شاخص سهام ۶۸۸ واحد عقب‌نشینی کرد
تاوان هیجان در بورس تهران
سکه و دلار رکورد زدند
معاملات روز گذشته بورس تهران با افت ۶۸۸ واحدی (معادل ۷/ ۰ درصد) شاخص کل به پایان رسید. در جریان معاملات این روز فشار فروش در اکثر نمادهای فعال بازار قابل مشاهده بود. این فشار فروش ریشه در سه عامل دارد. عوامل سیاسی و به‌طور خاص تجمعات اخیر مردم در شهرهای مختلف یکی از عوامل تشدید فشار فروش در جریان معاملات دیروز بود. تغییرات در نحوه افشای اطلاعات شرکت‌ها و الزام آنها به حذف پیش‌بینی سود دومین بهانه ریزش شاخص سهام به شمار می‌رود. سومین عامل نیز شناسایی سود پس از رشدهای اخیر بود که با دو عامل قبلی تشدید شد. در مجموع در شرایطی بیشترین افت روزانه شاخص سهام از ۱۶ بهمن ماه سال گذشته تحت این سه عامل رقم خورد که بررسی‌های «دنیای اقتصاد» نشان می‌دهد در تمام این عوامل هیجان نقش پررنگی داشته است.
ردپای نگرانیهای سیاسی
همان‌طور که اشاره شد، بحث‌های سیاسی یکی از دلایل تشدید نگرانی سهامداران در جریان معاملات دیروز به شمار می‌رود. نگرانیهای مربوط به برجام و اظهار نظر ترامپ در قبال این توافقنامه و تجمعات اعتراضی در کنار هم موجب شدند، بسیاری از سهامداران ریسک ماندن در معاملات سهام را بالا بدانند و راه خروج از معاملات را در پیش بگیرند. این بهانه هر چند از سوی بسیاری از فعالان یکی از دلایل ریزش قیمت‌ها در جریان معاملات دیروز به شمار می‌رود با این همه باید توجه کرد که این رفتار تا حد زیادی هیجانی است؛ چرا‌که التهابی که سهامداران حس کرده‌اند، درواقعیت چندان مساله اثرگذاری بر عملکرد شرکت‌های بورسی نیست. از طرفی نیز بازار ارز به‌عنوان بازار هوشمند‌تر که واکنش‌های منطقی‌تر و درست‌تری را نسبت به عوامل سیاسی نشان می‌دهد، عکس‌العملی در این ابعاد نشان نداد.
انتخاب سخت، ارائه ضعیف
موضوع دیگری که بهانه ریزش شاخص سهام در روز گذشته ارزیابی می‌شود، تغییرات در نحوه افشای اطلاعات شرکت‌ها و الزام حذف پیش‌بینی سود بود. «دنیای اقتصاد» در سال‌های اخیر چند بار به اهمیت الزام حذف پیش‌بینی سود شرکت‌ها اشاره کرده بود و در گزارش‌های متعددی چگونگی افشای اطلاعات شرکت‌ها در بورس‌های بین‌المللی و مزایای آن برای بورس تهران را مورد بررسی قرار داده بود. در نهایت در هفته گذشته سازمان در گامی رو به جلو ابلاغیه حذف این متغیر را به بازار ارائه داد.۳۰ آذر ماه سال جاری، معاون نظارت بر بورس‌ها و ناشران سازمان بورس با صدور ابلاغیه‌ای، اعلام کرد: ناشران ثبت شده نزد سازمان بورس و اوراق بهادار، مجاز به انتشار گزارش پیش‌بینی عملکرد سالانه نیستند و این ابلاغیه از ۹ دی ماه لازم‌الاجراست. این اقدام نزدیک شدن بازار سهام به استانداردهای بین‌المللی است و گامی به سوی حرفه‌ای بودن بازار سهام به شمار می‌رود.
تقریبا عمده کارشناسان بر افزایش توان تحلیلی بازار پس از چنین نحوه گزارش‌دهی اتفاق نظر دارند. حذف پیش‌بینی درآمد شرکت‌ها، افزایش میزان مطالعه و تحلیل را به دنبال دارد و بسیاری از معامله‌گرانی که تا پیش از این حداکثر مدت زمانی که صرف مطالعه صورت مالی ارائه‌شده از سمت شرکت می‌کردند یادداشت پیش‌بینی سود هر سهم بود، باید زمان بیشتری را برای کسب اطلاعات صرف کنند؛ این امر بازار را به سوی تحلیل بیشتر پیش می‌برد. با این حال دیروز نگرانی از این موضوع در بین سهامداران مشهود بود. امری که به دلیل عدم توجیه سهامداران از نحوه گزارش‌دهی جدید شرکت‌ها و همچنین اطلاع‌رسانی ضعیف سازمان بورس قابل پیش‌بینی بود. در این باره باید گفت سازمان بورس در برابر مقاومت‌ها و مخالفت‌های زیاد در قبال حذف پیش‌بینی درآمد شرکت‌ها در اقدامی شجاعانه گزینه سختی را برگزید. با این حال برای اجرای این انتخاب، ارائه ضعیفی به نمایش گذاشت.
چرا می‌گوییم ارائه ضعیف؟
معامله‌گران دیروز با حذف EPS شرکت‌ها برای سال جاری، با درج سود شرکت‌ها در سال گذشته مواجه شدند. این موضوع سبب شد، نسبت قیمت بردرآمد شرکت‌ها ارقام غلطی محاسبه شوند و اطلاعات درستی به سهامداران ندهند. (هرچند پس از ساعات معاملاتی P/ E از سایت حذف شد) این امر از همان ساعات ابتدایی معاملات فشار فروش در نمادها را به وجود آورد. هرچند از قبل سازمان بورس اعلام کرده بودکه این ابلاغیه از نهم دی ماه اجرایی می‌شود، اما شفاف نکردن چگونگی انجام این تغییرات نگرانی‌هایی در بازار به وجود آورد. از طرفی ارائه پیش‌بینی سود سال گذشته به هیچ وجه قابل توجیه نیست. چرا‌که در تمام بورس‌های معتبر دنیا پیش‌بینی سود، جمع سود شرکت در چهار فصل قبل است نه سود سال مالی گذشته!
علاوه بر این مدیرعامل شرکت بورس نیز روز جمعه ضمن تاکید بر اصلاحات اعمال شده در این موارد گفته بود: چنانچه ناشر الزامات دستورالعمل پذیرش را رعایت نکند یا در مواعد تعیین شده در دستورالعمل اجرایی افشای اطلاعات اقدام به افشای اطلاعات نکند یا اینکه عملکرد شرکت طی دو سال مالی گذشته منجر به زیان شده باشد، بورس باید علاوه بر اطلاع به عموم، نماد معاملاتی ناشر را وارد فرآیند تعلیق کند.کلیت این اقدام نیز اگر چه افزایش شفافیت معاملات سهام را به دنبال می‌آورد و گام دیگری به سوی استانداردهای جهانی است، اما تا حدودی به نگرانی سهامداران افزود. این دستورالعمل شکل اجرایی عجیبی داشت. در کنار اطلاعیه برخی از شرکت‌ها در سامانه کدال، دیروز علامت هشداری قرار گرفته بود.این علامت هشدار بسیاری از شرکت‌های فعال در بازار سهام را مشمول تعلیق کرده بود.
این علامت البته که تنها یک آلارم برای شرکت‌ها برای حرکت در مسیر شفافیت بود اما از منظر روانی تا حدودی تزریق استرس و نگرانی به بازار سهام را به دنبال داشت.امری که نشان می‌دهد برای یک اقدام درست و منطقی، شکل اجرای سنجیده‌شده‌ای در نظر گرفته نشده است. در این میان شاید این علامت برای برخی سهامداران نگرانی اخراج نماد معاملاتی شرکت‌ها به بازار پایین‌تر را داشته باشد. در حالی که این پیغام صرفا هشداری است به شرکت‌ها برای اصلاح گزارش‌های آنها و احتمال عملی شدن این تنزل بازاری بسیار پایین است. با این حال در کنار انتقاد از اجرای ضعیف مقام ناظر، واکنش و رفتار سهامداران نسبت به این موضوع را نباید از نظر پنهان داشت. به عبارت دیگر نحوه واکنش سهامداران به حذف پیش‌بینی سود شرکت‌ها در اولین روز از اجرایی شدن کاملا هیجانی ارزیابی می‌شود. به عبارت دیگر ضعف اجرای دستورالعمل و لزوم ارائه ساده تغییرات در افشای اطلاعات شرکت‌ها از سوی سازمان بورس بر کسی پوشیده نیست اما رفتار‌های هیجانی سهامداران در واکنش به این موضوع کاملا قابل رصد است. در این باره باید گفت در سال‌های قبل بسیاری از معامله‌گران از مسیرهای اشتباه وارد بازار شدند و با گذشت زمان نتوانستند خود را با تغییرات سازوکارها وفق دهند. هماهنگ نشدن با شرایط و استانداردهای جدید معاملات در نهایت دو راه پیش پای این افراد قرار می‌دهد؛ یا باید از بازار خارج شوند یا راه غیر مستقیم ورود به معاملات را در پیش بگیرند.اینجاست که لزوم داشتن حداقلی از اطلاعات از بورس برای هر سهامدار خود را نشان می‌دهد.اگر اطلاعات سهامداری نسبت به بورس اندک است، باید همانند دیگر بازارهای سهام بین‌المللی از طریق غیر مستقیم وارد بازار شود.
مقاومت در برابر تغییر
باید توجه داشت که تغییر در هر موضوع و هر عاملی در هر برهه‌ای از تاریخ سخت بوده و مقاومت افراد درگیر را به همراه داشته است. در این مرحله که می‌توان از آن به‌عنوان دوره گذار نحوه گزارشگری در بورس یاد کرد، باید اقدام سازمان بورس مورد حمایت واقع شود. لزوم این حمایت‌ها در برابر تغییر، زمانی آشکار می‌شود که لزوم انجام موارد دیگر در بازار را در نظر گرفت. اگر انتظار می‌رود مقام ناظر به سوی استانداردهای بین‌المللی حرکت کند و به تدریج حذف محدودیت‌هایی همچون حجم مبنا و دامنه نوسان را نیز در دستور کار قرار دهد، بهتر است که به جای ابراز مخالفت‌های دور از منطق (به‌طور مثال مناسب نبودن زمان اجرای این دستورالعمل) خواستار اصلاح ساختار اساسی معاملات بود، چرا‌که در نهایت بازار سهام با تصمیماتی از این دست می‌تواند عمق بگیرد.علاوه بر این، این اولین بار نیست که کارشناسان و تحلیلگران در مورد برخی تصمیمات مناسب مقام ناظر واکنش نشان داده‌اند. شاید به یاد داشته باشید که کارشناسان در برخی برهه‌ها به شدت با انجام عرضه‌های اولیه و تعمیق بازار بدهی با عرضه اسناد خزانه اسلامی مخالفت می‌کردند. گویی این منتقدان ارتباط مستقیمی میان نوسان شاخص سهام (چه مثبت و چه منفی) و سیاست‌گذار برقرار کرده بودند. در همان شرایط نیز «دنیای اقتصاد» بار‌ها بر لزوم انجام عرضه‌های اولیه و تعمیق بازار بدهی تاکید کرده بود. در ادامه با هویدا شدن نتایج مثبت اقدامات مزبور همان کارشناسان منتقد نیز در مقام دفاع از تصمیمات سیاست‌گذار بر‌‌آمدند.
شناسایی سود
تغییرات ساختاری در نحوه گزارشگری و مجاز نبودن شرکت‌ها به ارائه پیش‌بینی سود و همچنین برخی نگرانیهای سیاسی دیروز بسیاری از سهامداران را ترغیب به خروج از بازار کرد. این افراد که عمدتا ریسک‌پذیری کمتری دارند به دلیل سودی که در دوره رونق اخیر تجربه کرده بودند، تحت تاثیر این عوامل ترجیح دادند ریسک ماندن در معاملات سهام را متحمل نشوند.در این مورد نیز نشانه‌های هیجان به خوبی هویدا است. جایی که بر نبود تحلیل در معاملات تاکید می‌شود. هیجانی که در نهایت برای سهامداران تاوانی خواهد داشت. تاوان تازه‌واردان ضرری است که متحمل می‌شوند. سهامدارانی که با شناسایی سود از بازار خارج شدند، از رشدهای آینده بهره‌مند نمی‌شوند. این عدم نفع نیز زیان این گروه از سهامداران ارزیابی می‌شود.
پیش‌بینی از روند آتی
سه عامل نگرانیهای سیاسی، تغییر نحوه گزارشگری و شناسایی سود دیروز بهانه‌های ریزش شاخص سهام بودند. در سال ۹۲ نیز تا مدت‌ها، فعالان بازار سهام افزایش نرخ خوراک واحد‌های پتروشیمی را دلیل اصلی ریزش شاخص سهام عنوان می‌کردند. با این حال باید توجه داشت عوامل مختلفی، بازار سهام را به سوی تخلیه حباب پیش برد . همچنین اگر سهمی ارزنده باشد، بدون دلیل خاصی در مسیر نزولی حرکت نمی‌کند. به عبارت دیگر اگر بازار پتانسیل رشد داشته باشد، بر‌می‌گردد و اگر پتانسیل کافی وجود نداشته باشد، در مسیر ریزش حرکت می‌کند و این موضوع هیچ ربطی به تغییرات وضع قانون جدید ندارد. بنابراین در شرایط فعلی که عمده کارشناسان معتقدند بورس با حمایت عوامل بنیادین رشد کرده و هنوز فاصله زیادی تا حبابی شدن دارد، نگرانی از ریزش‌های هیجانی نباید وجود داشته باشد.
بازار از دریچه آمار
روز گذشته بیش از ۱۱۲۴ میلیون سهم به ارزش بیش از ۲۵۲ میلیارد تومان در ۹۹ هزار و ۵۵۹ دفعه داد‌و‌ستد شدند. از این میزان بیش از ۲۲۸ میلیاردتومان به معاملات خرد سهام اختصاص داشت. سه گروه فلزات اساسی، فرآورده‌های نفتی و خودرو با بیشترین حجم و ارزش معاملات در صدر برترین گروه‌های صنعت قرار گرفتند. صدرنشینی بازار نیز با بیشترین رشد قیمت متعلق به نمادمعاملاتی شرکت‌های نفت سپاهان، کالسیمین، بانک سینا، فیبرایران و بورس اوراق بهادار تهران بود. در مقابل نماد معاملاتی شرکت‌های سیمان بجنورد، مهرکام‌پارس، سرمایه گذاری سپه، فولادآلیاژی ایران و قند مرود دشت با بیشترین کاهش قیمت در انتهای جدول معاملات قرار گرفتند.
ارسال نظر