور رشد کند (قیمت نفت خام آمریکا در ابتدای تابستان ۴۷ دلار و در معاملات دیروز بیش از ۶۲ دلار بود). در فصل پاییز نیز رشد قیمت نفت به طرز چشمگیری تداوم یافت. قیمت نفت برنت نیز حالا از ۶۸ دلار نیز عبور کرده است. از طرفی افزایش نرخ دلار در بازار مبادله‌ای نیز همچنان از افزایش حاشیه سود این شرکت‌ها حمایت می‌کند. در این گروه سهامداران در انتظار گزارش‌های ۹ ماهه شرکت ها هستند جایی که با فرض تداوم عنایت نرخ‌گذار می‌توان انعکاس افزایش نرخ دلار مبادله‌ای و قیمت نفت در سه ماه سوم سال را دید. با این حال باز هم انتظار می‌رود این گزارش‌ها با تاخیر به بازار منتشر شوند.
رصد معاملات کانه‌های فلزی
گروه کانه‌های فلزی از ابتدای تابستان سال جاری تا پایان معاملات روز گذشته با ثبت رشد بیش از ۵۶ درصدی رتبه سوم جدول بازدهی صنایع را به خود اختصاص داد. دوقلوهای سنگ آهنی «کگل» و «کچاد» در این بازه زمانی به ترتیب رشد بیش از ۵۵ و ۲۰ درصدی را تجربه کرده‌اند. این گروه بیشترین نفع را از جهش قیمتی فلزات فولاد در بازار جهانی برد. قراردادهای این شرکت اثرات خود را با یک فاصله زمانی در گزارش عملکرد ماهانه شرکت‌ها نشان داد. گزارش‌هایی که بهبود روند عملیاتی و وضعیت فروش این شرکت‌ها را به بازار مخابره کرد. در این میان برخی صحبت‌ها در مورد کاهش حقوق معدنی دولت مطرح شد و تقاضایی کوتاه‌مدت را به همراه آورد با این حال در ادامه بررسی‌ها نشان داد که انتظارات با واقعیت متفاوت است. در این گروه نگاه‌ها به روند قیمت و تقاضای فولاد است. جایی که با افزایش قیمت فولاد در بازار داخل رشد قیمت فروش سنگ آهنی‌ها نیز مورد انتظار است.
محصولات شیمیایی از دوربین چین
چهارمین صنعت پربازده بورس از ابتدای تابستان تاکنون گروه محصولات شیمیایی بوده است. این صنعت در این بازه زمانی با ثبت رشد ۲۵ درصدی مواجه است. برای برررسی ریسک و فرصت‌های این گروه باید بین شرکت‌های آن نوعی تفکیک قائل شد. در این گروه متانولسازها تحت‌تاثیر رشد قیمت متانول در بازارهای جهانی قرار داشتند. قیمت متانول تحت‌تاثیر محدودیت در سمت عرضه به‌دلیل فصل سرما در بازارهای چین و دیگر کشور‌ها رو به صعود گذاشت و از ۴۱۵ دلار در هر تن عبور کرد. از سویی شرکت‌های داخلی که در فصل زمستان عمدتا با قطع شدن گاز مواجه می‌شدند امسال متحمل این موضوع نشدند و تاکنون توانسته‌اند از فرصت رشد قیمت متانول در بازارهای جهانی استفاده کنند. سطوح فعلی این قیمت همچنان برای متانول‌سازان جذاب است اما پایان فصل سرما و برداشته شدن محدودیت‌ها در سمت عرضه می‌تواند تهدیدی بر سر راه قیمت این کالا باشد. نمادهای اوره‌ساز البته نتوانستند همپای متانولسازها حرکت کنند. قیمت اوره در سال‌های اخیر به‌واسطه ظرفیت مازاد موجودی و از سوی دیگر چشم‌انداز ضعیف تقاضا به کمتر از ۲۰۰ دلار در هر تن نیز کاهش یافت. قیمت اوره در پایان تابستان در سطح ۱۸۰ دلار در هر تن قرار داشت. افزایش قیمت خوراک واحدهای اوره‌ساز به‌خصوص در کشور چین به حمایت از قیمت اوره آمد. علاوه بر این واحدهای اوره‌ساز چینی در سال ۲۰۱۷ در پی محدودیت‌های محیط‌زیستی که دولت این کشور به منظور کنترل سطح آلودگی شهرهای بزرگ در پیش گرفت، با کاهش سطح فعالیت و بعضا توقف تولید مواجه شدند. این موضوعات سبب شد قیمت اوره به ۲۵۰ دلار نیز برسد. البته اوره‌سازان به این موضوعات واکنش چندان زیادی نشان ندادند. در مورد روند آتی این نمادهای بورسی باید روند قیمتی اوره در بازارهای جهانی را در نظر داشت. هر چند همچنان در میان‌مدت و پس از پشت‌سر گذاشتن فصل سرما نمی‌توان اظهارنظر دقیقی در این خصوص داشت. علاوه بر این افزایش ظرفیت تولید اوره در مناطق مختلف جهان می‌تواند در میان‌مدت به کمک جبران کسری عرضه چین آمده و بر قیمت این کالا فشار وارد کند.
ارسال نظر